KONCEPCJA RESOURCE-BASED VIEW JAKO PODSTAWA ROZWOJU KOMPETENCJI PRZEDSIĘBIORSTWA

Podobne dokumenty
KONCEPCJA DYNAMICZNYCH ZDOLNOŚCI JAKO PODSTAWA ROZWOJU KOMPETENCJI PRZEDSIĘBIORSTWA

KONCEPCJA ZARZĄDZANIA OPARTEGO NA WIEDZY JAKO PODSTAWA ROZWOJU KOMPETENCJI PRZEDSIĘBIORSTWA

ISTOTA I PODSTAWOWE WYMIARY KONCEPCJI COMPETENCE-BASED MANAGEMENT

Organizacja z perspektywy zasobów ewolucja w podejściu zasobowym

STRATEGIA LOGISTYCZNA W TWORZENIU PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ PRZEDSIĘBIORSTWA LOGISTICS STRATEGY IN BUSINESS COMPETITIVE ADVANTAGE CREATION

KONCEPCJA LOGISTYKI W ZASOBOWYM NURCIE ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO

INTEGRACJA JAKO KLUCZOWY WYZNACZNIK KONCEPCJI LOGISTYKI

ZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing

Innowacje w biznesie Wykład 2. Strategiczny kontekst innowacji

Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz

Spis treści. Istota i przewartościowania pojęcia logistyki. Rozdział 2. Trendy i determinanty rozwoju i zmian w logistyce 42

Agata Sudolska UWARUNKOWANIA BUDOWANIA RELACJI PROINNOWACYJNYCH PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA W POLSCE

Czynniki rynkowego sukcesu technologii

ZASOBY I KOMPETENCJE W MODELACH BIZNESU PRZEDSIĘBIORSTW UZDROWISKOWYCH WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH 1

Analiza zasobów przedsiębiorstwa

Dynamiczna zdolność przedsiębiorstwa do tworzenia wartości wspólnej jako nowego podejścia do społecznej odpowiedzialności biznesu

1. Orientacja rynkowa - aspekty i potrzeba rozwoju w środowisku internetowym - Milleniusz W. Nowak 15

PLANY STUDIÓW II 0 NIESTACJONARNYCH 4 SEMESTRY 720 godz punktów ECTS I ROK STUDIÓW ( od roku akademickiego 2012/2013) studia 2 letnie


Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie

M. Dąbrowska. K. Grabowska. Wroclaw University of Economics

ORIENTACJA ZASOBOWA W PROCESIE PODEJMOWANIA DECYZJI W PUBLICZNYCH PODMIOTACH LECZNICZYCH WYNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH

Z BADAŃ NAD LOGISTYCZNYMI DETERMINANTAMI ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

PRACE NAUKOWE Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Dopasowanie IT/biznes

KONCEPCJA LOGISTYKI JAKO DETERMINANTA ZMIAN W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

Zarządzanie strategiczne

Maciej Zastempowski. Uwarunkowania budowy potencja u innowacyjnego polskich ma ych i rednich przedsi biorstw

Á Á JAKIE SPECJALNOŚCI

Dopasowanie IT/biznes

Część 1. Podstawy kształtowania przewagi konkurencyjnej i konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw... 13

WYBRANE CZYNNIKI ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄ ORGANIZACJI NON PROFIT

Podstawy przedsiębiorczości

Społeczna odpowiedzialnośd biznesu w projektach ekoinnowacyjnych. Maciej Bieokiewicz

BUDOWANIE POZYCJI FIRMY NA KONKURENCYJNYM GLOBALNYM RYNKU

ZARZĄDZANIE KAPITAŁEM LUDZKIM W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH

poprawy konkurencyjności

biznesu (CSR) a konkurencyjność - dobre praktyki europejskich MŚP M -

Interdyscyplinarność jako droga rozwoju nauki III

M. Dąbrowska. Wroclaw University of Economics

HR Biznes Partner jak umacniać pozycję HR-owca w firmie?

KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW

8. Implementacja strategii. I-23; Zakład Zarządzania Strategicznego

Faza definiowania i koncepcji teorii logistyki oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce

Pozycjonowanie a strategiczne planowanie marketingowe

Spis treści. Wprowadzenie... 13

6 Metody badania i modele rozwoju organizacji

Wykład 12. Łańcuch wartości jako narzędzie strategiczne

Wartość dodana podejścia procesowego

Innowacja. Innowacja w przedsiębiorczości. Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do

Klasyczne a nowe teorie przewagi konkurencyjnej przedsiêbiorstw

Podstawowe finansowe wskaźniki KPI

LUDZKIMI BARBARA ZYZDA

Nowe trendy w zarządzaniu operacyjnym Przejście z zarządzania ręcznie sterowanego do efektywnie zarządzanej firmy

Strategia Badań i Innowacyjności (RIS3) Od absorpcji do rezultatów jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego

społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie

Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych. Teza cele konstrukcja realizacja

Wykład 9 Globalizacja jako wyznacznik działań strategicznych

Biznes plan innowacyjnego przedsięwzięcia

EFEKTYWNOŚĆ RELACJI WARUNKIEM SUKCESU WSPÓŁCZESNYCH PRZEDSIĘBIORSTW

Zarządzanie firmą Celem specjalności jest

WSPÓŁCZESNA ANALIZA STRATEGII

Performance Management. Wykład 1

Nie tylko partner. Pozyskiwanie kompetencji IT poza strukturami własnej organizacji

Zarządzanie Jakością EFQM. Dr Mariusz Maciejczak

Analiza majątku polskich spółdzielni

Strategia CSR. Grupy Kapitałowej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Sierpień 2015 r.

Spis treści WSTĘP... 13

wsparcia w zakresie kryteriów wyboru firmy szkoleniowej lub weryfikacji jej działań. Członkowie Polskiej Izby Firm Szkoleniowych Strona 1 z 10

2,2 WIEDZA I POSTAWY PRACOWNICZE W BADANIACH EMPIRYCZNYCH W KONWENCJI ZASOBOWEJ ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO

WARSZTATY. Warsztaty przygotowania biznes planu

PODEJŚCIE ZASOBOWE JAKO PODSTAWA WYBORÓW STRATEGICZNYCH

WEWNĘTRZNA PROCEDURA ZAPEWNIENIA JAKOŚCI SZKOLENIOWEJ FIRMY EUROKREATOR S.C.

Wpływ logistyki na sytuację finansową przedsiębiorstwa

Kluczowe czynniki wartości firmy a jej rozwój

ALOKACJA ZASOBÓW JAKO ELEMENT KSZTAŁTUJĄCY WARTOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA CIEPŁOWNICZEGO

Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.

Innowacje w biznesie

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 689 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR

Oceń efektywność polityki szkoleniowej Twojej firmy

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Otoczenie. Główne zjawiska

Zarządzanie łańcuchem dostaw

ROZWÓJ PRZEMYSŁU KULTUROWEGO SZANSĄ DLA MAŁOPOLSKI?

Sustainable mobility: strategic challenge for Polish cities on the example of city of Gdynia

Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych

dialog przemiana synergia

Budowanie przewagi konkurencyjnej Istota, metody, techniki

Aktywne formy kreowania współpracy

Dr Paweł Pietrasieński Warsaw School of Economics. Choice of international markets entry mode. Resource-based view

WEWNĘTRZNA PROCEDURA ZAPEWNIENIA JAKOŚCI SZKOLENIOWEJ INSTYTUTU DOSKONALENIA NAUCZYCIELI EUROKREATOR ANNA KUNASZYK

ORGANIZACJA PROCESÓW DYSTRYBUCJI W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW PRODUKCYJNYCH, HANDLOWYCH I USŁUGOWYCH

Nazwa Wydziału Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia Kod modułu Język kształcenia Efekty kształcenia dla modułu kształcenia

TWORZENIE WARTOŚCI DODANEJ NA PRZYKŁADZIE BIURA PODRÓŻY

Spis treści Wstęp ROZDZIAŁ I Wybrane metody wyceny kapitału ludzkiego charakterystyka... 15

Słowa kluczowe: zarządzanie wartością, analiza scenariuszy, przepływy pieniężne.

