WP YW NAWADNIANIA WOD O RÓ NYM ZASOLENIU NA ZAWARTOŒÆ WYBRANYCH PIERWIASTKÓW W WARZYWACH

J. Elementol. 2006, 11(1): 77 87 77 Ew Rumsz-Rudnik 1, Zdzis³w Koszñski, Cezry Podsid³o, I. Glu WP YW NAWADNIANIA WOD O RÓ NYM ZASOLENIU NA ZAWARTOŒÆ WYBRANYCH PIERWIASTKÓW W WARZYWACH Zk³d Produkji Roœlinnej i Nwdnini Akdemi Rolniz w Szzeinie WSTÊP Potrzey wodne roœlin wrzywnyh zle ¹ od d³ugoœi okresu wegetji, gtunku, odminy i typu u ytkowego (DZIE YC 1988). Jednym z njrdziej wr liwyh gtunków n niedoór wody jest np. eul ze wzglêdu n stosunkowo p³ytki zsiêg systemu korzeniowego (do 20 m), le równie, jk podje CHROBO- CZEK i SK PSKI (1982), ze wzglêdu n wysokie wymgni w stosunku do wilgotnoœi gley. Burk æwik³owy, mimo g³êokiego systemu korzeniowego (do 40 m i wiêej) i œrednih wymgñ w stosunku do wilgotnoœi gley (60 70% PPW), równie reguje n nwdninie znzn¹ zwy k¹ plonu korzeni. Nierównomierny rozk³d opdów nie zpewni tym populrnym roœlinom optymlnyh wrunków wilgotnoœiowyh w okresie wegetji. Dltego stosownie uzupe³nij¹yh nwodnieñ uw siê z jeden z njrdziej istotnyh zynników deyduj¹yh nie tylko o wzroœie produkji, le i jkoœi plonów. Zieg ten jest szzególnie w ny n gleh lekkih, hrkteryzuj¹yh siê m³¹ retenj¹ i zêstymi zminmi stnu uwilgotnieni. dr in. Ew Rumsz-Rudnik, Zk³d Produkji i Nwdnini Roœlin, Akdemi Rolniz, ul. S³owkiego 17, 71-434 Szzein, Agriulturl University in Szzein, Deprtment of Plnt Cultivtion nd Irrigtion, S³owkiego 17, 71-434 Szzein, Polnd, tel. (091) 4250323, e-mil: rumsz@gro.r.szzein.pl

78 Bior¹ pod uwgê fkt, e zsoy wody do nwodnieñ s¹ orz mniejsze, nle ³oy szukæ innyh jej Ÿróde³. Tkimi mog³yy yæ wody zsolone, zw³szz n terenh zloklizownyh niedleko Morz B³tykiego. W pry dno mo liwoœi stosowni do nwodnieñ wody o ró nym zsoleniu orz jego wp³ywu n plonownie i sk³d hemizny euli zwyzjnej i urk æwik³owego. MATERIA I METODY Doœwidzenie z³o ono metod¹ losownyh loków w ztereh powtórzenih. Prowdzono je w lth 1996 1999 w RZD Lipki n gleie runtnej kwœnej, zliznej do IV klsy onityjnej, kompleksu ytniego dorego. Burk æwik³owy (odm. Czerwon kul) i eulê zwyzjn¹ (odm. Wolsk) uprwino w zteroletnim zminowniu: urk æwik³owy eul zwyzjn - kpust g³owist i³ seler korzeniowy. Wrzyw uprwino w wrunkh kontrolnyh (K) i nwdninyh: wod¹ s³odk¹ (WS, o zsoleniu œrednio 200 mg dm -3 ), rozieñzon¹ wod¹ zsolon¹ (WZ-1, o zsoleniu 2700 mg dm -3 ) i wod¹ zsolon¹ (WZ-2, o zsoleniu 5200 mg dm -3 ). Wodê zsolon¹ (WZ-2) przygotowno n podstwie sk³du hemiznego wody Morz B³tykiego, rozpuszzj¹ w 1 t wody s³odkiej: 4 kg soli kuhennej z mikroelementmi (NCl); 0,2 kg hlorku potsu (KCl); 0,8 kg sirznu mgnezu (MgSO 4 ); 0,2 kg wêglnu sodu (N 2 CO 3 ). Rozieñzon¹ wodê zsolon¹ (WZ-1) sporz¹dzono mieszj¹ wodê s³odk¹ (WS) i wodê zsolon¹ (WZ-2) w równyh iloœih. Burk deszzowno minizrszzmi w przypdku zmniejszeni zpsu wody w 15 20 m wrstwie gley poni ej 60% ppw, utrzymuj¹ wilgotnoœæ do 70% ppw przez ³y okres wegetji. W uprwie euli w okresie od wshodów do tworzeni eul utrzymywno wilgotnoœæ 70 80% ppw, ntomist w póÿniejszym