Opracowała Laura Piotrowska MINI ZESZYCIK DO PRACY ZE STRATEGIAMI OK. Definicja ocenienia kształtującego sformułowana przez P. Black a i D. Wiliam a w 2009 r. Ocena funkcjonuje kształtująco, o ile informacje dotyczące uczniów są zbierane, interpretowane i wykorzystywane przez nauczycieli, uczniów i ich rówieśników w celu podejmowania decyzji dotyczących kolejnych kroków nauczania, które będą lepsze lub lepiej uzasadnione niż decyzje, które podjęliby wobec braku takich informacji Moja własna definicja oceniania kształtującego.. 3 podstawowe pytania OK Nauczyciel W jakim kierunku uczeń zmierza? Na jakim etapie procesu uczenia się znajduje się uczeń? Co należy zrobić aby uczeń osiągnął cel? Uczeń Dokąd zmierzam? Gdzie aktualnie jestem? W jaki sposób mogę pokonać odległość pomiędzy miejscem, w którym jestem a miejscem, do którego zmierzam? Pięć strategii istotnych dla funkcjonowania oceniania kształtującego. W jakim kierunku zmierza uczeń? Na jakim etapie procesu uczenia się znajduje się w tej chwili? Co należy zrobić aby uczeń osiągnął cel? Nauczyciel Zrozumienie i uzgodnienie z uczniami celów uczenia się (intencji) i kryteriów Organizowanie dyskusji klasowych, działań i zadań zapewniających dowody na to, że uczenie Zapewnienie informacji zwrotnych, które sprawiają, że uczeń czyni postępy (3) 1
Rówieśnicy Uczeń sukcesu (1) Rozumienie i uzgodnienie intencji uczenia się i kryteriów sukcesu (1) Rozumienie i uzgodnienie intencji uczenia się i kryteriów sukcesu (1) się faktycznie ma miejsce (2) Aktywizacja uczniów jako wzajemnych zasobów nauczania (4) Aktywizacja uczniów jako właścicieli swojego uczenia się (5) I strategia Cele i kryteria sukcesu I. Określanie celów i kryteriów uczenia się dla konkretnej lekcji Krok 1 sformułowanie celów uczenia się 1.1 Analiza celów dydaktycznych zapisanych w podstawie programowej Analiza celów dydaktycznych pozwala na określenie pozycji lekcji w ramach potencjalnej ścieżki uczenia się, w której przeprowadzana jest lekcja ( co było wcześniej..., co będzie później). Analiza wymaga odpowiedzi na kilka pytań: - Czego nauczyli się moi uczniowie podczas poprzednich lekcji? - Na czym mogę budować ich dalszą wiedzę? -Czy powinni ponownie omówić jakąś partię materiału? - Jaką wiedzę uczniowie powinni pogłębić?. - Co uczniowie powinni przećwiczyć? 2
- Czego nauczą się podczas tej lekcji? - Czego powinni się nauczyć przed kolejnymi partiami materiału?. 1.2 Określenie kluczowych treści lekcji - Na jakiej wiedzy merytorycznej ( fakty, pojęcia, zasady) koncentruje się ta lekcja? - Jakie dodatkowe elementy będzie zawierać ta lekcja ponad te omawiane na poprzednich zajęciach?.. - Czy uczniowie rozumieją prezentowane pojęcia, czy zajmą się pojęciami zupełnie nowymi?.. 3
1. 3 Określenia kluczowych umiejętności. Warto pamiętać, że umiejętności to pojemny termin obejmujący np. zdolność podsumowywania, zadawanie pytań, przedstawiania na grafie lub wykresie, współpraca w zespole koncentrująca się na np. aktywnym słuchaniu itp. Czy uczniowie nauczą się nowej umiejętności? Czy uczniowie będą ćwiczyć tę umiejętność, którą jeszcze nie do końca opanowali?.. Czy uczniowie wykorzystają posiadaną umiejętność w nowym kontekście? 1.4 Określenie procesów rozumowania niezbędnych podczas lekcji. Do określenia niezbędnych uczniom poziomów rozumowania przydatna jest taksonomia np. taksonomia Blooma, Jakie procesy rozumowania pozwolą moim uczniom poszerzyć i pogłębić wiedzę: Wnioskowanie: Zastosowanie wiedzy w praktyce: Analiza:. Ewaluacja: Synteza: 4
