Analiza osiągnięć gimnazjalistów

Okręgowa Kom 2013 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu Analiza osiągnięć gimnazjalistów Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE W niniejszej publikacji przedstawiono osiągnięcia z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie uczniów, którzy przystąpili w roku 2013 do egzaminu gimnazjalnego w szkołach objętych działaniem Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu. Dane statystyczne dotyczące wyników egzaminu gimnazjalnego w 2013 roku podano w raporcie, zamieszczonym na stronie internetowej www.oke.poznan.pl. W tym roku po raz drugi stopień opanowania wiadomości i umiejętności z historii i wiedzy o społeczeństwie badano odrębnym zestawem zadań. Uczniowie bez dysfunkcji i uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się rozwiązywali zadania zawarte w zestawie standardowym (GH-H1,4,5-132). Zestaw składał się z dwóch części przedmiotowych: 20 zadań dotyczyło treści ujętych w podstawie programowej historii, a 4 zadania wiedzy o społeczeństwie. Wszystkie zadania były zadaniami zamkniętymi (w tym 6 złożonych). Przeważały zadania wielokrotnego wyboru, w których uczeń wybierał jedną z czterech podanych odpowiedzi tego typu zadań było 15. W trzech zadaniach uczeń oceniał prawdziwość podanych stwierdzeń (zadania typu prawda fałsz), a w jednym miał wskazać, które z trzech zdań jest fałszywe. Dwa zadania polegały na przyporządkowaniu elementów do odpowiednich kategorii, a dwa kolejne na wyborze uzupełnień do luk w tekście. Jedno zadanie wymagało wybrania poprawnej odpowiedzi, a następnie wskazania właściwego uzasadnienia dokonanego wyboru. Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań zdający mógł otrzymać 33 punkty (100%). Wyniki uzyskane przez uczniów za rozwiązanie zadań z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie zebrano w tabeli 1. Tabela 1. Średnie wyniki procentowe uzyskane przez uczniów za rozwiązanie zadań z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie (arkusz standardowy) Kraj Okręg Województwo lubuskie wielkopolskie zachodniopomorskie 58% 56,17% 56,24% 55,56% 55,26% Na kolejnych stronach zaprezentowano analizę wyników uzyskanych za rozwiązanie poszczególnych zadań. Analiza ta dostarcza szczegółowych informacji, dotyczących mocnych i słabych stron wykształcenia humanistycznego gimnazjalistów. Informacje te wynikają: ze stopnia trudności zadań, określonego na podstawie ich współczynników łatwości, z braku odpowiedzi lub wielokrotnego zaznaczenia odpowiedzi. Strona 1 z 39

1. Analiza trudności zadań na podstawie współczynników łatwości Analiza ilościowa wyników egzaminu gimnazjalnego w 2013 roku znajduje się w raporcie zamieszczonym na stronie internetowej www.oke.poznan.pl. Z uwagi na konstrukcję arkusza, analiza jakościowa wyników egzaminu gimnazjalnego z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie oparta jest przede wszystkim o interpretację współczynników łatwości poszczególnych zadań. Na wykresie 1. przedstawiono porównanie współczynników łatwości, otrzymanych dla wszystkich zadań z historii i wiedzy o społeczeństwie, w poszczególnych województwach. Wykres 1. Współczynniki łatwości zadań sprawdzających wiadomości i umiejętności z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie Współczynniki łatwości poszczególnych zadań są zróżnicowane w obu przedmiotach, wchodzących w skład tego zakresu egzaminu gimnazjalnego. Najwyższą wartość tego parametru ma zadanie numer 18.1 (łatwość 0,97), podczas gdy najtrudniejsze dla zdających okazało się zadanie numer 16 (łatwość 0,2). Porównując wartości współczynników łatwości zadań obliczone dla populacji zdających w województwach można stwierdzić, że różnice między nimi są niewielkie. W odniesieniu do większości zadań nie przekraczają one wartości 0,02. Strona 2 z 39

1.1. Historia W arkuszu egzaminacyjnym 20 zadań dotyczyło treści nauczania historii; uwzględniając wagę punktową, stanowiły one 82% sumy punktów możliwych do uzyskania. Oznacza to, że punkty uzyskane za rozwiązanie tych zadań w znacznym stopniu decydowały o końcowym wyniku gimnazjalisty w tym zakresie egzaminu. Wpływ na poziom rozwiązywalności zadań mogą mieć różne czynniki. Pełna analiza wyników egzaminu powinna uwzględniać maksymalnie wiele danych, gdyż umożliwia to formułowanie trafnych wniosków. Na wykresie 2. zestawiono współczynniki łatwości zadań z historii w poszczególnych województwach. Wykres 2. Współczynniki łatwości zadań sprawdzających wiadomości i umiejętności z zakresu historii Zróżnicowanie poziomu rozwiązywalności poszczególnych zadań (i części zadań) jest wyraźne. Łatwe dla uczniów (współczynnik łatwości powyżej 0,70) okazało się pięć zadań, a jedno (zadanie 18.1) było dla nich bardzo łatwe. Zdecydowana większość zadań mieści się w przedziale 0,50-0,69, co pozwala zaklasyfikować je jako zadania umiarkowanie trudne. Za rozwiązanie tych zadań zdający mógł uzyskać 16 punktów (na 33 punkty za wszystkie zadania w arkuszu), więc ich wpływ na ogólną łatwość arkusza okazał się największy. Siedem z tych zadań zostało rozwiązanych przez mniej niż połowę gimnazjalistów. Strona 3 z 39

