PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Publiczne Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Miastkowie Oparte na następujących dokumentach: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 30 kwietnia 2007 w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (z późn. zmianami) Podstawa programowa przedmiotu: wiedza o społeczeństwie dla III etapu edukacyjnego Statut Publicznego Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Miastkowie Opracowała: Renata Maria Krynica
Wrzesień 2012 CELE NADRZĘDNE Cele kształcenia wymagania ogólne, zgodne z Podstawą Programową przedmiotu wiedza o społeczeństwie dla III etapu edukacyjnego. Ι. Wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń znajduje i wykorzystuje informacje na temat życia publicznego; wyraża własne zdanie w wybranych sprawach publicznych i uzasadnia je; jest otwarty na odmienne poglądy. ΙΙ. Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów. Uczeń rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich rozwiązań. ΙΙΙ. Współdziałanie w sprawach publicznych. Uczeń współpracuje z innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich. Ις. Znajomość zasad i procedur demokracji. Uczeń rozumie demokratyczne zasady i procedury i stosuje je w życiu szkoły oraz innych społeczności; rozpoznaje przypadki łamania norm demokratycznych i ocenia ich konsekwencje; wyjaśnia znaczenie indywidualnej i zbiorowej aktywności obywateli. ς. Znajomość podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. Uczeń opisuje sposób działania władz publicznych i innych instytucji; wykorzystuje swoją wiedzę o zasadach demokracji i ustroju Polski do rozumienia i oceny wydarzeń życia publicznego. 3
ςι. Rozumienie zasad gospodarki rynkowej. Uczeń rozumie procesy gospodarcze oraz zasady racjonalnego gospodarowania w życiu codziennym; analizuje możliwości dalszej nauki i kariery zawodowej. Odpowiedni dobór strategii dydaktycznych, tak aby uwzględniały one cztery podstawy współczesnej edukacji, według których należy uczyć się, by: - przez całe życie dążyć do wiedzy i doskonalić sposoby jej przyswajania; - działać, nabywając umiejętności, kwalifikacje oraz kompetencje społeczne i zawodowe; - umieć żyć we wspólnocie rodzinnej, szkolnej, środowiskowej, narodowej; - być, tzn. rozwijać ciało i umysł, inteligencję, wrażliwość, poczucie estetyki, odpowiedzialność, duchowość. Odpowiednie dostosowanie procedur do pracy z uczniem zdolnym oraz uczniem mającym trudności w nauce. I. Umiejętności uczniów podlegające sprawdzaniu i ocenianiu. Zasadniczym celem edukacyjnym przedmiotu wiedza o społeczeństwie jest przygotowanie uczniów do kierowania własnym życiem oraz uczestniczenia w lokalnym i krajowym życiu politycznym i gospodarczym. Dlatego najistotniejszym składnikiem oceny z tego przedmiotu jest ocena umiejętności ucznia. Nie można jednak lekceważyć stopnia opanowania przez niego wiedzy merytorycznej. Jest ona wszak punktem wyjścia do rozwijania kompetencji młodzieży przyszłych obywateli, wyborców, pracowników, przedsiębiorców, polityków, działaczy społecznych. Jeżeli uczeń wykaże się bardzo dobrą znajomością pojęć i zagadnień z zakresu danego tematu, ale nie będzie umiał się posłużyć tą wiedzą w praktyce, to nie powinien uzyskać oceny bardzo dobrej. Zatem składowe oceny to: umiejętności oraz wiedza. Nauczyciel określa cele oraz korzyści, które uczniowie mają osiągnąć po opanowaniu danej partii materiału. Mogą być to zarówno wartości praktyczne, przydatne w codziennym życiu, jak i informacje z zakresu tzw. wiedzy ogólnej (erudycyjne) czy też wiadomości poszerzające horyzonty umysłowe i zainteresowania. Sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy przez ucznia następuje poprzez ocenę następujących elementów jego wypowiedzi: wyjaśnianie najważniejszych terminów i zagadnień zawartych w tekście lub dotyczących omawianej problematyki, formułowanie myśli głównej (jasne i logiczne), omawianie w sposób 4
