KRAKÓW 2014 ROK XXXII ISSN 0239-5096 report on pig breeding in Poland
I N S T Y T U T Z O O T E C H N I K I PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ISSN 0239-5096 STAN HODOWLI I WYNIKI OCENY ŚWIŃ W ROKU 2013 REPORT ON PIG BREEDING IN POLAND IN 2013 KRAKÓW 2 0 1 4 ROK XXXII
I N S T Y TUT Z OOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY 32-083 Balice, tel. 12 3572500, fax 12 2856733 e-mail: izooinfo@izoo.krakow.pl Internet: http://www.izoo.krakow.pl Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Eugeniusz Herbut Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt Z-ca kierownika: dr hab. Grzegorz Żak Opracowanie redakcyjne: mgr Bogusława Krawiec mgr Magdalena Bielska Drukowano w Zespole Wydawnictw i Poligrafii IZ PIB. Nakład 100/2014.
AURELIA MUCHA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt OCENA UŻYTKOWOŚCI ROZPŁODOWEJ LOCH Użytkowość rozpłodowa loch wpływa na efekty prac hodowlanych związanych z doskonaleniem cech tucznych i rzeźnych. Przy miotach liczniejszych można zwiększyć intensywność selekcji, co bezpośrednio wpływa na uzyskanie wyższego postępu hodowlanego. Ponadto, zwiększenie wielkości miotu w zasadniczy sposób obniża koszty utrzymania stada podstawowego i produkcji wieprzowiny. Prowadzenie prac hodowlanych wymaga zatem właściwie zorganizowanej oceny zwierząt. Ocena użytkowości rozpłodowej, przeprowadzana w oparciu o szereg cech, dokonywana jest w samych hodowlach i na bieżąco wykorzystywana w selekcji. Daje to możliwość zwrócenia uwagi na cechy, których wartość nie jest jeszcze zadowalająca oraz wyboru takich metod, dzięki wprowadzeniu których uzyska się ich poprawę. Analiza wyników została przeprowadzona w oparciu o metryczki miotów loch wpisanych do ksiąg zwierząt zarodowych i dotyczyła miotów urodzonych między 12.12.2012 a 11.12.2013 r. Księgi hodowlane dla ras i linii prowadzi Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS, natomiast prowadzeniem ksiąg hodowlanych świń ras należących do rezerwy genetycznej zajmują się: dla rasy puławskiej filia POLSUS w Lublinie, a dla ras złotnickich Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. W 2013 r. kontrolą użytkowości rozpłodowej objęto ogółem 19 177 loch na podstawie 31 522 miotów (tab. I). Największy procentowy udział ocenianych loch stanowią lochy ras matecznych 76%, lochy ras ojcowskich 15%, a ras rodzimych prawie 9%. W porównaniu z ubiegłym rokiem liczba ocenianych miotów w rasach matecznych wzrosła w rasie wbp zaledwie o 119 szt., a w rasie pbz o 362 szt. Oceny loch pod względem ich wartości rozpłodowej dokonano w oparciu o następujące cechy: liczba prosiąt żywych urodzonych w miocie i odchowanych do 21. dnia życia, liczba sutków lochy, wiek pierwszego
4 oprosienia i okres międzymiotu. Podano również wielkość strat prosiąt do 21. dnia życia wyrażoną w procentach. Tabela I. Liczba ocenianych loch i miotów oraz ich procentowy udział w poszczególnych rasach Rasa Liczba loch (szt.) Udział (%) Liczba miotów (szt.) Udział (%) Wielka biała polska 6388 33,31 10528 33,40 Polska biała zwisłoucha 8273 43,14 13803 43,79 Hampshire 86 0,45 162 0,51 Duroc 957 4,99 1565 4,96 Pietrain 666 3,47 1103 3,50 Linia 990 1153 6,01 1911 6,06 Puławska 590 3,08 928 2,94 Złotnicka biała 609 3,18 862 2,73 Złotnicka pstra 455 2,37 660 2,09 Średnie wyniki charakteryzujące użytkowość rozpłodową loch poszczególnych ras zestawiono w tabeli 1. Przedstawione dane wskazują, że różnice obserwowane pomiędzy rasami w latach poprzednich utrzymują się nadal. Największą liczbę prosiąt urodzonych w miocie stwierdzono dla ras pbz (11,89 szt.) i wbp (11,76 szt.). U pozostałych ras wielkość ta kształtuje się od 11,30 szt. dla rasy Hampshire do 8,96 szt. dla rasy złotnickiej pstrej. W roku sprawozdawczym, w porównaniu z rokiem 2012, u większości ras zaobserwowano wzrost średnich wartości cech rozpłodowych loch (z wyjątkiem ras złotnickich i linii 990). Rezultaty uzyskane przez hodowców poszczególnych ras w filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS przedstawiono w tabeli 2. Najlepsze wyniki, średnio powyżej 12 prosiąt urodzonych w miocie u rasy wbp, uzyskano na terenie działania 9 filii, natomiast u rasy pbz 7 filii. Przy ocenie użytkowości rozpłodowej loch istotne znaczenie ma informacja, z którego kolejnego miotu pochodzą dane. W związku z tym, dla pełnej analizy wartości rozpłodowej w tabeli 3 zestawiono wyniki według kolejno następujących po sobie miotów.
5 Z kolei, w tabeli 4 przedstawiono średnie wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch za ostatnie 10 lat. W tabeli II zamieszczono wykaz hodowli utrzymujących świnie ras wbp i pbz, najlepszych pod względem liczby prosiąt odchowanych w miocie do 21. dnia życia. Ograniczono liczbę chlewni do tych, które utrzymują co najmniej 30 loch w stadzie i od których odchowano 12 i więcej prosiąt. Tabela II. Najlepsze hodowle świń ras wbp i pbz pod względem liczby prosiąt odchowanych w miocie do 21. dnia życia Hodowla Liczba loch Liczba prosiąt w 21. dniu życia Wielka biała polska Okres międzymiotu 02473 58 12,22 149 06339 36 12,33 163 06501 63 12,46 167 22727 49 12,41 157 32252 46 12,08 157 Polska biała zwisłoucha 02509 30 12,18 152 06031 42 12,44 55 06118 79 12,18 171 06224 78 12,35 166 06402 225 12,09 156 08356 35 12,91 174 22377 90 12,39 169 22679 41 12,00 163 24260 35 12,09 161 24321 88 12,35 179 24319 52 12,12 175 26530 37 12,18 152
6 STRESZCZENIE W 2013 r. oceną użytkowości rozpłodowej objęto 31 522 mioty, w tym 10 528 rasy wielkiej białej polskiej, 13 803 polskiej białej zwisłouchej, 162 Hampshire, 1565 Duroc, 1103 Pietrain, 1911 linii 990, 928 puławskiej, 862 złotnickiej białej i 660 złotnickiej pstrej. W opracowaniu uwzględniono następujące cechy: liczbę prosiąt urodzonych w miocie i odchowanych do 21. dnia życia, straty prosiąt do 21. dnia życia w procentach, liczbę sutków lochy, wiek lochy w dniu pierwszego oprosienia i okres międzymiotu w dniach. Średnie arytmetyczne dla wszystkich wspomnianych cech zestawiono w następujących układach: według ras dla całego kraju (tab. 1), jednostkami terenowymi POLSUS według ras (tab. 2), kolejnymi miotami według ras (tab. 3). Przedstawiono również wyniki oceny użytkowości rozpłodowej poszczególnych ras za ostatnie 10 lat (tab. 4), uwzględniając liczbę ocenianych miotów, liczbę prosiąt urodzonych w miocie, liczbę prosiąt w 21. dniu życia i procent strat prosiąt do 21. dnia życia. RESULTS OF REPRODUCTIVE PERFORMANCE OF BREEDING SOWS Summary At total of 31 522 litters were recorded in 2013. This number includes 10 528 litters of Large White, 13 803 Landrace, 162 Hampshire, 1565 Duroc, 1103 Pietrain, 1911 990 breeds, 928 Puławska, 862 Złotnicka White and 660 Złotnicka Spotted. The following characteristics were taken into account: number of piglets born per litter and reared to 21 days of age, teat number of the sows, age of the gilt at the first farrowing and the interval between two successive litters. The paper comprises the calculation of arithmetic means for all characteristics discussed, taking into consideration the following combinations: - reproductive performance of breeds for the whole of Poland (Table 1), - Regional Animal Breeding Offices (Table 2), - alternating litters according to breeds (Table 3), - the results of reproductive performance from different years (Table 4).
