Krajowa Polityka Miejska, Narodowy Plan Rewitalizacji Andrzej Brzozowy Departament Polityki Przestrzennej MIR Konferencja Dylematy rewitalizacji XIX-wiecznej zabudowy w strefach wielkomiejskich Warszawy i Łodzi Warszawa, 25 czerwca 2014
KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA RAMY DOKUMENTU
Krajowa Polityka Miejska definicja, podmioty i adresaci Krajowa Polityka Miejska (KPM): dokument określający planowane działania administracji rządowej dotyczące polityki miejskiej, uwzględniające cele i kierunki określone w średniookresowej strategii rozwoju kraju oraz krajowej strategii rozwoju regionalnego KPM to wyraz terytorialnie ukierunkowanej polityki rozwoju, odpowiadającej na specyficzne potrzeby danych terytoriów (KSRR, KPZK, Traktat Lizboński, Karta Lipska, Strategia Europa 2020). PODMIOTY I ADRESACI instytucje rządowe, jednostki samorządu terytorialnego, mieszkańcy miast, podmioty naleŝące do sfery biznesu, nauki oraz sfery pozarządowej korporacje samorządowe i podmioty reprezentujące obszary funkcjonalne miast (związki, stowarzyszenia itp.). zwiększenie efektywności, kompleksowości i komplementarnośc i działań
KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA ZOBOWIĄZANIA WOBEC ADRESATÓW Treści zawarte w KPM - dokumencie rządowym naleŝy traktować : W ODNIESIENIU DO SAMORZĄDÓW, jako: poŝądany kierunek rozwoju i działań, zbiór zaleceń, preferowanych działań i przedsięwzięć, jakie powinny podejmować samorządy W ODNIESIENU DO INSTYTYCJI RZĄDOWYCH, jako: zobowiązanie do wpisania się w swoich działaniach w wyznaczone w KPM cele i kierunki działań, KPM ma dla polityk sektorowych stanowić płaszczyznę odniesienia wobec obszarów zurbanizowanych.
KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA KLUCZOWE ZAŁOśENIA Adresowana jest do wszystkich polskich miast niezaleŝnie od ich wielkości czy połoŝenia. Respektuje samodzielność samorządu terytorialnego. Odnosi się bezpośrednio do horyzontu czasowego 2020 roku. Wskazuje poŝądane przez rząd kierunki rozwoju miast oraz ich obszarów funkcjonalnych. Koncentruje się na zagadnieniach o priorytetowym znaczeniu. Proponuje i postuluje szeroką paletę rozwiązań, narzędzi i instrumentów do wykorzystania przez miasta. Zapowiada rozwiązania słuŝące wsparciu szczególnie mniejszych miast (między innymi centra wiedzy). Fundusze unijne są istotnym czynnikiem KPM, która optymalizuje sposób ich wykorzystania, choć nie jest elementem systemu ich wdraŝania.
Krajowa Polityka Miejska cele wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównowaŝonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawa jakości Ŝycia mieszkańców miasto KONKURENCYJNE SILNE SPÓJNE ZWARTE I ZRÓWNOWAśONE SPRAWNE poprawa konkurencyjności i zdolności głównych ośrodków miejskich do kreowania rozwoju, wzrostu i zatrudnienia wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich, przede wszystkim na obszarach problemowych polityki regionalnej poprzez wzmacnianie ich funkcji i przeciwdziałanie upadkowi ekonomicznemu, odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegrad. społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich, wspieranie zrównowaŝonego rozwoju ośrodków miejskich oraz przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji tworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich, w tym na obszarach metropolitalnych
Krajowa Polityka Miejska - działania, zmiany przepisów, centra wiedzy Działania wszelkie formy działań instytucji rządowych, zidentyfikowanych jako kluczowe w danym temacie. Zmiany przepisów dotyczące albo zagadnień, które wymagają analizy i w dalszym kroku wprowadzenia ewentualnych zmian w prawie albo konkretnych propozycji zmian przepisów. Centra wiedzy zgromadzone w jednym miejscu i udostępniane przez strony internetowe informacje dotyczące danego zagadnienia, których celem będzie wspieranie podmiotów polityki miejskiej, zwł. jst, w przygotowaniu i realizacji działań dotyczących złoŝonych lub nowych aspektów rozwoju miast.
KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA WĄTKI TEMATYCZNE
Krajowa Polityka Miejska wątki tematyczne
KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI aktywna rola władz miejskich uchwalanie dobrych jakościowo planów miejscowych ograniczanie chaotycznego rozlewania się zabudowy niwelowanie chaosu wizualnego i poprawa estetyki miast rehabilitacja tkanki mieszkaniowej przeciwdziałanie samowoli budowlanej TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 25-40 kształtowanie przestrzeni miejskich wysokiej jakości (lokalne centra, systemy przestrzeni publicznych, naprawa przestrzeni w obszarach substandardowego zagospodarowania)
KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI cd Z m i a n y p r z e p i s ó w ściślejsze powiązanie procedur planistycznych z inicjowaniem procesów reparcelacji gruntów rozwiązania ułatwiające realizację duŝych załoŝeń urbanistycznych wprowadzenie obowiązku konsultacji społecznych (w aktywnej formie) na etapie przystępowania do prac nad mpzp i sukzp umoŝliwienie samorządom wykorzystywania szerszej palety skutecznych instrumentów egzekwowania ładu przestrzennego oraz estetyki przestrzeni miejskiej uszczelniania systemu egzekwowania prawa w zakresie samowoli budowlanych i wyburzeń D z i a ł a n i a propozycje rozwiązań umoŝliwiających efektywne planowanie przestrzenne w mof przeciwko Ŝywiołowej suburbanizacji dot. warunków wydawanie pozwolenia na odrolnienie gruntów współpraca instytucji rządowych z samorządami dla kształtowania zrównowaŝonej struktury funkcjonalno-przestrzennej miast współpraca z PKP dot. warunków zagospodarowania nieruchomości kolejowych zakaz podejmowania działań, przez instytucje rządowe, degradujących estetykę przestrzeni C e n t r a w i e d z y propozycje zmian przeciwdziałających niekontrolowanej suburbanizacji upowszechnianie dobrych praktyk, wzorcowych rozwiązań i wskazywanie zalecanych kierunków działań dla kształtowania ładu przestrzennego wypracowanie modelu działań dot. przekształcania obszarów rozproszonej zabudowy w obszary o wielofunkcyjnym uŝytkowaniu terenu
PARTYCYPACJA SPOŁECZNA budowa miasta otwartego na dialog TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 40-48 tworzenie odpowiedniego klimatu współdziałania: pełna, odpowiednio wczesna i transparentna informacja, wola dyskusji i osiągania porozumienia ze wszystkich stron, ukierunkowanie na potrzeby mieszkańców priorytety w zakresie rozwijania partycypacji: edukacja (nabywanie wiedzy o tym jak współpracować), realna komunikacja, wspieranie oddolnej aktywności mieszkańców, atrakcyjne i aktywizujące metody współpracy i prowadzenia konsultacji społecznych, budowanie odpowiedzialności i troski o dobro wspólne, ewaluacja i monitoring
PARTYCYPACJA SPOŁECZNA cd D z i a ł a n i a C e n t r a w i e d z y wprowadzanie i silne akcentowanie w programach nauczania kwestii związanych z wiedzą obywatelską upowszechnianie udanych procesów partycypacji społecznej w miastach 13 13
TRANSPORT I MOBILNOŚĆ MIEJSKA zrównowaŝona mobilność miejska zmiana zachowań komunikacyjnych odwrócenie trendu rosnącego korzystania z samochodu osobowego nadawanie priorytetu komunikacji zbiorowej integracja systemów transportowych, systemy zarządzania ruchem ulicznym, inteligentne systemy transportowe poprawa warunków dla przemieszczania się pieszo i rowerem ograniczanie transportochłonności miast relacje z ruchem dalekobieŝnym zagospodarowanie przestrzenne miast a ich obsługa transportowa TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 48-63
