Streszczenia plakatów prezentowanych podczas VI Konferencji PFED 9-10 grudnia 2011, Warszawa

Streszczenia plakatów prezentowanych podczas VI Konferencji PFED 9-10 grudnia 2011, Warszawa 1. Dieta śródziemnomorska w cukrzycy typu 2 nowy graficzny sposób dietetycznej edukacji pacjenta mgr Aleksandra Cichocka, prof. dr hab. med. Wiktor B. Szostak Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie Cel: opracowanie planszy Dieta śródziemnomorska w cukrzycy typu 2 (insulinoniezależnej, bez mikroalbuminurii), stanowiącej nowy graficzny sposób przedstawiania zasad diety pacjentowi z cukrzycą typu 2. Materiał i metodyka: Dieta zobrazowana na planszy jest zgodna ze wskazaniami Piramidy Zdrowego Żywienia (opracowanej w Instytucie Żywności i Żywienia) oraz zaleceniami żywieniowymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2011. Wyniki: Plansza przedstawia, jakie porcje (dla diety 1200 kcal, 1500 kcal i 1800 kcal) produktów z poszczególnych grup produktów spożywczych (znajdujących się w Piramidzie Zdrowego Żywienia) powinien każdego dnia zastosować pacjent, aby jego dieta była zgodna z zaleceniami PTD oraz normami żywienia IŻŻ. Zaproponowany na planszy wybór produktów jest zgodny z zasadami diety śródziemnomorskiej, a jednocześnie jest zaadoptowany do produktów dostępnych na polskim rynku. Na planszy przedstawiono, co oznacza jedna porcja przykładowych produktów należących do poszczególnych grup. Przy każdej porcji produktów podano ilość produktu w gramach oraz w jednostkach miar domowych, a także zawartość w danej porcji energii i węglowodanów przyswajalnych. Przedstawiono, jakie produkty z danej grupy są zalecane. Na planszy uwzględnione są produkty naturalne, mało przetworzone oraz łatwo dostępne na naszym rynku, z których można szybko i łatwo przygotować posiłki. Posiłki te mogą być spożywane przez całą rodzinę. Podano sposób modyfikacji wartości energetycznej diety poprzez odpowiedni wybór liczby porcji produktów z poszczególnych grup przedstawionych na planszy. Pacjent każdego dnia może swobodnie wybierać produkty w obrębie danej grupy. Zaleca się każdego dnia wybierać inne produkty dla urozmaicenia diety. Wnioski: Plansza może stanowić wsparcie dla lekarza, dietetyka oraz pielęgniarki w edukacji pacjenta odnośnie do praktycznej realizacji diety w cukrzycy, a także ułatwiającej redukcję masy ciała. 2. Model współpracy zespołu interdyscyplinarnego w leczeniu pacjenta diabetologicznego o wysokim ryzyku powikłań narządowych mgr Katarzyna Anna Gajewska Poradnia Diabetologiczna, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie

Wstęp: U dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 efekty leczenia oceniane są na podstawie wartości hemoglobiny glikowanej (HbA1c). HbA1c jest markerem określającym ryzyko wystąpienia potencjalnych powikłań narządowych. Jej wartość jest wypadkową wielu czynników, m.in. metody insulinoterapii, wiedzy i umiejętności w radzeniu sobie z cukrzycą, uwarunkowań społecznych czy psychologicznych. W wielu przypadkach praca lekarza prowadzącego i pielęgniarki diabetologicznej wystarczy do utrzymania rekomendowanej kontroli metabolicznej. W grupie pacjentów trudnych o wysokim ryzyku powikłań narządowych, a więc długoterminowo źle wyrównanych, tradycyjne modele pracy nie przynoszą oczekiwanych efektów. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie modelu współpracy zespołu interdyscyplinarnego Poradni Diabetologicznej Instytutu Matki i Dziecka (IMiD) w holistycznej opiece nad pacjentem trudnym. Metoda: Spośród wszystkich pacjentów (n=226) wyselekcjonowano pacjentów trudnych (n=17), tj. takich, u których HbA1c > 9% przez co najmniej 12 miesięcy. Każdemu zaproponowano interwencję: częstsze wizyty i urozmaicenie terapii o współpracę z innym niż lekarz i pielęgniarka edukacyjna członkiem zespołu interdyscyplinarnego, tj. psychologiem, psychiatrą, psychoedukatorem, dietetykiem. Efekt działań pracującego na zasadach partnerskich zespołu specjalistów oceniono na podstawie porównania poziomów HbA1c przed zastosowaniem interwencji i po rocznej pracy zespołu. Wyniki: Spośród 17 pacjentów o wysokim ryzyku powikłań u jedenastu interwencja pracy zespołu przyniosła efekt w postaci obniżenia HbA1c (10,05% ± 1,08 vs. 8,9% ± 1,34), a u dziesięciu spadła poniżej 9%. Średnia HbA1c wszystkich pacjentów poradni obniżyła się w porównaniu pierwszego z drugim półroczem pracy zespołu (7,46% ± 1,29 vs. 7,36% ± 1,18). Wnioski: U większości źle rokujących pacjentów interwencja zespołu interdyscyplinarnego IMiD przyniosła efekty w postaci obniżenia HbA1c o więcej niż 0,5%. Model ten wymaga dalszej strukturyzacji i weryfikacji efektów na większej grupie osób w badaniu wieloośrodkowym. 3. Edukacja w Szkole Cukrzycy w Chełmie Ewa Kostrzewa-Zabłocka ¹, Grażyna Kierepka ² ¹Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie, Poradnia Diabetologiczna ²studentka Wydziału Pielęgniarstwa Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu

Wstęp: Szkoła Cukrzycy to ogólnopolski program edukacyjny, którego celem jest prowadzenie wśród lekarzy, pielęgniarek i pacjentów kampanii na rzecz zapobiegania cukrzycy i propagowania aktywnej postawy wobec choroby. Cel pracy: określenie wpływu programu edukacyjnego Szkoła Cukrzycy na stopień wyrównania metabolicznego u osób chorych na cukrzycę, uczestniczących w zajęciach dydaktycznych w Chełmie. Materiał i metody: W badaniach uczestniczyło 73 chorych na cukrzycę w wieku od 43. do 78. roku życia. Badanie przeprowadzono w Przychodni Zdrowie, gdzie znajduje się Poradnia Diabetologiczna, oraz w Stowarzyszeniu Chorych na Cukrzycę w Chełmie. W ankiecie wzięło udział 40 kobiet i 33 mężczyzn. Ponad połowa to osoby z wykształceniem średnim (47%), a tylko 11% z podstawowym. Większość z uczestników ankiety (46 osób) stanowili emeryci, pracujących zawodowo było 15%. Wskaźnik BMI u badanych osób wskazywał na nadwagę lub otyłość I i II stopnia. U większości osób (40 ankietowanych) cukrzyca została zdiagnozowana w ciągu ostatnich 11 lat. Cukrzycę typu 2 miało 86% osób, a tylko u 14% cukrzycę typu 1. Wyniki: Na podstawie danych zawartych w ankietach (wiek chorego, typ cukrzycy, czas trwania choroby) ustalono, że 33% chorych miało prawidłowe stężenie HbA1c, a u 67% stężenie było powyżej normy (zgodnie ze szczegółowymi kryteriami ustalonymi przez PTD w 2011 r.). Wnioski 1. Edukacja jest niezwykle ważnym elementem terapii diabetologicznej oraz pozwala na zmniejszenie liczby powikłań cukrzycowych. 2. Osoby, które biorą udział w szkoleniach poszerzających wiedzę o cukrzycy, mają lepsze wyniki badań, w tym niższe stężenie hemoglobiny glikowanej (badania w Środzie Wlkp.). 3. Ankietowani deklarują chęć poszerzania swojej wiedzy i rozumieją, jak ważna jest edukacja diabetologiczna w procesie ich leczenia. 4. Rekomendacje diabetologiczne w praktyce klinicznej. Ocena wyrównania metabolicznego pacjentów z cukrzycą typu 2 mgr inż. Katarzyna Kowalcze 1, prof. dr hab. Joanna Gromadzka-Ostrowska 2 1 Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA, Warszawa 2 Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW, Warszawa Cel pracy: Ocena wpływu długoterminowej indywidualnej dietoterapii (12-miesięcznej) na