wyczerpujący także wątków pobocznych, odpowiadanie na wszystkie pytania, niepopełnianie błędów merytorycznych, mówienie na temat w zakresie treści programowych lub wykraczanie poza nie. Przedmiotem kontroli są również ćwiczenia wykonywane pisemnie przez ucznia w szkole oraz domu. Nauczyciel zwraca szczególną uwagę na ich realizację oraz poprawność merytoryczną. Sprawdzanie poprawności może odbywać się pisemnie lub na forum klasy, gdzie uczniowie odczytują po kolei rozwiązania, a nauczyciel ewentualnie koryguje odpowiedzi. Umiejętności ucznia podlegające ocenianiu można pogrupować w następujący sposób: umiejętność publicznych wystąpień, umiejętność pracy w grupie, aktywność na lekcji. II. Zakres oceniania osiągnięć edukacyjnych. Sprawdzanie i ocenianie uczniów odbywa się systematycznie i zgodnie z zasadami ustalonymi w WZO. Ocenie podlegają zarówno wypowiedzi pisemne jak i ustne uczniów. Po omówieniu każdego rozdziału podręcznika uczniowie piszą test, sprawdzający opanowanie przez nich treści kształcenia. Po dwóch rozdziałach przeprowadzany jest sprawdzian, mający na celu zdiagnozowanie osiągnięć uczniów. Analiza i wnioski z niego służą nauczycielowi w dalszej pracy. Zadania projektowe, nad którymi uczniowie pracują w zespole lub indywidualnie, wykorzystując w nich wiedzę zdobytą na lekcjach, a także z innych źródeł, oceniane są według kryteriów wypowiedzi pisemnej lub ustnej. Zależy to od sposobu prezentacji projektu. Ocenianiu podlegają również prace domowe, stanowiące dowód pracy własnej uczniów oraz krótkie wypowiedzi ustne dotyczące omawianych tematów. Sposobem sprawdzania i oceniania osiągnięć jest również obserwacja pracy uczniów na lekcji. Nauczyciel ocenia ją stosownie do wykazywanej aktywności i zaangażowania. III. Zasady oceniania osiągnięć szkolnych. a. Testy sprawdzające i sprawdziany. Testy i sprawdziany zbudowane są z zadań reprezentujących obydwa poziomy wymagań: poziom podstawowy i poziom ponadpodstawowy. Zadania z poziomu podstawowego obejmują treści, które muszą opanować wszyscy uczniowie. Testy 5
sprawdzające przeprowadzane są po każdym rozdziale, ich termin oraz zakres zagadnień podawany jest z tygodniowym wyprzedzeniem. Sprawdziany przeprowadzane są po dwóch rozdziałach, ich termin oraz zakres zagadnień również podawany jest z min. tygodniowym wyprzedzeniem. Normy punktowe ustalone w WZO: 98% - 100% stopień celujący 91% - 97% stopień bardzo dobry 75% - 90% stopień dobry 51% - 74% stopień dostateczny 31% - 50% stopień dopuszczający 0% - 30% stopień niedostateczny b. Kartkówki Są one formą bieżącego sprawdzania postępów uczniowskich. Ich zakres podawany jest na lekcji poprzedzającej kartkówkę. Uczeń nieobecny na tej formie sprawdzania zobowiązany jest do napisania jej na lekcji następnej. W przypadku dłuższych nieobecności w terminie wyznaczonym przez nauczyciela. Nie wywiązanie się z tego skutkuje oceną niedostateczny. Na kartkówkach obowiązuje skala ocen 1 6. c. Wypowiedzi pisemne. Do każdej pisemnej wypowiedzi, którą uczeń przygotowuje samodzielnie podawane są szczegółowe kryteria oraz termin oddania pracy. Uczeń nieobecny tego dnia w szkole zobowiązany jest do oddania jej na lekcji następnej, w przypadku dłuższych nieobecności w terminie wyznaczonym przez nauczyciela. Nie wywiązanie się z tego skutkuje oceną niedostateczny. Przy ocenianiu wypowiedzi pisemnych brane są pod uwagę następujące kryteria oceniania: wartość merytoryczna, zgodność wypowiedzi z tematem i formą oraz bogactwo językowe. d. Wypowiedzi ustne. W przypadku odpytywania ucznia z treści obejmujących trzy ostatnie lekcje, stosowana jest metoda punktowa. W przypadku rozmowy nauczyciela z uczniem, swobodnej wymiany zdań mającej na celu podsumowanie przez ucznia istotnego fragmentu lekcji lub 6
