PRZEDSZKOLE NR 422 w WARSZAWIE MAŁY PLASTYK PROGRAM ROZWIJAJĄCY TWÓRCZĄ AKTYWNOŚĆ PLASTYCZNĄ DZIECKA, JEGO ZDOLNOŚCI I ZAINTERESOWANIA Opracowały: Daria Andrzejewska-Rudomina Monika Iwańska WARSZAWA 2014 1
Twórczość dziecka ma swoistą wartość, która może stanowić żyzne podłoże dla nauczania i wychowania". Celestyn Freinet WPROWADZENIE Twórczość plastyczna odgrywa istotną rolę w rozwoju dziecka i jest jedną z ważniejszych form działalności w wieku przedszkolnym. Sztuka poza funkcją zabawową pełni między innymi funkcje poznawczą i wychowawczą obejmującą całą osobowość dziecka. Praca umysłu w połączeniu z pracą rąk sprawia, że zajęcia artystyczne stają się ważnym, niewerbalnym środkiem poznawania otaczającej rzeczywistości. Program Mały Plastyk jest wyrazem zainteresowania i troski o dziecko oraz o rozwój jego zdolności. Dzięki zajęciom plastycznym kształtuje on swoją osobowość i zwiększa szansę powodzenia w szkole i w życiu. Uniwersalnym sposobem wspomagającym wszechstronny rozwój dziecka, w tym osobowość twórczą, są zajęcia plastyczne. Sztuki plastyczne umożliwiają dziecku ujawnienie własnych myśli i uczuć. Są dla niego twórczą, dynamiczną aktywnością. Kontakt ze sztuką - zarówno z pozycji odbiorcy, jak i twórcy - rozwija u dziecka ekspresję i umiejętności artystyczne oraz zdolność do działania i osiągania celu; wyrabia też poczucie ładu, porządku i estetyki, rozbudza zaciekawienie i wrażliwość, pomaga również w odkrywaniu swojego ja. Wszystko, co jest dla dziecka nowe i ciekawe, oddziałuje na jego zmysły, kształtuje percepcję i wyobraźnię, wywołuje także przeżycia będące źródłem radości i dobrego samopoczucia. Twórczość plastyczna jest jedną z ważniejszych form działalności dziecka w wieku przedszkolnym. Poprzez rysunek i inne prace plastyczne poznajemy naszego wychowanka: jego emocje, rozwój intelektualny, zainteresowania. Doceniając wartości twórczej aktywności i obserwując rozwój twórczości artystycznej dzieci przedszkolnych, ich pierwsze sukcesy i osiągnięcia, zdecydowałyśmy się opracować autorski program plastyczny, który uwzględnia potrzeby i możliwości rozwojowe dzieci. Realizacja programu z pewnością przyczyni się do ogólnego rozwoju dziecka, umożliwi mu aktywne poznawanie świata zgodnie z jego potrzebami, zainteresowaniami, zdolnościami i dążeniami poprzez zabawy plastyczne, grupowe i indywidualne, uwzględniające kreatywność, indywidualizm i swobodną ekspresję w twórczości plastycznej oraz różnorodność technik plastycznych.. 2
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE Program napisany jest w oparciu o aktualną podstawę programową wychowania przedszkolnego zatwierdzoną przez MEN Program kierowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym (przede wszystkim dla grup przedszkolnych prowadzonych przez osoby opracowujące ten program) Jego realizacja ma charakter długookresowy Program zakłada rozwijanie aktywności poznawczej dziecka przez organizowanie warunków do prowadzenia działań plastycznych, rozwijania zainteresowań poznawczych, do czerpania radości w odkrywaniu nowego. Działania plastyczne powinny być tak organizowane, aby były ciekawe, pobudzały dziecko do myślenia, poszukiwania, a przede wszystkim