W tabeli nr 2. zamieszczono informacje o tym, które zadania sprawdzały poszczególne wymagania ogólne, zapisane w podstawie programowej oraz o typie każdego zadania. Tabela 2. Wymagania ogólne oraz numer i typ zadania historia (arkusz standardowy) Wymagania ogólne (z podstawy programowej) Numer i typ zadania Liczba punktów Waga w % I. Chronologia historyczna 2 (PF), 6 (WW), 9 (WW), 14 (WW), 20 (D) 6 22 II. Analiza i interpretacja historyczna III. Tworzenie narracji historycznej 1 (WW), 3 (WW), 4 (WW), 5 (WW), 7 (WW), 8 (PF), 10 (WW), 11 (L), 12 (WW), 13 (WW), 15 (PF), 16 (WW+U), 17 (WW), 19 (D) 18 67 18 (L) 3 11 Zadania sprawdzały poziom opanowania przez gimnazjalistów wymagań ogólnych, ale również treści szczegółowych (treści nauczania). Treści szczegółowe dotyczyły wszystkich epok historycznych oraz działów historii. Do konstrukcji zadań wykorzystano różnorodne materiały źródłowe: mapy, ilustracje, reprodukcje obrazów, teksty źródłowe, tablice genealogiczne. W arkuszu zastosowano różne typy zadań, z przewagą zadań wielokrotnego wyboru, przy czym w jednym gimnazjalista musiał również wskazać uzasadnienie dokonanego wyboru. Największa liczba zadań dotyczyła analizy i interpretacji historycznej. Waga punktowa zadań związanych z chronologią historyczną była trzykrotnie niższa od punktacji za zadania dotyczące analizy i interpretacji historycznej. Umiejętność tworzenia narracji historycznej badano w jednym zadaniu. Podsumowanie 1. Uczniowie potrafią odczytać informacje z treści mapy, tablicy genealogicznej, ilustracji, jednak nie potrafią syntetyzować nawet prostych informacji z kilku źródeł; gdy należy te informacje przetworzyć, to część zdających sobie z tym nie radzi. 2. Trzecioklasiści mają problem z chronologią wydarzeń (z wyjątkiem chronologii dotyczącej państwa polskiego z okresu Piastów oraz rozbiorów Polski), przede wszystkim z zakresu historii powszechnej. Liczne błędne odpowiedzi w zadaniach, w których należało wskazać kolejność wydarzeń, wskazują na zupełny brak orientacji gimnazjalistów w czasie. Problem ten występuje nawet w sytuacji, gdy poszczególne wydarzenia dzieli kilkaset lat. 3. Zdecydowana większość piszących egzamin miała problem z ustaleniem związków przyczynowo - skutkowych. Jest to wynik braku u gimnazjalistów orientacji w czasie (znajomości chronologii). Zdecydowana większość z nich potrafi poprawnie powiązać tylko najbardziej znane wydarzenia. Strona 4 z 39

1.2. Wiedza o społeczeństwie W arkuszu egzaminacyjnym cztery zadania dotyczyły treści nauczania wiedzy o społeczeństwie, co stanowiło 18% wagi punktowej arkusza. Na wykresie 3. zestawiono współczynniki łatwości zadań z wiedzy o społeczeństwie w poszczególnych województwach. Wykres 3. Współczynniki łatwości zadań sprawdzających wiadomości i umiejętności z zakresu wiedzy o społeczeństwie Bardzo łatwa dla gimnazjalistów okazała się pierwsza część zadania 24. (współczynnik łatwości powyżej 0,90); jedno zadanie (nr 23) należy do kategorii zadań trudnych (współczynnik łatwości w przedziale 0,20-0,49), a pozostałe zadania (i ich części) należy zaklasyfikować jako umiarkowanie trudne. W Okręgu średni poziom rozwiązywalności zadań z zakresu wiedzy o społeczeństwie jest o kilka punktów procentowych wyższy od średniej łatwości całego arkusza i wynosi 61,2% najwyższy jest w województwie lubuskim (61,5%), niższy w Wielkopolsce (61,2%), a najniższy w województwie zachodniopomorskim (60,8%). Poziom rozwiązywalności zadań w poszczególnych województwach jest zbliżony, lecz w mniejszych populacjach może znacznie od niego odbiegać. Wpływ na to ma wiele różnorodnych czynników, dotyczących zarówno zdających, jak i zadań egzaminacyjnych. Analiza osiągnięć absolwentów szkoły w danym roku powinna uwzględniać te uwarunkowania, gdyż umożliwia ona określenie mocnych i słabych stron zdających oraz zaplanowanie odpowiednich działań. Z tego punktu widzenia najważniejsza jest Strona 5 z 39

informacja o wymaganiach ogólnych i treściach nauczania, które badało każde z zadań. W tabeli nr 3 zamieszczono powyższe informacje oraz podano typ każdego zadania. Tabela 3. Wymagania ogólne oraz numer i typ zadania wiedza o społeczeństwie (arkusz standardowy) Wymagania ogólne (z podstawy programowej) I. Wykorzystanie i tworzenie informacji IV. Znajomość zasad i procedur demokracji V. Znajomość podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej Treści nauczania (z podstawy programowej) 6. Środki masowego przekazu 10. Państwo i władza demokratyczna 18. Samorząd powiatowy i wojewódzki Numer i typ zadania Liczba punktów Waga w % 21 (PF) 1 16 22 (WW) 1 16 23 (WW) 1 14. Władza wykonawcza 24 (D) 3 67 Do konstrukcji zadań wykorzystano: wykres z wynikami badań opinii publicznej, ilustracje, schemat wyboru władz samorządowych oraz krótkie opisy zadań ministerstw. Zadania sprawdzały poziom opanowania trzech spośród sześciu wymagań ogólnych (I, IV, V) zapisanych w podstawie programowej dla przedmiotu i oparte były na wymaganiach szczegółowych (treściach nauczania). Podsumowanie 1. Większość gimnazjalistów potrafi przypisać działanie do odpowiedniego organu władzy, lecz jedynie wówczas, gdy opis zawiera synonimy słów występujących w nazwie instytucji. W sytuacjach, gdy podaną informację należy skonfrontować z posiadaną wiedzą, pojawiają się problemy. 2. Uczniowie potrafią odczytać informacje z wykresu, ale tylko wówczas, gdy informacje do których muszą się odnieść, znajdują się w jednej kategorii. Jeśli polecenie wymaga zestawienia rozproszonych informacji, wyraźnie wzrasta odsetek błędnych odpowiedzi. Oznacza to, że zdający mają problem z syntetyzowaniem informacji, co może być efektem zbyt małej liczby ćwiczeń w tym zakresie. 3. Duży odsetek gimnazjalistów nie potrafi poprawnie przyporządkować ilustracji do podanego pojęcia, czyli zdający rozumieją terminologię jedynie w zakresie teoretycznym. Definicja pojęcia pozostaje dla nich jedynie zbiorem słów, których nie potrafią przetworzyć i wykorzystać do wskazywania przykładów, nawet jeśli są to przykłady jednoznaczne i często obecne w przekazach medialnych. 4. Zdecydowanie najwięcej problemów mają trzecioklasiści z ustaleniem relacji między organami władzy samorządu terytorialnego. Nie najlepiej świadczy to o poziomie rozumienia podstawowych zasad demokracji i umiejętności analizowania ich funkcjonowania, tak ważnych elementów świadomego funkcjonowania w realiach społeczno-politycznych. Strona 6 z 39