1.5 Formułowanie celów uczenia się w języku ucznia Cel uczenia się musi przemawiać do uczniów, wyrażać jego kluczowe elementy, powinien włączyć uczniów w jego realizację. Dlatego język w jakim jest sformułowany musi być zrozumiały, wykorzystywać proste słowa i krótkie zdania. Skuteczne jest formułowanie celów uczenia się w pierwszej osobie ja lub my. Zdanie może zaczynać się od słów Uczymy się.. Uczę się. Schemat 4 kroków Cel dydaktyczny nauczyciela: Krok 1. Sformułowanie celów uczenia się w języku ucznia Krok 2. Opisanie prezentacji rozumienia materiału (zadanie edukacyjne) Krok 3. Opisanie kryteriów Krok 4. Nadanie znaczenia celowi ucznia się Uczniowie nauczą się. Uczymy się Pokażemy, że potrafimy to zrobić, poprzez. Aby dowiedzieć się, czy jesteśmy na dobrej drodze, będziemy się kierować następującymi kryteriami: Potrafię Potrafię... Uczymy się tego, ponieważ.. Przykład 5
Cel dydaktyczny nauczyciela Krok 1. Sformułowanie celów uczenia się w języku ucznia Krok 2. Opisanie prezentacji rozumienia materiału Krok 3. Opisanie kryteriów Krok 4. Nadanie znaczenia celowi uczenia się Uczniowie uczą się jak ułożyć w kolejności wydarzenia opisane w opowiadaniu Uczymy (Uczę )się układać cztery najważniejsze wydarzenia w czytanym opowiadaniu w kolejności co było najpierw, co później. Pokażemy (Pokażę), że potrafimy wykonać to zadanie układając obrazki przedstawiające cztery najważniejsze wydarzenia w opowiadaniu dokładnie w takiej kolejności w jakiej się odbyły. Potrafimy (potrafią) zestawić fragment opowiadania z konkretnym obrazkiem Potrafimy (potrafię) przy prezentowaniu obrazków wykorzystywać słowa: najpierw, później, to zdarzyło się jako pierwsze, to drugie, to trzecie, to czwarte. Uczymy się układać wydarzenia opowiadania w kolejności z jakiej się zdarzyły ponieważ pomoże nam to rozumieć i zapamiętywać opowiadania z książek, które będziemy czytać. Umiejętność ta będzie nam pomocna przy pisaniu własnego opowiadania, ale również przy uczniu się np. matematyki, ponieważ bardzo ważna jest w matematyce kolejność wykonywanych działań. Przykład celów i kryteriów w nauczaniu wczesnoszkolnym: Temat lekcji: Co jesień w koszu niesie. Cele nauczyciel Cele w języku ucznia Kryteria sukcesu ( nacobezu) Uczeń: śpiewa fragment nowej piosenki Jesień w ogrodzie, rytmizuje nazwy wybranych warzyw, aktywnie uczestniczy w zabawach muzyczno-ruchowych, zapamiętuje rymowanki propagujące jedzenie warzyw i owoców. Po lekcji: Potrafię zaśpiewać nową piosenkę Dzielę nazwy warzy w rytmiczny sposób i potrafię w rytmie je wypowiedzieć Umiem na pamięć rymowanki o zdrowym jedzeniu. Razem z klasą potrafię się zgodnie bawić przy muzyce na Potrafię Zaśpiewać refren nowej piosenki sam, z koleżanką lub kolegą i z całą klasą. Rytmicznie podzielić nazwy warzyw na sylaby i wypowiadam je tak, jak pokazują kreski (dłużej i krócej). Powtórzyć z pamięci jedną rymowankę o 6