do działania. Jego realizacja umożliwia każdemu dziecku poszerzyć i pogłębić wiadomości zgodnie z indywidualnymi możliwościami, przy wykorzystaniu różnorodnych środków, form i metod pracy. Program posiada jasno sprecyzowane cele, które będą osiągane przez odpowiednio dobrane metody i formy pracy z dzieckiem. Zawiera również propozycje tematów zajęć plastycznych oraz możliwych do wykorzystania technik. W programie ujęte zostały przewidywane osiągnięcia dzieci jak również sposoby ich prezentowania. Na zakończenie programu zostanie przeprowadzona ewaluacja CEL GŁÓWNY PROGRAMU Rozwijanie uzdolnień i zainteresowań artystycznych dzieci oraz ich wrodzonych możliwości twórczych poprzez różnorodne działania plastyczne. CELE SZCZEGÓŁOWE kształtowanie wrażliwości oraz ekspresji plastycznej stwarzanie okazji do poznawania różnorodnych technik plastycznych oraz do eksperymentowania różnym materiałem i narzędziami wyrażanie swojej wiedzy, przeżyć i doświadczeń za pomocą plastycznych środków wyrazu kształtowanie twórczej postawy, kreatywności aktywizowanie procesów poznawczych kształtowanie zainteresowania wytworami artystycznymi- dziełami sztuki poprzez obcowanie z malarstwem architekturą, fotografią rozwijanie wrażliwości zmysłowej, estetycznej 3
kształtowanie umiejętności współdziałania w zespole odkrywanie i budzenie wiary we własne możliwości i zdolności rozwijanie dyspozycji psychicznych samodzielności, wytrwałości, umiejętności planowania, dokonywania właściwych wyborów, własnego potencjału pozytywnych wartości uwrażliwianie na piękno różnorodnych zjawisk- przyrodniczych, społecznych ZADANIA NAUCZYCIELA Nauczyciel powinien mieć świadomość celu prowadzonych zajęć, być autentycznym w kontaktach z dziećmi, przez cały czas obserwować grupę, dobierać ćwiczenia umożliwiające nabywanie nowych doświadczeń w pracy, nowych wrażeń. Powinien być wrażliwy i empatyczny w stosunku do dzieci, mieć elastyczne podejście do proponowanych dzieciom zajęć. organizuje miejsce pracy do działań plastycznych inspiruje dzieci, motywuje do zabawy plastyką poprzez wyzwalanie w nich ciekawości, rozwijanie wyobraźni i fantazji, tworzy klimat sprzyjający pracy twórczej zachęca dziecko do tworzenia, odkrywania, wypowiadania się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu, prostych kompozycji i form konstrukcyjnych zaspakaja potrzebą bezpieczeństwa, akceptacji, swobody tworzy sytuacje edukacyjne sprzyjające samodzielnemu myśleniu i rozwiązywaniu zadań METODY praktycznego działania doświadczeń i eksperymentowania pokazu i obserwacji FORMY praca indywidualna praca w grupach praca zespołowa 4
PROPOZYCJE TECHNIK PLASTYCZNYCH Frottage Collage Malowanie gwaszem Barwienie rurką do napojów Wyszywanka na papierze Układanie materiałów przyrodniczych na podłożu z plasteliny Układanka na papierze pokrywanie farbą różnych przedmiotów, np. liści, a potem odciskanie ich na kartce papieru. wykonywanie kompozycji z różnych materiałów np. słomy, papieru, tkanin, a następnie naklejanie na podłoże farby mieszamy z pastą do zębów Mocno rozcieńczone dowolne farby wodne lub tusze spuszczamy dużymi kroplami na papier i za pomocą plastikowej rurki do napojów rozdmuchujemy je w różne