Elektrownie wodne moda czy konieczność? WSTĘP Gdyby spojrzeć z Kosmosu na naszą Ziemię, to otrzymalibyśmy potwierdzenie słów, że to błękitna planeta - ¾ jej powierzchni pokrywają bowiem wody- stąd ten błękit. Organizmy żywe potrzebują wody do różnych procesów życiowych - jest ona środowiskiem, w którym przebiega wiele reakcji, jest produktem i substratem wielu przemian. Jest w niej zmagazynowana ogromna ilość energii. Jest to energia odnawialna - bezpieczna dla środowiska/ nie powoduje dostawania się do atmosfery gazów, wywołujących zmiany klimatyczne oraz z powodzeniem może zastępować wyczerpujące się zasoby paliw kopalnych. Człowiek wykorzystuje wodę już od zarania dziejów nie tylko jako związek chemiczny potrzebny mu do funkcjonowania, ale także do prowadzenia gospodarstwa domowego, w przemyśle, rolnictwie, jako środek transportu i miejsce odpoczynku. Spróbujmy zastanowić się, jak człowiek wykorzystywał i wykorzystuje energię wody. CELE Po zajęciach uczeń potrafi: omówić wykorzystanie energii wody w różnych okresach historii ludzkości, wyjaśnić działanie kół nasiębiernych i podsiębiernych stosowanych na tamach i zaporach, odczytać z rysunków i diagramów dane dotyczące funkcjonowania hydroelektrowni, wymienić rodzaje elektrowni wodnych, wskazać na mapie położenie zbiorników, na których funkcjonują elektrownie wodne, omówić zalety i wady elektrowni wodnych. praca indywidualna i zespołowa, tworzenie map mentalnych, praca z Internetem METODY I TECHNIKI MATERIAŁY POMOCNICZE materiały ze stron internetowych serwisu, mapa lokalizacja dużych elektrowni wodnych w Polsce, wykres przedstawiający udział rejonów świata w wielkości zainstalowanych mocy w małych elektrowniach wodnych, schematy przedstawiająca koło nasiębierne i podsiębierne 1. Wprowadzenie PRZEBIEG ZAJĘĆ Wykorzystując technikę mapy mentalnej prosimy uczniów o odpowiedź na pytanie: W jakich dziedzinach życia potrzebna jest człowiekowi woda? 1
rekreacji sporty wodne plażowanie pływanie Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum transportu morski śródlądowy przemyśle chłodzenie procesy technologiczne Woda potrzebna jest człowiekowi do/w rolnictwie nawadnianie upraw hodowla zwierząt domu gotowanie picie sprzątanie higiena osobista energetyce elektrownie 2. Następnie polecamy uczniom odszukanie informacji dotyczących wykorzystania siły wody na stronie /energia_wody. Uzyskane informacje zapisujemy w formie mapy mentalnej. turbiny wodne tartaki Woda w historii człowieka kuźnie żarna (mielenie zbóż) napędzanie pił do wyrębu lasów Informujemy uczniów, że na zajęciach zajmiemy się energetyką, a ściślej biorąc elektrowniami wodnymi. 3. Polecamy uczniom, aby dokonali analizy rysunków przedstawiających koła nasiębierne i podsiębierne i wyjaśnili zasadę ich działania przy budowie zapór na rzekach. Schematy przedstawiające koło nasiębierne i podsiębierne znajdują się w załączniku nr 1. Wniosek Przy wykorzystaniu kół nasiębiernych należy wysoko spiętrzyć wodę tak, aby spadając na koło wprawiała je w ruch. Stosując koła podsiębierne można wykorzystać niewielkie spiętrzenia wody, tak, aby łopatki koła były przez wodę obmywane (wykorzystanie szybkiego nurtu rzeki). 4. Polecamy uczniom odszukanie na stronach internetowych serwisu /energia_wody wykresu przedstawiającego wielkość mocy zainstalowanych małych elektrowni wodnych w różnych rejonach świata i wskazanie, na 2
których kontynentach moc elektrowni wodnych jest wykorzystywana w największym stopniu. Wykres znajduje się w załączniku nr 2. 5. Dzielimy klasę na 2 grupy. Polecamy uczniom odszukanie informacji o rodzajach elektrowni wodnych: ze względu na ich moc (grupa 1) ze względu na ich typ (grupa 2). 6. Polecamy uczniom odszukanie na mapie Polski 3 zbiorników, na których utworzono elektrownie wodne. Mapa przedstawiająca lokalizację dużych elektrowni wodnych w Polsce znajduje się w załączniku nr 3. 7. Dzielimy klasę na 2 zespoły. Polecamy uczniom wskazanie: zalet działania elektrowni wodnych (grupa 1), wad funkcjonowania elektrowni wodnych (grupa 2). Podsumowanie Na podstawie uzyskanych informacji spróbuj odpowiedzieć na pytanie: Elektrownie wodne moda czy konieczność?" BIBLIOGRAFIA Kubik I., Kwiecińska G., Ulanik M. Podaj wodzie pomocną dłoń ROEE, Kraków 1998 r. Murphy Bryan Baw się wodą Oficyna Panda 1993 r. Vester Federic Woda = Życie cybernetyczna książka o środowisku z opisem 5-ciu obiegów wody Polski Klub Ekologiczny, Kraków 1992 r. 3
ZAŁĄCZNIKI Załącznik nr 1 Schemat przedstawiający koło podsiębierne i nasiębierne Załącznik nr 2 Wykres przedstawiający udział rejonów świata w wielkości zainstalowanych mocy w małych elektrowniach wodnych 4
Załącznik nr 3 Mapa przedstawiająca lokalizacje dużych elektrowni wodnych w Polsce 5