środku klasy zdrowym jedzeniu. Szybko tworzę kółko z kolegami podając im rękę Przykładowe, stałe kryteria nauczycielki nauczania wczesnoszkolnego Katarzyny Młodożeniec: Piękne czytanie Piękne pisanie Rozwiązywanie zadań z treścią Czytam wszystkie litery, sylaby, wyrazy i zdania. Wyrazy są niezmienione zwłaszcza ich zakończenia. Zwracam uwagę na znaki interpunkcyjne (.,?! ) Pokazuję emocje głosem. Utrzymuję odpowiednie tempo czytania nie uciekam, jakby gonił mnie pies. Pismo utrzymuję w liniaturze. Litery w wyrazach są ze sobą połączone. Unikam skreśleń i poprawek. Wyraz błędnie napisany przekreślam jedną kreską i zapisuję nad nim lub obok poprawny. Litery są kształtne zbliżone wyglądem do wzornika. Podkreślam na czerwono pytanie. Podkreślam na zielono dane co już wiem. Wykonuję rysunek do zadania. Zapisuję działanie. Rozwiązuję poprawnie działanie. Piszę odpowiedź na pytanie. Prace plastyczne Czytam głośno i wyraźnie. Czytam płynnie tak jak się mówi, bez niepotrzebnych przystanków. III strategia Informacja zwrotna Stwórz własnymi słowami definicję informacji zwrotnej. Właściwa informacja zwrotna 7
.. Uwaga! Informacja zwrotna jest mało ucząca dla ucznia jeżeli nie odnosi się do wcześniej przyjętych i ujawnionych uczniom kryteriów sukcesu. Uczniowie powinni wiedzieć przed przystąpieniem do pracy, w jaki sposób będzie ona oceniana. 3. Kierunki przekazywanie sobie informacji zwrotnej na lekcji. Nauczyciel uczeń Uczeń nauczyciel Uczeń uczeń Uczeń sam dla siebie 4. Zapoznaj się z przekazaną pracą i odpowiedz na następujące pyta NaCoBezu: ułożę 3 poprawne tytuły bajek i nakleję je na kartkę, ułożone tytuły zapiszę starannie, poprawnie i prawidłowo połączę litery, ułożone tytuły zapiszę zgodnie z zasadą pisowni tytułów. Informacja zwrotna Janku! Prawidłowo ułożyłeś 3 tytuły i nakleiłeś je na kartkę. Zapisując tytuły zwróciłeś uwagę na staranność, ale w dwóch wyrazach błędnie połączyłeś litery. We wszystkich tytułach zastosowałeś zasadę pisowni tytułów. Proszę, abyś na jutro napisał wyrazy, które są podkreślone na zielono, pamiętając o prawidłowym łączeniu liter. Następnym razem postaraj się przeczytać, co napisałeś. 8
Zapoznaj się z przekazaną IZ i odpowiedz na następujące pytania: Czego dowiedziałaś/łeś się jako uczeń, autor tej pracy / rodzic autora pracy? Co zrobiłeś dobrze? Co jest do poprawy? Jak powinnaś/ powinieneś poprawić? Jaką dostałeś wskazówkę do dalszej pracy? 5. Dlaczego ta informacja nie jest dobra? Polecenie: Zaproś bliską Ci osobę na zabawę andrzejkową NACOBEZU, czyli recepta na dobre zaproszenie: 1. Zastosuj jedno z podanych wyrażeń: Mam zaszczyt zaprosić, Serdecznie zapraszam, Zapraszam 2. Napisz, kogo i na jaką uroczystość zapraszasz. 3. Podaj datę, czas i miejsce uroczystości. 4. Nie zapomnij się podpisać. 5. Uwaga!!! Sprawdź, czy Twoje zaproszenie jest zgodne z poleceniem. Informacja zwrotna (1) Pawle, 9
masz trudności z ułożeniem zdań. Pomieszałeś informacje. Nie napisałeś na co zapraszasz i nie podałeś dokładnie miejsca uroczystości. Popełniasz błędy ortograficzne i piszesz niestarannie. Informacja zwrotna (2) Pawle, napisałeś dobre zaproszenie. Twój kolega mógłby z niego skorzystać. Informacja zwrotna (3) Pawle, popraw pracę! 10
6. Napisz informację zwrotną do pracy swojego ucznia (ew. uwzględnij wskazówki dla rodzica). 11