TRANSPORT I MOBILOŚĆ MIEJSKA cd Z m i a n y p r z e p i s ó w przegląd treści rozporządzenia MTBiGM w sprawie warunków technicznych dla dróg publicznych i ich usytuowania pod katem preferencji dla ruchu rowerowego, pieszego i transportu publicznego doprecyzowanie przepisów wiąŝące planowanie przestrzenne z planowaniem transportu rozwiązania legislacyjne wprowadzające mechanizmy perspektywicznego wyznaczania i utrzymania rezerw terenowych na potrzeby systemu transportowego analiza przepisów pod katem wprowadzenia rozwiązań umoŝliwiających jst wykorzystanie szerszej palety instrumentów do prowadzenia polityki transportowej stworzenie ram do integracji instytucjonalnej w zakresie organizacji transportu publicznego D z i a ł a n i a analiza potencjalnych potrzeb inwestycyjnych dot. zwiększenia przepustowości sieci kolejowej i jej dostępności w mof największych miast współpraca (zarządców infrastruktury kolejowej, przewoźników i jst) dla sprawnych i kompleksowych systemów kolei aglomeracyjnej uwzględniane potrzeb transportu rowerowego i pieszego w inwestycjach podlegających administracji rządowej wyprzedzające rozstrzygnięcia lokalizacji inwestycji transportowych o znaczeniu krajowym w obszarach silnie zurbanizowanych dla zabezpieczenia korytarzy transportowych przed zabudową wspieranie jst przy organizowaniu atrakcyjnej, kompleksowej oferty transportu publicznego C e n t r a w i e d z y upowszechnianie dobrych praktyk z zakresu rozwiązań ITS upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie promowania, rozwijania i ułatwiania transportu rowerowego i ruchu pieszego promowanie innowacyjnych rozwiązań z zakresu transportu publicznego
NISKOEMISYJNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 63-72 realizacja zapisów pakietu klimatyczno-energetycznego unowocześnianie struktur i prowadzenia polityk dla lepszego dostosowywania się do zmieniających się warunków zaopatrzenia w energię działania podejmowane na rzecz niskoemisyjności przyczyniają się do poprawy efektywności energetycznej emisja zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, problem tzw. niskiej emisji plany gospodarki niskoemisyjnej efektywność energetyczna budynków potrzeba oszczędnego gospodarowania zasobami naturalnymi i dbałość o środowisko niskoemisyjność a kształtowanie miast zwartych i zmiana zachowań komunikacyjnych
NISKOEMISYJNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA cd Z m i a n y p r z e p i s ó w opracowanie mechanizmów umoŝliwiających włączanie najuboŝszych w realizację projektów dot. ekologicznych rozwiązań ogrzewania mieszkań wypracowanie rozwiązań systemowych obligujących podmioty do zmiany systemu zaopatrzenia w ciepło w sytuacji dostępności efektywniejszych systemów D z i a ł a n i a opracowanie mechanizmów włączających budynki mieszkalne oraz uŝytkowe będących własnością lub zajmowanych przez jst w zakres krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zuŝyciu energii wypracowanie i skoordynowanie mechanizmów wsparcia procesów termomodernizacji C e n t r a w i e d z y propagowanie wiedzy o poszanowaniu energii, efektywności energetycznej i niskoemisyjności; akcentowanie działań, jakie w tym zakresie powinny podejmować miasta
REWITALIZACJA Narodowy Plan Rewitalizacji rewitalizacja jako proces szyty na miarę, prowadzony na obszarach najbardziej zdegradowanych, objętych programami rewitalizacji kompleksowość, komplementarność, interdyscyplinarność, integracja wewnętrzna (poszczególne działania pomiędzy sobą) i zewnętrzna (z innymi politykami miejskimi, np. transportową) działań włączanie lokalnych społeczność i innych partnerów realizacja idei miasta zwartego działania związane z mieszkalnictwem diagnoza wizja dobór działań określenie źródeł finansowania monitoring i ewaluacja TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 72-88