redukcję masy ciała i normalizację gospodarki węglowodanowej w grupie otyłych osób z cukrzycą typu 2 leczonych wyłącznie dietą. Materiał i metodyka: Obserwacją objęto 70 osób (35 kobiet w wieku 64,8 ± 7,1 oraz 35 mężczyzn w wieku 63,6 ± 8,3) z cukrzycą typu 2 skojarzoną z otyłością, nadciśnieniem tętniczym oraz dyslipidemią, leczonych w Poradni Dietetycznej Centrum Diabetologicznego CSK MSWiA w Warszawie. Analizie poddano zmiany korelujących ze sobą parametrów redukcji masy ciała oraz jej wpływu na profil glikemii oraz wartości HbA1c. Pacjenci ci pozostawali pod obserwacją prowadzoną w ramach pracy doktorskiej. Indywidualnie ustalane zalecenia dietetyczne były zgodne z aktualnie obowiązującymi rekomendacjami PTD, a dietę realizowano na podstawie systemu wymienników pokarmowych. Do analizy statystycznej wyników zastosowano program STATISTICA 5.1 PL. Wyniki: Na skutek zastosowanej interwencji żywieniowej uzyskano znamienne statystycznie obniżenie masy ciała i BMI. W grupie badanych kobiet uzyskano redukcję masy ciała o 8,4 kg (9,3%), a w grupie mężczyzn o 8,0 kg (8,4%). W całej grupie badanych uzyskano satysfakcjonujące obniżenie stężenia glukozy we krwi. W grupie kobiet stężenie glukozy na czczo uległo obniżeniu o 32 mg/dl (23%), po śniadaniu o 38 mg/dl (26,4%), po obiedzie o 36,7 mg/dl (23%), zaś po kolacji o 68,6 mg/dl (33%), osiągając wartości rekomendowane. W grupie mężczyzn natomiast największą istotność statystyczną odnotowano w odniesieniu do stężenia glukozy po śniadaniu (redukcja o 33%). U wszystkich badanych osiągnięto wartości rekomendowane, czyli < 140 mg/dl. Obniżenie wartości glikemii skutkowało obniżeniem wartości HbA1c. U mężczyzn wartość wyjściowa tego wskaźnika wynosiła 7,4%, u kobiet 7,5%. Pod wpływem dietoterapii osiągnięto obniżenie HbA1c o 11% i 10 %, do wartości 6,6% i 6,5%, co w kontekście rekomendacji PTD oznacza osiągnięcie celu terapeutycznego. Wnioski 1.Dietoterapia prowadzona przez dyplomowanego dietetyka skutkowała znamienną statystycznie redukcją masy ciała wpływającą na wyrównanie metaboliczne. 2. Dietoterapia otyłych osób z cukrzycą typu 2 może być jedynym skutecznym sposobem leczenia, a poprzez wpływ na zachowania prozdrowotne może w znaczący sposób zmniejszyć odsetek chorych wymagających farmakoterapii. 5. Program edukacji pacjentów z cukrzycą na temat eliminacji czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych dr n. med. Katarzyna Łagoda Zakład Medycyny Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę śmiertelności u chorych na cukrzycę. Istotnym elementem leczenia cukrzycy oraz profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych w grupie pacjentów z cukrzycą jest edukacja terapeutyczna. Celem edukacji jest aktywizowanie chorego do świadomej i aktywnej współpracy w procesie leczenia, motywowanie do prowadzenia systematycznej samokontroli oraz przygotowanie go do podejmowania samodzielnych decyzji terapeutycznych. Indywidualne i grupowe formy edukacji terapeutycznej powinny uwzględniać indywidualne potrzeby, możliwości, umiejętności i poziom wiedzy uczestników edukacji. Celem pracy jest prezentacja autorskiego programu edukacyjnego dla pacjentów z cukrzycą na temat eliminacji czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Program edukacyjny obejmuje szkolenie na temat modyfikowalnych i