strony (dmuchamy dość mocno). W zależności od kierunku rozdmuchiwania otrzymamy różnej grubości niteczki. Najcieńsze wzorki uzyskamy wówczas, gdy trzymamy rurkę pionowo do papieru i w trakcie dmuchania poruszamy nią energicznie w różnych kierunkach. Na kartce z bloku technicznego rysujemy prosty wzór, np. jabłko. Kolorowym, grubym kordonkiem lub włóczką obklejamy kontury (można także wypełnić całą powierzchnię). Obklejony wzór wypełniamy kredkami lub farbami na zasadzie kolorowanki. Obraz można oprawić w ramki kartonowe ozdobione dowolnymi wzorami naklejonymi z włóczki. Przygotowujemy podłoże z plasteliny i na tym podłożu układamy różnorodny materiał przyrodniczy, możemy także układać kawałki gazet, drobnych przedmiotów dekoracyjnych, skorupki jaj... Rysujemy prosty kształt, np. zwierzę. Dzielimy rysunek na wyraźne fragmenty ciała głowa, nogi, tułów, ogon. Kartkę z rysunkiem przykładamy do złożonych razem kilku kartek kolorowego papieru (najlepiej ksero jest dwustronny) i wycinamy dokładnie wszystkie narysowane fragmenty, tnąc nożyczkami wszystkie warstwy razem. Należy uważać, aby kartki pod spodem nie przesuwały się. Kartki można ze sobą lekko posklejać na rogach przynajmniej częściowo ułatwi to pracę. Następnie rozdzielamy wycięte kawałki, układamy tyle różnokolorowych obrazków, ile było kartek papieru, i naklejamy (puzzle) na kartkach. 5
Malowanie na podkładzie z kaszy Wałeczki z papieru Malowanie kredą nasączoną wodą z cukrem Decoupage Kartkę grubego papieru-kartonu smarujemy bardzo dokładnie klejem roślinnym, po czym szybko posypujemy ją kaszą manną, której nadmiar po kilku minutach zsypujemy z kartki. Po zaschnięciu malujemy na tym podkładzie farbami plakatowymi lub akwarelami. Z miękkiego papieru np. ręcznika papierowego robimy wałeczki i zamoczone w klajstrze nanosimy na wcześniej przygotowany na kartonie rysunek. Można wypełnić całą kartkę rozpoczynając od konturów lub obkleić same kontury. Gdy klej wyschnie malujemy pracę farbami. Podobną pracę można zrobić używając miękkiej kolorowej bibuły. Wtedy pracy nie należy malować. Do miseczki wkładamy różnokolorowe kawałki kredy. W miseczce znajduje się cukier puder rozpuszczony w letniej wodzie. Nasączoną kredą malujemy na kartce z bloku technicznego różne kompozycje Ozdabianie przedmiotów techniką serwetkową. Oryginalna dekoracja, która wygląda jak malowana ręcznie. PRZYKŁADOWE TEMATY PRAC PLASTYCZNYCH 1. Jesienne bukiety 2. Jesienna szaruga 3. Lodowa kraina 4. Przez zamarzniętą szybę 5. Bombeczki jak z bajeczki 6. Muzyka pędzlem malowana 7. Geometryczny świat 8. Magiczne obrazki 9. Miasto słońca 10. Kolorowe witraże 11. Moja ulubiona postać bajkowa 12. Wielkanocne stroiki 13. Barwne motyle 14. Kwiaty dla mamy 15. Na wiosennej łące 6