okresie n poziomie 60 70% ppw. Stn uwilgotnieni gley kontrolowno wg iœnieni ss¹ego gley metod¹ tensjometryzn¹. Dwki nwodnieniowe w poszzególnyh lth dñ zestwiono w teli 1. W uprwie roli i pielêgnowniu roœlin stosowno zsdy poprwnej grotehniki. N podstwie wymgñ testownyh gtunków przyjêto osdê urk w iloœi 22 szt. (25 x 10 m) i euli 29 szt. (20x8 m) n 1m 2. Poniew wrzyw uprwino n gleie lekkiej, w roku poprzedzj¹ym z³o enie doœwidzeni zstosowno wpnownie (2 t h -1 ) orz oornik (30 t h -1 ). Nwo enie minerlne zstosowno w iloœi 350 kg NPK (110+90+150) pod urk i 370 kg NPK (100+120+150) pod eulê. Ziór przeprowdzono rêznie, w fzie dojrz³oœi tehniznej. Anlizy hemizne wrzyw wykonno w lortorium Zk³du Produkji i Nwdnini Roœlin, zgodnie z metodyk¹ opisn¹ w rn owyh i polskih normh. Do dñ wykorzystno próki ziorze poierne z k dego oiektu do-

79 Roœ lin Plnt Burk æwik³owy Red eet Ceul zwyzjn Onion Sumryzne dwki wody zstosownej do deszzowni wrzyw (mm) Totl wter doses used for irrigtion of the vegetles (mm) 1996 1997 1998 1999 Tel 1 Tle 1 Œ redni Averge 60 115 110 95 95 60 40 60 60 55 œwidzeni. Zwrtoœæ przyswjlnego zotu okreœlno metod¹ Kjeldhl, fosforu kolorymetryznie, wpni i potsu metod¹ fotometrii p³omieniowej, elzo, ynk i sód metod¹ tomowej spektrofotometrii sorpyjnej. Uzyskne wyniki poddno oenie sttystyznej. Olizeni sttystyzne dotyz¹e plonu wrzyw orz sk³du hemiznego roœlin wykonno stosuj¹ nlizê wrinji. Oenê ró ni przeprowdzono testem Dunn n poziomie istotnoœi 0,05. Pr stnowi wyinek przeprowdzonyh dñ i oejmuje nlizê wp³ywu zstosownego zynnik w doœwidzeniu nwdnini n wielkoœæ plonu testownyh gtunków orz zwrtoœæ wyrnyh sk³dników hemiznyh w zêœih u ytkowyh (korzeñ i eule). OMÓWIENIE WYNIKÓW I DYSKUSJA Plony Zloklizownie doœwidzeni n gleh lekkih kompleksu ytniego wymg³o deszzowni roœlin. Gley lekkie, które hrkteryzuj¹ siê du ¹ przepuszzlnoœi¹, m³¹ zdolnoœi¹ retenyjn¹, nle y deszzowæ, o potwierdz GRABAR- CZYK i in. (1992). Rezultty dotyz¹e wielkoœi uzysknyh plonów wrzyw w poszzególnyh lth dñ przedstwiono w telh 2 3. Stwierdzono, e wod zstosown do nwdnini spowodow³ zwiêkszenie plonu korzeni urk æwik³owego (t. 2), przy zym oserwowny wzrost y³ uzle niony od rodzju zstosownej wody orz roku uprwy. Plon œwie ej msy korzeni urk æwik³owego z poletek nienwdninyh wynosi³ œrednio w okresie dñ 3,39 kg. m -2. Wp³yw deszzowni n wysokoœæ plonu œwie ej msy korzeni okz³ siê wysoe istotny. Œredni plon korzeni pod wp³ywem deszzowni wzrós³ o 25,4%. Porównuj¹ rodzje wody u ytej do nwdnini urk w - ³ym okresie dñ, widæ, e njlepsze efekty d³ wod s³odk (WS), spowodow³ owiem wzrost plonu œwie ej msy korzeni urk æwik³owego o 42,5% (przyrost o 1,44 kg m -2 ) w porównniu z oiektmi kontrolnymi. Wrz ze wzrostem zsoleni wody u ytej do nwdnini, przyrosty plonów y³y orz mniej-