niemodyfikowalnych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych najczęściej występujących wśród chorych z cukrzycą, tj. m.in. przewlekłej hiperglikemii, nadciśnienia tętniczego, insulinooporności, mikroalbuminurii, palenia tytoniu, otyłości brzusznej, dyslipidemii. Głównym założeniem programu jest zwiększenie nie tylko poziomu wiedzy pacjentów, ale przede wszystkim zmiana postaw i zachowań zdrowotnych. Nowatorski charakter programu polega na zastosowaniu efektywnych metod komunikacji, zapewnieniu interdyscyplinarnej opieki zespołu terapeutycznego oraz udzielaniu długofalowego wsparcia edukacyjnego. Realizacja programów edukacji ukierunkowanych na zmniejszenie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w tej grupie chorych może przyczynić się do zmniejszenia liczby odległych powikłań związanych z mikro- i makroangiopatią, zmniejszenia częstości zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych, poprawy efektywności leczenia cukrzycy, zmniejszenia częstości występowania zespołu metabolicznego w tej grupie chorych, obniżenia pośrednich i bezpośrednich kosztów opieki medycznej, a także poprawy jakości życia pacjentów związanej z ich stanem zdrowia. 6. Ocena ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2 za pomocą sakli FINDRISC badanie pilotażowe dr n. med. Katarzyna Łagoda Zakład Medycyny Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Na cukrzycę choruje ponad 2 mln Polaków. Cukrzyca jest rozpoznawana i leczona u około 60 70% wszystkich chorych, u pozostałych 30 40% jest niewykryta, a więc i nieleczona. Według prognozy WHO liczba osób chorujących na cukrzycę w Polsce będzie się zwiększać

w szybkim tempie. Cel pracy: 1) Ocena częstości występowania modyfikowalnych i niemodyfikowalnych czynników ryzyka cukrzycy typu 2. 2) Określenie ryzyka powstania cukrzycy typu 2 w ciągu najbliższych 10 lat. Materiał i metody: Badaniami objęto 200 losowo wybranych mieszkańców wsi i miast województwa podlaskiego obu płci, w wieku >20. roku życia, bez rozpoznanej dotychczas cukrzycy. Do oceny ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2 zastosowano standaryzowaną skalę FINDRISC oraz kwestionariusz ankiety konstrukcji własnej (16 pytań). U respondentów wykonano pomiary BMI, obwodu talii, wskaźnika WHR, pomiar ciśnienia tętniczego oraz glikemii przygodnej za pomocą glukometru. Wyniki: Spośród czynników ryzyka niepodlegających modyfikacji najczęściej występowały: dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy, u kobiet wielokrotne ciąże oraz choroby współistniejące: nadciśnienie tętnicze i choroby tarczycy. Spośród czynników ryzyka podlegających modyfikacji najistotniejszy problem stanowiły nadwaga oraz otyłość brzuszna. Ponadto 1/3 ankietowanych przyznała, iż nie podejmuje regularnie aktywności fizycznej. Istotnym czynnikiem ryzyka cukrzycy było przyjmowanie leków diabetogennych: beta adrenolityków oraz tiazydów. Określając ryzyko powstania cukrzycy typu 2 w ciągu najbliższych 10 lat stwierdzono, że 8% badanych, w tym u 10,1% kobiet oraz 4,2% mężczyzn, jest narażonych na ryzyko duże lub bardzo duże. Implikacje praktyczne 1. Ze względu na wysoki odsetek dużego i bardzo dużego ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 w ciągu najbliższych 10 lat należy zwrócić szczególną uwagę na profilaktykę pierwotną, której kluczowym elementem jest edukacja osób zagrożonych rozwojem tej choroby oraz ich rodzin. 2. Istnieje potrzeba prowadzenia badań przesiewowych zmierzających do wczesnego rozpoznania cukrzycy typu 2, przed wystąpieniem jej powikłań. 