7 7 Tabela 1. Wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch zestawienie według ras Rasa Liczba ocenianych miotów ogółem pierw. Liczba prosiąt urodzonych w miocie Liczba prosiąt w 21. dniu życia Straty prosiąt do 21. dnia życia (%) Liczba sutków lochy Wiek w dniu pierwszego oprosienia (dni) Okres międzymiotu (dni) WBP 10528 2501 11,76 10,90 7,34 14,65 355 170 PBZ 13803 3442 11,89 11,06 7,03 14,84 348 170 Hampshire 162 13 11,30 10,19 9,83 13,38 386 179 Duroc 1565 373 11,10 10,29 7,30 13,40 359 177 Pietrain 1103 210 11,22 10,53 6,09 13,85 360 182 Linia 990 1911 559 9,35 9,07 3,05 14,31 376 157 PUL 928 140 10,97 10,02 8,62 14,24 357 193 ZLB 862 134 9,69 8,84 8,76 14,13 396 217 ZLP 660 95 8,96 8,05 10,13 13,51 458 203
8 8 Tabela 2. Wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch w poszczególnych filiach POLSUS zestawienie według ras Filia POLSUS Liczba ocenianych miotów ogółem pierw. Liczba prosiąt urodzonych w miocie Liczba prosiąt w 21. dniu życia Liczba sutków lochy Wiek w dniu pierwszego oprosienia (dni) 1 2 3 4 5 6 7 8 Okres międzymiotu (dni) Wielka biała polska WARSZAWA 264 84 12,92 11,08 14,55 345,40 155,6 BIAŁYSTOK 455 142 12,01 11,02 14,55 369,29 162,7 BYDGOSZCZ 3281 626 11,69 11,05 14,57 348,57 167,1 GDAŃSK 645 120 11,61 10,57 14,78 349,50 181,2 KATOWICE 43 4 12,07 11,47 14,00 319,00 187,0 KIELCE 79 28 10,80 10,16 14,54 389,93 199,4 KOSZALIN 41 7 12,15 11,34 14,71 361,71 176,3 LUBLIN 583 154 12,24 10,74 14,77 348,23 172,3 ŁÓDŹ 312 71 11,73 10,24 14,70 355,13 165,4 OLSZTYN 1165 381 12,10 11,27 14,63 358,66 182,2 OPOLE 125 35 12,18 11,38 14,91 366,11 173,7 POZNAŃ 2710 579 11,43 10,70 14,59 354,45 167,2 RZESZÓW 153 27 12,20 10,73 15,04 314,41 171,1 WROCŁAW 466 131 12,30 11,24 15,11 369,00 159,1 ZIELONA GÓRA 206 112 10,78 10,07 14,67 376,88 180,4
9 9 cd. tab. 2 1 2 3 4 5 6 7 8 Polska biała zwisłoucha WARSZAWA 607 155 12,27 11,22 14,75 345,42 173,4 BIAŁYSTOK 152 41 12,38 11,14 14,93 339,00 166,9 BYDGOSZCZ 3596 772 11,96 11,31 14,65 345,94 171,5 GDAŃSK 1183 281 11,76 10,75 14,74 343,44 175,3 KATOWICE 445 95 11,60 10,57 14,77 360,57 169,5 KIELCE 274 77 11,40 10,54 14,78 334,10 178,5 KOSZALIN 277 80 12,64 11,95 15,39 358,33 168,3 KRAKÓW 300 138 12,09 10,71 14,88 334,75 170,5 LUBLIN 362 126 12,31 10,80 14,99 337,06 192,4 ŁÓDŹ 745 173 11,81 10,61 14,72 343,88 165,7 OLSZTYN 1260 345 12,01 11,37 15,02 375,38 172,3 OPOLE 553 112 12,44 11,54 14,95 337,73 173,4 POZNAŃ 3022 756 11,76 11,02 14,91 348,08 164,6 RZESZÓW 383 118 11,10 10,28 14,87 324,57 163,7 WROCŁAW 424 127 11,66 10,74 15,00 362,91 167,0 ZIELONA GÓRA 220 46 11,41 10,37 14,65 362,20 180,1 Hampshire BYDGOSZCZ 45 8 11,27 10,29 12,88 384,00 182,9 OLSZTYN 28 1 10,61 9,89 13,00 278,00 182,0 OPOLE 40 0 11,15 9,65 0,00 0,00 183,3 WROCŁAW 49 4 11,86 10,71 14,50 415,75 171,5
10 10 cd. tab. 2 1 2 3 4 5 6 7 8 Duroc WARSZAWA 120 37 11,08 10,27 13,46 368,38 170,0 BIAŁYSTOK 32 11 9,97 9,41 12,91 344,09 189,8 BYDGOSZCZ 366 88 11,29 10,55 12,93 359,57 164,6 GDAŃSK 54 14 11,19 10,52 12,93 359,21 170,2 KIELCE 23 4 9,96 9,39 13,25 337,25 166,9 KOSZALIN 5 1 11,40 10,20 14,00 373,00 205,8 LUBLIN 46 10 11,22 10,37 13,40 350,40 219,4 ŁÓDŹ 69 27 9,59 8,36 12,85 390,81 174,2 OLSZTYN 380 77 11,14 10,44 13,79 352,65 196,9 OPOLE 43 15 11,65 11,33 13,80 366,60 175,1 POZNAŃ 373 76 11,26 10,27 13,79 346,20 164,8 RZESZÓW 21 5 8,57 7,90 12,40 391,60 176,2 WROCŁAW 33 8 12,39 11,12 14,13 401,75 172,4 Pietrain WARSZAWA 20 3 10,10 9,40 14,00 307,33 200,7 BYDGOSZCZ 243 50 11,33 10,66 13,68 348,48 172,3 GDAŃSK 12 0 11,25 11,00 0,00 0,00 171,4 KATOWICE 13 0 10,62 9,38 0,00 0,00 177,0 KIELCE 19 7 9,53 8,79 13,57 343,57 216,1 KOSZALIN 4 1 11,00 10,00 14,00 511,00 242,0 KRAKÓW 48 10 10,44 9,71 14,60 349,10 167,6
11 11 cd. tab. 2 1 2 3 4 5 6 7 8 LUBLIN 57 17 11,54 10,40 13,82 338,82 183,1 OLSZTYN 426 79 11,60 10,93 13,68 369,10 193,3 OPOLE 70 12 11,73 11,43 14,75 353,92 174,1 POZNAŃ 106 21 9,92 9,43 13,86 365,95 164,9 RZESZÓW 26 4 8,85 8,46 14,25 390,25 178,6 WROCŁAW 59 6 12,17 10,90 14,50 395,83 179,8 Linia 990 POZNAŃ 19 7 9,53 8,79 13,57 343,57 216,1 Puławska BYDGOSZCZ 79 15 8,65 8,32 14,13 366,47 224,0 LUBLIN 849 125 11,18 10,18 14,25 356,30 190,5 Złotnicka biała POZNAŃ 862 134 9,69 8,84 14,13 395,54 217 Złotnicka pstra POZNAŃ 660 95 8,96 8,05 13,51 458,02 203
12 Tabela 3. Wyniki oceny użytkowości loch w kolejno następujących po sobie miotach Liczba Mioty W 21. dniu życia prosiąt urodzonych liczba szt. % % strat w miocie prosiąt 1 2 3 4 5 6 7 Kolejny miot Okres międzymiotu Wielka biała polska 1 2501 23,76 11,13 10,41 6,50 355 2 1905 18,09 11,96 11,13 6,96 175 3 1416 13,45 12,17 11,25 7,59 168 4 1121 10,65 12,17 11,17 8,19 167 5 921 8,75 12,11 11,14 7,96 168 6 819 7,78 11,80 10,84 8,17 168 7 663 6,30 11,80 10,89 7,71 168 8 490 4,65 11,68 10,77 7,74 169 9 288 2,74 11,58 10,71 7,47 168 10 182 1,73 11,61 10,77 7,19 166 11 104 0,99 11,45 10,52 8,14 166 12 54 0,51 11,02 10,70 2,86 179 13 26 0,25 10,88 10,23 6,01 170 14 18 0,17 11,39 10,89 4,39 167 15 5 0,05 10,40 10,20 1,92 164 16 2 0,02 12,00 11,50 4,17 162 17 1 0,01 10,00 10,00 0,00 244 18 4 0,04 12,50 12,25 2,00 161 19 3 0,03 11,67 11,67 0,00 156 20 2 0,02 12,00 12,00 0,00 244 21 2 0,02 10,00 10,00 0,00 201 22 1 0,01 10,00 10,00 0,00 179 Polska biała zwisłoucha 1 3442 24.94 11.34 10.63 6.31 348 2 2577 18.67 11.98 11.15 6.93 174 3 2060 14.92 12.28 11.40 7.16 169 4 1623 11.76 12.21 11.34 7.17 170 5 1261 9.14 12.20 11.23 7.91 170 6 970 7.03 12.10 11.25 7.02 169 7 791 5.73 11.85 10.99 7.25 170
13 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 6 7 8 480 3,48 11,82 10,96 7,33 168 9 283 2,05 11,65 10,71 8,07 169 10 144 1,04 11,97 10,84 9,40 171 11 81 0,59 11,35 10,47 7,73 177 12 41 0,30 11,54 10,59 8,25 174 13 23 0,17 11,65 10,96 5,97 174 14 14 0,10 10,64 10,21 4,03 178 15 5 0,04 11,80 10,80 8,47 151 16 1 0,01 11,00 11,00 0,00 147 17 2 0,01 10,50 10,00 4,76 147 18 2 0,01 8,00 8,00 0,00 151 19 2 0,01 13,00 11,00 15,38 160 20 1 0,01 10,00 9,00 10,00 153 Hampshire 1 13 8,02 10,85 10,15 6,38 386 2 24 14,81 11,54 10,54 8,66 176 3 27 16,67 11,26 10,30 8,55 191 4 13 8,02 11,15 10,23 8,28 164 5 19 11,73 11,37 10,00 12,04 181 6 21 12,96 11,19 10,00 10,64 183 7 17 10,49 10,94 9,82 10,22 181 8 13 8,02 11,23 9,62 14,38 167 9 7 4,32 11,57 10,57 8,64 173 10 7 4,32 12,57 11,14 11,36 182 11 1 0,62 12,00 11,00 8,33 208 Duroc 1 373 23,83 10,59 9,93 6,25 359 2 328 20,96 11,22 10,42 7,12 181 3 264 16,87 11,49 10,66 7,28 171 4 213 13,61 11,31 10,36 8,39 179 5 141 9,01 11,46 10,48 8,54 172 6 103 6,58 11,15 10,30 7,58 170 7 57 3,64 11,07 10,12 8,56 178 8 29 1,85 10,69 9,62 10,00 172 9 30 1,92 10,40 9,90 4,81 214 10 18 1,15 10,39 9,94 4,28 168 11 4 0,26 8,75 8,50 2,86 162
