Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013
Agenda Bankowość korporacyjna w Polsce na tle krajów europejskich Dynamika kredytów dla przedsiębiorstw i NPL Popyt i podaż kredytów dla przedsiębiorstw Obligacje alternatywnym źródłem finansowania Wyzwania dla banków i przedsiębiorstw Współpraca z bankiem z punktu widzenia przedsiębiorcy Tezy do dyskusji 2
Wolumen produktów korporacyjnych względem PKB sugeruje, że e Polska posiada znaczny potencjał do rozwoju bankowości Dane dla przedsiębiorstw niefinansowych (% PKB, na koniec 2012 r.) korporacyjnej Źródło: Eurostat, EBC,opracowanie własne 3 138% Bańka budowlana Najniższy udział kredytów w stosunku do PKB 67% 64% 58% 58% 55% 55% 53% 53% 52% 51% 45% 45% 40% 36% 34% 34% 30% 30% 28% 27% 24% 24% 22% 21% 20% 17% Średnia UE: 44% Kredyty Depozyty Cypr 54% Hiszpania 18% Portugalia 16% Dania 13% Malta 30% Holandia 28% Włochy 12% Szwecja 20% Słowenia 11% Grecja 11% Irlandia 19% Austria 17% Bułgaria 18% Francja 18% Estonia 24% Łotwa 14% Finlandia 14% Niemcy 16% Luksemburg 26% UK 21% Belgia 21% Węgry 15% Litwa 12% Czechy 20% Słowacja 13% Rumunia 10% Polska 12% Średnia UE: 19% Raj podatkowy, relacja kredytów do depozytów - 257% Atrakcyjność podatkowa Najniższy w UE wskaźnik kredytów do depozytów (112% w 12)
Udział kredytów dla przedsiębiorstw w portfelu kredytowym jest w Polsce znacząco co niższy niż w strefie Euro W Polsce W wybranych krajach (Q1.2013) Struktura kredytów ogółem Inne kredyty detaliczne Hipoteki Kredyty konsumpcyjne Kredyty dla przedsiębiorstw 14% 19% 20% 46% 14% 12% 32% 41% 17% 15% 37% 32% 8% 39% 6% 47% 12% 5% 8% 2% 5% 6% 2% 25% 42% 43% 42% 48% 39% 41% 25% 5% 8% 4% 3% 8% 10% 38% 44% 46% 47% 51% 43% 49% 2005 2008 Q1 2013 Strefa euro Niemcy Francja Hiszpania Holandia Litwa Czechy Węgry Polska Gospodarstwa domowe 69% 70% 75% 78% 81% 75% 79% 63% 58% 73% 63% Struktura depozytów ogółem Przedsiębiorstwa 31% 30% 25% 22% 19% 25% 21% 37% 42% 27% 37% 2005 2008 Q1 2013 Strefa euro Niemcy Francja Hiszpania Holandia Litwa Czechy Węgry Polska Źródło: EBC 4
Spowolnienie gospodarcze widoczne jest w malejącej dynamice wzrostu kredytów oraz wzroście należno ności zagrożonych onych Dynamika PKB ceny stałe 1 r/r (%) 8 6 Udział należności o stwierdzonej utracie wartości jako % portfela zaangażowań wobec danej gałęzi gospodarki Budownictwo 15,5% 4 2 0 Obsługa nieruchomości 12,1% Górnictwo 11,2% 30 20 10 0 15 10 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: GUS Tempo wzrostu wolumenu kredytów dla przedsiębiorstw r/r (%) 5 0 Rolnictwo 7,8% Przetwórstwo przemysłowe 7,6% Handel i naprawy 7,0% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa -10 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Wytwarzanie i zaopatrywanie 2013 0,7% Źródło: NBP w energię, gaz i wodę Udział należności zagrożonych w należnościach przedsiębiorstw (%) Administracja publiczna 0,6% 20 Ogółem Budownictwo Źródło: NBP 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0,8% Ponad 50% wzrostu kredytów zagrożonych udzielonych dużym przedsiębiorstwom stanowiła branża budowlana. Również sektor obsługi nieruchomości wykazuje niską jakość portfela kredytowego 5 1 Jako ceny stałe przyjęto ceny średnioroczne roku poprzedniego
Szczególnie znaczące ce jest zamrożenie widoczne w kredytach inwestycyjnych Kredyty operacyjne (mld zł) Kredyty inwestycyjne (mld zł) MŚP 46,0 46,2 57,5 62,3 34,1 35,2 47,5 47,2 W 2012 r. nastąpił wyraźny spadek dynamiki kredytów inwestycyjnych, co może wynikać ze spowolnienia gospodarczego i związanego z nim konserwatywnego podejścia firm do ekspansji Duże przedsiębiorstwa 2009 48,4 2010 44,2 2011 47,9 2012 47,1 2009 30,3 2010 30,1 2011 2012 36,5 34,4 Spowolnienie tempa wolumenów kredytów inwestycyjnych mogło też wynikać z kumulacji nakładów inwestycyjnych przed EURO 2012 i konieczności obcięcia pewnych wydatków budżetowych 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 Źródło: KNF 6