7. Od pediatrii do interny terapeutyczny pomost w opiece diabetologicznej młodych dorosłych Joanna Pietrusińska 1, 2, Alicja Szewczyk 2, Anna Jakubowska-Winecka 1, Mieczysław Szalecki 1 1 Zakład Psychologii Zdrowia, Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa 2 Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa Zmiana systemu opieki diabetologicznej z pediatrycznego na internistyczny wymaga od obydwu zespołów leczących przygotowania się do tego procesu. Dla pacjenta i jego rodziny kontynuacja leczenia w nowym ośrodku pod opieką innego zespołu terapeutycznego i

przejęcie odpowiedzialności za własny stan zdrowia stanowi trudne wyzwanie i wymaga znacznego wysiłku adaptacyjnego. Proces ten powinien przebiegać według ustalonej procedury i zgodnie z psychologicznymi zasadami postępowania. Współdziałanie ośrodków diabetologicznych zapewnia wymianę informacji obu zespołów i ułatwia pacjentowi i jego rodzinie pokonanie trudności związanych ze zmianą. Prawidłowo przeprowadzone przejście do ośrodka dla dorosłych przeciwdziała komplikacjom w leczeniu i rezygnacji pacjenta z systematycznej terapii cukrzycy. Prezentowana praca zawiera propozycję przeprowadzania zmiany trybu leczenia. Przedstawia model przekazania opieki nad pacjentami od pediatrii do interny, terapeutyczne i formalne działania konieczne dla prawidłowego przebiegu procesu zmiany. Model przygotowany został przez członków zespołu pediatrycznego. Koncentruje się na działaniach w okresie poprzedzającym przejście młodego pacjenta do ośrodka dla dorosłych. Ten etap postępowania jest elementarny dla opanowania przez pacjenta zdolności samodzielnego i odpowiedzialnego kontynuowania zadań terapii. W modelu zwraca się uwagę na duże znaczenie psychologicznego przygotowania pacjenta i rodziny do zmiany realizowanej w sposób stopniowy i rozłożony w czasie. 8. Pacjent z otyłością olbrzymią i współistniejącą cukrzycą typu 2 zapotrzebowanie na edukację na podstawie opisu przypadku Regina Sierżantowicz 1, Bożena Kirpsza 1, Hady Razak Hady 2, Lech Trochimowicz 1, 2 1 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku 2 Klinka Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Wstęp. Otyłość olbrzymia jest jednym z najpoważniejszych czynników ryzyka występowania cukrzycy typu 2. Głównym zadaniem zespołu terapeutycznego jest trwała redukcja masy ciała za pomocą postępowania farmakologicznego, a w przypadku niskiej skuteczności, wykonanie operacji bariatrycznej. Celem pracy było przygotowanie indywidualnego programu edukacyjnego dla pacjenta z otyłością olbrzymią i współistniejącą cukrzycą typu 2. Opis przypadku. Pacjent, lat 56, został przyjęty do Kliniki Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych z powodu problemów z utrzymaniem prawidłowych wartości glikemii. W dniu przyjęcia pacjent ważył 152 kg przy wzroście 179 cm (wskaźnik BMI 47 kg/m 2 ). Przez 36 lat palił 3 paczki papierosów dziennie. Od 7 lat chory leczył się z powodu nadciśnienia tętniczego, stłuszczenia wątroby oraz cukrzycy typu 2. Wykonana ultrasonografia jamy brzusznej, EKG i RTG klatki piersiowej nie wykazały odchyleń od