2. Analiza rozwiązywalności zadań Przedstawiona analiza pozwoli w pełni określić stopień opanowania wiadomości i umiejętności gimnazjalistów w zakresie historii i wiedzy o społeczeństwie. Dla ułatwienia przy każdym zadaniu: podano sprawdzane umiejętności (podstawa programowa), zamieszczono zwięzłe komentarze (dotyczące sposobu rozwiązania zadania oraz niezbędnych wiadomości), podano wartość współczynnika łatwości (obliczonego dla całej populacji uczniów w danym województwie) wraz z interpretacją. Wybieralność odpowiedzi w zadaniach podano dla wersji A arkusza egzaminacyjnego. W treści zadań odpowiedzi poprawne podkreślono, a w tabelach pogrubiono. Wyjaśnienie skrótów stosowanych w opracowaniu: BO brak odpowiedzi oznacza, że uczeń nie podjął próby rozwiązania zadania. WO wielokrotna odpowiedź oznacza, że uczeń zaznaczył w karcie kilka odpowiedzi do jednego zadania. P prawda oznacza, że uczeń dokonał oceny zdania (wniosku, stwierdzenia) i uznał je za prawdziwe (PP oznacza, że dwa sformułowania zostały ocenione jako prawdziwe). F fałsz oznacza, że uczeń dokonał oceny zdania (wniosku, stwierdzenia) i uznał je za fałszywe (FF oznacza, że dwa sformułowania zostały ocenione jako fałszywe). B2 wybór i uzasadnienie oznacza, że uczeń wybrał odpowiedź B i uzasadnienie 2. 2F zdanie fałszywe oznacza, że uczeń wskazał jako fałszywe zdanie 2. Rozwiązując zadania, uczniowie wskazywali jedną odpowiedź spośród czterech podanych. Wśród populacji przystępujących w tym roku do egzaminu gimnazjalnego wystąpiła grupa uczniów, którzy nie zaznaczyli odpowiedzi do zadań lub wskazali ich kilka, co skutkowało w obu przypadkach uzyskaniem zera punktów. Na wykresie 4., w podziale na województwa, przedstawiono odsetek trzecioklasistów, którzy w poszczególnych zadaniach nie zaznaczyli żadnej odpowiedzi, a na wykresie 5. w analogicznym ujęciu dane wskazujące na wybór większej liczby odpowiedzi niż jedna. Strona 7 z 39

Wykres 4. Procent zdających, którzy nie zaznaczyli odpowiedzi w zadaniach z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie Wykres 5. Procent zdających, którzy zaznaczyli więcej niż jedną odpowiedź w zadaniach z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie Strona 8 z 39

Na podstawie analizy wykresów można stwierdzić, że nieudzielanie odpowiedzi w zadaniach z zakresu historii jest zjawiskiem marginalnym. Odsetek gimnazjalistów, który opuszczał poszczególne zadania nie jest większy niż 0,3%, co w skali województwa oznacza kilkanaście osób. Odmiennie kształtują się wartości wskazujące na wybory kilku odpowiedzi w jednym zadaniu. Niemal co dziesiąty gimnazjalista w Okręgu (w Zachodniopomorskiem nawet co ósmy) zaznaczył dwie lub więcej odpowiedzi w zadaniu 16. Oznacza to, że nieuważnie przeczytali oni polecenie (podano w nim, że należy wybrać nazwę powstania, którego dotyczy ilustracja i wskazać uzasadnienie wyboru, a nie uzasadnienia). Podwójne zaznaczenia odpowiedzi wystąpiły w połowie zadań w arkuszu. W odniesieniu do zadań z wiedzy o społeczeństwie wartości odpowiadające frakcji opuszczeń zadań są wyraźnie większe i przekraczają 0,5%. Oznacza to, że poprawność odpowiedzi w zadaniach z zakresu tego przedmiotu była dla zdających mniej oczywista niż w przypadku zadań z historii. Problem wybierania większej liczby odpowiedzi niż jedna jest szczególnie widoczny w zadaniu nr 21 typu prawda-fałsz. Zaznaczanie dwóch lub trzech odpowiedzi, podczas gdy sformułowanie polecenia wyraźnie wskazywało, że tylko jedno zdanie spośród trzech jest prawdziwe, wskazuje na brak koncentracji gimnazjalistów podczas egzaminu. Niekiedy podwójne zaznaczenie było wynikiem braku anulowania wcześniej zaznaczonej odpowiedzi. Strona 9 z 39

Ilustracja i mapa do zadania 1. HISTORIA Zadanie 1. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Ilustracja odnosi się do osiągnięć cywilizacji, która powstała na obszarze oznaczonym na mapie numerem A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. Strona 10 z 39

II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 22,4 21,8 23,4 0,67 0,68 0,66 B. 68,2 68,9 65,3 C. 6,4 6,2 7,5 Interpretacja współczynnika łatwości D. 2,9 3,2 3,8 BO 0,1 0,0 0,1 WO 0,0 0.0 0,0 umiarkowanie trudne. Zadanie sprawdzało umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji - ilustracji i mapy. Odwoływało się od czynnika integrującego starożytnych Greków, jakim były igrzyska olimpijskie. Wysoka wybieralność dystraktora A świadczy o tym, że gimnazjaliści mylą osiągnięcia cywilizacji greckiej i rzymskiej. Taśma chronologiczna do zadania 2. Zadanie 2. Oceń, czy poniższe zdania dotyczące ilustracji są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. W VI w. p.n.e. w starożytnym Rzymie wprowadzono rządy republikańskie. P F Jezus Chrystus urodził się w okresie, gdy Rzym był cesarstwem. P F Strona 11 z 39

I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. PP. 52,2 51,6 47,9 0,51 0,50 0,47 PF. 10,0 10,8 12,4 FP. 32,8 32,6 34,1 Interpretacja współczynnika łatwości FF. 4,8 4,9 5,4 BO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie umiarkowanie WO 0,2 0,1 0,2 trudne. trudne. trudne. Zadanie sprawdzało umiejętność sytuowania w czasie wydarzeń i procesów historycznych, ich porządkowania oraz ustalania związków poprzedzania, równoczesności i następstwa. Wymagało od ucznia znajomości systemu sprawowania władzy oraz organizacji społeczeństwa w starożytnym Rzymie republikańskim i cesarstwie. Polecenie odwoływało się też do wiedzy o narodzinach i rozprzestrzenianiu się chrześcijaństwa. w województwach lubuskim i wielkopolskim umiarkowanie trudne, natomiast w zachodniopomorskim trudne. Ilustracje do zadania 3. Strona 12 z 39