Niski popyt na kredyt ze strony przedsiębiorstw odzwierciedla niepewność co do przyszłej koniunktury Wskaźnik prognoz popytu na kredyt w dwóch klasach wielkości przedsiębiorstw 1 (%) 40 35 Saldo prognoz popytu na kredyt - MŚP 30 25 Saldo prognoz popytu na kredyt - duże przedsiębiorstwa 20 15 10 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Zarówno wśród MŚP, jak i dużych przedsiębiorstw więcej jest firm planujących zwiększenie zadłużenia kredytowego niż tych, które rozważają całkowitą spłatę zadłużenia bankowego. Jednak przewaga firm myślących o zwiększeniu zadłużenia bankowego konsekwentnie maleje w ostatnich latach. Źródło: NBP 7 1 Obliczany jako różnica pomiędzy odsetkiem przedsiębiorstw planujących zwiększenie zadłużenia kredytowego i przedsiębiorstw planujących całkowitą spłatę zadłużenia bankowego
Duży udział zaakceptowanych wniosków kredytowych sugeruje, że e podaż raczej nie leży u podstaw ograniczonego wolumenu kredytów Odsetek dużych przedsiębiorstw i sektora MŚP ubiegających się o kredyt oraz udział zaakceptowanych wniosków kredytowych (%) 100 80 60 40 20 Ubiegający się o kredyt - MŚP Ubiegający się o kredyt - duże Zaakceptowane - MŚP Zaakceptowane duże 0 2010 2011 2012 2013 Duże firmy częściej ubiegają się o kredyt bankowy niż MŚP, częściej też ich wnioski kredytowe były rozpatrywane pozytywnie. Źródło: NBP 8
Znaczenie obligacji korporacyjnych jako alternatywnego źródła pozyskiwania kapitału przez przedsiębiorstwa rośnie Wartość obligacji notowanych na rynku Catalyst z wyłączeniem obligacji skarbowych (mld PLN) 60 40 Dłużne papiery wartościowe jako % finansowania kredytem bankowym przez przedsiębiorstwa +50% 13,8% 20 5,0% 4,4% 5,5% 0 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 2008 2009 2010 2011 2009 2010 2011 2012 Źródło: www.gpwcatalyst.pl Źródło: GUS Wartość emisji (% PKB) 1,0 2,5 1,4 0,4 0,8 Niemcy Włochy Holandia Hiszpania Polska Rynek obligacji korporacyjnych w Polsce rozwija się bardzo dynamicznie (wg Fitch w 2012 roku wzrost wartości emisji ok. 20% w ujęciu r/r) Źródło: Deutsche Bank Research, Fitch Polska 9
Największym wyzwaniem dla banków i przedsiębiorstw pozostaje sytuacja gospodarcza i jej efekty Wyzwania Z punktu widzenia klienta Małe i średnie przedsiębiorstwa 1 Zatory płatnicze Kłopoty z płynnością Zaostrzenie polityki kredytowej Niepewna sytuacja na rynku walutowym Duże przedsiębiorstwa Obawy odnośnie korzystania z instrumentów pochodnych Z punktu widzenia banku 10 Wysoki odsetek upadających firm Niedostateczna znajomość produktów specjalistycznych np. trade finance 1 Liczba zatrudnionych do 250 osób, z wyłączeniem osób fizycznych prowadzących działalność na własny rachunek zatrudniających do 9 osób Konkurencja ze strony banków międzynarodowych Finansowanie z grup kapitałowych Malejący popyt na kredyty długoterminowe Polityka pieniężna NBP Malejąca zdolność do spłaty zobowiązań, zwłaszcza w branży budowlanej Koszty dostosowania do wymogów Bazylei III Rozwój rynku obligacji korporacyjnych Konkurencja o pozyskanie depozytów przedsiębiorstw Presja na poprawę jakości i zakresu oferowanych usług
Na co zwracają uwagę przedsiębiorcy w kwestii współpracy z bankiem? Stopień istotności Wyniki współpracujących banków Ernst & Young przeprowadził latem 2012 badanie 20 światowych korporacji z 11 krajów: Najważniejsze kryteria oceny usług i produktów Jakość usługi 73% 89% Jakość produktu 64% 82% Umiejętność dostosowania oferty 53% 69% Na czym według Państwa powinny skoncentrować się banki?? Bądź blisko swoich klientów Słuchaj czego chcą i potrzebują klienci Dbaj o najwyższą jakość dostarczanych usług Zakres i zróżnicowanie portfela usług Wiedza o danym sektorze przemysłu Specjalizacja w danym obszarze usług 61% 53% 58% 59% 50% 53% Źródło: Ernst & Young, Successful corporate banking, 2012 11
Tezy do dyskusji 1 Czy bankowość korporacyjna w Polsce jest dostatecznie rozwinięta? 2 Czego oczekują od banków klienci korporacyjni? Czy banki znają te potrzeby i potrafią spełniać oczekiwania klientów? 3 Jakie kryteria powinny spełniać oferta banków i sposób obsługi przedsiębiorstw, aby banki były najlepszym źródłem pozyskiwania finansowania przez korporacje? 4 Jakie są dalsze możliwe kierunki rozwoju bankowości korporacyjnej w Polsce i potencjalne wyzwania z tym związane? 12