Kapitał intelektualny jako determinanta wartości przedsiębiorstwa. Agata Molińska

Proces tworzenia wartości w łańcuchu logistycznym. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik 2014/2015

Transkrypt:

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2015 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 83 Nr kol. 1941 Rafał MATWIEJCZUK Uniwersytet Opolski Zakład Logistyki i Marketingu KONCEPCJA RESOURCE-BASED VIEW JAKO PODSTAWA ROZWOJU KOMPETENCJI PRZEDSIĘBIORSTWA Streszczenie. Przedsiębiorstwa stale poszukują sposobów i instrumentów tworzenia przewagi konkurencyjnej. Wśród czynników wpływających na osiągnięcie i utrzymanie tej przewagi można wskazać m.in. potencjały strategiczne przedsiębiorstwa, obejmujące: zasoby, zdolności i kompetencje. W artykule przedstawiono najważniejsze wyznaczniki koncepcji Resource-Based View (RBV), która nie tylko eksponuje kluczowe znaczenie zasobów w tworzeniu przewagi konkurencyjnej, lecz także podkreśla istotną funkcję, jaką pełnią zasoby w rozwoju kompetencji przedsiębiorstwa. Słowa kluczowe: zasoby, kompetencje, Resource-Based View. RESOURCE-BASED VIEW CONCEPT AS A BASIS FOR BUSINESS COMPETENCES DEVELOPMENT Summary. Firms are constantly looking for ways and tools enabling competitive advantage creation. Among the factors affecting such advantage achievement and maintenance one can specify among others business strategic potentials, which include: resources, capabilities and competences. The article presents the most important characteristics of the Resource-Based View (RBV) concept. RBV concept not only exposes the vital importance of resources in competitive advantage creation, but also emphasizes the important role which is played by resources in firm competences development. Keywords: resources, competences, Resource-Based View. 1. Wstęp W ostatnich latach na gruncie nauk o zarządzaniu, w tym zwłaszcza w obszarze zarządzania strategicznego, zauważalny jest wzrost znaczenia tzw. potencjałów strategicznych przedsiębiorstwa, które obejmują: (1) zasoby, (2) zdolności oraz

438 R. Matwiejczuk (3) kompetencje przedsiębiorstwa [6, s. 37-52; 10, s. 1-12; 13, s. 13-37]. W ogólnym ujęciu potencjały strategiczne stanowią czynniki oddziałujące na osiąganie przez przedsiębiorstwo oczekiwanych efektów rynkowych i efektów ekonomicznych. Wśród najważniejszych efektów rynkowych, do osiągnięcia których dążą przedsiębiorstwa, można wymienić przede wszystkim: zadowolenie klientów, ich lojalność oraz udział przedsiębiorstwa w rynku. Z kolei wśród efektów ekonomicznych można wskazać: zysk, rentowność oraz zwrot z zainwestowanego kapitału [7, s. 1-20]. Oczekiwane efekty rynkowo-ekonomiczne stanowią rezultat (wynik) zrealizowania przez przedsiębiorstwo zaplanowanych zadań, wiążących się z osiągnięciem wyznaczonych celów. W tym sensie osiągnięte efekty rynkowo-ekonomiczne są tzw. wyznacznikami sukcesu przedsiębiorstwa. Oprócz wyznaczników sukcesu można wyróżnić także tzw. czynniki sukcesu, które obejmują m.in. różnorodne potencjały strategiczne przedsiębiorstwa. Osiągnięte efekty rynkowo-ekonomiczne stanowią podstawę tworzenia trwałej, długofalowej przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Wśród potencjałów strategicznych warunkujących osiąganie przez przedsiębiorstwo oczekiwanych efektów rynkowych i ekonomicznych, a także uzyskanie i utrzymanie przewagi konkurencyjnej kluczowe znaczenie mają kompetencje. Warunkiem rozwoju kompetencji przedsiębiorstwa jest przede wszystkim dysponowanie adekwatnymi zasobami. Chociaż problematyka zasobów jest przedmiotem rozważań na gruncie nauk o zarządzaniu już od dłuższego czasu, to jednak zyskała one szczególne znaczenie w ostatnich latach wraz z rozwojem tzw. zasobowego nurtu zarządzania strategicznego, w którym ważne miejsce zajmują również kompetencje. 2. Kompetencje przedsiębiorstwa w zasobowym nurcie zarządzania strategicznego Pojęcie kompetencji może być ujmowane przynajmniej z dwóch głównych punktów widzenia z perspektywy personalnej oraz z perspektywy zarządczej (biznesowej). Z perspektywy personalnej kompetencje są związane przede wszystkim z cechami osób, pozwalającymi im na wykonywanie powierzonych zadań. Problematyka kompetencji ujmowanych z tej perspektywy jest od wielu lat przedmiotem szczegółowych rozważań w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi (Human Resources Management HRM), gdzie doczekała się wielu zaawansowanych i rozbudowanych ujęć, koncepcji, modeli itp. [8; 12]. Z kolei z perspektywy zarządczej (biznesowej), charakterystycznej dla zasobowego nurtu zarządzania strategicznego, kompetencje obejmują zróżnicowane zdolności przedsiębiorstwa, pozwalające na efektywne wykorzystywanie zasobów, jakimi przedsiębiorstwo dysponuje lub jakie jest w stanie pozyskać. W tym przypadku można mówić o kompetencjach przedsiębiorstwa [15, s. 17 i nast.], a w szerszym ujęciu o zarządzaniu strategicznym opierającym się na kompetencjach (Competence-Based Strategic Management).