80 Plon urk æwik³owego ( kg m -2 ) Red eet root yield ( kg m -2 ) Tel 2 Tle 2 Oiekt Œrednio 1996 1997 1998 1999 Ftor Men K 4.38 3.17 2.06 3.95 3.39 WS WZ-1 WZ-2 Œredni dl deszzownyh Men for irrigtion NIR0.0 5 dl LSD0.0 5 for 2 3 4 5.33 5.67 4.41 5.05 d 4.62 3.47 4.24 3.84 3.80 4.71 d 3.35 2.57 4.83 d 4.37 3.56 5.14 4.38 3.96 3.54 4.25 0.239 0.250 0.257 0.178 0.196 0.191 0.086 0.091 0.093 0.091 0.095 0.098 0.135 0.143 0.54 Plon euli zwyzjnej ( kg m -2 ) Onion yield ( kg m -2 ) Tel 3 Tle 3 Oiekt Œrednio 1996 1997 1998 1999 Ftor Men K 1.66 1.07 1.59 2.32 1.66 WS WZ-1 WZ-2 Œredni dl deszzownyh Men for irrigtion NIR0.0 5 dl LSD0.0 5 for 2 3 4 1.73 1.74 1.70 1.09 1.47 1.08 1.74 1.75 1.63 2.77 d 2.61 2.06 1.83 1.89 1.62 1.72 1.21 1.71 2.48 1.78 0.076 0.079 0.081 0.067 0.070 0.072 0.116 0.121 0.124 0.052 0.058 0.062 sze i wynosi³y œrednio w przypdku rozieñzonej wody zsolonej i wody zsolonej odpowiednio 28,9% i 5,0%. T tendenj utrzymyw³ siê przez ³y zteroletni ykl dñ, z wyj¹tkiem 1996 r., kiedy z³o ono doœwidzenie. Bdj¹ rekjê euli zwyzjnej (t. 3) n stosownie wody, stwierdzono istotny jej wp³yw n wielkoœæ plonów, hoæ przyrosty plonów nie y³y tk wysokie jk w przypdku urk æwik³owego. Plon euli zwyzjnej pohodz¹ej z oiektów kontrolnyh wyniós³ œrednio 1,66 kg m -2. Njrdziej stymuluj¹o n produkjê euli oddzi³yw³ rozieñzon wod zsolon (WZ-1), dziêki której znotowno œredni wzrost plonu o 13,9%, zyli 1,89 kg m -2. Nieo ni szy przyrost plonu (10,2%), w porównniu z oiektmi kontrolnymi, y³ z poletek desz-

zownyh wod¹ s³odk¹ (WS), n deszzownyh wod¹ zsolon¹ (WZ-2) plon y³ nwet nieo mniejszy (2,4%). Potrzeom wodnym i efektom nwdnini wod¹ s³odk¹ urk æwik³owego du o uwgi poœwiêili BUCZAK (1989), DZIE YC i in. (1989), KANISZEWSKI (1987). Autorzy stwierdzili, e pomimo g³êokiego systemu korzeniowego urk æwik³owy jest roœlin¹ doœæ silnie reguj¹¹ n zminy wilgotnoœi gley. Tk e KO OTA (1984), po 3-letnim yklu doœwidzeñ z nwdniniem urk æwik³owego, stwierdzi³, e zieg ten, zw³szz w roku o du ym niedoorze opdów tmosferyznyh, okz³ siê wysoe efektywny, zwiêkszy³ owiem plon ogólny i hndlowy korzeni. Celowoœæ nwdnini tej roœliny n gleh piszzystyh (V VI kls onityjn) potwierdzili równie ROLBIECKI i RZEKANOWSKI (1996, 1997). Okzuje siê, e nie tylko urk, le i eul zwyzjn reguje n nwdninie zwy k¹ i lepsz¹ jkoœi¹ plonu. KANISZEWSKI (1996) orz BUCZAK i in. (1982) nwdnij¹ eulê wod¹ s³odk¹ uzyskli wzrost plonu hndlowego i ogólnego, jednozeœnie zwiêkszenie lizy i msy eul o œredniy 4,5 7 m orz powy ej 7 m. Z kolei RUTKOWSKI i MA ECKA (1986) przeprowdzj¹ dni z deszzowniem wod¹ s³odk¹ ró nyh gtunków roœlin uprwinyh n gleh nle ¹yh do IV klsy onityjnej uzyskli wzrost plonu wszystkih nwdninyh gtunków, le njwy sze efekty ekonomizne otrzymli w przypdku deszzowni wrzyw, przede wszystkim euli zwyzjnej. Wyniki zmieszzone w telh 3 i 4 wskzuj¹, e u yie do nwdnini rozieñzonej wody zsolonej (WZ-1) i wody zsolonej (WZ-2) powodow³o ró ne przyrosty plonu wrzyw w zle noœi od gtunku. Zuw ono, e w kolejnyh lth doœwidzeñ, wrz ze wzrostem stopni zsoleni wody u ytej do doœwidzeni, plony urk æwik³owego y³y orz ni sze, hoi i tk prwie zwsze y³y wy sze ni plony zerne z poletek kontrolnyh. Oni k plonu wrzyw w kolejnyh lth mo e wynikæ z fktu, e roœliny uprwino w zteroletnim