Zadanie 3. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Ilustracje związane z judaizmem oznaczono numerami A. 1 i 2. B. 1 i 3. C. 2 i 4. D. 3 i 4. II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 4,9 4,4 5,1 0,22 0,22 0,21 B. 21,6 22,2 20,6 C. 9,6 8,7 11,0 Interpretacja współczynnika łatwości D. 63,9 64,6 63,2 BO 0,0 0,0 0,0 trudne. WO 0,0 0,0 0,0 Zadanie sprawdzało znajomość osiągnięć kulturowych starożytnego Izraela. Odwoływało się do symboli religijnych, przedstawionych na ilustracjach, które trzecioklasista powinien znać. trudne. Wybieralność poszczególnych wariantów odpowiedzi wskazuje, że uczniowie mieli problem z odróżnianiem symboli religijnych, charakterystycznych dla judaizmu i świata islamu. Strona 13 z 39

Zadanie 4. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. W pierwszym roku XII wieku panował ojciec A. Mieszka II. B. Kazimierza Odnowiciela. C. Bolesława Śmiałego. D. Bolesława Krzywoustego. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 6,3 7,0 7,6 0,82 0,81 0,80 B. 7,0 7,3 7,3 C. 4,6 4,9 4,6 Interpretacja współczynnika łatwości D. 82,0 80,7 80,4 BO 0,1 0,0 0,0 łatwe. WO 0,0 0,1 0,0 W zadaniu sprawdzano wiadomości z zakresu chronologii historycznej. Gimnazjalista miał wskazać władcę panującego w pierwszym roku XII wieku. Zdający egzamin wykazali się dobrą znajomością chronologii z okresu państwa pierwszych Piastów. Zadanie okazało się dla uczniów łatwe. Strona 14 z 39

Tekst i ilustracje do zadań 5. Zadanie 5. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Opisany w tekście typ miasta został przedstawiony na ilustracjach oznaczonych numerami A. 1 i 2. B. 2 i 3. C. 3 i 4. D. 1 i 4. Strona 15 z 39

II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 2,4 2,5 2,6 0,88 0,89 0,88 B. 87,8 88,2 86,9 C. 7,9 7,3 8,0 Interpretacja współczynnika łatwości D. 1,8 2,0 2,5 BO 0,0 0,0 0,0 łatwe. WO 0,0 0,0 0,0 Uczniowie na podstawie różnych źródeł informacji - definicji z Encyklopedii szkolnej. Historia oraz ilustracji przedstawiających plany miast średniowiecznych mieli rozpoznać opisane w tekście źródłowym typy miast. Gimnazjaliści w większości nie mieli wątpliwości co do wyboru właściwej odpowiedzi spośród podanych. Świadczy to o dużej umiejętności wyszukiwania i porównywania informacji pozyskiwanych z różnych źródeł. Taśma chronologiczna i mapa do zadania 6. Strona 16 z 39

Zadanie 6. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Przedstawione na mapie Prusy Zakonne to państwo zakonu krzyżackiego w okresie oznaczonym na taśmie chronologicznej numerem A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 26,6 27,7 28,4 0,31 0,30 0,30 B. 22,5 22,1 23,1 C. 19,2 19,9 18,8 Interpretacja współczynnika łatwości D. 31,7 30,3 29,6 BO 0,0 0,1 0,0 trudne. WO 0,0 0,0 0,1 Zadanie sprawdzało umiejętność sytuowania wydarzeń w czasie oraz analizowania informacji pozyskanych z różnych źródeł taśmy chronologicznej i mapy. Zdający mieli rozpoznać, z jakiego okresu pochodzi przedstawione na mapie państwo zakonu krzyżackego.zadanie okazało się dla zdających trudne. Duża wybieralność niepoprawnych odpowiedzi A i B świadczy o słabym opanowaniu przez gimnazjalistów chronologii wydarzeń, dotyczących relacji polsko-krzyżackich w epoce Piastów i Jagiellonów. Zadanie 7. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Autor opisuje przyczyny A. zawarcia unii w Krewie. B. chrystianizacji ziem polskich. C. sprowadzenia Krzyżaków na ziemie polskie. D. wojen polsko-szwedzkich o Bałtyk. Strona 17 z 39

II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 61,1 59,9 58,4 0,59 0,59 0,58 B. 13,5 13,8 14,3 C. 16,3 16,1 16,5 Interpretacja współczynnika łatwości D. 9,0 10,1 10,7 BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. Zadanie sprawdzało znajomość przyczyn i następstw unii Polski z Litwą. Gimnazjalista, na podstawie tekstu źródłowego, miał wskazać odpowiedź dotyczącą przyczyn zawarcia unii w Krewie. umiarkowanie trudne. Świadczy to o braku wiedzy gimnazjalistów z zakresu informacji dotyczących unii Polski z Litwą. Zadanie 8. Oceń, czy poniższe zdania dotyczące ilustracji są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. Konstytucja nihil novi wzmacniała władzę panującego. P F Zgoda izby poselskiej była niezbędna do stanowienia prawa. P F Strona 18 z 39

II. Analiza i interpretacja historyczna. PP. 12,7 14,0 14,7 0,67 0,66 0,65 PF. 11,0 12,0 12,4 FP. 68,2 66,3 65,3 Interpretacja współczynnika łatwości FF. 7,9 7,7 7,5 BO 0,0 0,0 0,1 WO 0,2 0,1 0,2 umiarkowanie trudne. Rozwiązanie zadania polegało na ocenie prawdziwości zdań dotyczących konstytucji Nihil novi. Wskazanie poprawnej odpowiedzi wymagało od gimnazjalisty analizy fragmentu tekstu źródłowego, dotyczącego historii państwa i prawa polskiego. umiarkowanie trudne - problem stanowiła znajomość instytucji ustrojowych demokracji szlacheckiej i ich kompetencji. Zadanie 9. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Cytowany dokument został ustanowiony w okresie panowania A. synów Bolesława Krzywoustego. B. ostatnich królów z rodu Piastów. C. władców z dynastii Jagiellonów. D. królów elekcyjnych z dynastii Wazów. E. I. Chronologia historyczna II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 7,7 7,5 8,1 0,62 0,61 0,60 B. 12,6 13,0 14,4 C. 62,1 62,6 60,7 Interpretacja współczynnika łatwości D. 17,5 16,8 16,7 BO 0,1 0,0 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. Zadanie sprawdzało znajomość chronologii historycznej i umiejętność analizy tekstów źródłowych. Uczeń miał wskazać władcę, za czasów panowania którego ustanowiona została konstytucja Nihil novi. Zadanie okazało się umiarkowanie trudne. Gimnazjaliści mylili w odpowiedzi władców z dynastii Jagiellonów i Wazów oraz ich dokonania, co jest jednoznaczne z tym, że nie znają chronologii wydarzeń. Strona 19 z 39