całej lekcji oraz dyskusji w klasie której przysłuchuje się nauczyciel, stosuje się ocenę adekwatną do wykazanej znajomości terminów i zagadnień z danego tematu. Jest to metoda nietechniczna nie ma przygotowanych i ściśle określonych kryteriów oceniania. Jedynym decydentem pozostaje nauczyciel. e. Aktywność ucznia Aktywność ucznia, która nie może być wyrażona stopniem, będzie nagradzana za pomocą znaku +. Uczeń, który zbierze cztery plusy, otrzymuje ocenę celującą. Udział uczniów w konkursach i innych przedsięwzięciach związanych z realizacją celów kształcenia zawartych w Podstawie Programowej, może być nagrodzona oceną bardzo dobrą lub celującą. f. Prace domowe Prace domowe oceniane są w zależności od charakteru zadania, według ustalonych wcześniej kryteriów. W przypadku braku pracy domowej zgłoszonego przed lekcją, uczeń otrzymuje minus. Trzy minusy decydują o wystawieniu oceny niedostateczny. W przypadku nie zgłoszenia braku pracy domowej, uczeń otrzymuje ocenę niedostateczny. g. Prace projektowe Nad zadaniami projektowymi uczniowie pracują w zespole lub indywidualnie, wykorzystując w nich wiedzę zdobytą na lekcjach, a także korzystając z innych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem Internetu. Do każdego projektu podawane są szczegółowe kryteria. Skala ocen 1 6. h. Ocenianie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. W przypadku uczniów posiadających orzeczenie o nauczaniu specjalnym stosuje się odrębne kryteria oceniania. Uczeń taki zobowiązany jest do posiadania zeszytu przedmiotowego oraz podręcznika tak jak pozostali uczniowie. W przypadku pisania sprawdzianów, testów oraz kartkówek, stosuje się zaniżoną skalę punktacji ( wymagania na poszczególne oceny zmniejsza się, jeśli to konieczne, nawet o 50%). Inne formy pracy, które 7
podlegają ocenianiu uczeń wykonuje w zakresie uzgodnionym wcześniej z nauczycielem. Dobór i treść tych prac zależy od możliwości indywidualnych danego ucznia. Jeśli uczeń chce i czuje się na siłach, może wykonać zadania zgodnie z kryteriami przyjętymi dla całej klasy. Nauczyciel ukierunkowuje takiego ucznia w trakcie pracy samodzielnej na lekcji, udziela większej ilości wskazówek dotyczących pracy domowej, a ocena zależy w dużej mierze od zaangażowania ucznia. Uczniowie z dysleksją oceniani są zgodnie z zaleceniami ogólnymi. Typowe błędy dyslektyczne ( przestawianie liter, mylenie wielkiej i małej litery, pomijanie liter, znaków interpunkcyjnych itp. ) nie są brane pod uwagę jeśli nie zaburzają rozumienia wypowiedzi. W zadaniach, gdzie ocenianiu podlega pisownia wyrazów, nie uwzględnia się błędów pojawiających się sporadycznie lub w powtórzeniach wyrazów już raz dobrze napisanych. W odpowiedziach ustnych stosuje się naprowadzenia, możliwość kilkakrotnego powtórzenia. Ocenianie uczniów z zaleceniami o dostosowaniu wymagań do możliwości przebiega indywidualnie w zależności od potrzeb. Uczniom takim stwarza się możliwość zaliczania mniejszych partii materiału jeśli jest to konieczne. Istnieje możliwość zaliczania działów programowych w formie arkuszy skonstruowanych na potrzeby ucznia słabego. Wobec wypowiedzi pisemnych i ustnych stosuje się (w razie potrzeby) zaniżone kryteria oceny. W odpowiedziach ustnych stosuje się naprowadzenia, możliwość kilkakrotnego powtórzenia.. Możliwe jest również wydłużenie czasu pracy ucznia, jeśli zgłasza on taką potrzebę. IV. Sposób i cel oceny. Przy ocenianiu uczniów stosuje się elementy oceniania kształtującego. Ocena ma na celu zdiagnozowanie postępów ucznia, jego rozwoju, informowanie uczniów i rodziców o nabytych przez ucznia umiejętnościach i kierunku dalszego kształcenia, motywowanie do dalszej pracy oraz diagnozę skuteczności nauczania. Ocena bieżąca wyrażona jest stopniem w skali od 1 do 6, rozszerzona znakiem plus i minus, wystawiana jest za różne formy aktywności uczniów: odpowiedzi, kartkówki, prace wykonywane na lekcji, prace domowe pisemne oraz ustne, sprawdziany, testy, aktywność, prace projektowe. Każdy uczeń posiada minimum 3 oceny w semestrze. 8