14 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 6 7 12 1 0,06 11,00 10,00 9,09 149 13 1 0,06 13,00 13,00 0,00 147 14 2 0,13 11,50 11,50 0,00 146 15 1 0,06 12,00 11,00 8,33 147 Pietrain 1 210 19,04 10,26 9,67 5,75 360 2 186 16,86 11,21 10,55 5,85 184 3 189 17,14 11,76 10,96 6,79 182 4 148 13,42 11,78 11,12 5,62 179 5 101 9,16 11,01 10,41 5,49 181 6 89 8,07 11,65 10,80 7,33 193 7 71 6,44 11,68 10,94 6,27 181 8 49 4,44 11,35 10,69 5,76 179 9 28 2,54 10,89 10,32 5,25 181 10 14 1,27 9,64 8,93 7,41 168 11 12 1,09 10,58 9,83 7,09 164 12 5 0,45 9,80 9,80 0,00 180 13 1 0,09 14,00 12,00 14,29 175 Linia 990 1 559 29,25 8,92 8,65 2,99 376 2 334 17,48 9,15 8,89 2,88 159 3 246 12,87 9,81 9,54 2,73 157 4 198 10,36 9,66 9,37 3,03 159 5 164 8,58 9,96 9,76 2,08 158 6 128 6,70 9,73 9,41 3,21 155 7 89 4,66 9,51 9,27 2,48 154 8 74 3,87 9,55 9,27 2,97 153 9 50 2,62 9,64 9,02 6,43 157 10 40 2,09 9,03 8,50 5,82 155 11 17 0,89 7,59 7,24 4,65 160 12 8 0,42 8,63 7,63 11,59 152 13 3 0,16 8,33 8,00 4,00 170 14 1 0,05 8,00 7,00 12,50 151
15 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 6 7 Puławska 1 140 15,09 9,88 9,27 6,15 357 2 172 18,53 10,79 9,99 7,44 205 3 162 17,46 10,93 10,07 7,80 195 4 153 16,49 11,20 10,22 8,75 187 5 96 10,34 11,50 10,19 11,41 191 6 53 5,71 11,77 10,42 11,54 181 7 57 6,14 11,33 10,23 9,75 189 8 45 4,85 11,33 10,22 9,80 189 9 24 2,59 11,54 10,58 8,30 190 10 12 1,29 10,92 9,83 9,92 217 11 6 0,65 12,33 10,67 13,51 179 12 5 0,54 10,60 9,20 13,21 169 13 1 0,11 12,00 12,00 0,00 173 14 2 0,22 11,00 10,00 9,09 182 Złotnicka biała 1 134 15,55 8,51 7,65 10,17 396 2 130 15,08 9,87 8,93 9,51 238 3 104 12,06 10,18 9,08 10,86 233 4 107 12,41 10,07 9,09 9,74 232 5 128 14,85 10,17 9,50 6,61 209 6 91 10,56 10,22 9,35 8,49 201 7 67 7,77 9,67 8,85 8,49 199 8 52 6,03 8,92 8,33 6,68 195 9 30 3,48 9,50 9,10 4,21 189 10 12 1,39 8,67 8,17 5,77 183 11 4 0,46 10,25 9,00 12,20 190 12 1 0,12 5,00 5,00 0,00 442 13 2 0,23 6,50 6,50 0,00 222 Złotnicka pstra 1 95 14,39 7,98 6,85 14,12 458 2 77 11,67 9,01 8,29 8,07 241 3 77 11,67 9,79 8,53 12,86 207 4 64 9,70 9,81 8,70 11,31 206 5 56 8,48 9,38 8,39 10,48 197
cd. tab. 3 1 2 3 4 5 6 7 6 74 11,21 8,54 7,73 9,49 189 7 73 11,06 8,74 7,67 12,23 196 8 44 6,67 9,16 8,30 9,43 200 9 32 4,85 9,00 8,47 5,90 188 10 27 4,09 9,11 8,59 5,69 180 11 25 3,79 8,64 8,40 2,78 181 12 14 2,12 7,86 7,86 0,00 195 13 2 0,30 11,00 11,00 0,00 302 16
17 Tabela 4. Średnie wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch w poszczególnych latach zestawienie według ras Rok Liczba ocenionych miotów Liczba prosiąt urodzonych w miocie Liczba prosiąt w 21. dniu życia Straty prosiąt do 21. dnia życia (%) 1 2 3 4 5 Wielka biała polska 2004 21086 11,57 10,93 5,48 2005 21189 11,46 10,74 6,24 2006 21281 11,23 10,46 6,82 2007 16894 11,35 10,56 6,97 2008 13585 11,52 10,78 6,41 2009 12899 11,54 10,75 6,85 2010 12322 11,47 10,67 6,96 2011 11605 11,53 10,75 6,77 2012 10409 11,70 10,82 7,54 2013 10528 11,76 10,90 7,34 Polska biała zwisłoucha 2004 33952 11,64 10,99 5,63 2005 32717 11,54 10,81 6,34 2006 30954 11,34 10,57 6,85 2007 23145 11,43 10,63 7,00 2008 19551 11,62 10,82 6,90 2009 16868 11,59 10,71 7,60 2010 15362 11,55 10,71 7,34 2011 13648 11,69 10,87 7,06 2012 13441 11,82 10,94 7,39 2013 10803 11,89 11,06 7,03 Hampshire 2004 696 10,26 9,77 4,79 2005 637 10,52 10,19 3,10 2006 441 10,48 10,17 2,88 2007 226 10,80 10,29 4,75 2008 166 10,57 9,89 6,44 2009 156 11,00 10,12 8,04
18 cd. tab. 4 1 2 3 4 5 2010 136 10,91 9,88 9,50 2011 150 11,30 10,23 9,44 2012 155 11,23 10,05 10,52 2013 162 11,30 10,19 9,83 Duroc 2004 2348 10,31 9,86 4,34 2005 2707 10,32 9,89 4,18 2006 2620 10,14 9,64 4,95 2007 2150 10,35 9,74 5,87 2008 1948 10,43 9,77 6,36 2009 1821 10,70 9,86 7,78 2010 1862 10,79 9,96 7,61 2011 1743 10,87 10,14 6,72 2012 1595 10,90 10,15 6,95 2013 1565 11,10 10,29 7,30 Pietrain 2004 1736 10,84 10,29 5,03 2005 1818 10,71 10,21 4,74 2006 1568 10,41 9,89 4,98 2007 1287 10,40 9,87 5,05 2008 1143 10,79 10,20 5,42 2009 1152 10,92 10,24 6,20 2010 1222 10,92 10,22 6,44 2011 1116 11,04 10,35 6,20 2012 1196 11,13 10,41 6,45 2013 1103 11,22 10,53 6,09 Linia 990 2004 2031 9,39 8,89 5,37 2005 1990 9,02 8,66 4,03 2006 1752 8,99 8,63 3,95 2007 1755 8,90 8,57 3,73 2008 1776 9,08 8,76 3,55 2009 1821 10,35 9,19 11,13 2010 1792 10,52 9,11 13,43 2011 1836 9,55 9,17 3,98 2012 1748 9,41 9,12 3,06 2013 1911 9,35 9,07 3,05
19 cd. tab. 4 1 2 3 4 5 Puławska 2004 302 11,04 10,01 9,30 2005 885 11,09 9,99 9,91 2006 1121 10,66 9,81 7,98 2007 1660 10,77 9,86 8,40 2008 1601 10,99 10,13 7,87 2009 1708 10,85 10,06 7,29 2010 1559 10,95 10,09 7,80 2011 1456 11,02 10,14 7,98 2012 1416 10,86 9,95 8,34 2013 928 10,97 10,02 8,62 Złotnicka biała 2004 372 9,23 8,02 13,10 2005 375 10,01 8,45 14,20 2006 408 9,94 8,51 14,37 2007 366 9,94 8,46 14,89 2008 448 10,03 8,17 18,51 2009 603 9,70 8,43 13,08 2010 883 9,04 8,13 10,13 2011 924 9,46 8,58 9,29 2012 736 9,85 9,23 6,33 2013 862 9,69 8,84 8,76 Złotnicka pstra 2004 135 9,67 7,94 17,92 2005 260 8,99 7,88 13,49 2006 250 8,64 7,27 15,98 2007 485 8,91 7,67 13,92 2008 811 9,08 7,79 14,19 2009 1163 8,89 7,88 11,36 2010 1589 8,91 8,01 10,04 2011 1223 8,92 8,07 9,59 2012 903 9,20 8,09 11,99 2013 660 8,96 8,05 10,13
20 ROBERT ECKERT, MAGDALENA SZYNDLER-NĘDZA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt OCENA PRZYŻYCIOWA MŁODYCH KNURÓW Celem oceny przyżyciowej jest określenie wartości tucznych i rzeźnych młodych zwierząt hodowlanych. Wartość tuczna knurów określana jest na podstawie przyrostów dziennych, natomiast wartość rzeźna na podstawie procentowej zawartości mięsa w tuszy. Cechy te ujęte są w indeks selekcyjny, który jest wynikiem oceny przyżyciowej. Ocenę przeprowadzają ekipy pomiarowe działające w poszczególnych filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Pomiary dokonywane są na żywym zwierzęciu aparatem ultradźwiękowym typu Piglog 105. Oceną przyżyciową objęto młode knury wszystkich ras czystych i jednej linii hodowanych w kraju, a także mieszańce tych ras. Metodyka oceny wprowadzona w październiku 2004 r. wymaga, by zwierzęta były oceniane w wieku 150 210 dni, a masa ciała zwierząt w dniu oceny wynosiła minimum 70 kg. Przyrosty dzienne nie mogą być mniejsze niż 400 g. Podstawowymi parametrami oceny przyżyciowej są dwie cechy: - standaryzowany przyrost dzienny, - standaryzowana procentowa zawartość mięsa w tuszy. Przyrost dzienny standaryzowany na 180. dzień życia wyliczany jest aparatem Piglog 105 automatycznie po wprowadzeniu masy ciała i wieku zwierzęcia według nowego wzoru: X 1 = Z 616974 W 2 0,0127W + 6,2843W 102, 72 gdzie: X 1 przyrost dzienny standaryzowany na 180. dzień życia, Z masa ciała zwierzęcia w dniu oceny, W wiek w dniu oceny.