zminowniu, przedplony równie nwdnino wod¹ zsolon¹, któr w ndmirze mo e pogrszæ wrunki wzrostu i rozwoju roœlin. Pondto w 1997 i 1998 r. zstosowno prwie dwukrotnie wy sze dwki nwodnieñ. YUORTSEVER i SONMEZ (1996) uzyskli podone rezultty, nwdnij¹ wod¹ zsolon¹ pomidor, którego plon w pierwszym roku uprwy nie y³ zle ny od zsoleni, w drugim roku zmniejsz³ siê ze wzrostem stopni zsoleni wody. Podonie jk w przeprowdzonyh dnih, CORDEIRO i in. (1999) równie znotowli oni kê hndlowego plonu urk æwik³owego wrz ze wzrostem zsoleni. By³ on jednk rdzo du (lisko 50% i 60%), mog³ wynikæ ze stopni zsoleni wody, której przewodnitwo elektryzne wynosi³o odpowiednio 4 i 8 ds m -1. Tk e MAKARY i in. (1994) nwdnij¹ eulê wod¹ s³odk¹ i zsolon¹ (NCl + CCl 2 ) o stê eniu 1000, 2000, 3000 p.p.m. otrzymli zni kê plonu przy njwy szym zsoleniu o 26,8% i 50,6% w dwóh kolejnyh lth prowdzeni doœwidzeñ, w porównniu z plonem euli pohodz¹ej z poletek kontrolnyh. 81

82 Zle noœi miêdzy stopniem zsoleni wody u ytej do nwdnini wrzyw uzysknymi plonmi nie zwsze hrkteryzow³y siê wysokimi wspó³zynnikmi korelji. Z oeninyh gtunków tylko urk æwik³owy wykzyw³ tk¹ zle - noœæ (r**=-0,61). Zwrtoœæ sk³dników minerlnyh w wrzywh W intensywnej produkji rolnej wod jest nie tylko zynnikiem limituj¹ym wysokoœæ plonu, le równie modyfikuje jego jkoœæ. Zwrtoœæ zotu ogólnego w wrzywh nienwdninyh (t. 4, 5) wynosi³ od 1,82% (urk æwik³owy) do 2,09% (eul zwyzjn). Wyniki nliz wrzyw wykz³y, e zstosown do doœwidzeñ wod przyzyni³ siê do niewielkiego oni eni zwrtoœi zotu w suhej msie ou testownyh gtunków œrednio o 0,08% w urku i 0,09% w euli. Pondto zwrtoœæ zotu y³ tym mniejsz, im rdziej zsolon¹ wod¹ podlewno roœliny. Z dñ krjowyh dotyz¹yh zmin zwrtoœi zotu wynik, e deszzownie (wod¹ s³odk¹) oni, z regu³y, jego zwrtoœæ. Zdniem BUNIAKA (1986), mo n to t³umzyæ tym, i w wrunkh dorego zoptrzeni w wodê i zot nstêpuje wzmo enie produkyjnoœi proesu fotosyntetyznego, w wyniku tego niejko rozieñzenie zwrtoœi zotu w roœlinie. Uzyskne wyniki w pe³ni potwierdzj¹ rezultty dñ KANISZEWSKIEGO i JAGODY (1976), KO- OTY (1984), ROLBIECKIEGO i RZEKANOWSKIEGO (1996 i 1997), OSIÑSKIEJ i in. (1982) orz DZIE YCA i in. (1982) dotyz¹yh nwdnini nie tylko urk æwik³owego, le równie kpusty i³ej g³owistej i seler korzeniowego. Podone zle noœi zoserwowno oenij¹ zwrtoœæ potsu i wpni w wrzywh (t. 4, 5). Zwrtoœæ potsu w wrzywh z kominji kontrol- Oiekt Ftor Sk³d hemizny korzeni urk æwik³owego (œ redni z ztereh lt) Chemil omposition of red eet (men of 4 yers) N P K C % mg kg -1 N Fe Tel 4 Tle 4 K 1.82 0.34 2.63 0.10 0.16 107 40 WS WZ-1 WZ-2 Œredni dl deszzownyh Men for irrigtion NIR0.0 5 dl LSD0.0 5 for 2 3 4 1.77 1.73 1.73 0.35 0.35 0.36 2.76 2.47 2.29 0.10 0.08 0.08 0.18 0.41 0.48 107 102 102 Zn 37 32 28 1.74 0.35 2.51 0.09 0.36 104 32 r.n r.n 0.211 0.220 0.226