Zadanie 10. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Władcą, który wystawił cytowany dokument, był A. Władysław Jagiełło. B. Kazimierz IV Jagiellończyk. C. Jan Olbracht. D. Zygmunt I Stary. I. Chronologia historyczna II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 19,7 19,2 20,8 0,44 0,45 0,42 B. 19,7 19,5 20,3 C. 15,3 15,9 15,7 Interpretacja współczynnika łatwości D. 45,1 45,4 43,0 BO 0,2 0,1 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 trudne. Strona 20 z 39

Zadanie odwoływało się do analizy tekstu źródłowego i tablicy genealogicznej. Sprawdzało znajomość czynników, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim, chronologii wydarzeni okresu rozłamu oraz stosunków wyznaniowych w Polsce za panowania króla Zygmunta I Starego. trudne. Gimnazjaliści nie mają ugruntowanej wiedzy, dotyczącej stosunków wyznaniowych w Polsce za panowania Zygmunta I Starego oraz czynników, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim. Zadanie 11. Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując do każdego zdania właściwą odpowiedź spośród oznaczonych literami A C. Przedstawione w tekście porozumienie zawarto w 11.1.. W cytowanym fragmencie dokumentu szlachta gwarantowała sobie 11.2.. Wspomniana w dokumencie forma wyboru króla została wprowadzona w dobie 11.3.. 11.1. A. XIV w. B. XV w. C. XVI w. 11.2. A. przywileje ekonomiczne B. tolerancję religijną C. wzajemną pomoc 11.3. A. monarchii patrymonialnej B. rządów absolutnych C. demokracji szlacheckiej II. Analiza i interpretacja historyczna. III. Tworzenie narracji historycznej. 11.1. A. 23,3 23,0 24,2 0,52 0,52 0,49 B. 24,2 25,1 27,1 C. 52,4 51,8 48,6 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. trudne. Strona 21 z 39

11.2. A. 2,4 2,3 2,7 0,90 0,90 0,89 B. 89,9 89,6 88,6 C. 7,6 8,1 8,6 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,0 0,0 0,0 WO 0,0 0,0 0,0 bardzo łatwe. łatwe. 11.3. A. 25,5 24,9 26,8 0,65 0,65 0,63 B. 9,5 10,1 10,1 C. 64,9 65,0 63,0 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. Współczynnik łatwości zadania 11. L W Z 0,65 0,65 0,63 Interpretacja współczynnika łatwości umiarkowanie trudne. W zadaniu sprawdzano wiadomości ucznia z zakresu znajomości wydarzeń, pojęć i chronologii historycznej z czasów Rzeczypospolitej XVI wieku oraz umiejętności z zakresu analizy i interpretacji historycznej. Na podstawie tekstu źródłowego gimnazjalista uzupełniał zdania dotyczące instytucji ustrojowych demokracji szlacheckiej i zasad wolnej elekcji. Problemem okazało się osadzenie w czasie zacytowanego porozumienia, co potwierdza kolejnych raz, że trudność zdającym sprawia chronologia historyczna. Strona 22 z 39

Zadanie 12. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Powyższy tekst i ilustracja odnoszą się do A. rokoszu. B. wolnej elekcji. C. sejmiku ziemskiego. D. pospolitego ruszenia. II. Analiza i interpretacja historyczna. 12. A. 8,2 8,4 8,8 0,69 0,69 0,69 B. 71,0 69,9 69,5 C. 10,6 11,2 10,9 D. 10,1 10,5 10,8 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,0 0,0 0,0 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. Strona 23 z 39

W zadaniu wykorzystano fragment Śpiewów historycznych J. U. Niemcewicza oraz reprodukcję obrazu B. Belotto. Przy pomocy analizy i interpretacji tych tekstów źródłowych sprawdzano znajomość zasad wolnej elekcji. Zadanie okazało się dla gimnazjalistów umiarkowanie trudne, co dowodzi, że zdający nie mają dobrze ugruntowanej wiedzy z tego zakresu. Mapa do zadań 13. i 14. Rozbiory Rzeczypospolitej Strona 24 z 39

Zadanie 13. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Szereg, w którym uporządkowano chronologicznie utratę miast przez Rzeczpospolitą, to A. Warszawa Lwów Mińsk. B. Mińsk Wilno Bydgoszcz. C. Poznań Bydgoszcz Warszawa. D. Lwów Poznań Wilno. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 4,7 5,4 5,7 0,83 0,82 0,82 B. 3,5 4,0 3,7 C. 8,5 8,6 9,9 Interpretacja współczynnika łatwości D. 83,3 81,9 80,7 BO 0,0 0,0 0,1 łatwe. WO 0,0 0,0 0,1 Polecenie badało znajomość chronologii historycznej oraz umiejętność analizy mapy. Większość uczniów wskazała właściwy szereg, w którym chronologicznie uporządkowano utratę ziem polskim w wyniku poszczególnych rozbiorów, co oznacza, że z chronologią dotyczącą rozbiorów Polski zdający nie mieli problemów. Zadanie 14. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Bitwy przedstawione na mapie rozegrały się w czasie powstania A. Chmielnickiego. B. kościuszkowskiego. C. listopadowego. D. styczniowego. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 11,0 12,2 11,6 0,57 0,58 0,55 B. 55,5 56,9 53,5 C. 23,1 20,6 23,6 Interpretacja współczynnika łatwości D. 10,2 10,1 11,1 BO 0,2 0,2 0,3 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. Strona 25 z 39