21 Procentową zawartość mięsa w tuszy knurów określa się po zmierzeniu grubości słoniny i wysokości mięśnia polędwicy po prawej stronie ciała, w punktach: P 2 grubość słoniny za ostatnim żebrem, 3 cm od linii środkowej grzbietu, P 4 grubość słoniny za ostatnim żebrem, 8 cm od linii środkowej grzbietu, P 4 M wysokość oka polędwicy w punkcie P 4. Celem zwiększenia dokładności oceny i wyeliminowania różnic wynikających z przeprowadzania pomiarów na zwierzętach przy różnej ich masie ciała, dokonuje się standaryzacji grubości słoniny oraz oka polędwicy na masę ciała 110 kg. Wzory na standaryzację poszczególnych pomiarów są następujące: gdzie: P 2st P 4st P 2st = P 4st = P 4 M st = 15,15084 P2 0,112345Z + 2,79289 14,32432P 4 0,100311 Z + 3,29011 47,556226P4 M 0,1392866 Z + 32,2347 standaryzowana na 110 kg masy ciała grubość słoniny mierzona w punkcie P 2, standaryzowana na 110 kg masy ciała grubość słoniny mierzona w punkcie P 4, P 4 M st standaryzowana na 110 kg masy ciała grubość oka polędwicy, Z masa ciała w dniu oceny. Na podstawie standaryzowanych pomiarów grubości słoniny i mięśnia polędwicy oblicza się procentową zawartość mięsa w tuszy. Dla ras wbp, pbz, belgijskiej zwisłouchej, Hampshire, Duroc, linii 990 oraz dla knurów mieszańców procent mięsa obliczany jest według wzoru: M B (%) = -0,4776P 2st 0,4593P 4st + 0,3486P 4 M st + 48,9829
22 Procent mięsa dla rasy Pietrain obliczany jest według wzoru: M P (%) = -0,2676P 2st 0,2185P 4st + 0,0209P 4 M st + 65,3848 W celu zniwelowania różnic spowodowanych oceną zwierząt w różnym wieku standaryzuje się procentową zawartość mięsa w tuszy na wiek 180 dni. Wzór na standaryzację procentowej zawartości mięsa w tuszy ocenianych zwierząt jest następujący: X 2 = 53,564M 2 0,0004W + 0,0621W + 55,346 gdzie: X 2 procentowa zawartość mięsa w tuszy ocenionych zwierząt standaryzowana na 180 dni życia, M procentowa zawartość mięsa oszacowana w dniu oceny na podstawie pomiarów grubości słoniny i mięśnia polędwicy standaryzowanych na 110 kg masy ciała (M B lub M P ), W wiek zwierzęcia w dniu oceny. Standaryzowane przyrosty dzienne oraz standaryzowana procentowa zawartość mięsa w tuszy stanowią podstawę do oszacowania indeksu selekcyjnego, który jest końcowym wynikiem oceny przyżyciowej. Wzór do wyliczania indeksów dla knurków w przypadku linii matczynych jest następujący: I M = 0,1556X 1 + 3,1023X 2 179,4935 Indeksy dla linii ojcowskich natomiast należy szacować według wzoru: I O = 0,1364X 1 + 4,7820X 2 275,5944 gdzie: X 1 przyrost dzienny standaryzowany na 180 dni życia, X 2 procentowa zawartość mięsa oszacowana na podstawie standaryzowanych pomiarów grubości słoniny i mięśnia na 110 kg, a następnie standaryzowana na 180. dzień życia.
23 W roku 2013 oceną przyżyciową objęto 8 ras czystych i 1 linię knurów, a także mieszańce tych ras. Oceniono ogółem 21 902 młode knury, w tym 15 336 knurów ras czystych oraz 6566 mieszańców. Liczba ogółem ocenionych knurów zwiększyła się o 15,1% w porównaniu z rokiem ubiegłym. Średnie wyniki oceny przyżyciowej knurów poszczególnych ras przedstawiono w tabeli 1. Spośród ras czystych najliczniej ocenionymi były rasy mateczne: polska biała zwisłoucha (7087 szt.) i wielka biała polska (5675 szt.). Wartość indeksu selekcyjnego obliczona dla knurów tych ras osiągnęła odpowiednio 116 i 118 pkt. Wartości przyrostów dziennych i procentowej zawartości mięsa w tuszy u obu ras kształtowały się na podobnym poziomie (706 g i 60% pbz oraz 709 g i 60,3% wbp). W rasach ojcowskich najwyższą wartość indeksu selekcyjnego uzyskały rasy Pietrain i Hampshire (120 pkt) oraz Duroc (111 pkt). Zwierzęta tych ras charakteryzowały się wysoką średnią zawartością mięsa w tuszy, która wynosiła odpowiednio 63,4, 61,7 i 60,8% oraz cienką słoniną grzbietową (średnio 7,5 mm Pietrain, 8,5 mm Duroc i 8,1 mm Hampshire). W tabeli 2 zestawiono średnie wyniki oceny przyżyciowej uzyskane przez knury w poszczególnych filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Tabela 3 przedstawia wyniki uzyskane przez młode knury w latach 2004 2013. W tabeli tej uwzględniono liczbę ocenionych knurów, przyrosty dzienne standaryzowane, procentową zawartość mięsa w tuszy oraz indeks selekcyjny. Na wykresach 1 i 2 przedstawiono zmiany, jakie zaszły w standaryzowanych przyrostach dziennych i procentowej zawartości mięsa w tuszy w latach 2004 2013. Dane przedstawiono dla ocenionych knurków ras czystych, stanowiących komponent mateczny i ojcowski. Wyniki w roku 2004a dotyczą knurów ocenionych według metodyki stosowanej do 30.09.2004. Zostały one przedstawione w formie bezbarwnych słupków. Rok 2004b obejmuje wyniki knurów ocenionych według nowej metodyki, wprowadzonej od 1.10.2004 r. Analizując wyniki oceny ras matecznych i ojcowskich z ostatnich lat, stwierdza się stopniowy wzrost standaryzowanych przyrostów dziennych do 2009 r., a następnie zmniejszenie wartości tego parametru w roku 2010. W kolejnych latach oceny obserwuje się ponownie powolny wzrost wartości tej cechy. Jedynie u knurków linii 990 obserwuje się stopniową poprawę przyrostów dziennych do roku 2012. Procentowa zawartość mięsa w tuszy knurów ras matecznych wbp i pbz oraz ojcowskich Hampshire, Duroc i Pietrain ulega w tym czasie stopniowemu zwiększeniu. Dla knurów linii 990 w roku 2010 i 2011 stwierdzono zmniejszenie mięsności o 0,7% (w porównaniu z rokiem 2009),
24 natomiast w ostatnim roku oceny wartość tego parametru się poprawiła do poziomu 60,0%.