Ocena śródroczna (końcowa) nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych. Ustala się następujące wagi ocen cząstkowych: waga 5 egzaminy próbne, sprawdziany, konkursy przedmiotowe (etap wyższy niż szkolny) waga 4 testy, przedmiotowe projekty edukacyjne waga 3 kartkówki, odpowiedzi waga 2 prace domowe, konkursy (etap szkolny), aktywność (w tym praca samodzielna lub w grupie na lekcji, karty pracy) waga 1 pozostałe Nauczyciel na podstawie sprawdzenia poziomu wiedzy i umiejętności ucznia (publicznych wystąpień, pracy w grupie, aktywności na lekcji) po cyklu zajęć (pierwszym półroczu lub na zakończenie roku szkolnego) wystawia oceny według następujących kryteriów: Stopień niedostateczny (1) Uczeń nie potrafi wyjaśnić najważniejszych terminów i zagadnień omówionych na lekcjach, nie jest w stanie wykonać najprostszych zadań nawet z pomocą nauczyciela. Nie interesuje się tematyką zajęć oraz nie współpracuje z grupą. Stopień dopuszczający (2) Uczeń potrafi przy pomocy nauczyciela wyjaśnić niektóre z terminów i zagadnień omówionych na lekcjach oraz wykonać najprostsze zadania. Nie potrafi kojarzyć zagadnień. Posługuje się ubogim słownictwem. Popełnia liczne błędy językowe i składniowe. Nie unika współpracy z grupą, ale i nie wykazuje w tym własnej inicjatywy. Uaktywnia się tylko na wyraźne polecenie nauczyciela. Stopień dostateczny (3) Uczeń potrafi z pomocą nauczyciela wyjaśnić najważniejsze terminy i zagadnienia oraz wykonać typowe zadania o średnim stopniu trudności. Umie kojarzyć niektóre zagadnienia. Nie popełnia zbyt często błędów składniowych i językowych. Aktywnie współpracuje z grupą, czasami sam zgłasza się do odpowiedzi. Stopień dobry (4) Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze terminy i zagadnienia, wykonując zadania złożone. Potrafi kojarzyć fakty, formułować własne opinie i wnioski. Dba o styl wystąpienia. Aktywnie współpracuje z grupą i zachęca innych do aktywności. Często sam zgłasza się do odpowiedzi. Stopień bardzo dobry (5) Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze pojęcia i zagadnienia, a także wątki poboczne omówionych tematów lekcyjnych opanował pełen zakres wiedzy i umiejętności przewidzianych na III etapie edukacyjnym. Logicznie kojarzy fakty. Formułuje własne opinie i wnioski oraz potrafi przekonywająco uzasadnić swoje 9
zdanie. Posługuje się bogatym i poprawnym językiem, słowa artykułuje w sposób płynny i wyraźny. Troszczy się o styl wystąpienia. Aktywnie współpracuje z grupą, zachęca innych do aktywności i dba o dobrą jakość efektów pracy grupy. Wykazuje inicjatywę, nie będąc zachęcanym przez nauczyciela. Bierze aktywny udział w życiu klasy. Stopień celujący (6) Uczeń wykazuje się wiedzą i umiejętnościami na stopień bardzo dobry, ale ponadto dysponuje wiedzą wykraczającą poza materiał obowiązkowy. Osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych (np. olimpiadach z wiedzy o społeczeństwie). Bierze czynny udział w życiu szkoły, wykazuje się aktywną i prospołeczną postawą, np. pomaga słabszym uczniom w nauce. V. Zasady poprawiania ocen. Ocenę niedostateczną ze sprawdzianu uczeń jest zobowiązany poprawić. Poprawa odbywa się w ciągu 2 tygodni od oddania prac i tylko 1 raz. Poprawiane są tylko oceny niedostateczne, w wyjątkowych sytuacjach rozpatrywana jest poprawa ocen wyższych. Ocena z poprawy, odnotowana jest w dzienniku lekcyjnym. Uczeń nieobecny na sprawdzianie zobowiązany jest w terminie 2 tygodni od dnia powrotu do szkoły zaliczyć sprawdzian. Niezaliczenie w terminie skutkuje otrzymaniem oceny niedostatecznej. VI. Komunikowanie ocen. O przewidywanych ocenach niedostatecznych (semestralnych lub rocznych) uczniowie informowani są w obecności klasy na miesiąc przed klasyfikacją. O pozostałych ocenach uczniowie są informowani na tydzień przed klasyfikacją. Ocena końcowa może być wyższa tylko o jedną od oceny prognozowanej. VII. Ustalenia końcowe. Załącznikiem do niniejszych przedmiotowych zasad oceniania są wymagania edukacyjne oraz instrukcja dotycząca realizacji projektu edukacyjnego wraz kartami oceny uczniów biorących udział w projekcie. 10
11