OPIS DOBREJ PRAKTYKI 1. Dane dotyczące gminy/powiatu nazwa inicjatywy WSPARCIE RODZIN DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH OBJĘTYCH PROGRAMEM WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU nazwa gminy/powiatu POWIAT PUŁAWSKI/ SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO WYCHOWAWCZY IM. MARII GRZEGORZEWSKIEJ W PUŁAWACH (SOSW) dokładny adres Al. KRÓLEWSKA 19 24-100 PUŁAWY województwo LUBELSKIE telefon (81) 886 11 00 adres strony internetowej faks (81) 886 11 79 adres e-mail http://www.pulawy.powiat.pl starostwo@pulawy.powiat.pl 2. Rodzaj(e) podjętych działań (zaznacz): kształtowanie efektywnych systemów konsultacji społecznych i udziału obywateli w formułowaniu strategii rozwoju i prowadzenia polityki lokalnej lub regionalnej; wprowadzanie nowatorskich form demokracji lokalnej; rozwijanie systemów kontroli i komunikacji społecznej, ze szczególnym podkreśleniem przejrzystości procesów decyzyjnych władz gminy lub powiatu; oryginalne formy aktywizacji działalności obywatelskich i współpracy z organizacjami pozarządowymi; formy działalności z podmiotami gospodarczymi i ich samorządami na rzecz wspólnoty obywatelskiej i lokalnego rozwoju; działania na rzecz wychowania obywatelskiego, w tym pozaszkolne inicjatywy edukacyjne, działania na rzecz młodych mieszkańców gminy lub powiatu; decentralizację realizacji zadań publicznych, drogą przekazywania jej organizacjom obywatelskim lub jednostkom bliższym obywateli; inne...... 1
3. Przedmiot działalności Grupa wsparcia dla rodziców oferuje specjalistyczną pomoc rodzicom oraz otacza opieką same dzieci. Grupa ta dedykowana jest rodzicom dzieci objętych Wczesnym Wspomaganiem Rozwoju. Ma na celu m.in. wzajemne poznanie się, integrację rodzin znajdujących się w podobnej sytuacji, wzbogacenie rodziców w umiejętność aktywnego szukania pomocy i radzenia sobie z problemami. Na spotkaniach przeprowadzane są warsztaty, szkolenia i spotkania ze specjalistami. Program obejmuje aktywności dedykowane rodzicom i dzieciom. 4. Opis działań We wrześniu 2010 r. w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Puławach powstała grupa wsparcia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych objętych Wczesnym Wspomaganiem Rozwoju. Spotkania dla rodziców odbywają się cyklicznie dwa razy w miesiącu, ponadto organizowane są imprezy integracyjne dla dzieci i całych rodzin. Pierwsze spotkania grupy wsparcia poświęcone były wzajemnemu poznaniu, nawiązywaniu kontaktów, integracji rodziców, wymianie doświadczeń i informacji. W kolejnym etapie wdrożono warsztaty, szkolenia i spotkania ze specjalistami, w tym: a) zabawy paluszkowe, masażyki b) dieta sensoryczna c) masażyki logopedyczne d) AAC alternatywne i wspomagające metody komunikacji e) Program Baby Sings Migusie" f) zajęcia podnoszące system poczucia własnej wartości prowadzone przez psychologa z UMCS w Lublinie g) zajęcia ruchu rozwijającego W. Sherborne h) sposoby radzenia sobie z trudnymi zachowaniami dzieci z autyzmem i zaburzeniami zachowania na podstawie techniki behawioralnej i) warsztaty relaksacyjne terapia tańcem. Grupa wsparcia organizuje zabawy choinkowe, ogniska integracyjne, wyjazdy do teatru, pikniki rodzinne (np. z okazji Dnia Dziecka). Rodzice otrzymują stałe wsparcie psychologiczne, zdobywają wiedzę i umiejętności przez udział w spotkaniach ze specjalistami, warsztatach i szkoleniach. Organizowane są również warsztaty mające na celu relaksację rodziców zajęcia plastyczne (np. tworzenie kartek świątecznych, malowanie) muzyka i taneczne. Działalność grupy wsparcia została zaplanowana na kolejne lata. Pomysł utworzenia grupy wsparcia pojawił się w gronie pracowników Specjalnego Ośrodka, któremu organ prowadzący, czyli Powiat Puławski, powierzył realizację zadania wczesnego wspomagania. W trakcie prowadzonych zajęć dla dzieci i prowadzonych obserwacji pojawiła się inicjatywa stworzenia grupy wsparcia. Należy również podkreślić, że inicjatywa jest kontynuowana, a dodatkowo dobre efekty pracy skłoniły samorząd powiatu do zawarcia 2