25 STRESZCZENIE W Polsce, w 2013 r. oceniono ogółem 21 902 młode knury, w tym 15 336 knurów ras czystych oraz 6566 mieszańców. Liczba ocenionych ogółem knurów w porównaniu z rokiem poprzednim zwiększyła się o 15,1%. Średnie wyniki oceny przyżyciowej knurów poszczególnych ras przedstawiono w tabeli 1. W tabeli 2 zestawiono średnie wyniki oceny przyżyciowej uzyskane przez knury w poszczególnych filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. W tabeli 3 przedstawiono średnie wyniki oceny knurów różnych ras w latach 2004 2013. RESULTS OF PERFORMANCE TESTED BOARS Summary The report comprices the results of performance tested boars at the farms in 2013 year. In 2013 were tested 21 902 boars. In 1.10.2004 a new method of performance test was included. The following traits were taken into account: - daily gain computed from birth to the day of test, then adjusted for the ageof 180 days of life, - lean meat percentage, was calculated on the basis of 2 measurements of backfat thickness and 1 measurements of muscle thickness, adjusted for the 110 kg of body weight and then adjusted for the age of 180 days of life. The above mentioned adjusted measurements were taken to estimate selection index according to the formula: where: I M = 0,1556X 1 + 3,1023X 2 179,4935 I O = 0,1364X 1 + 4,7820X 2 275,5944 I M selection index for mother line, I O - selection index for sire line, X 1 - adjusted daily gain, X 2 - adjusted lean meat percentage. Results of performance tested boards are given in the Tables 1 3.
26 Tabela 1. Średnie wyniki przyżyciowej oceny młodych knurów w 2013 r. zestawienie według ras Rasa Liczba knurów Wiek w dniu oceny Masa ciała w dniu oceny Średnia grubość słoniny standar. Wysokość oka polędwicy standar. Przyrost dzienny standar. Procentowa zawartość mięsa standar. Indeks (dni) (kg) (mm) (mm) (g) (pkt) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wbp 5675 177 123 8,9 56,8 709 60,3 118 Pbz 7087 175 120 9,0 56,6 706 60,0 116 Hampshire 79 174 123 8,1 59,1 738 61,7 120 Duroc 675 177 122 8,5 57,1 703 60,8 111 Pietrain 671 182 122 7,5 60,9 676 63,4 120 Linia 990 635 168 110 9,0 58,6 679 60,0 104 Złotnicka biała 5 210 109 11.8 44.4 507 55.6 92 Złotnicka pstra 10 209 94 18.8 45.2 445 49.7 60 Puławska 499 181 108 14.3 51.2 603 53.6 81 Mieszańce F 1 6566 172,00 116,22 7,99 59,50 697,18 61,63 114,21
27 Tabela 2. Średnie wyniki oceny przyżyciowej młodych knurów według ras w poszczególnych filiach POLSUS w 2013 r. Filia POLSUS Liczba knurów Wiek w dniu oceny Masa ciała w dniu oceny Średnia grubość słoniny standar. Wysokość oka polędwicy standar. Przyrost dzienny standar. Procentowa zawartość mięsa standar. Indeks (dni) (kg) (mm) (mm) (g) (pkt) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wielka biała polska WARSZAWA 127 162 108 7,8 57,5 719 60,2 119 BIAŁYSTOK 96 181 120 8,5 50,5 670 58,8 107 BYDGOSZCZ 442 169 121 8,1 59,7 751 61,4 128 GDAŃSK 273 182 128 8,9 56,2 712 60,5 119 LUBLIN 116 169 117 9,3 55,9 721 58,9 116 LÓDŹ 197 160 120 7,5 58,6 809 60,7 135 OLSZTYN 3427 180 126 9,1 56,2 702 60,1 116 OPOLE 128 180 119 9,8 52,3 661 58,2 104 POZNAŃ 824 172 116 8,7 59,0 697 60,7 117 WROCŁAW 18 174 117 8,3 54,1 688 59,6 112 ZIELONA GÓRA 27 174 113 9,1 56,2 663 59,6 109 Polska biała zwisłoucha WARSZAWA 108 167 118 8,2 57,2 749 60,3 124 BIAŁYSTOK 12 159 115 7,8 52,9 781 58,4 123 BYDGOSZCZ 1167 170 116 8,7 58,6 715 60,5 119 GDAŃSK 381 181 122 9,3 54,6 677 59,4 110 KATOWICE 387 182 119 9,7 52,3 659 58,5 104 KIELCE 143 156 117 8,3 58,6 810 59,7 132 KRAKÓW 241 170 124 9,1 56,6 757 59,4 123 LUBLIN 284 161 117 9,2 54,5 775 57,9 121 ŁÓDŹ 346 161 120 7,6 58,5 796 60,7 133 OLSZTYN 2121 175 120 9,0 56,7 698 60,0 115 OPOLE 205 184 131 8,7 55,6 713 60,6 119 POZNAŃ 1450 182 121 9,3 56,6 667 60,3 111 RZESZÓW 46 157 116 8,4 57,1 796 59,2 128 WROCŁAW 151 179 130 9,2 55,9 732 59,8 120 ZIELONA GÓRA 45 174 104 9,2 54,3 616 58,8 99
28 cd. tab. 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Hampshire BYDGOSZCZ 32 159 121 7,6 61,6 827 61,6 132 OLSZTYN 3 172 128 6,8 57,4 758 61,9 124 OPOLE 23 198 129 7,8 56,8 625 63,4 113 WROCŁAW 21 170 119 9,3 58,2 724 59,8 109 Duroc WARSZAWA 30 179 129 8,2 56,5 732 61,0 116 BIAŁYSTOK 19 181 116 9,5 48,1 641 57,1 85 BYDGOSZCZ 189 171 122 7,9 60,0 744 61,9 122 GDAŃSK 10 189 122 8,3 58,5 634 62,5 110 KIELCE 4 150 101 7,9 56,5 750 59,0 109 LUBLIN 20 172 120 8,4 54,9 731 59,8 110 LÓDŹ 18 172 111 8,6 57,1 660 60,2 102 OLSZTYN 98 186 133 7,6 56,7 707 62,2 118 OPOLE 12 193 139 8,3 57,4 698 62,5 118 POZNAŃ 229 178 119 9,2 56,4 676 60,0 103 RZESZÓW 21 173 106 8,3 52,7 631 59,0 93 WROCŁAW 25 167 118 10,3 55,4 735 57,7 100 Pietrain WARSZAWA 17 172 110 7,9 62,9 661 62,3 112 BYDGOSZCZ 91 169 118 7,2 61,9 745 62,5 125 GDAŃSK 5 176 122 6,5 62,1 703 63,2 122 KATOWICE 7 168 100 10,9 61,3 614 60,4 97 KIELCE 22 179 110 7,8 62,7 624 63,0 111 KOSZALIN 1 209 134 9,0 55,1 603 65,5 120 KRAKÓW 39 186 120 9,6 55,5 633 62,6 110 LUBLIN 34 184 120 8,2 59,9 649 63,2 115 OLSZTYN 220 179 123 6,7 59,1 691 63,3 122 OPOLE 96 201 134 6,8 64,0 636 65,8 126 POZNAŃ 63 179 115 8,9 62,2 647 62,3 111 RZESZÓW 14 183 103 8,0 61,9 568 63,2 104 WROCŁAW 62 185 132 7,7 61,9 706 63,6 125
29 cd. tab. 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Linia 990 POZNAŃ 635 168 110 9,0 58,6 679 60,0 104 Mieszańce F 1 WARSZAWA 252 174 122 7,8 57,1 722 61,2 116 BIAŁYSTOK 47 188 125 7,7 51,5 652 60,6 103 BYDGOSZCZ 1225 171 118 7,8 60,5 722 62,0 120 GDAŃSK 103 177 122 8,9 57,0 708 60,4 110 KATOWICE 18 158 98 12,8 60,1 670 56,3 85 KIELCE 63 167 111 7,9 60,5 697 61,7 114 KRAKÓW 14 181 119 9,8 54,5 661 59,0 97 LUBLIN 191 175 120 8,5 56,6 702 60,5 109 LÓDŹ 116 175 112 7,9 59,2 651 61,9 109 OLSZTYN 1920 171 116 7,1 59,1 698 62,2 117 OPOLE 254 183 127 8,2 60,2 691 62,6 118 POZNAŃ 2169 171 113 8,7 59,9 684 61,0 109 RZESZÓW 50 183 109 7,8 58,2 595 62,4 104 WROCŁAW 144 175 125 8,7 62,3 729 62,1 121
30 Tabela 3. Średnie wyniki oceny przyżyciowej młodych knurów według ras i linii w poszczególnych latach Rok Liczba ocenionych młodych knurów Przyrost dzienny (g) Procentowa zawartość mięsa Indeks (pkt) 1 2 3 4 5 Wielka biała polska 2004 (01.01.- 30.09) 3951 661 59,1 131 2004 (01.10.- 31.12)* 1353 678 57,8 105 2005* 5932 674 58,3 106 2006* 5865 679 59,0 109 2007* 4321 701 59,9 115 2008* 4055 711 59,7 116 2009* 4858 713 59,8 117 2010* 4764 689 59,9 114 2011* 4477 698 60,0 115 2012* 4312 714 60,1 118 2013* 5675 709 60,3 118 Polska biała zwisłoucha 2004 (01.01.- 30.09) 9748 670 59,1 132 2004 (01.10.- 31.12)* 3225 696 57,9 108 2005* 13656 682 58,0 107 2006* 11513 687 58,5 109 2007* 8559 696 59,2 113 2008* 8619 700 59,3 113 2009* 9442 703 59,4 114