ZAŁOŻONE OSIĄGNIĘCIA DZIECKA potrafi wyrazić w różnych formach plastycznych swoje przeżycia, obserwacje, nastroje, fantazje, marzenia, potrafi określić cechy przedmiotu, nazywa kształty, barwę, proporcje, zna kolory podstawowe i pochodne, barwy ciepłe i zimne, zna niektóre techniki plastyczne i potrafi się nimi posłużyć, samodzielnie podejmuje różnorodne formy i rozwiązania w twórczości plastycznej, rozbudza wrażliwość estetyczną, rozwija zainteresowania sztuką, rozwija kreatywność i ekspresje twórczą, odkrywa własne możliwości i uzdolnienia artystyczne, kształci i wzbogaca własną pomysłowość, wyobraźnię oraz inwencję twórczą, rozwija własny potencjał pozytywnych wartości, potrafi współdziałać w zespole, odczuwa radość i satysfakcję z pozytywnych efektów własnych działań starannie wykonuje pracę, troszczy się o jej jakość. koncentruje uwagę na określonym temacie, zadaniu. opracowuje i dąży do pomyślnego ukończenia własnego projektu. UWAGI O REALIZACJI Program ma charakter otwarty, można go modyfikować i dostosować do potrzeb i możliwości dzieci. Dziecko może osiągnąć dobre rezultaty w twórczości plastycznej wtedy, gdy jego wysiłek wypływać będzie z wewnętrznej potrzeby wyrażania swoich przeżyć emocjonalnych, wyobrażeń, spostrzeżeń, których często nie byłoby w stanie wyrazić słowami. Przeżycia te dopingują dziecko w czasie tworzenia, a także wzbogacają jego doświadczenia plastyczne. W celu uzyskania jak najlepszych wyników w twórczej pracy dziecka, należy zwracać uwagę na to, aby zajęcia odbywały się w atmosferze zachęty, życzliwości, spokoju; Techniki plastyczne stosowane podczas zajęć muszą być różnorodne, a pomoce do zajęć atrakcyjne, estetyczne, zaś same zajęcia muszą przypominać wspaniałą zabawę. Aby uzyskać dobre wyniki w zaplanowanej dla dziecka działalności plastycznej, należy wybrać odpowiedni sposób wykonania pracy. Należy przewidzieć, ile czasu, potrzebne będzie na wykonanie zadania. Mali twórcy pracują w różnym tempie, zgodnie z ich własnymi potrzebami i możliwościami oraz chęcią tworzenia. 7
Dobrze, jeżeli dziecko i nauczyciel wspólnie uznają pracę za skończoną, bądź uzgodnią, że dziecko powróci do niej w innym czasie (jeżeli pracę można podzielić na kilka etapów). EWALUACJA Naturalną formą ewaluacji tego programu będzie: poziom zadowolenia dzieci z własnych dokonań i umiejętności wykorzystanych w procesie tworzenia prace dzieci, w których odkryć będzie można ich zaangażowanie wiara we własne możliwości, która przejawiać się będzie poprzez spontaniczne podejmowanie nowych zadań nagradzanie oryginalności, kreatywności, samodzielności poprzez promowanie prac plastycznych małych artystów (grupowe wystawki, udział w konkursach plastycznych w tym również ogólnopolskich zorganizowanie wernisażu podsumowującego roczną pracę z zaproszeniem przedstawicieli dzielnicy Bielany BIBLIOGRAFIA 1. Barff U. Burhardt I. Każde dziecko to potrafi, Warszawa 1992. Lowenfeld V., W.I. Brittain,- Twórczość rozwój umysłowy dziecka PWN, Warszawa 1977. 2. Kitlińska Z., -Rozwijanie ekspresji plastycznej, Bliżej przedszkola 2002, nr.6 3. Jabłońska A. Zabawy plastyczne, Warszawa 1997. 4. Trojanowska A. Dziecko i plastyka, Warszawa, 1988 5. Kalbarczyk A., Zabawy ze sztuką, Impuls 2005 6. Jąder M., Techniki plastyczne rozwijające wyobraźnię, Impuls 2005 7. Marcinkowska K., Barwne fantazje, WSiP 1993 8. A.Misiurska Kalendarz plastyczny w przedszkolu WSIP,Warszawa 1993r. 9. R.Gloton, C.Cletro Twórcza aktywność dziecka WSIP,Warszawa 1985r. 10. A.Kolbarczyk Zabawy ze sztuką Oficyna Wydawnicza Impuls,Kraków 2005r. 11. A.Natorff, K.Wasiluk Wychowanie plastyczne w przedszkolu WSIP,Warszawa 1990r. 8