Zadnie badało chronologię powstań narodowych, znajomość wydarzeń z okresu tych powstań oraz umiejętność analizy i interpretacji treści mapy. umiarkowanie trudne. Wielu uczniów zamiast powstania kościuszkowskiego wskazało powstanie listopadowe, co pokazuje, że gimnazjaliści nie mają ugruntowanej wiedzy z zakresu powstań narodowych. Zadanie 15. Oceń, czy poniższe zdania dotyczące ilustracji są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. Autor tekstu był przeciwnikiem ustroju republikańskiego. P F Autor został aresztowany w okresie dyktatury jakobinów. P F II. Analiza i interpretacja historyczna. 15. PP. 16,3 16,0 17,4 0,47 0,49 0,47 PF. 18,2 17,3 18,1 FP. 45,1 47,5 44,6 Interpretacja współczynnika łatwości FF. 20,0 19,1 19,6 BO 0,1 0,1 0,0 WO 0,2 0,1 0,2 trudne. Zadanie badało wiedzę z zakresu rewolucji francuskiej. Wymagało od ucznia znajomości cech dyktatury jakobińskiej oraz umiejętności oceny wypowiedzi. Zadanie okazało się zadaniem trudnym - wskazuje na brak wiedzy dotyczącej rewolucji francuskiej, przede wszystkim okresu dyktatury jakobińskiej. Strona 26 z 39

Ilustracja do zadania 16. Zadanie 16. Wybierz nazwę powstania, którego dotyczy ilustracja, i wskaż uzasadnienie wyboru spośród podanych. Zaznacz literę A albo B oraz numer 1, 2 albo 3. A. B. Powstanie listopadowe Powstanie styczniowe ponieważ ukazano 1. atak kosynierów na pozycje wroga. 2. broniący się oddział partyzantów. 3. walczący oddział regularnej armii polskiej. II. Analiza i interpretacja historyczna. A1 12,2 11,4 11,8 0,20 0,20 0,21 A2 10,8 11,1 10,6 A3 19,7 20,3 20,9 B1 18,3 18,2 19,0 Interpretacja współczynnika łatwości B2 21,0 20,6 20,4 B3 16,9 17,6 16,1 BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,9 0,8 1,2 trudne. Strona 27 z 39

Zadanie badało wiedzę ucznia na temat powstań narodowych oraz umiejętność analizy i interpretacji ilustracji. Zdający, na podstawie treści ilustracji, mieli wskazać powstanie, którego dotyczy obraz i uzasadnić swój wybór. Zadanie okazało się zadaniem trudnym. Uczniowie mylili powstanie listopadowe z powstaniem styczniowym, co dowodzi braku wiedzy na temat charakteru powstań narodowych, ponieważ piszący powinni rozpoznać powstanie po zaprezentowanej na obrazie polskiej formacji wojskowej. Zadanie 17. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. W przemówieniu Bismarck nawoływał, by Prusy, wykorzystując swoją potęgę, dążyły do A. przeprowadzenia rozbiorów Polski. B. zjednoczenia Niemiec. C. udziału w koalicji przeciw Napoleonowi I. D. pokonania państw ententy. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. A. 21,2 19,0 20,6 0,46 0,49 0,48 B. 47,2 49,5 48,2 C. 9,3 9,0 9,4 Interpretacja współczynnika łatwości D. 22,2 22,3 21,8 BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 trudne. Strona 28 z 39

Zadanie badało - na podstawie treści źródła - wiedzę z okresu jednoczenia się Niemiec, tym samym również umiejętność analizy i interpretacji tekstu oraz znajomość chronologii historycznej. Zdający na podstawie tekstu do zadania musieli rozpoznać, że treść źródła i autor przemówienia łączą się z procesem zjednoczenia Niemiec. Zadanie okazało się zadaniem trudnym - piszący egzamin nie znali chronologii historycznej oraz procesu jednoczenia się Niemiec. Zadanie 18. Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując do każdego zdania właściwą odpowiedź spośród oznaczonych literami A C. Zastosowanie maszyny parowej w XIX w. doprowadziło w Europie Zachodniej do gwałtownych przemian gospodarczych i społecznych nazywanych rewolucją 18.1.. Jednym ze skutków tych przemian był wyraźny spadek zatrudnienia w 18.2.. Warsztatem świata, czyli krajem wówczas przodującym w zakresie uprzemysłowienia, nazywano 18.3.. 18.1. A. przemysłową B. kulturalną C. informatyczną 18.2. A. rolnictwie B. przemyśle C. handlu 18.3. A. Wielką Brytanię B. Francję C. Hiszpanię III. Tworzenie narracji historycznej. 18.1. A. 97,4 97,3 96,9 0,97 0,97 0,97 B. 2,0 2,0 2,3 C. 0,6 0,6 0,8 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,0 0,0 0,0 bardzo WO 0,0 0,0 0,0 łatwe. 18.2. A. 41,4 41,1 39,7 0,41 0,41 0,40 B. 44,0 43,9 44,8 C. 14,5 15,0 15,4 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,0 0,0 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 trudne. Strona 29 z 39

18.3. A. 63,9 63,7 61,8 0,64 0,64 0,62 B. 29,3 29,7 30,8 C. 6,8 6,5 7,3 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,0 0,0 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. Współczynnik łatwości zadania 18. L W Z 0,70 0,70 0,69 Interpretacja współczynnika łatwości łatwe. łatwe. umiarkowanie trudne. Zadanie badało umiejętność analizy i interpretacji, a na jej podstawie wiedzę z zakresu rozwoju cywilizacji przemysłowej. Zadanie w części 18.1. okazało się zadaniem łatwym, co dowodzi, że zdający wiedzą, kiedy miała miejsce rewolucja przemysłowa i jaki był jej charakter. Natomiast trudność zdającym sprawiła część 18.2., co sugeruje, że uczniowie nie znają skutków rewolucji przemysłowej. Natomiast część 18.3. okazała się łatwa i umiarkowanie trudna dla piszących w województwie zachodniopomorskim, co oznacza, że zdający wiedzą, które z państw przodowało w tym czasie w zakresie uprzemysłowienia. Zadanie 19. Każdemu tekstowi (1. 3.) przyporządkuj odpowiednią mu postać wybierz ją spośród oznaczonych literami A D. W każdym wierszu tabeli zaznacz właściwą literę. 19.1. Tekst 1. A B C D 19.2. Tekst 2. A B C D 19.3. Tekst 3. A B C D Strona 30 z 39