porozumienia z miastem Puławy i uzyskania zgody władz miasta na otwarcie w Ośrodku przedszkola specjalnego ( otwarte 1 września br.). Pracownicy Ośrodka od wielu lat wyróżniają się pod względem zaangażowania i kreatywności. Dzięki pomysłom dyrekcji i kadry pedagogicznej Ośrodek pozyskuje wielu sponsorów oraz realizuje projekty służące wzbogaceniu oferty edukacyjnej, wyposażenia i doskonalenia kadry np. zakup pracowni specjalistycznych, budowa boiska i placu zabaw, zakup materiałów plastycznych itp. Dzieci dzięki temu korzystają z licznych wyjazdów rehabilitacyjnych, turystycznych, korzystają z basenów, biorą udział w zawodach i konkursach. Nauczyciele terapeuci szkolą się i zdobywają nowe kwalifikacje. Dostrzegana jest znakomita praca zespołowa. 5. Uzyskane efekty Grupa wsparcia działa od 2010 roku i obejmuje działaniem terapeutycznym i społecznościowym 40 rodzin z terenu powiatu puławskiego. Dzięki grupie wsparcia i bliskiej współpracy z zespołem terapeutycznym rodzina zostaje ukierunkowana w postępowaniu z dzieckiem, a dziecko zyskuje optymalny kontekst rozwoju. Inicjatywa pozytywnie zwraca uwagę szerokiego otoczenia na problem niepełnosprawności, wzmacnia tolerancję i otwartość na osoby niepełnosprawne. Rodzice stają się partnerem zespołu terapeutycznego, zyskując wielowymiarowe wsparcie i specjalistyczną opiekę nad całą rodziną. Nabywają nową wiedzę i umiejętności w tym radzenia sobie w sytuacjach trudnych i dezorganizujących życie. Grupa wsparcia oferuje atrakcyjne zajęcia oraz wpływa na formy i kierunki działań, tworzy przyjazne środowisko, odciąża rodzinę. Następują zmiany postaw, poprawiają się relacje w rodzinie i otoczeniu, wzrasta samoocena, samopoznanie i kompetencje społeczne członków rodziny. Świadoma akceptacja niepełnosprawności dziecka i odzyskanie wiary we własne siły prowadzą do wyjścia z obszaru wykluczenia. O wartości programu świadczy także holistyczne podejście do człowieka i odwoływanie się do jego naturalnych zasobów oraz prostota jego zastosowania. O sukcesie w wielkim stopniu decyduje zaangażowanie terapeutów i rodziców, wola i umiejętność współpracy. Ponadto inicjatywa była nominowana do nagrody Pary Prezydenckiej w konkursie Dobry Klimat dla Rodziny oraz, co bardzo ważne, że miała wpływ na działanie powiatu, bo podjęta została decyzja o otwarciu przedszkola specjalnego w istniejącym Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Puławach. W otwarciu roku szkolnego w ośrodku i w otwarciu tego przedszkola uczestniczyła Prezydentowa Anna Komorowska. W wyniku działania rodziców, w ramach programu wczesnego wspomagania, w uchwale rady powiatu o współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na rok 2014 rozszerzono katalog zadań o przedsięwzięcia dotyczące kampanii społecznych w zakresie integracji rodzin i dzieci niepełnosprawnych z terenu Powiatu Puławskiego. Ponieważ inicjatywa jest kontynuowana, zmienia się liczba beneficjentów w zależności od liczby dzieci objętych wczesnym wspomaganiem. Ośrodek od lat współpracuje z wieloma organizacjami i podmiotami na terenie całego powiatu 3