REWITALIZACJA cd Z m i a n y p r z e p i s ó w propozycje zmian prawnych dla potrzeb złoŝonych procesów rewitalizacyjnych ewentualne uregulowanie prawne lokalnego komitetu rewitalizacji ewentualne uregulowanie prawne dla ustanowienia funkcji/roli operatora rewitalizacji D z i a ł a n i a ewentualne zmiany prawne dla powiązania rewitalizacji i planowania przestrzennego (koordynacja rewitalizacji z planowaniem miejscowym) ewentualne uregulowanie wspierania mechanizmów oddolnych dot. mieszkalnictwa w działaniach rewitalizacyjnych przegląd krajowych źródeł finansowania dla rewitalizacji zwiększenie palety moŝliwości finansowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych (nowe i istniejące instrumenty finansowe) Narodowy Plan Rewitalizacji analiza barier w działaniach dot. mieszkalnictwa jako elementu rewitalizacji C e n t r a w i e d z y upowszechnianie wiedzy nt. rewitalizacji
Narodowy Plan Rewitalizacji TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 88-96
POLITYKA INWESTYCYJNA równowaga pomiędzy ambitnym spojrzeniem a racjonalną i oszczędną polityką wydatkowania środków, inwestycja jako adekwatna odpowiedź na wyzwania wpisywanie inwestycji miejskich w długofalową strategię rozwoju miast odpowiednie przygotowanie inwestycji wpływ inwestycji na funkcjonowanie miasta centra wiedzy, projekty pilotaŝowe, pomoc ekspercka, wypracowanie najlepszych praktyk i wzorców TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 88-96
POLITYKA INWESTYCYJNA cd D z i a ł a n i a Z m i a n y p r z e p i s ó w systemowe rozwiązania dla realizowania inwestycji na/pod powierzchnią gruntów upowszechnianie dobrych praktyk i wzorcowych dokumentacji przedsięwzięć inwestycyjnych współpraca instytucji rządowych z jst w celu minimalizowania uciąŝliwości ich inwestycji wytyczne lub wskazówki do stosowania w przetargach celem ograniczania uciąŝliwości inwestycji C e n t r a w i e d z y wsparcie dla jednostek sektora finansów publicznych w przygotowaniu i realizacji inwestycji (pilotaŝe, pomoc ekspercka, wzorce) 22
ROZWÓJ GOSPODARCZY kompleksowy, realny pomysł na TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 96-104 rozwój, powiązany z lokalnymi potencjałami i jego konsekwentna realizacja zidentyfikowanie i rozwijanie lokalnych specjalizacji wyznaczających kierunki rozwoju lokalnego rynku pracy, edukacji, technologii oraz innowacji zachęcanie przedsiębiorstw do poszukiwania i wprowadzania innowacyjnych rozwiązań przegląd i wzmocnienie lokalnych instytucji otoczenia biznesu, zwłaszcza w mniejszych miastach dbanie o wizerunek i toŝsamość miasta oraz promowanie go wśród przedsiębiorców, inwestorów i turystów rola jakości przestrzeni publicznych i usług w atrakcyjności gospodarczej miasta powiązanie atrakcyjności gospodarczej miasta z demografią
ROZWÓJ GOSPODARCZY cd D z i a ł a n i a uwzględnianie w podstawie programowej moŝliwości uzupełniania i dostosowywania ścieŝek edukacyjnych pod kątem regionalnych uwarunkowań i specjalizacji ewentualna zmiana przepisów regulujących funkcjonowanie instytucji rynku pracy (większy wpływ władz miast na zakres i sposób ich działalności) Z m i a n y p r z e p i s ó w propozycje zmiany przepisów ustawy Prawo budowlane dla usprawnienia procesu inwestycyjnego mechanizmy wsparcia jst dla dostosowywania struktury kształcenia dla potrzeb regionalnej i lokalnej gospodarki przegląd funkcjonowania lokalnych instytucji otoczenia biznesu