Koncepcja Resource-Based View jako podstawa 439 W zasobowym nurcie zarządzania strategicznego podkreśla się, że podstawą funkcjonowania przedsiębiorstw i poszczególnych biznesów (strategicznych jednostek biznesu) są zasoby. Jednakże aby możliwe było efektywne wykorzystanie zasobów, niezbędne jest wykształcenie adekwatnych zdolności przedsiębiorstwa, które następnie współtworzą jego poszczególne kompetencje. Warunkiem rozwoju kompetencji przedsiębiorstwa jest integracja i koordynacja zasobów i zdolności przy uwzględnieniu szczególnej roli wiedzy, jako kluczowego rodzaju zasobów posiadanych przez przedsiębiorstwo. Pojęcie kompetencji, a precyzyjniej tzw. wyróżniających się kompetencji, wprowadził na gruncie socjologii P. Selznick [19]. W dziedzinie zarządzania strategicznego pojęcie kompetencji jako pierwsi zastosowali I. H. Ansoff oraz K. R. Andrews [9, s. 55 i nast.; 2; 1]. Wraz z rozwojem zarządzania strategicznego kompetencje były coraz częściej postrzegane jako wyróżniające się potencjały strategiczne przedsiębiorstwa, zajmujące kluczowe miejsce w jego łańcuchu wartości, a także determinujące możliwości osiągnięcia i utrzymania przewagi konkurencyjnej [14, s. 363-380]. Zdaniem R. Sancheza i A. Heene [18, s. 7] kompetencje są to zdolności, dzięki którym przedsiębiorstwo jest w stanie wykorzystywać posiadane zasoby w sposób skoordynowany i w konsekwencji aktywnie zarządzać swoimi zasobami, umożliwiając i/lub stymulując osiąganie założonych celów. J. Wallin [21, s. 151-179] zaznacza, że zdolności stanowią rezultat operacjonalizacji kompetencji, przejawiającej się w uszczegółowieniu i rozpisaniu kompetencji na szczegółowe zdolności. R. Sanchez wymienia cztery podstawowe kryteria opisujące warunki, jakie powinny spełniać kompetencje przedsiębiorstwa [18, s. 518-532]: 1. Kompetencje powinny umożliwiać właściwe reagowanie na dynamiczne zmiany zachodzące w otoczeniu przedsiębiorstwa oraz w samym przedsiębiorstwie. 2. Kompetencje powinny uwzględniać założenia i elementy systemowego ujęcia zarządzania przedsiębiorstwem i jego relacjami z innymi przedsiębiorstwami. 3. Kompetencje powinny przyczyniać się do tworzenia wartości zarówno dla klienta, jak i dla przedsiębiorstwa. 4. Kompetencje powinny uwzględniać holistyczny charakter relacji przedsiębiorstwa z jego interesariuszami. W niniejszym artykule przyjęto, że z perspektywy zasobowego nurtu zarządzania strategicznego kompetencje stanowią długofalowe zdolności wykorzystywania zasobów zaangażowanych w realizację wyznaczonych celów i zadań przedsiębiorstwa, prowadzących do osiągnięcia oczekiwanych efektów rynkowo-ekonomicznych przez przedsiębiorstwo oraz tworzenia jego przewagi konkurencyjnej. Podstawą rozwoju tak rozumianych kompetencji jest integracja oraz koordynacja zasobów i zdolności przedsiębiorstwa, uwzględniających szczególny rodzaj zasobów, jakim jest wiedza [15, s. 22].