83 Oiekt Ftor Sk³d hemizny euli zwyzjnej (œ redni z ztereh lt) Chemil omposition of onion (men of 4 yers) N P K C % mg kg -1 N Fe Tel 5 Tle 5 K 2.09 0.34 1.57 0.10 0.04 101 28 WS WZ-1 WZ-2 Œredni dl deszzownyh Men for irrigtion NIR0.0 5 dl LSD0.0 5 for 2 3 4 2.01 2.00 1.99 0.35 0.36 0.36 1.66 1.56 1.42 0.10 0.09 0.09 0.05 0.12 0.14 94 87 85 Zn 26 25 24 2.00 0.36 1.55 0.09 0.10 89 25 r.n r.n 0.075 0.078 0.080 nyh wynosi³ 1,57 2,63% w s.m., wpni 0,10%. Okz³o siê, e nwdninie spowodow³o oni enie zwrtoœi potsu ( œrednio o 0,12% w urku i 0,02% w euli) i nieznzne wpni (œrednio o 0,01% w ou wrzywh). Jk podj¹ BRODOWSKA i KACZOR (2004), zwrtoœæ wpni w suhej msie roœlin wynosi njzêœiej od 5 do 30 g kg -1, le jego iloœæ zle y od gtunku, orgnu i wieku roœliny, tk e od zsonoœi gley w wpñ, i wielu innyh zynników wp³ywj¹yh n jego poiernie (GRUNES, WELCH 1989, LAWRANCE i in. 1995). Oenij¹ rekjê wrzyw n rodzj stosownej do nwodnieñ wody, stwierdzono, e im rdziej y³ on zsolon, tym mniejsze iloœi potsu i wpni zwier³y wrzyw. Oni enie zwrtoœi wpni w roœlinh, w porównniu z roœlinmi niedeszzownymi, jest przypuszzlnie wynikiem ró niy przemieszzni siê wpni w tknkh. Tkie rezultty dñ osi¹gnêli równie KADREW i GEORGIEWA (1976), którzy dli sk³d hemizny kukurydzy uprwinej w wrunkh ndmiru sodu, orz FRANCOIS i in. (1991) w doœwidzeniu dotyz¹ym krzoh. Oserwowne w doœwidzeniu zminy mog¹ yæ równie wynikiem nruszeni równowgi jonowej, nie zœ pojwieni siê ogrnizeñ w poierniu jonów. Tk smo t³umzy CHAVAN PRAKASH i KARADGE (1980) oni kê wpni we wszystkih zêœih roœlin orzeszków ziemnyh w oenoœi sirznu sodowego i w liœih woe hlorku sodowego. Inne zle noœi zoserwowno nlizuj¹ zwrtoœæ fosforu i sodu. Zwrtoœæ fosforu nieznznie wzros³ pod wp³ywem deszzowni wod¹ s³odk¹ w ou wrzywh, o jest zgodne z wynikmi KANISZEWSKIEGO i B KOWSKIEGO (1982), KO OTY (1984) i JAB OÑSKIEJ-CEGLAREK (1984). Pondto stwierdzono, e roœliny, które deszzowno wod¹ o wiêkszym stopniu zsoleni, zwier³y wiêej tego pierwistk.

84 Jednk njwiêksze, stwierdzone sttystyznie, zminy pod wp³ywem nwdnini dotyzy³y zwrtoœi sodu w zêœih u ytkowyh wrzyw. Sód gromdzi³ siê zw³szz w nwdninym urku, który zwier³ go o 0,20% wiêej porównniu z roœlinmi nienwdninymi. Nle y podkreœliæ, i zwrtoœæ sodu w urku ros³ wrz ze wzrostem zsoleni wody deszzowninej, osi¹gj¹ mksymln¹ konentrjê (0,48%) w korzenih podlewnyh wod¹ o njwy szym zsoleniu (WZ-2). Podone tendenje zoserwowno nlizuj¹ zwrtoœæ sodu w euli, hoi jego zwrtoœæ w suhej msie, w nienwdninej (pohodz¹ej z oiektu kontrolnego) euli y³ zterokrotnie ni sz (0,04%) ni w nienwdninym urku (0,16%). Zwi¹zki zwrtoœi sodu w suhej msie roœlin (y) z zsoleniem wody u ytej do nwdnini (x) orzuj¹ równni: y = 0,1552+0,0001 x-1,22e 8 x 2 dl urk i y= 0,0438+4,22E 6 x+8,2e 9 x 2 dl euli. Wy- sz zwrtoœæ sodu w roœlinh nwdninyh wod¹ zsolon¹ wynik z wiêkszoœi dñ, zdolnoœæ roœlin do kumulji jonów sodu wzrst z wiekiem roœlin, o zym informuj¹ dni HARIVANDI i in. (1984). Tendenje wzrostu zwrtoœi sodu wykzyw³y roœliny, które deszzowno wod¹ o wy szym zsoleniu, o potwierdzj¹ wyniki dñ ULLAH i in. (1993), YADAV i TOMAR (1990), FRANCOIS i in. (1990). Iloœæ elz w roœlinh jest efektem wspó³dzi³ni zynników gleowyh, roœlinnyh i klimtyznyh (STOLARSKA, PRZYBULEWSKA, 