31 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 2010* 7952 690 59,8 113 2011* 7233 696 59,8 114 2012* 6917 696 59,9 114 2013* 7087 706 60,0 116 Złotnicka biała 2004 13 449 54,1 77 2005 11 452 50,7 65 2006 2 394 50,8 55 2007 5 408 55,3 74 2008 5 416 51,9 63 2009 17 483 49,8 67 2010 10 474 53,2 77 2011 3 437 56,9 85 2012 2 474 57,7 94 2013 5 507 55,6 92 Puławska 2004 25 656 55,7 117 2005* 117 654 56,4 97 2006* 159 647 56,5 97 2007* 178 628 57,3 96 2008* 173 658 55,6 95 2009* 123 667 54,5 93 2010* 161 638 53,2 85 2011* 441 607 53,6 81 2012* 191 633 53,4 85 2013* 499 603 53,6 81
32 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 Złotnicka pstra 2004 7 440 48,2 53 2005 4 406 50,5 57 2006 8 421 48,0 49 2007 13 402 49,5 52 2008 16 393 51,3 57 2009 9 418 44,8 37 2010 11 439 47,7 51 2012 6 448 47,5 52 2013 10 445 49,7 60 Hampshire 2004 (01.01.- 30.09) 131 673 59,7 135 2004 (01.10.- 31.12)* 29 807 60,1 122 2005* 69 629 57,9 87 2006* 37 631 59,5 95 2007* 58 717 61,5 116 2008* 59 771 60,6 119 2009* 64 722 61,1 115 2010* 72 681 61,3 110 2011* 65 708 61,1 113 2012* 69 690 62,0 115 2013* 79 738 61,7 120 Duroc 2004 (01.01.- 30.09) 849 719 59,7 143 2004 (01.10. 31.12)* 357 715 58,3 101
33 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 2005* 1196 687 58,7 99 2006* 1130 676 59,8 102 2007* 964 705 60,1 108 2008* 1087 713 60,6 111 2009* 981 710 60,2 109 2010* 859 690 60,5 108 2011* 781 681 60,9 108 2012* 511 698 61,2 112 2013* 675 703 60,8 111 Pietrain 2004 (01.01.- 30.09) 704 687 62,0 146 2004 (01.10.- 31.12)* 235 665 62,2 113 2005* 801 651 62,3 111 2006* 753 657 62,8 114 2007* 900 677 63,3 119 2008* 800 680 63,5 121 2009* 1034 680 63,0 118 2010* 769 654 63,3 116 2011* 659 667 63,5 119 2012* 702 673 63,3 119 2013* 671 676 63,4 120 Linia 990 2004 (01.01.- 30.09) 780 623 60,1 128 2004 (01.10.- 31.12)* 341 627 59,5 95 2005* 1159 624 59,8 96 2006* 1018 599 60,3 94
34 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 2007* 1099 642 60,3 100 2008* 993 674 60,1 104 2009* 736 674 60,1 104 2010* 601 694 59,4 103 2011* 598 697 59,4 104 2012* 588 709 59,8 107 2013* 635 679 60,0 104 Mieszańce F 1 2004 (01.01.- 30.09) 5337 655 60,4 135 2004 (01.10.- 31.12)* 1663 671 59,3 100 2005* 7171 667 59,8 102 2006* 6175 668 60,6 105 2007* 4495 695 61,0 111 2008* 4907 707 61,0 113 2009* 5095 708 60,9 112 2010* 5648 686 61,3 111 2011* 5249 688 61,4 112 2012* 5723 694 61,5 113 2013* 6566 697 61,6 114 * Wyniki oceny określane na podstawie nowej metodyki, wprowadzonej w październiku 2004 r.
35 ROBERT ECKERT, GRZEGORZ ŻAK, ANNA BERETA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt OCENA PRZYŻYCIOWA LOSZEK Ocena przyżyciowa loszek hodowlanych prowadzona jest w celu określenia ich wartości tucznych i rzeźnych. Wartość tuczna szacowana jest na podstawie przyrostów dziennych masy ciała standaryzowanych na 180. dzień życia. Wartość rzeźna przedstawiona jest natomiast jako procentowa zawartość mięsa w tuszy, standaryzowana na 180. dzień życia, wyliczana na podstawie ultradźwiękowych pomiarów grubości słoniny w dwóch punktach P 2 i P 4 oraz wysokości oka polędwicy w punkcie P 4. Pomiary tych parametrów wykonywane są aparatem PIGLOG 105 przez ekipy pomiarowe działające w filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Ocenę przyżyciową loszek wykonuje się w przedziale wiekowym od 150. do 210. dnia życia. Wynikiem oceny przyżyciowej jest wartość hodowlana szacowana metodą BLUP-model zwierzęcia, wchodząca w skład zbiorczej wartości hodowlanej, której wyniki publikowane są w oddzielnym wydawnictwie Instytutu Zootechniki PIB oraz indeks selekcyjny. W roku 2013 ocenę przyżyciową prowadzono w oparciu o metodykę obowiązującą od 1 października 2004 r. Zgodnie z nią obliczano indeksy selekcyjne: dla ras matecznych według wzoru: I = 0,1556 X 1 + 3,1023 X 2 167,8359 dla ras ojcowskich według wzoru: I = 0,1364 X 1 + 4,7820 X 2 268,0839 W obydwu wzorach: X 1 przyrost dzienny standaryzowany na 180. dzień życia, X 2 procentowa zawartość mięsa w tuszy standaryzowana na 180. dzień życia.
36 W 2013 r. oceną przyżyciową było objętych 9 ras i linii loszek hodowlanych oraz mieszańce dwurasowe z pokolenia F 1. Ogółem oceniono 81 439 sztuk zwierząt. W porównaniu z rokiem 2012 liczba ocenionych loszek była o około 6,2 % wyższa, co należy uznać za zjawisko pozytywne. Spośród ras czystych oceniono 59 764 loszki, natomiast mieszańców F 1 21 675. Wyniki oceny przyżyciowej zestawiono w pięciu tabelach. W tabeli 1 zestawiono średnie wyniki analizowanych cech, jakie uzyskały loszki od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. W tabeli 2 zestawiono średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek w poszczególnych filiach POLSUS od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. W tabeli 3 podano liczbę ocenionych loszek, średnie wartości przyrostu dziennego standaryzowanego, procentową zawartość mięsa oraz indeks dla loszek poszczególnych ras i linii, uzyskany w latach 1995 2013. STRESZCZENIE W 2013 r. oceniono przyżyciowo ogółem 81 439 loszek 9 ras i linii oraz mieszańców pokolenia F 1. W stosunku do roku 2012 zanotowano wzrost liczby ocenionych loszek o około 6,2 %. Ocenę przeprowadzono na podstawie ultradźwiękowych pomiarów grubości słoniny w dwóch punktach oraz wysokości oka polędwicy. Stosowano metodykę obowiązującą od 1.10.2004 r. Wyniki oceny przedstawiono w pięciu tabelach: według ras, według ras z podziałem na poszczególne filie POLSUS oraz wyniki oceny według ras w latach 1995 2013.
37 RESULTS OF PERFORMANCE TESTED GILTS Summary The report comprices the results of performance tested gilts at the farms in 2013. The following traits were taken into account: daily gain computed from birth to the day of test, then adjusted for the age of 180 days of live, lean meat percentage, was calculated on the basis of 2 measurements of backfat thickness and 1 measurements of muscle thickness adjusted for the 110 kg of body weight and then adjusted for the age of 180 days of live. The above mentioned adjusted measurements were taken to estimate selection index according to the formula: I = 0,1556 X 1 + 3,1023 X 2 167,8359 (dam breeds) I = 0,1364 X 1 + 4,7820 X 2 268,0839 (sire breeds) where: X 1 adjusted daily gain, X 2 adjusted lean meat percentage. Results of performance tested gilts are given in the tables 1 3. In 2013 were tested 81 439 gilts.