440 R. Matwiejczuk 3. Istota i znaczenie zasobów w świetle koncepcji Resource-Based View W rozwoju zasobowego nurtu zarządzania strategicznego kluczową rolę odegrała koncepcja Resource-Based View (RBV), która przez niektórych autorów jest w mniejszym bądź większym stopniu nawet utożsamiana z całym nurtem (podejściem) zasobowym [3, s. 99-120; 4; 5; 11, s. 114-135]. W koncepcji Resource-Based View, czasami określanej wprost jako koncepcja zasobowa, zakłada się, iż warunkiem osiągnięcia szeroko rozumianego sukcesu, przekładającego się następnie na zdobycie i utrzymanie przewagi konkurencyjnej przez przedsiębiorstwo, jest posiadanie wartościowych i rzadkich zasobów, które są trudne do skopiowania przez konkurentów, a także adekwatnych zdolności wykorzystania tych zasobów w osiąganiu założonych celów [11, s. 114-135]. W koncepcji zasobowej zwraca się uwagę przede wszystkim na strategiczne znaczenie zasobów w realizacji celów umożliwiających zdobycie przewagi konkurencyjnej przez przedsiębiorstwo. Tym samym to właśnie zasoby są postrzegane jako najważniejszy rodzaj potencjałów strategicznych przedsiębiorstwa. Ponadto, w koncepcji tej podkreśla się konieczność posiadania przez przedsiębiorstwo adekwatnych zdolności, umożliwiających efektywne wykorzystanie posiadanych zasobów, ale jednocześnie zaznacza się, że zdolności stanowią jeden z rodzajów zasobów [20, s. 78-101]. Dzięki efektywnemu wykorzystaniu posiadanych zasobów i zdolności przedsiębiorstwo może zaoferować produkty i świadczenia, które nie tylko odpowiadają preferencjom i oczekiwaniom klientów, lecz także są korzystniejsze w porównaniu z ofertą konkurentów, co umożliwia zdobycie przewagi konkurencyjnej. Istnieje wiele często zróżnicowanych definicji pojęcia zasobów. Zauważalne, co jest przy tym to, że w ramach koncepcji RBV duża liczba autorów reprezentuje relatywnie szerokie podejście do definiowania istoty zasobów, postrzeganych jako wszelkiego rodzaju aktywa, jakimi dysponują lub mogą dysponować przedsiębiorstwa. Wybrane definicje zasobów zostały przedstawione w tab. 1. W koncepcji Resource-Based View podkreśla się, że zasoby są przede wszystkim tworzywem przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Jednakże nie wszystkie zasoby mają takie samo znaczenie w tworzeniu przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Zasoby będące źródłem trwałej i długofalowej przewagi konkurencyjnej określa się z reguły jako zasoby kluczowe. Zdaniem J. B. Barneya o kluczowych zasobach można mówić wówczas, gdy spełniają one następujące kryteria [3, s. 99-120]: 1. cenność (wartościowość), 2. rzadkość, 3. trudności w imitacji/skopiowaniu, 4. brak substytutów.