2004). TURSKI i BARAN (1995) z normê zwrtoœi elz w roœlinh podj¹ 20 50 mg kg -1 s.m., ntomist iloœi 200 400 mg kg -1 s.m uw j¹ z ndmir. Z kolei EBROWSKA i JACKOWSKA (2004) podj¹, e elzo, którego przeiêtn iloœæ wynosi 100 mg w 1 kg s.m. roœlin, whodzi w sk³d enzymów ior¹yh zsdnizy udzi³ w proesh fotosyntezy i oddyhni. Te zkresy zwrtoœi elz s¹ zli one do stwierdzonyh zwrtoœi tego pierwistk w urku i euli pohodz¹yh z oiektów kontrolnyh. Pondto uzyskne w doœwidzeniu wyniki wskzuj¹, e nwdninie nie mi³o wyrÿnego wp³ywu n zwrtoœæ tego pierwistk w wrzywh, powoduj¹ spdek jego zwrtoœi w ou testownyh wrzywh. Zwrtoœæ ynku w wrzywh pohodz¹yh z poletek kontrolnyh wh³ siê od 28 mg w 1 kg s.m. (w euli) do 40 mg w 1 kg s.m. (w urku). Jest to iloœæ mieszz¹ siê w prwid³owym zkresie, tj. poni ej 100 mg w 1 kg s.m roœlin, wg KABATY-PENDIAS i DUDKA (1991). W dnih w³snyh nie stwierdzono istotnego wp³ywu nwdnini n zwrtoœæ ynku w wrzywh, hoi jego zwrtoœæ zmniejsz³ siê w nih œrednio o 20% i 11%, odpowiednio w urku i euli. Anlizy hemizne n zwrtoœæ ynku w wrzywh wykz³y tendenjê do orz mniejszego jego gromdzeni w mirê nwdnini roœlin wod¹ zsolon¹.

85 WNIOSKI 1. W doœwidzeniu potwierdzono, e eul zwyzjn i urk æwik³owy reguj¹ n nwdninie zwy k¹ plonu. Njrdziej plonotwórze okz³o siê zstosownie do nwodnieñ wrzyw wody s³odkiej i rozieñzonej wody zsolonej, dziêki którym uzyskno plon euli odpowiednio o 10,2% i 13,9% wy szy od plonu z oiektów kontrolnyh, urk æwik³owego o 42,5% i 28,9%. 2. W nlizownym mterile roœlinnym dnyh wrzyw istotne zminy dotyzy³y tylko zwrtoœi sodu, njsilniejsze dodtnie wspó³zle noœi (r**=0,70) miêdzy jego zwrtoœi¹ zsoleniem wody deszzowninej zoserwowno nwdninij¹ urk æwik³owego. Konentrj pozost³yh pierwistków: zotu, potsu, wpni, orz elz i ynku w zêœih u ytkowyh ou testownyh wrzyw tylko nieznznie oni y³ siê pod wp³ywem deszzowni. PIŒMIENNICTWO BRODOWSKA M.S., KACZORA. 2004. Wp³yw zró niownego zoptrzeni gley w mgnez, wpñ, i sirkê n zwrtoœæ mgnezu i wpni w roœlinh. Cz. I. Pszeni jr. J. Elementol., 9 (3): 231-237. BUCZAK E., KONDYS H., SZABLOWSKA B. 1982. Wp³yw deszzowni i wzrstj¹yh dwek nwozów minerlnyh n przehowywnie porów, selerów i euli. Zesz. Prol. Post. Nuk. Rol., 236: 53-61. BUCZAK E. 1989. Potrzey wodne roœlin uprwnyh. Red. J. Dzie y. PWN, Wrszw, 159-188. CHAVAN PRAKASH D., KARADGE B.A. 1980. Influene of slinity on minerl nutrition of penut (Arhis hypoge L.). Plnt Soil, 54 (1): 5-13. CHROBOCZEK E., SK PSKI H., 1982. Ogóln uprw wrzyw. PWRiL, Wrszw, ss. 73-85. CORDEIRO G.G., RESENDE G.M., PEREIRA J.R., COSTA N.D., 1999., Effet of sline wter nd soil onditioner on eetroot yield in the Brzilin Semi-rid region. Hortiult. Brsileir, 17 (1): 39-41. DZIE YC J, TRYBA A M., 1989. Rol wody w intensyfikji produkji roœlinnej n gleh lekkih. Zesz. Prol. Postêp. Nuk. Rol., 377: 179-193. DZIE YC J. 1988. Rolnitwo w wrunkh nwdnini. PWN, Wrszw. DZIE YC J., DZIE YCOWA D., BUNIAK W. 1982. Zminy zwrtoœi mkrosk³dników w roœlinh wrzywnyh, zle nie od wrunków wodnyh i dwek