38 38 Tabela 1. Średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek w 2013 r. zestawienie według ras Liczba Rasa loszek Wiek w dniu oceny (dni) Masa ciała w dniu oceny (kg) Średnia grubość słoniny standar. (mm) Wysokość mięśnia polędwicy standar. (mm 2 ) Przyrost dzienny standar. (g) Zawartość mięsa (%) Indeks (pkt) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wbp 20646 176,29 113,13 9,71 56,22 653,17 59,28 117,71 Pbz 33936 175,42 111,68 9,86 55,54 650,88 58,84 115,99 Puławska 946 183,53 105,71 13,00 51,67 577,07 55,23 93,29 Hampshire 111 174,27 118,83 8,47 60,06 698,73 61,59 121,77 Duroc 1217 174,97 115,53 8,82 56,98 676,98 60,26 112,44 Pietrain 1020 178,86 118,06 8,06 60,20 667,12 62,78 123,12 Złotnicka pstra 116 204,82 94,03 20,83 40,88 452,22 46,93 60,66 Złotnicka biała 123 197,84 99,78 16,45 45,14 503,04 51,78 87,23 Linia 990 1649 180,58 110,50 10,20 60,30 611,31 60,58 104,98 Mieszańce F1 21675 173,42 107,28 9,98 56,10 635,32 58,73 113,23
39 39 Tabela 2. Średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek zestawienie według ras w poszczególnych filiach POLSUS Rejon Liczba loszek Wiek w dniu oceny (dni) Masa ciała w dniu oceny (kg) Średnia grubość słoniny standar. (mm) Wysokość mięśnia polędwicy standar. (mm) Przyrost dzienny standar. (g) Zawartość mięsa standar. (%) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Indeks (pkt) Wielka biała polska WARSZAWA 613 162,53 106,93 9,26 58,77 702,24 59,40 125,73 BIAŁYSTOK 859 176,24 113,91 10,24 54,25 657,21 58,05 114,53 BYDGOSZCZ 3363 172,84 104,49 9,89 58,46 625,14 59,59 114,32 GDAŃSK 1475 181,65 117,65 9,82 54,25 650,83 58,97 116,37 KATOWICE 41 175,85 115,63 9,77 52,43 669,10 57,83 115,61 KIELCE 115 193,75 113,18 10,76 50,51 569,19 57,93 100,43 KOSZALIN 53 182,96 114,17 11,22 54,99 622,57 58,06 109,11 LUBLIN 1354 169,44 105,58 10,27 55,15 649,86 57,81 112,64 ŁÓDŹ 657 164,40 103,25 9,60 56,88 670,03 58,61 118,24 OLSZTYN 6274 181,43 123,87 9,29 54,91 682,44 59,67 123,46 OPOLE 370 179,58 120,43 9,99 52,08 674,46 57,84 116,54 POZNAŃ 4001 176,40 108,60 9,92 57,89 626,75 59,69 114,85 RZESZÓW 258 171,22 102,84 10,35 57,74 624,31 58,77 111,66 WROCŁAW 875 167,38 106,33 9,13 57,59 662,76 59,50 119,88 ZIELONA GÓRA 338 182,38 109,11 10,45 53,04 598,28 58,02 105,28 Polska biała zwisłoucha WARSZAWA 1480 173,91 112,96 9,35 55,32 668,77 59,10 119,58
40 40 cd. tab. 2 2 3 4 5 6 7 8 9 BYDGOSZCZ 8675 172,09 105,85 9,96 56,73 635,49 58,87 113,67 GDAŃSK 2599 181,53 117,56 9,83 53,24 647,79 58,57 114,68 KATOWICE 1345 175,96 111,71 10,79 52,76 648,93 57,10 110,28 KIELCE 740 163,86 108,84 9,47 57,81 709,80 59,04 125,78 KOSZALIN 480 183,75 115,28 9,91 53,30 624,46 58,71 111,46 KRAKÓW 944 172,93 108,92 10,97 55,01 646,71 57,39 110,83 LUBLIN 964 168,02 107,48 10,37 54,29 672,72 57,33 114,68 ŁÓDŹ 1435 164,16 105,81 9,07 57,44 683,46 59,24 122,28 OLSZTYN 3594 176,75 118,65 9,37 55,24 680,73 59,28 121,98 OPOLE 1629 182,02 119,83 9,72 52,88 657,14 58,57 116,12 POZNAŃ 7459 180,26 113,02 9,98 55,91 632,90 59,31 114,66 RZESZÓW 817 166,63 104,67 9,79 58,27 661,39 59,08 118,35 WROCŁAW 964 172,98 115,80 10,02 56,04 685,54 58,61 120,66 ZIELONA GÓRA 415 187,45 117,75 9,40 53,05 619,61 59,52 113,22 Złotnicka biała POZNAŃ 123 197,84 99,78 16,45 45,14 503,04 51,78 87,23 Puławska BYDGOSZCZ 91 175,01 98,96 11,15 55,00 576,21 57,42 99,86 LUBLIN 855 184,44 106,43 13,20 51,32 577,16 55,00 92,59 Złotnicka pstra POZNAŃ 116 204,82 94,03 20,83 40,88 452,22 46,93 60,66 Hampshire BYDGOSZCZ 48 160,71 109,98 8,15 63,50 730,04 61,88 127,38
41 41 cd. tab. 2 2 3 4 5 6 7 8 9 OLSZTYN 5 173,20 123,00 7,45 56,66 723,80 61,16 123,20 OPOLE 19 195,79 129,42 8,24 55,54 637,16 62,26 116,58 WROCŁAW 39 180,62 124,03 9,10 58,46 686,97 60,95 117,21 Duroc WARSZAWA 65 180,25 120,55 8,74 53,95 674,49 59,78 109,80 BIAŁYSTOK 35 179,74 114,34 9,47 49,70 642,23 57,50 94,46 BYDGOSZCZ 267 163,86 109,01 8,78 61,77 708,19 61,03 120,34 GDAŃSK 33 193,45 124,45 9,47 53,07 624,36 59,98 103,94 KIELCE 4 178,00 119,25 9,38 59,18 673,75 60,65 113,75 KOSZALIN 4 189,25 115,25 9,39 54,93 594,75 60,20 101,25 LUBLIN 66 191,05 114,27 9,76 55,65 587,76 60,44 101,11 ŁÓDŹ 24 172,33 102,71 10,12 57,40 611,17 58,90 96,88 OLSZTYN 380 173,82 120,30 7,73 56,65 708,04 61,05 120,41 OPOLE 24 192,17 143,75 8,47 56,54 725,38 62,00 127,42 POZNAŃ 259 176,85 112,47 9,87 55,99 646,05 59,07 102,56 RZESZÓW 31 191,84 107,58 8,57 50,94 546,13 59,89 92,81 WROCŁAW 25 166,92 119,20 10,26 55,33 744,48 57,60 108,96 Pietrain WARSZAWA 19 169,00 105,21 8,82 61,41 654,53 61,53 115,47 BYDGOSZCZ 153 159,79 107,37 8,02 64,60 726,32 61,30 124,10 GDAŃSK 3 176,00 130,33 7,12 65,77 749,00 62,93 135,00 KATOWICE 13 165,08 94,85 11,69 62,01 604,46 59,78 100,15 KIELCE 17 191,71 118,06 8,39 63,29 606,12 64,07 120,88
42 42 cd. tab. 2 2 3 4 5 6 7 8 9 KOSZALIN 6 181,83 114,83 10,31 56,72 629,50 61,80 113,33 KRAKÓW 75 184,75 113,13 10,02 56,81 607,09 62,24 112,32 LUBLIN 34 183,76 114,44 9,07 61,51 618,44 62,74 116,32 OLSZTYN 385 179,12 122,19 7,37 57,30 685,16 63,00 126,58 OPOLE 91 201,68 141,18 6,48 64,21 666,56 66,01 138,51 POZNAŃ 120 176,35 104,66 9,40 60,83 604,02 61,83 110,01 RZESZÓW 12 182,75 102,67 9,05 59,50 565,42 62,68 108,75 WROCŁAW 92 184,61 126,28 7,95 61,58 678,77 63,38 127,61 Linia 990 POZNAŃ 1649 180,58 110,50 10,20 60,30 611,31 60,58 104,98
43 Tabela 3. Średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek według ras i linii w poszczególnych latach Rok Liczba ocenionych loszek Przyrost dzienny standar. (g) Procentowa zawartość mięsa standar. Indeks (pkt) 1 2 3 4 5 Wielka biała polska 1995 7097 560 54,1 106 1996 11292 564 55,2 110 1997 15056 567 55,6 112 1998 16443 575 56,1 115 1999 15556 580 56,5 117 2000 15657 581 57,0 119 2001 16470 585 57,3 121 2002 23131 590 57,4 123 2003 24855 598 57,7 125 2004 (do 30.09) 18859 605 58,1 128 2004 (od 1.10)* 5605 620 56,0 102 2005* 24734 620 56,5 104 2006* 23632 624 57,2 107 2007* 20416 643 58,1 112 2008* 21433 647 58,1 113 2009* 20113 642 58,3 113 2010* 19330 634 58,5 112 2011* 18557 638 58,7 113 2012* 17451 644 58,9 115 2013* 20646 653 59,2 118
44 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 Polska biała zwisłoucha 1995 11418 567 54,0 106 1996 19941 583 54,8 112 1997 27335 588 55,3 114 1998 30696 596 55,8 118 1999 33017 595 56,4 120 2000 33332 595 56,9 121 2001 30660 600 57,2 124 2002 46815 600 57,2 123 2003 51290 606 57,4 125 2004 (do 30.09) 37512 611 57,8 127 2004 (od 1.10)* 11151 623 55,8 102 2005* 48759 626 56,1 104 2006* 42650 631 56,9 107 2007* 36712 641 57,7 111 2008* 39039 647 57,8 112 2009* 37374 648 57,8 112 2010* 34350 637 58,2 112 2011* 32651 640 58,4 113 2012* 32173 646 58,5 114 2013* 33936 651 58,8 116 Puławska 1995 34 573 52,2 101 1996 115 590 53,4 108 1997 191 559 54,1 105 1998 245 580 54,1 109