normy. Badania laboratoryjne: TSH: 1,04 µlu/ml (0,32 5,0), HbA1c: 10,9%, stężenie glukozy 200 470 mmg%. W dobowym profilu glikemii stężenie glukozy na czczo wahało się 207 205 mmg%. Ciśnienie tętnicze wynosiło 130/90, tętno 99 uderzeń/min. Chory otrzymywał insulinę Humulin R 3 x 35 j. oraz Humulin N 20 j. rano i 35 j. wieczorem. Zalecono konsultację chirurgiczną, podczas której zaproponowano wykonanie zabiegu bariatrycznego Gastric Bypass-GB za 2 miesiące. Pacjent wyraził zgodę. Operacja będzie polegała na wytworzeniu w górnej części żołądka zbiornika wielkości ok. 20-30 ml lub wycięciu 4/5 żołądka (zadanie restrykcyjne) oraz zespoleniu jelitowo-jelitowym typu Roux- Y o określonej długości pętli alimentacyjnej. Zalecono wykonanie gastroskopii w celu oceny obecności bakterii Helicobacter pylori i ewentualnej eradykacji. Pacjent ze względu na pogorszenie stanu zdrowia, ograniczenia dotyczące codziennej aktywności związane z przewlekłą chorobą, wykazywał lęk i niepokój o dalsze rokowanie. Na podstawie kwestionariusza ankiety Skali Depresji Becka stwierdzono znacznie obniżony nastrój i umiarkowaną depresję (46 pkt). Pacjent wypełnił ankietę sprawdzającą jego wiedzę o cukrzycy (zalecenia dietetyczne, pożądane wartości glikemii, zalecane ciśnienie tętnicze krwi, wpływ wysiłku fizycznego na profilaktykę powikłań, zasady pielęgnacji stóp oraz wczesne i późne powikłania cukrzycy); ankieta potwierdziła jego niedostateczną wiedzę na temat choroby. Ze względu na dużą ilość wypalanych papierosów pacjent wypełnił Test motywacji do zaprzestania palenia wg Schneider, co potwierdziło jego silną motywację do leczenia uzależnienia od nikotyny. Chory uczestniczył w grupowej edukacji w zakresie postępowania z cukrzycą, jednak uznano, że do zabiegu bariatrycznego efektywniej przygotuje indywidualny program edukacyjny. Opracowano dla niego dietę cukrzycową na 1600 kcal/dobę z uwzględnieniem wszystkich potrzebnych składników: białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin i soli mineralnych. Przyjmowanie 6 7 posiłków na dobę zsynchronizowano z nasileniem działania insuliny. Zalecono codzienną kontrolę glikemii za pomocą glukometru i stosownie do wyników samodzielne dokonywanie przez pacjenta nieznacznych zmian w dawkach insuliny (5 10%). Nauczono go sposobu pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, zalecono codzienny pomiar oraz dokumentowanie w dzienniczku samokontroli. Chory zaprzestał palenia po wyjaśnieniu mu niekorzystnego wpływu nikotyny na organizm,. Zalecono zwiększenie aktywności fizycznej poprzez codzienne spacery, wykonywanie ćwiczeń oddechowych. Ustalono zasady dbania o higienę stóp. Zaprezentowano zasady kontroli specjalistycznej u diabetologa, chirurga i edukatora ds. cukrzycy. Wnioski. Leczenie chirurgiczne jest konieczne w otyłości olbrzymiej w przypadku braku skuteczności postępowania zachowawczego. Zastosowanie indywidualnego programu

edukacyjnego stanowi podstawę prawidłowego przygotowania chorego do operacji bariatrycznej. 9. Postępowanie przedszpitalne wobec pacjentów z udarem mózgu i cukrzycą Katarzyna Snarska, Katarzyna Łagoda, Grażyna Kobus, Julia Sawicka, Hanna Bachórzewska -Gajewska Zakład Medycyny Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Wstęp: Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, w której główną przyczyną inwalidztwa i zgonów są powikłania. Dlatego bardzo istotnym elementem postępowania w tej chorobie jest edukacja chorych celem wdrożenia właściwego postępowania terapeutycznego. Cel pracy: Celem pracy była ocena postępowania przedszpitalnego wobec pacjentów z cukrzycą i objawami udaru mózgu w porównaniu do grupy pacjentów z udarem mózgu bez cukrzycy. Materiał i metody: Badania przeprowadzono wśród 81 pacjentów kolejno zgłaszających się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku z objawami udaru mózgu, a następnie hospitalizowanych w Klinice Neurologii z pododdziałem udarowym tegoż szpitala. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem ankietę własnej konstrukcji. Wyniki: W grupie 81 chorych było 53% kobiet i 47% mężczyzn, średni wiek badanych wynosił 76,5 lat (39 99 lat). Głównymi czynnikami ryzyka udaru mózgu było nadciśnienie tętnicze (70%), zaburzenia rytmu serca o charakterze migotania przedsionków (31%) i cukrzyca (18,5%). Średni czas od wystąpienia objawów do zgłoszenia SOR wynosił 18godzin (od 0,5 godziny do dwóch tygodni). W czasie krótszym niż 3 godziny od wystąpienia objawów udaru zgłosiło się do SOR 40% osób z cukrzycą i 44% osób bez cukrzycy. Najkrótszy średni czas od wystąpienia objawów udaru do zgłoszenia do SOR (16,25 godzin) mieli pacjenci poradni diabetologicznej, a najdłuższy (50,5 godzin) pacjenci objęci opieką poradni neurologicznej. Średnie stężenie glukozy przy przyjęciu do szpitala wśród badanych wynosiło 122,14 ± 32,66 mg% (75 280 mg%). Implikacje praktyczne: Czynniki ryzyka udaru mózgu były niedostatecznie kontrolowane przez pacjentów, którzy doznali udaru mózgu. Niepokojąco długi jest czas od wystąpienia objawów udaru do przybycia do SOR, co uniemożliwia podjęcie leczenie zgodnie z wytycznymi Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu. Czas ten jest krótszy w grupie pacjentów z cukrzycą. Należy zwiększyć zakres działań profilaktycznoedukacyjnych wobec pacjentów z czynnikami ryzyka udaru mózgu.

10. Aktywność fizyczna pacjentów z cukrzycą typu 2 w codziennym życiu mgr Ewa Szynkiewicz 1, 2, dr Małgorzata Filanowicz 2, mgr Robert Zacniewski 1, lic. Elżbieta Komorowska-Szyperska 1, mgr Anna Pytel 1, specj. Beata Kmieć 1, dr Bernadeta Cegła 2 1 Szpital Uniwersytecki nr 2 w Bydgoszczy 2 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego, Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną. W Polsce chorują na nią ponad 2 miliony osób, tylko połowa z nich jest leczona. Jednym z elementów terapii cukrzycy typu 2 jest regularny wysiłek fizyczny. Najlepiej codzienny, dostosowany do ogólnego stanu zdrowia, wpływający korzystnie na kontrolę glikemii, redukcję masy ciała i obniżenie ryzyka choroby układu sercowo-naczyniowego. Cel: Celem pracy było przedstawienie wyników badań dotyczących wiedzy oraz uprawianej aktywności fizycznej chorych z rozpoznaną cukrzycą typu 2. Materiał i metody: Badaniem objęto 32 chorych ze stwierdzoną cukrzycą typu 2 hospitalizowanych w Klinice Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 w Bydgoszczy. Narzędziem badawczym była anonimowa ankieta opracowana dla potrzeb prezentowanego badania. Wyniki: W badaniu uczestniczyło 21 (66%) kobiet oraz 11 (34%) mężczyzn. Grupa do 60. r.ż. liczyła 22 (69%) osoby, powyżej 60. r.ż. 11 (34%) osób. Tereny wiejskie zamieszkiwała jedna czwarta badanych. Wykształceniem podstawowym legitymowało się 11 (34%), średnim lub wyższym 21 (66%) osób. Ponad połowa badanych 18 osób (56%) miała rozpoznaną cukrzycę w ciągu ostatnich pięciu lat. Terapia lekami doustnymi była stosowana przez 19 (59%), insuliną i przez 13 (41%) chorych. BMI 18,6 24,9 25,0 29,9 30,0 34,9 35,0 39,99 40 5 16 7 2 2 AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA Wnioski UPRAWIANIE ZNACZENIE regularnie 13 (41%) sporadycznie 19 (59%) nie mam zdania 9 (28%) ma wpływ 23 (72%)

Zmiana stylu życia może wpływać na zmianę stosowanej farmakoterapii. Umiarkowany, systematycznie uprawiany wysiłek fizyczny jest ważnym i nadal niedocenianym przez pacjentów elementem leczenia cukrzycy.