NPK. Zesz. Prol. Post. Nuk. Rol., 236: 99-107. FRANCOIS L.E., DONOVAN T.J., MAAS E.V., 1990. Slinity effets on emergene, vegettive growth, nd seed yield of gur. Agron. J., 82 (3): 587-592. FRANCOIS L.E., DONOVAN T.J., MAAS E.V. 1999. Clium defiienty of rtihoke uds in reltion to slinity. Hort. S., 26 (5): 549-553. GRABARCZYK S. 1992. Stn i perespektywy deszzowni roœlin w Polse. Zesz. Nuk. ATR w Bydgoszzy, Rol. 32 (180): 7-14. GRUNES D.L., WELCH R.M. Plnt ontents of mgnesium, lium nd potssium in reltion to rumint nutrion. J. Anim. Si., 67: 3485-3494. HARIVANDI M.A., BUTLER J.D., SOLTANPOUR P. 1984. Wp³yw stê eni wody morskiej n kie³kownie i gromdzenie jonów przez trwê Puinel sp. Prz. Nuk. Lit. Rol. i Leœn., 30 (2): 253.

86 JAB OÑSKA-CEGLAREK R. 1984. Wp³yw nwdnini, nwo eni oornikiem, nwo eni minerlnego orz uprwy po poplonh n wrtoœæ od ywz¹ kpusty i³ej póÿnej i seler korzeniowego. Biul. Wrz. Inst. Wrzywnitw, Skierniewie, 25: 109-124. KABATA-PENDIAS A., DUDKA S. 1991. Tre metl kontent of Trxum offiinle (dndelion) s onvenient environmentl inditor. Environ.Geohem.Helh., 13: 108-113. KADREW T., GEORGEWA D. 1976. Wp³yw zwiêkszonyh dwek sodu n wzrost i poiernie sk³dników pokrmowyh przez kukurydzê. Prz. Nuk. Lit. Rol. i Leœn., 22 (3): 336. KANISZEWSKI S. 1987. Nwdninie wrzyw. PWRiL, Wrszw. KANISZEWSKI S. 1996. Nwdninie euli. Owoe Wrz. Kwity, 13: 6-7. KANISZEWSKI S., B KOWSKI J. 1982. Wp³yw nwdnini, nwo eni zotem n zwrtoœæ mkroi mikrosk³dników w zgruienih seler korzeniowego. Zesz. Prol. Post. Nuk. Rol., 236: 87-97. KANISZEWSKI S., JAGODA J. 1976. Wp³yw nwdnini i nwo eni minerlnego orz rozstwy n plonownie kpusty póÿnej. Zesz. Prol. Post. Nuk. Rol., 181: 45-54. KO OTA E. 1984. Wp³yw sposou nwo eni i formy zotu n plonownie wrzyw w uprwie z nwdniniem i ez nwdnini. Cz. I. Kpust g³owist i³. Biul. Wrz. Instytut Wrzywnitw, Skierniewie, 27: 203-236. KO OTA E. 1984. Wp³yw sposou nwo eni i formy zotu n plonownie wrzyw w uprwie z nwdniniem i ez nwdnini. Cz. II. Burk æwik³owy. Biul. Wrz. Instytut Wrzywnitw, Skierniewie, 27:: 237-260. KO OTA E. 1984. Wp³yw sposou nwo eni i formy zotu n plonownie wrzyw w uprwie z nwdniniem i ez nwdnini. Cz. IV. Zwrtoœæ fosforu, potsu i mgnezu w wrzywh. Biul. Wrz. Instytut Wrzywnitw, Skierniewie, 27: 283-299. LAWRENCE G.B., DAVID M.B., SHORTLE W.C. 1995. A new mehnism for lium loss in forestfloor soils. Nture, 378 (9): 162-165 MAKARY B.S., KORIEM S.O., BASILIOUS S.I. 1994. Response of onion from sets to vrious onentrtions of slts in irrigton wter. Assiut J Agriult. S., 25 (4): 215-223. OSIÑSKA M., MICHALAK K., SZYMAÑSKI L. 1982. Wp³yw deszzowni i nwo eni minerlnego selerów n jkoœæ plonu i jego wrtoœæ tehnologizn¹. Zesz. Prol. Post.. Nuk. Rol., 236: 39-51. ROLBIECKI S., RZEKANOWSKI CZ. 1996. Wp³yw nwdnini deszzowninego i kroplowego n niektóre ehy jkoœiowe plonu wyrnyh gtunków wrzyw. Zesz. Prol. Post. Nuk. Rol., 438: 205-212. ROLBIECKI S., RZEKANOWSKI CZ. 1997. Wp³yw opdów i nwdnini n plonownie urk æwik³owego n gleie lekkiej. Pm. Pu³., 110: 113-119. RUTKOWSKI M., MA