Koncepcja Resource-Based View jako podstawa 441 Tabela 1 Definicje zasobów Autor/autorzy Definicja zasobów (rok) B. Wernerfelt Zasoby stanowią to, co może być postrzegane jako silna lub słaba (1984) strona przedsiębiorstwa Zasoby obejmują wszystkie aktywa, procesy organizacyjne, atrybuty przedsiębiorstwa, informację, wiedzę itp., pozostające pod kontrolą J.B. Barney przedsiębiorstwa oraz umożliwiające zaprojektowanie i wdrożenie (1991) strategii wpływającej na wzrost efektywności rynkowej i efektywności ekonomicznej przedsiębiorstwa R.M. Grant Zasoby stanowią nakłady w procesie tworzenia wartości przez (1991) przedsiębiorstwo R. Amit, Zasoby obejmują zbiory aktywów posiadanych lub kontrolowanych P.J.H. Schoemaker przez przedsiębiorstwo (1993) A. Nanda Zasoby są to ustalone, charakterystyczne dla danego przedsiębiorstwa (1996) czynniki stanowiące nakłady w procesie wytwarzania wyrobów D.J. Teece, Zasoby są to charakterystyczne dla danego przedsiębiorstwa aktywa, G. Pisano, które są trudne lub nawet niemożliwe do skopiowania przez A. Shuen konkurentów (1997) J. Mills, K. Platts, Zasoby stanowią to, czym przedsiębiorstwo dysponuje, lub ma do tego M. Bourne, dostęp H. Richards (2002) S. Ray, Zasoby są to materialne i niematerialne aktywa przedsiębiorstwa, K. Ramakrishnan wykorzystywane w dążeniach do osiągania celów przez (2006) przedsiębiorstwo Źródło: [Matwiejczuk 2014, s. 67]. Powyższe kryteria stanowią rdzeń koncepcji Resource-Based View. Jak pisze B. Wernefelt [22, s. 4-12], zasoby, które są cenne, rzadkie, trudne do naśladowania i nie mają substytutów, są podstawą tworzenia przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Cenność zasobów wiąże się przede wszystkim z ich szeroko rozumianą wartością, a przez to wielkością nakładów, jakie należy ponieść w celu ich pozyskania. Rzadkość zasobów wyraża przeszkody dotyczące możliwości ich pozyskania, które wynikają z ograniczonego występowania wielu rodzajów zasobów. Trudności w imitacji oraz brak substytutów wiążą się z mniejszymi bądź większymi barierami zdobycia czy też skopiowania zasobów przez konkurentów. Wymienione kryteria wyróżniania kluczowych zasobów były początkowo określane skrótem VRIN, pochodzącym od anglojęzycznych terminów związanych z poszczególnymi kryteriami. Wraz z rozwojem koncepcji zasobowej J. B. Barney zaproponował zastąpienie skrótu VRIN skrótem VRIO, wprowadzając kryterium tzw. organizacyjnego osadzenia zasobów przedsiębiorstwa [5].

442 R. Matwiejczuk W literaturze można odnaleźć różne sposoby podziału zasobów przedsiębiorstwa. Wybrane propozycje takiego podziału zostały przedstawione w tabeli 2. Tabela 2 Podstawowe rodzaje zasobów Autor/autorzy (rok) M. Itami (1987) J.B. Barney (1991) R.M. Grant (1991) J.A. Black, K.B. Boal (1994) D.J. Collis, C.A. Montgomery (1995) D. Miller, J. Shamssie (1996) A. Nanda (1996) T. Durand (1997) R. Sanchez, A. Heene (1997) A. De Chiara (1998) J. Fahy, A. Smithee (1999) K. Hafeez, Y. Zhang, N. Malak (2002) M. Nieto, W. Perez (2002) Rodzaje zasobów zasoby materialne / zasoby niematerialne zasoby widoczne / zasoby niewidoczne zasoby dotyczące produktów / zasoby dotyczące usług zasoby fizyczne zasoby ludzkie zasoby organizacyjne zasoby finansowe zasoby fizyczne zasoby ludzkie zasoby technologiczne zasoby związane z wizerunkiem i reputacją zasoby organizacyjne zasoby cząstkowe zasoby systemowe zasoby materialne zasoby niematerialne zdolności zasoby oparte na własności zasoby oparte na wiedzy zasoby wiedzy zasoby graniczne zasoby wiedzy (jawnej i ukrytej) zdolności marki i nazwy handlowe zasoby posiadane przez przedsiębiorstwo zasoby możliwe do pozyskania przez przedsiębiorstwo zasoby materialne: ludzkie, finansowe, techniczne zasoby niematerialne: kompetencje, informacje, kultura, wizerunek, lojalność zasoby materialne zasoby niematerialne zdolności zasoby fizyczne zasoby intelektualne zasoby kulturowe zapasy (fizyczne, finansowe, dóbr niematerialnych) zdolności indywidualne (personalne) zdolności przedsiębiorstwa