pozyskując wolontariuszy oraz wsparcie organizacyjne i finansowe na rzecz swoich wychowanków. Wolontariuszami są uczniowie szkół oraz wychowankowie placówki opiekuńczo-wychowawczej, pomagają w przygotowaniu programów artystycznych, wystaw i różnych zajęć. Wolontariuszami są również rodzice i członkowie rodzin którzy są bardzo związani z Ośrodkiem i wielokrotnie skutecznie pomagają w uzyskiwaniu wsparcia dla wychowanków. Wieloletnia współpraca i promocja Ośrodka w środowisku lokalnym, prezentacja prac wychowanków i zaangażowanie pracowników są dostrzegane i tym samych pozwalają pozyskać do współpracy wiele podmiotów. 6. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Inicjatywa grupy wsparcia ma charakter społeczny angażuje wolontariuszy i ludzi dobrej woli, firmy, podmioty i organizacje z otoczenia Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego. Podstawowy zasób umożliwiający bieżące funkcjonowanie grupy wsparcia stanowią zasoby ludzkie ośmiu terapeutów Zespołu Wczesnego Wspomagania oraz istniejąca baza lokalowa i sprzęt Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Puławach. Wszystkie działania, które doprowadziły do stworzenia grupy wsparcia, w tym pozyskiwanie sponsorów i wolontariuszy, są rezultatem pracy, zaangażowania i kreatywności terapeutów. Część działań realizowana jest dzięki uzyskaniu wsparcia finansowego i rzeczowego sponsorów. Wymiar wsparcia finansowego w 2012 r.: 1 200 zł przekazała puławska firma REMZAP środki wykorzystano na organizację obchodów Dnia Dziecka 5 500 zł przekazał Bank Gospodarki Żywnościowej na realizację przez puławski oddział banku zwycięskiego projektu wolontariackiego w ramach wewnętrznego konkursu rozpisanego przez centralę BGŻ w całym kraju; puławski oddział banku złożył projekt pt. Bierz Garściami Życie skierowany na wsparcie rodzin dzieci niepełnosprawnych; środki przeznaczono na zakup pomocy dydaktycznych, zorganizowanie zabawy choinkowej oraz wyjazd do teatru dla rodziców. 7. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt?... 8. Zalecenia dla innych jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych wdrożeniem projektu Rekomendacje dla gmin/ngo, które chciałyby wprowadzić dobrą praktykę u siebie. a) Grupa wsparcia to inicjatywa, którą z powodzeniem, bez szczególnych nakładów, może być zastosowana w każdym środowisku. W otoczeniu dziecka niepełnosprawnego działają specjaliści, którzy są w stanie podjąć we wczesnym okresie rozwoju pogłębioną diagnostykę, a we współpracy z rodzicami zintensyfikować wspomaganie rozwoju. Współpraca w ramach grupy wsparcia przynosi lepsze rezultaty terapii dziecka. 4
b) By prowadzić grupę wsparcia, należy: wzmocnić emocjonalnie rodziców wzmocnić wiarę rodziców w możliwości wspólnego działania na rzecz swoich dzieci pomóc się zorganizować zadbać o wsparcie kadry dobrych specjalistów, odpowiednią bazę lokalową i sprzęt, spowodować ponadprzeciętne zaangażowanie terapeutów i rodziców, warto pozyskać partnerów: lokalne instytucje, organizacje i sponsorów. c) Praca wymaga dużej kreatywności, umiejętności tworzenia atmosfery zrozumienia i bezpieczeństwa, natomiast pozytywny zwrot jest nad wyraz korzystny w stosunku do poniesionych nakładów. d) Wspomaganie rozwoju dziecka we wczesnym etapie warunkuje jego dalszy rozwój. Przynosi wielkie korzyści przy niewielkich nakładach. Wprowadzenie elementu grupy wsparcia dla rodziny wnosi do procesu znaczącą zmianę jakościową. Przez zastosowanie metod miękkich w standardowych ramach organizacyjnych osiągany jest rezultat najpełniejszego wykorzystywania zasobów i stymulowania rozwoju dziecka niepełnosprawnego oraz lepszej integracji samego dziecka i jego rodziny ze środowiskiem społecznym. 5