OCHRONA ŚRODOWISKA I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 104-112 potrzeba długofalowego podejścia do środowiska i zmian klimatycznych w myśleniu o rozwoju miasta poprawa środowiska naturalnego w miastach (odpowiednie kształtowanie układu komunikacyjnego i optymalizacja struktury transportu publicznego) promowanie terenów zielonych jako istotnego elementu struktury miasta waŝna rola planowania przestrzennego gospodarka wodna (ograniczanie spływu wód opadowych, poprawa retencji, zapobieganie zasklepianiu powierzchni, zapobieganie powodzi) rekultywacja terenów zdegradowanych (powiązana z rewitalizacją) powiazanie działań adaptacyjnych z efektywnością energetyczną plany adaptacji do zmian klimatu w miastach pow. 100 tys. mieszkańców
OCHRONA ŚRODOWISKA I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU cd D z i a ł a n i a Z m i a n y p r z e p i s ó w przegląd regulacji prawnych dot. zasilanie budynków w energię, ciepło, chłód; retencji i wykorzystania wód opadowych; zapobiegania degradacji systemów hydrologicznych przegląd skuteczności stosowania prawa dotyczącego gospodarki wodnej w zakresie zasad inwestowania na obszarach naraŝonych na powodzie działania mające na celu zaprogramowanie w politykach krajowych inwestycji infrastrukturalnych współfinasowanych z funduszy UE w zakresie poprawy jakości środowiska miejskiego, zahamowania spadku róŝnorodności biologicznej, zwiększenia moŝliwości zapobiegania i reagowania na skutki zagroŝeń naturalnych oraz zwiększania odporności miast na zagroŝenia związane z negatywnymi efektami zmian klimatu wytyczne dotyczące inwestycji odpornych na zmiany klimatu krajowy system zielonych inwestycji opracowanie planów adaptacyjnych uwzględniających m.in. wraŝliwość poszczególnych sektorów na zmiany klimatu C e n t r a w i e d z y koordynacja działań na rzecz adaptacji do zmian klimatu oraz rozwiązań z zakresu infrastruktury i przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatycznych 26
DEMOGRAFIA 2 najwaŝniejsze wyzwania : starzenie się społeczeństwa, malejąca liczba ludności miast kompleksowe, zintegrowane planowanie strategiczne uwzgl. trendy demograficzne miasta przyjazne seniorom, miasta przyjazne rodzinom z dziećmi przyjazne przestrzenie miejsce (projektowanie uniwersalne) kwestie dot. mieszkalnictwa (dostępność mieszkań dla róŝnych grup społecznych, sektor mieszkań czynszowych) optymalizacja funkcjonowania miast o malejącej liczbie ludności D z i a ł a n i a propozycje zmian regulujących sposób zarządzania gminnym zasobem mieszkaniowym i funkcjonowanie prywatnego rynku najmu; rozwaŝenie modyfikacji systemu wspierania społecznego budownictwa czynszowego TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 112-121 C e n t r a w i e d z y wspieranie miast w przygotowaniu rozwiązań technicznych i dostosowywaniu infrastruktury do potrzeb rodziców, osób starszych i niepełnosprawnych promowanie dobrych praktyk w zakresie wspierania rodzin, zwłaszcza wielodzietnych; wypracowywanie rozwiązań i tworzenie warunków do łączenia funkcji zawodowych i rodzinnych 27 27
ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI współpraca w miejskich obszarach funkcjonalnych: zasady partnerstwa i wielopoziomowego zarządzania, elastyczne mechanizmy współpracy (nie: przeregulowywanie ale niwelowanie barier) zapewnienie spójności działań instytucji rządowych z kierunkami wyznaczonymi przez KPM dokonanie przeglądu i analizy regulacji i stanu faktycznego dot. finansów JST integracja gminnych dokumentów o charakterze strategicznym integrowanie i koordynowanie działań dla większej synergii i efektywności wydatkowania środków publicznych technologie w zarządzaniu miastem smart city TREŚĆ ROZDZIAŁU STR. 121-130
ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI cd Z m i a n y p r z e p i s ó w D z i a ł a n i a ramy i mechanizmy dla lepszej integracji i współpracy jst przegląd i analiza regulacji i stanu faktycznego dot. finansów jst ramy prawne do prowadzenia dialogu między rządem a miastami integracja lokalnych dokumentów sektorowych lub planów, które gminy sporządzają na podstawie róŝnych ustaw koordynacja wdraŝania strategii zintegrowanych z KPM przegląd zasad nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa program sieciowania miast europejskich URBACT upowszechnianie nowoczesnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem miast c e n t r a w i e d z y promowanie nowoczesnych, kompleksowych, elastycznie funkcjonalnych rozwiązań z zakresu zintegrowanego zarządzania w obszarach funkcjonalnych miast 29
WDRAśANIE KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ NajwaŜniejszym i podstawowym podmiotem wdraŝającym cele KPM są jednostki samorządu lokalnego. Na poziomie regionalnym w realizacji KPM uczestniczyć będzie takŝe samorząd województwa. Szczególna rola ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego do jego kompetencji naleŝy inicjowanie, programowanie i prowadzenie polityki miejskiej. W realizacji KPM uczestniczą teŝ wszystkie pozostałe resorty przez adresowanie i dopasowywanie polityk sektorowych do potrzeb miast i ich obszarów funkcjonalnych. Niezbędnym wsparciem dla realizowanych działań będzie zaangaŝowanie przedstawicieli partnerów społecznych, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców Kluczowa rola dwóch podmiotów koordynujących współpracę: na poziomie rządowym Zespół KKPR ds. wymiaru terytorialnego, ładu przestrzennego i krajowej polityki miejskiej (MF, MG, MŚ, MPiPS, MAiC, MRiRW + ad hoc inne resorty i instytucje rządowe) na poziomie rządowo-samorządowym Zespół KWRiST ds. Funkcjonalnych Obszarów Metropolitalnych i Miejskich (FOMM KWRiST)
ETAPY PRAC KRAJOWA POLITYKA MIEJSKA ETAP I: Opracowanie projektu Krajowej Polityki Miejskiej ETAP II (II kwartał 2014): Nieformalna dyskusja nt. projektu Krajowej Polityki Miejskiej ETAP III (III kwartał 2014): Uzgodnienia międzyresortowe + konsultacje społeczne ETAP IV (IV kwartał 2014): Przekazanie projektu dokumentu na Radę Ministrów Przekazanie projektu dokumentu na Radę Ministrów
NARODOWY PLAN REWITALIZACJI -ZAŁOśENIA
KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU Potrzeba REWITALIZACJI przyjęcia NPR Diagnoza sytuacji miast Narodowy Plan Rewitalizacji Potrzeba przyjęcia Narodowego Planu Rewitalizacji Przyczyny: duŝa skala degradacji tkanki miejskiej erozja stosunków społecznych problemy gospodarcze niekorzystne procesy przestrzenne (niekontrolowana suburbanizacja) niekorzystne procesy demograficzne (spadek liczby ludności miast)
KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU Potrzeba REWITALIZACJI przyjęcia NPR Diagnoza sytuacji miast Narodowy Plan Rewitalizacji REWITALIZACJA jako waŝna część myślenia o rozwoju miasta (kluczowy wątek KPM) promowanie idei powrotu do miast (zwartych, niskoemisyjnych, przyjaznych do Ŝycia) priorytet brownfield ponad greenfield konieczność upowszechnienia zintegrowanego podejścia do rewitalizacji czynnik warunkujący rozwój i poprawę warunków Ŝycia narzędzie zahamowania wielu niekorzystnych zjawisk i zapobiegania ich skutkom
KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Rewitalizacja jako odpowiedź na kryzys miast Narodowy Plan Rewitalizacji DEFINICJA rewitalizacji RewitalizacjęnaleŜy rozumieć jako wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji na podstawie projektu Krajowej Polityki Miejskiej
Rewitalizacja w Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO) 2007-2013 Narodowy Plan Rewitalizacji W perspektywie finansowej 2007-2013 rewitalizacja stanowiła istotny cel interwencji w 15 Regionalnych Programach Operacyjnych. Wydatki dla wszystkich RPO 2007-2013* Projekty na rzecz rewitalizacji - 7,96 mld zł (w tym dofinansowanie UE -4,6 mld zł) Infrastruktura mieszkalnictwa 619 mln zł (w tym dofinansowanie UE 286 mln zł) Łącznie wydatki z obu kategorii 8,58 mld zł(w tym dofinasowanie UE 4,9 mld zł) * Wydatki wg umów o dofinansowanie stan na koniec kwietnia 2014
Rewitalizacja w Regionalnych Programach Operacyjnych (RPO) 2007-2013 Doświadczenia z perspektywy 2007-2013 1. Rosnąca świadomość znaczenia rewitalizacji dla rozwoju 2. Włączenie finansowania zwrotnego i formuły ppp do działań rewitalizacyjnych 3. Nie zawsze właściwe rozumienie rewitalizacji 4. Słaby nacisk na przedsięwzięcia dotyczące kapitału ludzkiego w efekcie niska skuteczność wobec grup wykluczonych 5. Fragmentaryczność działań(brak kompleksowości) 6. Słaba partycypacja społeczna
Rewitalizacja w RPO 2007-2013 Efekty i wnioski dla perspektywy 2014-2020 Wnioski dla perspektywy 2014-2020 zwiększenie koordynacji i spójności projektów rewitalizacji premiowanie za zintegrowane podejście podnoszenie znaczenia kwestii gospodarczych w rewitalizacji zagadnienia społeczne w centrum uwagi koncentracja na najważniejszych obszarach problemowych poszerzanie możliwości montażu finansowego na rzecz rewitalizacji
Narodowy Plan Rewitalizacji Dostrzegając skalę wyzwań i potrzeb w zakresie rewitalizacji Rząd podjął strategicznądecyzjęo przygotowaniu Narodowego Planu Rewitalizacji, aby działania w tym zakresie ująć w całościowy plan krajowy o powszechnym charakterze Narodowy Plan Rewitalizacji powstaje jako wielokierunkowa odpowiedź na specyfikę wyzwań w zakresie rewitalizacji Warunki skuteczności NPR: konieczne zaangażowanie strony rządowej, samorządowej oraz podmiotów prywatnych, ukierunkowanie i koordynacja środków i instrumentów polityk publicznych (środki UE, środki krajowe) profesjonalne zaplecze instytucjonalne dla prowadzonych, złożonych działań rewitalizacyjnych odpowiednie dostosowanie prawa
Założenia Narodowego Planu Rewitalizacji Czym jest Narodowy Plan Rewitalizacji? pakiet rozwiązań systemowych forma: dokument rządowy moduły: Dokumenty Regulacje Instrumenty wsparcia Informacja i edukacja Zasadniczy przekaz NPR podkreślenie kluczowego znaczenia programów rewitalizacji rewitalizacja jako waŝny czynnik rozwoju miast i poprawy warunków Ŝycia mieszkańców odpowiedź na niekorzystne procesy przestrzenne i demograficzne
Program rewitalizacji Program rewitalizacji podstawa prowadzenia działań rewitalizacyjnych instrument tworzącyramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych uchwalany przez samorząd lokalny Cechy: pogłębiona diagnoza społeczna skoncentrowanie na najbardziej zdegradowanych obszarach i na rozwiązaniu kluczowych problemów charakter zintegrowany, wieloaspektowy
Moduły NPR: Dokumenty Dokumenty NPR Dokumenty Powiązane z NPR dokument rządowy wytyczne do rewitalizacji wzorcowe dokumenty strategiczne, operacyjne, umowa partnerstwa programy operacyjne kontrakty terytorialne techniczne ew. tematyczne programy rozwoju