Koncepcja Resource-Based View jako podstawa 443 J. Galbreath (2005) S.D. Hunt, D.F. Davis (2008) Źródło: [Matwiejczuk 2014, s. 68-69]. zasoby materialne: a) zasoby finansowe b) zasoby fizyczne zasoby niematerialne: a) zasoby intelektualne b) zasoby organizacyjne c) zasoby związane z reputacją / wizerunkiem zasoby niematerialne obejmujące zdolności będące zbiorami umiejętności zasoby finansowe zasoby fizyczne zasoby prawne zasoby ludzkie zasoby organizacyjne zasoby informacyjne zasoby relacyjne Zdaniem B. Mikus zasoby stanowią swoiste właściwości przedsiębiorstwa, pozwalające na wykorzystanie świadczeń rynkowych do uzyskania i/lub wzbogacenia korzyści z tytułu konkurencji [16, s. 219-220]. Tworzenie przewagi konkurencyjnej opierającej się na posiadanych zasobach wymaga m.in. zdefiniowania sposobów i instrumentów tworzenia wartości. W tym sensie zasoby mogą być postrzegane jako materialne i niematerialne aktywa przedsiębiorstwa, stanowiące nakłady w procesie tworzenia wartości, którego wymiernym rezultatem jest zrealizowanie wartości dla klienta i dla przedsiębiorstwa [11, s. 118]. Można zatem powiedzieć, że zasoby stanowią podstawowy nośnik wartości, tworzonej i dostarczanej klientom w formie określonej oferty produktów i świadczeń. Dzięki zaoferowaniu klientom wartości zgodnych z ich oczekiwaniami przedsiębiorstwo realizuje własną wartość w postaci przychodów z tytułu sprzedaży. 4. Zasoby jako podstawa rozwoju kompetencji przedsiębiorstwa determinujących tworzenie przewagi konkurencyjnej Spełnienie kryteriów, jakim powinny odpowiadać kluczowe zasoby w świetle założeń koncepcji RBV, pozwala na uznanie zasobów za wyróżniające się potencjały strategiczne przedsiębiorstwa, umożliwiające tworzenie przewagi konkurencyjnej. Ważnym zadaniem jest jednak identyfikacja konkretnych zasobów, na podstawie których można zbudować przewagę konkurencyjną w przypadku konkretnego biznesu (strategicznej jednostki biznesu). Warto wówczas zwrócić uwagę przede wszystkim na zdefiniowanie i rozwój kompetencji, które umożliwiają efektywne wykorzystanie posiadanych przez przedsiębiorstwo zasobów i szczegółowych zdolności w osiąganiu wyznaczonych celów i tworzeniu przewagi konkurencyjnej.

444 R. Matwiejczuk Wartość zasobów oceniana z perspektywy realizacji celów przedsiębiorstwa zależy często nie tyle od nich samych (np. ich wartości księgowej), ile właśnie od posiadanych przez przedsiębiorstwo kompetencji, integrujących zasoby i zdolności w kreowaniu strategicznych kierunków rozwoju, a także formułowaniu i wdrażaniu strategii oraz programów operacyjnych, wpływających na tworzenie przewagi konkurencyjnej. Jak wcześniej wspomniano, w niniejszym artykule przyjęto, że zasoby są to materialne i niematerialne aktywa, zaangażowane w procesie tworzenia wartości, stanowiące podstawę osiągania celów przez przedsiębiorstwo, w tym przede wszystkim tworzenia jego przewagi konkurencyjnej. Przy wykorzystaniu posiadanych zasobów przedsiębiorstwo może rozwijać kolejne potencjały strategiczne, mające istotne znaczenie w tworzeniu przewagi konkurencyjnej, tj. zdolności oraz przede wszystkim kompetencje. W tym sensie koncepcja Resource-Based View stanowi podstawę rozwoju innych koncepcji, które z jednej strony sytuowane są w zasobowym nurcie zarządzania strategicznego, z drugiej natomiast stanowią pogłębienie i rozwinięcie wielu założeń i elementów bazowej koncepcji zasobowej. Wśród tych koncepcji ważne miejsce zajmuje m.in. koncepcja zarządzania opartego na kompetencjach (Competence-Based Management), która przypisuje kompetencjom przedsiębiorstwa przodującą rolę wśród potencjałów strategicznych wpływających na tworzenie jego przewagi konkurencyjnej. Bibliografia 1. Andrews K.R.: The Concept of Corporate Strategy. Irwin, Homewood, Ill 1971. 2. Ansoff I.H.: Corporate Strategy: An Analytic Approach to Business Policy for Growth and Expansion. McGraw-Hill, New York 1965. 3. Barney J.B.: Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, vol. 17, no. 1, 1991, pp. 99-120. 4. Barney J.B., Arikan A.M.: The Resource Based View: Origins and Implications, [in:] Hitt M.A., Freeman R.E., Harrison J.S. (eds.): The Blackwell Handbook of Strategic Management. Blackwell Publishers Inc., Oxford 2001, pp. 124-188. 5. Barney J.B., Clark D.N.: Resource-Based Theory. Creating and Sustaining Competitive Advantage. Oxford University Press Inc., New York 2007. 6. Day G.S.: The Capabilities of Market-Driven Organizations. Journal of Marketing, vol. 58, no. 4, October 1994, pp. 37-52. 7. Day G.S., Wensley R.: Assessing Advantage: A Framework of Diagnosing Competitive Superiority. Journal of Marketing, vol. 52, no. 2, April 1988, pp. 1-20. 8. Dubois D.D.: Competency-Based Performance Improvement: A Strategy for Organizational Change. HRD Press, Amherst, MA 1993.