ECKA I. 1986. Efektywnoœæ ekonomizn deszzowni niektóryh rœlin uprwnyh. Zesz. Prol. Post. Nuk. Rol., 268: 535-540. STOLARSKA A., PRZYBULEWSKA K. 2004. Wp³yw wrunków siedlisk n iokumuljê wyrnyh mikroelementów w Plnttgo mjor L. i Trxum offiinle We. J. Elementol., 9 (4): 775-784. TURSKI R., BARAN S. 1995. Degrdj, ohron i rekultywj gle. Wyd. AR Lulin. ULLAH S.M., SOJA G., GERZABEK M.H. 1993. Ion uptke, osmoregultion nd plnt-wter reltions in f ens (Vii f L.) under slt stress. Bodenkultur, 44 (4): 291-301. YADAV B.R., TOMAR S.P.S., 1990. Comprtive effet of hloride nd sulphte slinity in irrigtion wter on yield nd minerl nutrition of uliflower (Brssi olere vr. otrytis L.). Vegetle S., 17 (2): 191-194. YURTSEVER E., SONMEZ B., 1996. The effets of irrigtion wter slinitty on the yield of tomto nd soil sliniztion. Turkish J Agriult. Forest, 20 (1): 27-33.

EBROWSKA J., JACKOWSKA I. 2004. Interkje miêdzy zwrtoœi¹ niektóryh mkro- i mikroelementów w roœlinh z kultur in vitro. J. Elementol., 9 (4): 869-875. 87 Ew Rumsz-Rudnik, Zdzis³w Koszñski, Cezry Podsid³o, I. Glu WP YW NAWADNIANIA WOD O RÓ NYM ZASOLENIU NA ZAWARTOŒÆ WYBRANYCH PIERWIASTKÓW W WARZYWACH S³ow kluzowe: nwdninie, zsolenie, plony, urk æwik³owy, eul, sk³d hemizny. Astrkt N gleie lekkiej przeprowdzono zteroletnie doœwidzenie polowe, w którym dno wp³yw nwdnini wod¹ o ró nym zsoleniu n zwrtoœæ niektóryh pierwistków w urku æwik³owym i euli zwyzjnej. Shemt doœwidzeni uwzglêdni³ nstêpuj¹e oiekty: kontrolny (nienwdniny), nwdniny wod¹ s³odk¹ (wod z ruroi¹gów, o zsoleniu œrednio 200 mg dm -3 wody), nwdniny rozieñzon¹ wod¹ zsolon¹ (zsolenie œrednio 2700 mg dm -3 wody), nwdniny wod¹ zsolon¹ (zsolenie œrednio 5200 mg. dm -3 wody). Wykzno, e wod zstosown do deszzowni przyzyni³ siê do niewielkiego oni eni zwrtoœi zotu, potsu, wpni w ih zêœih u ytkowyh. Zwrtoœæ oeninyh pierwistków y³ tym ni sz, im rdziej zsolon¹ wodê stosowno do nwodnieñ. Pondto zieg ten przyzyni³ siê równie do niewielkiego wzrostu zwrtoœi fosforu. Z nlizownyh pierwistków tylko zwrtoœæ sodu w wrzywh y³ w sposó istotny modyfikown stopniem zsoleni wody u ytej do nwdnini zwrtoœæ sodu y³ tym wy sz im rdziej zsolon¹ wod¹ podlewno roœliny. INFLUENCE OF IRRIGATION WITH SALINE WATER ON THE CONTENT OF SOME MINERALS IN VEGETABLES Key words: irrigtion, slinity, yield, red eet, onion, hemil omposition. Astrt In 4-yer field experiment the ontent of some minerls in red eet nd onion, irrigted with wter of vrious slt ontent, ws ssessed. The following ojets were tested: ontrol (no irrigtion), tp wter irrigtion (200 mg slt per 1 dm -3 ), diluted slt wter (2700 mg slt per 1 dm -3 ), sline wter (5200 mg slt per 1 dm -3 ). Irrigted plnts ontined less nitrogen, potssium nd lium, prtiulry those whih hd een irrigted with wter of high slt ontent. On the other hnd, the wtered plnts ontined more phosphorus. Among the minerls whih were nlysed only the ontent of sodium depended on the slinity of wter used for irrigtion; the higher the slt ontent in wter, the more sodium found in the plnts.