Moduły NPR: Regulacje propozycje legislacyjne D Statusu rewitalizacji i procedur jej bezpośrednio dotyczących ustawowa definicja rewitalizacji zadanie własne gminy umocowanie prawne programu rewitalizacji cel publiczny zwiększenie partycypacji społecznej Komitet Rewitalizacji powiązania rewitalizacji i planowania przestrzennego otoczenia prawnego i ewentualnych zachęt
Moduły NPR: Instrumenty wsparcia Instrumenty wsparcia krajowe ze środków UE ~ 25 mld zł Profilowanie instrumentów pod katem obszarów zdegradowanych Wsparcie dotyczące m.in.: wykluczenia społecznego i polityki społecznej mieszkalnictwa środowiska i efektywności energetycznej infrastruktury inwestowanieśrodków będzie uregulowane w przygotowywanych Wytycznych do rewitalizacji w programach operacyjnych 2014-2020 + nowe instrumenty (wypracowywane sukcesywnie)
Krajowe instrumenty wsparcia Krajowe instrumenty wsparcia PRZYKŁADY: instrumenty wsparcia mieszkalnictwa: np. Fundusz Termomodernizacji i Remontów program wspierający gminy w budowie mieszkań komunalnych instrumenty z zakresu efektywności energetycznej, ochrony środowiska i niskoemisyjności: projekty wspierane w m.in. ramach Systemu Zielonych Inwestycji, program Lemur - Energooszczędne Budynki UŜyteczności Publicznej wsparcie tworzenia mikroinstalacji OZE upowszechnianie zastosowania ppp w rewitalizacji jako skutecznąalternatywędla finansowania inwestycji ze środków krajowych lub europejskich + nowe instrumenty (wypracowywane sukcesywnie)
Wytyczne w zakresie rewitalizacji WYTYCZNE w zakresie rewitalizacji obszarów zdegradowanych. CEL ADRESACI CHARAKTER Przedmiot: kwestie definicyjne programy rewitalizacji (podstawa do realizacji projektów, oceny i akceptacji przez IZ RPO) preferencje dla rewitalizacji w krajowych programach operacyjnych (dodatkowe punkty/konkursy celowane/dofinansowania w trybie pozakonkursowym) priorytety inwestycyjne na rzecz rewitalizacji indykatywne alokacje na rewitalizację będą wskazane w programach monitorowanie wydatków wdraŝanie projektów (wiązki projektów, projekty zintegrowane)
Moduły NPR: Informacja i edukacja Informacja i edukacja Centra wiedzy Działania informowanie monitorowanie upowszechnianie dobrych praktyk pilotaŝe konkursy dotacji kampania informacyjna podręczniki dobrych praktyk materiały informacyjnopromocyjne
Moduły NPR: Informacja i edukacja Centrum wiedzy zgromadzone w jednym miejscu i udostępniane przez stronę internetową informacje dotyczące rewitalizacji, których celem będzie wspieranie róŝnych podmiotów, a zwłaszcza samorządów lokalnych, w przygotowaniu i realizacji działań rewitalizacyjnych. cel wspieranie różnych podmiotów, a zwłaszcza samorządów lokalnych, w przygotowaniu i realizacji działań rewitalizacyjnych REALIZACJA NPR poziomie centralnym będzie koordynowana przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego (współpraca : resorty, samorządy i Rada Rewitalizacji)
KONSTRUKCJA NARODOWEGO PLANU REWITALIZACJI Kluczowe elementy założeń NPR Narodowy Plan Rewitalizacji Kluczowe elementy założeń Narodowego Planu Rewitalizacji: Możliwie powszechny charakter NPR Holistyczne podejście do rewitalizacji Terytorializacja polityk publicznych na rzecz wyprowadzania z kryzysu obszarów zdegradowanych poprzez profilowanie (koncentrowanie) instrumentów sektorowych Kompleksowe podejście do obszaru kluczowa rola programu rewitalizacji podejście: najpierw program, potem wynikające z niego projekty Koordynacja podmiotów, funduszy, instrumentów
Dziękuję za uwagę www.mir.gov.pl/miasta miasta@mir.gov.pl