Koncepcja Resource-Based View jako podstawa 445 9. Eriksen B., Mikkelsen J.: Competitive Advantage and the Concept of Core Competence, [in:] Foss N.J., Knudsen Ch. (eds.): Towards a Competence Theory of the Firm. Routledge, London and New York 1996, pp. 54-74. 10. Foss N.J.: Introduction. The Emerging Competence Perspective, [in:] Foss N. J., Knudsen Ch. (eds.): Towards a Competence Theory of the Firm. Routledge, London and New York 1996, pp. 1-12. 11. Grant R.M.: The Resource-Based Theory of Competitive Advantage: Implications for Strategy Formulation. California Management Review, vol. 33, no. 3, 1991, pp. 114-135. 12. Illeris K. (ed.): International Perspectives on Competence Development: Developing Skills and Capabilities. Routledge, Abingdon New York 2009. 13. Knudsen Ch.: The Competence Perspective. A Historical View, [in:] Foss N.J., Knudsen Ch. (eds.): Towards a Competence Theory of the Firm. Routledge, London and New York 1996, pp. 13-37. 14. Mahoney J.T., Pandian J.R.: The Resource-Based View within the Conversation of Strategic Management. Strategic Management Journal, vol. 13, no. 5, June 1992, pp. 363-380. 15. Matwiejczuk R.: Kompetencje logistyki w tworzeniu przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2014. 16. Mikus B.: Strategisches Logistikmanagement. Ein markt-, prozess- und ressourcenorierties Konzept. Deutscher Universitäts Verlag / GWV Fachverlage, Wiesbaden 2003. 17. Sanchez R.: Understanding Competence-Based Management. Identifying and Managing Five Modes of Competence. Journal of Business Research, vol. 57, no. 5, 2004, pp. 518-532. 18. Sanchez R., Heene A.: The New Strategic Management. Organization, Competition, and Competence. John Wiley and Sons, New York 2004. 19. Selznick P.: Leadership in Administration: A Sociological Interpretation. Harper and Row, New York 1957. 20. Teece D.J.: Economic Analysis and Strategic Management, [in:] Pennings J.H. (ed.): Strategy for Decision Making in Complex Organizations. Jossey-Bass, San Francisco, CA 1984, pp. 78-101. 21. Wallin J.: Operationalizing Competences, [in:] Sanchez R., Heene A. (eds.): Competence Perspectives on Managing Internal Processes. Advances in Applied Business Strategy, vol. 7, Elsevier Ltd., Oxford 2005, pp. 151-179. 22. Wernerfelt B.: From Critical Resources to Corporate Strategy. Journal of General Management, vol. 14, no. 3, Spring 1989, pp. 4-12.

446 R. Matwiejczuk Abstract Firms are constantly looking for ways and tools enabling competitive advantage creation. Among the factors affecting such advantage achievement and maintenance one can specify among others business strategic potentials, which include: resources, capabilities and competences. The article presents the most important characteristics of the Resource-Based View (RBV) concept. This concept is the basis (core) of resource stream within the contemporary strategic management. RBV concept not only exposes the vital importance of resources in competitive advantage creation (these resources should be: valuable, rare, inimitable, and non-substitutable), but also emphasizes the important role which is played by resources in the development of higher-level business strategic potentials as capabilities and competences.