II. Analiza i interpretacja historyczna. 19.1. A. 39,1 41,8 40,7 0,39 0,42 0,41 B. 29,5 28,2 28,0 C. 20,1 19,1 20,4 Interpretacja współczynnika łatwości D. 11,1 10,8 10,8 BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 19.2. trudne. A. 19,1 17,8 20,4 0,44 0,46 0,43 B. 13,3 12,2 12,9 C. 43,8 45,5 42,8 Interpretacja współczynnika łatwości D. 23,7 24,5 23,7 BO 0,0 0,0 0,1 WO 0,0 0,0 0,0 19.3. trudne. A. 32,1 30,3 28,9 0,26 0,28 0,26 B. 26,0 28,0 25,7 C. 16,2 16,0 17,7 Interpretacja współczynnika łatwości D. 25,6 25,5 27,5 BO 0,0 0,1 0,1 WO 0,1 0,0 0,0 trudne. Współczynnik łatwości zadania 19. L W Z 0,36 0,39 0,37 Interpretacja współczynnika łatwości trudne. Zadanie sprawdzało umiejętność analizy przeczytanego tekstu, w którym przedstawiono fakty związane z powstaniem listopadowym i styczniowym oraz wiedzę dotyczącą czołowych postaci z historii Polski XIX wieku. Rozwiązanie polegało na przyporządkowaniu podanych informacji do właściwej postaci. zadaniem trudnym, co wskazuje, że uczniowie nie znają osiągnięć dyktatorów polskich powstań narodowych i przywódców ugrupowań emigracyjnych lub nie potrafią umiejscowić postaci w czasie. Strona 31 z 39

Zadanie 20. Spośród poniższych wydarzeń oznaczonych literami A-D wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wydarzenie chronologicznie ostatnie. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane wydarzenia. 20.1. Wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D 20.2. Wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D A. Przystąpienie Rosji do I wojny światowej. B. Udział Rosji w III rozbiorze Polski. C. Przejęcie władzy przez bolszewików w Rosji. D. Stłumienie powstania styczniowego przez Rosję. II. Analiza i interpretacja historyczna. III. Tworzenie narracji historycznej. 20.1. Wybieralność odpowiedzi (w %) Współczynnik łatwości 20.1 A 16,0 15,7 17,6 0,48 0,49 0,45 20.1 B 47,8 49,3 45,4 20.1 C 21,5 21,2 22,2 Interpretacja współczynnika łatwości 20.1 D 14,5 13,7 14,6 BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,1 0,1 0,1 20.2. Wybieralność odpowiedzi (w %) trudne. Współczynnik łatwości 20.2 A 43,1 39,8 42,0 0,29 0,33 0,28 20.2 B 12,8 12,6 14,0 20.2 C 28,6 32,5 28,0 Interpretacja współczynnika łatwości 20.2 D 15,3 15,0 15,9 BO 0,1 0,1 0,1 WO 0,1 0,1 0,1 trudne. Współczynnik łatwości zadania 20. L W Z 0,38 0,40 0,36 Interpretacja współczynnika łatwości trudne. Strona 32 z 39

Prawidłowe rozwiązanie zadania wymagało od zdającego znajomości chronologii historycznej, dotyczącej stosunków polsko rosyjskich w XVIII i XIX wieku. Zadanie okazało się zadaniem trudnym, z czego można wyciągnąć wniosek, że zdający nie znają chronologii głównych wydarzeń z tego okresu. Strona 33 z 39

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Zadanie 21. Oceń, które z poniższych zdań dotyczących wyników badania opinii publicznej jest prawdziwe. Zaznacz P przy zdaniu fałszywym. 1. 2. 3. W lutym 2009 roku w porównaniu z wrześniem 2007 roku zmalał odsetek osób, które zdecydowanie nie popierały przynależności Polski do NATO. W lutym 2009 roku najwięcej respondentów deklarowało zdecydowane poparcie dla przynależności Polski do NATO. Zarówno we wrześniu 2007 roku, jak i w lutym 2009 roku ponad połowa respondentów zgadzała się na przynależność Polski do NATO. P P P I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. 1P 15,6 16,2 17,1 0,64 0,63 0,62 2P 20,1 21,2 21,5 3P 63,0 61,4 60,0 Interpretacja współczynnika łatwości BO 0,6 0,5 0,6 WO 0,8 0,7 0,8 umiarkowanie trudne. Strona 34 z 39

Zadanie sprawdzało umiejętność wykorzystania informacji, zamieszczonych na wykresie, do rozstrzygnięcia, które z podanych zdań jest prawdziwe. Prawie 2/3 trzecioklasistów poprawnie zinterpretowało dane, zaznaczając zdanie 3. Wskazywanie przez uczniów zdania nr 1 wynikało zapewne z odczytania danych z innej kategorii niż z zawierającej odpowiedzi respondentów zdecydowanie nie zgadzam się. Natomiast zaznaczanie jako prawdziwego zdania nr 2 świadczy o braku umiejętności w zakresie syntezy informacji, gdyż stwierdzenie nieprawdziwości tego zdania wymagało porównania wskazań umieszczonych w różnych kategoriach. Zadanie 22. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Ilustracja odnosząca się do jednej z form demokracji bezpośredniej została oznaczona numerem A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. Strona 35 z 39

IV. Znajomość zasad i procedur demokracji. V. Znajomość podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. A. 4,0 4,1 4,5 0,53 0,52 0,51 B. 11,0 12,7 13,3 C. 53,2 51,9 50,9 Interpretacja współczynnika łatwości D. 31,2 30,7 30,6 BO 0,6 0,5 0,7 WO 0,0 0,0 0,0 umiarkowanie trudne. Zadanie sprawdzało wiadomości uczniów z zakresu procedur demokratycznych. Ilustracje do tego zadania (dwa plakaty i dwa zdjęcia) odnosiły się do różnych form uczestnictwa w życiu społeczno-politycznym. Ponad połowa gimnazjalistów poprawnie zinterpretowała, że ilustracja C odnosi się do formy demokracji bezpośredniej, czyli referendum. Prawie 1/3 populacji wskazała odpowiedź D, co świadczy o nierozróżnianiu pojęć demokracja bezpośrednia i demokracja pośrednia. Natomiast zaznaczanie odpowiedzi A i B wskazuje, że co szósty zdający utożsamia formę demokracji z udziałem w masowym zgromadzeniu. Zadanie 23. Dokończ poniższe zdanie wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. Literą X oznaczono na schemacie A. burmistrza. B. starostę. C. sejmik. D. radę. Strona 36 z 39

