Model: Sprowadzenie rzeczywistości do pewnych jej elementów określanych jako zmienne i stałe, razem z relacjami, jakie między tymi elementami zachodzą. Odwzorowanie rzeczywistości poprzez definiowanie i pomiar
Mierzenie zmiennych: Obiekty w modelu są trzech rodzajów: - liczba obiektów lub zdarzeń, -natężenie lub intensywność, -częstość występowania. Obiekty badane mają cechy: -jakościowe, - porządkujące, - ilościowe.
Skale pomiarowe: - skala nominalna, - skala porządkowa, - skala interwałowa, - skala ilorazowa.
Skala nominalna: Dane z badań sondażowych oznacza się za pomocą liczb (najczęściej arbitralnie). Np. płeć, status małżeński, preferowana marka handlowa, typ posiadanej własności, rodzaj usług, profil produkcji, itp. Skale nominalne mają własność symetryczności (jeśli relacja zachodzi pomiędzy A i B to zachodzi również pomiędzy B i A) oraz przechodniości (np. jeśli A=B, B=C to A=C)
Skala porządkowa: Wyznaczona jest przez relację porządkującą niektóre lub wszystkie elementy zbioru wyników. Np. pochodzenie, klasa społeczna, status zawodowy, silne reakcje konsumentów na różne bodźce. Relacja uporządkowania powinna być: - słaba (relacja jest zwrotna, asymetryczna, przechodnia i spójna): marka handlowa A jest równie dobra jak B lub mniej - zupełna (relacja jest przeciwzwrotna, asymetryczna, przechodnia i spójna): pasta do zębów C jest skuteczniejsza przeciw próchnicy niż pasta D Pomiar porządkowy nie daje informacji o wielkości kolejnych różnic miedzy elementami.
Przykład kwestionariusza pozycyjnego: Jak często czytuje Pan(i) poszczegolne rubryki czasopisma X? Vademecum Menedżera Kurs Biznesu Ogłoszenia Stale Bardzo często Często Czasami Nigdy
Skale interwałowe: Rangowanie + określenie odległości pomiędzy obiektami. Np. - Thurstona, - Likerta, - Dyferencjał semantyczny, - Stapela, - Niektóre skale szacunkowe, - Poziom wiedzy, - Kwalifikacje zawodowe, itp.
Skala Thurstona: Duża liczba obiektów dzielona jest przez ekspertów na 9-11 grup tak, aby odległości pomiędzy grupami były jednakowe Każda grupa ma jednego reprezentanta na pewnej skali Kwestionariusz zawiera wszystkie pozycje Wybory respondenta oznaczane są za pomocą stopni
Skala Likerta: Skalowanie polega na przedstawieniu zbioru sformułowań, które respondent ocenia na zwykle 5-cio stopniowej skali: -(1) w pełni się zgadzam, - (2) zgadzam się, -(3) ani się zgadzam, ani się nie zgadzam, - (4) nie zgadzam się, - (5) absolutnie się nie zgadzam. Punkty można sumować lub analizować oddzielnie. Skala często stosowana, szczególnie w ankietach pocztowych i telefonicznych Problem: punkt środkowy nie wiem czy też jest mi obojętnie?
Dyferencjał semantyczny: Podobnie jak w skali Thurstona lub Likerta jednak bez nazywania poszczególnych pozycji a jedynie przymiotniki lub wyrażenia na końcu. silny 1 2 3 4 5 6 7 8 9 słaby dobry 1 2 3 4 5 6 zły
Skala Stapela: Stosowana tam, gdzie nie ma oczywistych przeciwieństw a poszukujemy stopnia nasilenia. Wygodne dla testów telefonicznych i wywiadów twarzą w twarz. Jakość edycji Dobór tematyki Łatwość przyswaja nia treści Obok przedstawiono kilka cech opisujacych czsopismo +3 +3 +3 X. Proszę zaznaczyć, w jakim stopniu X spelnia te +2 +2 +2 określenia. +1 +1 +1 Jeżeli ocenia Pan(i) pozytywnie, to proszę wstawić -1-1 -1 krzyżyk w kratce +1 do +3 (w zalezności od intensywności -2-2 -2 oceny), jeśli negatywnie - w kratce od -1 do -3. -3-3 -3
Skala ilorazowa: Jeśli można ustanowić punkt zerowy oraz jednostkę pomiaru wszystkie inne wartości są krotnością (ilorazem) tej wielkości. Np. wiek, dochody, upływający czas,wielkość sprzedaży, ceny towarów
Problem współistnienia różnych skal jednocześnie 1) analizę można prowadzić oddzielnie dla każdej ze skal, 2) można wybrać jakieś wiodące zmienne problem okrojenia danych, 3) można zapomnieć o problemie błąd metodologiczny, 4) można ujednolicić zmienne poprzez transformacje, 5) istnieją metody dopuszczające mieszane skale pomiarowe