V. Znajomość podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. A. 28,7 28,4 30,3 0,26 0,27 0,27 B. 41,4 42,0 39,1 C. 7,6 5,7 6,9 Interpretacja współczynnika łatwości D. 21,8 23,4 23,0 BO 0,5 0,4 0,6 trudne. WO 0,0 0,0 0,0 W zadaniu sprawdzano wiedzę gimnazjalistów z zakresu podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczącą samorządu terytorialnego. Niska wybieralność poprawnej odpowiedzi D wskazuje, że treści nauczania, których dotyczyło to zadanie, sprawiają uczniom duże problemy. Wybór odpowiedzi A i C świadczy o nierozróżnianiu organów poszczególnych szczebli, natomiast zaznaczanie dystraktora B o niewiedzy w zakresie trybu wyboru starosty. Wysoki odsetek odpowiedzi A i B wskazuje także, że gimnazjaliści nie wykorzystali informacji ze schematu, gdyż zamieszczone na nim określenie wybiera nie jest stosowane w odniesieniu do kompetencji jednoosobowych organów władzy. Zadanie 24. Każdemu działaniu podanemu w tabeli przyporządkuj właściwe ministerstwo wybierz go spośród oznaczonych literami A D. W każdym wierszu tabeli zaznacz literę, którą oznaczono wybrane ministerstwo. 24.1. Organizowanie pomocy w zakresie przeciwdziałania bezrobociu. A B C D 24.2. Realizacja polityki w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego. A B C D 24.3. Wspieranie obywateli polskich przebywających za granicą. A B C D V. Znajomość podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. 24.1. A. 92,7 92,7 91,9 0,93 0,93 0,92 B. 1,5 1,5 1,7 C. 3,9 4,1 4,3 Interpretacja współczynnika łatwości D. 1,3 1,2 1,4 BO 0,5 0,4 0,6 WO 0,1 0,0 0,1 bardzo łatwe. Strona 37 z 39

24.2. A. 4,5 4,3 4,7 0,45 0,44 0,45 B. 1,8 1,6 1,9 C. 45,3 44,3 44,9 Interpretacja współczynnika łatwości D. 47,9 49,3 47,9 BO 0,5 0,5 0,7 WO 0,0 0,0 0,1 24.3. umiarkowanie trudne. A. 1,0 1,1 1,3 0,92 0,92 0,91 B. 92,0 91,9 91,3 C. 1,8 1,8 2,0 Interpretacja współczynnika łatwości D. 4,7 4,7 4,7 BO 0,5 0,4 0,7 WO 0,0 0,1 0,1 bardzo łatwe. Współczynnik łatwości zadania 24. L W Z 0,75 0,75 0,75 Interpretacja współczynnika łatwości łatwe. Zadanie sprawdzało znajomość zasad ustroju Polski w zakresie dotyczącym władzy wykonawczej. Uczeń musiał wykazać się znajomością podstawowych kompetencji ministerstw przyporządkowując odpowiednio wymienione działania. Gimnazjaliści bardzo dobrze poradzili sobie z przyporządkowaniem działań realizowanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (24.1) oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych (24.3). Natomiast sformułowanie w części 24.2. tego zadania bezpieczeństwo i porządek publiczny zostało niepoprawnie przypisane do Ministerstwa Obrony Narodowej, zamiast Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Świadczy to o nieznajomości podstawowych pojęć, związanych z funkcjami państwa i sposobami ich realizacji. 3. Wnioski Wyniki egzaminu gimnazjalnego z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie, przeprowadzonego w kwietniu 2013 roku i dokonana na ich podstawie analiza umożliwiają przedstawienie kilku wniosków. Analiza danych dotyczących Okręgu i województw jest z oczywistych względów uogólniona i dlatego jej bezpośrednie odnoszenie do wyniku szkoły, bez uwzględnienia lokalnych czynników, nie jest wskazane. Dyrektor szkoły i nauczyciele, Strona 38 z 39

dysponując indywidualnymi wynikami uczniów, mogą i powinni przeprowadzić stosowną analizę dotyczącą absolwentów. Najważniejsze wnioski można sformułować następująco: 1. Uczniowie w zdecydowanej większości poprawnie wykonywali czynności proste, polegające na odczytaniu i porównaniu informacji podanych na mapach, wykresach, tablicach genealogicznych czy źródłach ikonograficznych. Problemy sprawiały niektóre zadania obudowane tekstem źródłowym, o czym świadczy rozwiązywalność zadań nr 10, 15 i 17, która kształtowała się na poziomie 45-50%. Można wnioskować, iż znaczny odsetek gimnazjalistów nie radzi sobie z czytaniem ze zrozumieniem tych tekstów, w których język i styl wypowiedzi znacznie odbiegają od współczesnej polszczyzny. Opanowanie tej umiejętności wymaga systematycznego analizowanie tekstów źródłowych, w szczególności o charakterze normatywnym oraz pisanych archaicznym językiem. 2. Zauważalny jest większy odsetek niepowodzeń w zadaniach złożonych, które wymagały od ucznia wykorzystania kilku źródeł oraz selekcji informacji. Przykładem mogą być zadania 3. i 10., w których ponad połowa trzecioklasistów nie potrafiła zestawić informacji z różnych źródeł, potrzebnych do ich rozwiązania. Aktualna pozostaje zatem sformułowana w ubiegłym roku uwaga, że należy więcej czasu poświęcić na kształcenie u uczniów umiejętności porównywania i analizowania informacji podanych w różnych typach źródeł oraz wnioskowania na ich podstawie. 3. Niepowodzenia w rozwiązywaniu niektórych zadań należy tłumaczyć brakiem wiedzy uczniów, szczególnie w zakresie chronologii oraz rozumienia pojęć. Wybieralność poprawnych odpowiedzi w zadaniach nr: 2, 6, 9, 14 i 20 dotyczących chronologii kształtowała się na poziomie od 30 do 60%. Niepokojący jest także niski poziom umiejętności wiązania pojęć z przykładami lub wydarzeniami dla dużego odsetka gimnazjalistów definicja pozostaje jedynie regułką, której nie potrafią praktycznie wykorzystać lub zastosować. Dlatego w trakcie zajęć wskazane byłoby łączenie teorii przedmiotu (zwłaszcza WOS) z realnie występującymi zjawiskami. 4. Po analizie zadań można wykazać wyraźne zróżnicowanie wiedzy opanowanej przez gimnazjalistów. W ujęciu chronologicznym najlepiej radzą sobie oni z zadaniami z okresu średniowiecza i czasów nowożytnych, a najgorzej z wydarzeniami dotyczącymi najdawniejszych dziejów ludzkości i historii współczesnej. W ujęciu terytorialnym, więcej poprawnych odpowiedzi było wybieranych w zadaniach nawiązujących do historii Polski niż odnoszących się do historii powszechnej. Powinno to skłonić do stosownego rozplanowania realizacji poszczególnych zagadnień w trakcie zajęć przedmiotowych oraz powtórzenia ich przed egzaminem. Aneta Sarbinowska-Murawiecka Katarzyna Latos Maciej Młynarczyk Strona 39 z 39