45 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 1999 259 590 54,9 113 2000 255 581 55,6 115 2001 572 567 55,0 110 2002 790 603 54,7 115 2003 345 620 53,9 115 2004 (do 30.09) 160 610 55,6 119 2005* 420 615 54,5 97 2006* 931 606 54,6 96 2007* 1417 582 55,6 95 2008* 1227 592 54,8 94 2009* 941 598 53,0 90 2010* 635 598 53,4 91 2011* 781 574 55,0 92 2012* 664 587 54,5 93 2013* 946 577 55,2 93 Hampshire 1995 328 522 55,2 103 1996 598 543 56,1 110 1997 905 562 56,7 115 1998 865 562 56,9 116 1999 810 590 57,2 122 2000 626 576 57,6 121 2001 509 574 57,9 122 2002 378 594 57,9 125 2003 216 619 58,3 131 2004 (do 30.09) 280 628 58,5 133 2004 (od 1.10)* 61 699 58,3 106
46 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 2005* 288 619 58,0 94 2006* 122 664 58,4 102 2007* 143 714 60,1 117 2008* 185 725 60,0 118 2009* 208 726 60,1 118 2010* 135 670 60,9 114 2011* 211 693 60,7 117 2012* 167 673 61,1 116 2013* 111 699 61,6 122 Duroc 1995 394 560 54,2 105 1996 691 586 54,3 110 1997 908 584 55,2 113 1998 1367 592 55,9 117 1999 1178 587 56,1 117 2000 1201 574 56,9 118 2001 1099 577 57,6 121 2002 1162 600 57,6 125 2003 841 647 58,2 135 2004 (do 30.09) 1187 654 58,7 138 2004 (od 1.10)* 376 672 57,7 99 2005* 1611 637 57,4 93 2006* 1507 644 58,5 99 2007* 1756 684 59,1 108 2008* 1654 683 59,4 109 2009* 1789 675 59,4 108 2010* 1519 665 59,7 108
47 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 2011* 1571 666 60,0 110 2012* 1211 672 60,1 111 2013* 1217 677 60,3 112 Pietrain 1995 794 550 58,4 120 1996 1565 570 59,0 125 1997 1850 572 59,0 125 1998 1871 580 59,0 127 1999 1881 586 59,4 129 2000 1802 591 59,6 131 2001 1695 595 59,8 132 2002 1464 599 60,1 134 2003 1038 625 60,3 139 2004 (do 30.09) 967 652 60,7 145 2004 (od 1.10)* 311 634 62,0 115 2005* 978 627 61,8 113 2006* 924 636 62,3 117 2007* 1081 675 62,5 123 2008* 965 678 62,9 125 2009* 1215 656 62,6 121 2010* 967 640 62,6 119 2011* 987 645 62,9 121 2012* 998 658 62,7 121 2013* 1020 667 62,8 123 Linia 990 1995 53 565 53,4 104 1996 1248 580 56,6 118
48 cd. tab. 3 1 2 3 4 5 1997 1954 571 57,1 118 1998 2110 575 57,5 120 1999 1918 587 57,8 124 2000 1601 577 58,5 125 2001 1561 579 58,9 126 2002 1355 566 59,0 125 2003 1369 583 59,2 128 2004 (do 30.09) 1014 572 59,7 128 2004 (od 1.10)* 432 592 59,2 96 2005* 1542 579 59,4 95 2006* 1285 558 59,8 94 2007* 1393 569 59,8 96 2008* 1309 594 60,0 100 2009* 980 593 60,0 100 2010* 1021 597 60,3 102 2011* 1025 594 60,4 102 2012* 1043 613 60,5 105 2013* 1649 610 60,6 105 * Wyniki oceny określone na podstawie nowej metodyki wprowadzonej 1.10.2004 r.
49 MARIAN RÓŻYCKI, MIROSŁAW TYRA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt WYNIKI OCENY UŻYTKOWOŚCI TUCZNEJ I RZEŹNEJ ŚWIŃ W STACJACH KONTROLI W 2013 r. w stacjach SKURTCh skontrolowano 1264 loszki. Ze wszystkich ocenianych ras najwięcej 39,5% osobników należało do rasy pbz, 24,6% do wbp, 17,5% do linii 990 i 13,1% do rasy puławskiej. Rasy najliczniej wykorzystywane w krajowej hodowli, czyli pbz i wbp, stanowiły łącznie 64,1% ogółu loszek kontrolowanych w 2013 r. Udział pozostałych ras był znacznie niższy i wynosił: 1,3% Duroc, 3,6% Pietrain i 0,4% Hampshire. Tabela 1 zawiera średnie i odchylenia standardowe (SD) najważniejszych cech tucznych i rzeźnych zwierząt poszczególnych ras skontrolowanych w stacjach SKURTCh w 2013 r. Analizując cechy tuczne można stwierdzić, że świnie rasy wbp i pbz charakteryzowały wysokimi wartościami przyrostu dziennego, który zawierał się w przedziale 879 910 g. Niemniej zauważa się postępującą tendencję do wzrastającego różnicowania tych ras, szczególnie w zakresie cech tucznych. Najwyższe wartości przyrostu dziennego obserwowano u loszek rasy Duroc (928 g), natomiast najniższe u zwierząt rasy puławskiej (755 g). Parametr ten (przyrost dzienny) rzutował bezpośrednio na kolejną cechę tuczna oceniana w stacjach kontroli czyli wiek w dniu uboju. Najsłabsze pod względem tego parametru okazały się zwierzęta rasy puławskiej (190 dni) oraz linii 990 (185 dni), natomiast najlepsze były loszki rasy Hampshire, pbz i Duroc (odpowiednio 167, 172 i 176 dni). Zwierzęta ras wbp i pbz uzyskały wysokie wartości wskaźnika zużycia paszy na kilogram przyrostu, który wynosił odpowiednio 2,70 i 2,66 kg. Najsłabsze pod względem wykorzystania paszy okazały się loszki linii 990 (2,90 kg) i puławskiej (2,89 kg) a najlepsze loszki rasy Duroc (2,44 kg). Analogicznie jak w latach ubiegłych pod względem użytkowości rzeźnej wyróżniały się loszki rasy Pietrain. Charakteryzowały się najcieńszą słoniną (0,99 cm), największą powierzchnią oka polędwicy (64,4 cm 2 ), najcięższą szynką (10,03 kg) oraz najwyższą zawartością mięsa w tuszy (67,5%). Loszki linii 990 z kolei uzyskały najwyższą w stawce ocenianych ras wydajność rzeźną (78,6%), rasy białe plasowały się na średnim poziomie
50 dla tej cechy z wynikiem powyżej 76%. Wysoką zawartość mięsa w tuszy wynoszącą 65,3% i 62% uzyskały zwierzęta pozostałych ras ojcowskich, czyli Hampshire, Duroc i puławskiej. Loszki najliczniej reprezentowanych w hodowli ras: pbz i wbp i linii 990 na tle całej stawki uzyskały ten parametr na poziomie 60-61,5%. Podobnie jak w przypadku przyrostów dziennych tak i dla grubości słoniny z 5 pomiarów z roku na rok uwidacznia się coraz wyższa różnica dla tej cechy pomiędzy zwierzętami rasy wbp i pbz (odpowiednio 1,44 i 1,23 cm). Niemal wszystkie rasy (za wyjątkiem loszek rasy puławskiej), dla najcięższego wyrębu, czyli masy szynki zadniej bez słoniny i skóry, uzyskały średnie wartości tego parametru powyżej 9 kg. Oprócz rasy Pietrain wyróżniały się tutaj zwierzęta rasy Hampshire i Duroc. Analogiczną sytuację obserwowano w przypadku powierzchni oka polędwicy, gdzie większość ocenianych w stacjach ras uzyskała średnią wartość tego parametru powyżej 53 cm 2. Szczegółowe wyniki dla ocenianych rasy uzyskane w poszczególnych stacjach SKURTCh przedstawia tabela 3. Dla dokładniejszego scharakteryzowania osobników poszczególnych ras sporządzono zestawienia tabelaryczne procentowego udziału ocenianych osobników w przedziałach klasowych poszczególnych cech (tab. 2). Wyniki tego zestawienia, jak również dane zamieszczone w tabeli 1, dotyczące odchyleń standardowych, dają dokładniejszy obraz w zakresie zmienności tych cech, a co za tym idzie, możliwości ich doskonalenia poprzez selekcję. Im większa zmienność danej cechy, tym bardziej możliwy jest do uzyskania większy postęp hodowlany. Każde zwierzę kończące test otrzymuje ocenę zbiorczą w postaci indeksu selekcyjnego. Wielkość tego indeksu uzależniona jest od: przyrostu dziennego uzyskanego od 30 do 100 kg masy ciała, średniej grubości słoniny z 5 pomiarów oraz powierzchni oka polędwicy i masy szynki zadniej bez słoniny i skóry w zależności od tego, czy rezultaty uzyskane przez kontrolowane osobniki są wyższe czy niższe od średniej, która obowiązuje w danej stacji i roku. Po zakończeniu testów rodzeństwa wylicza się dla nich średnią z indeksów i jest to indeks kojarzenia. Średnia indeksów badanego rodzeństwa stanowi indeks kojarzenia, na podstawie którego wnioskuje się o wartości braci i sióstr będących w hodowli. W roku sprawozdawczym 2013 skontrolowano łącznie 687 kojarzeń. Dokładny podział ocenionych kojarzeń ze względu na rasy i stacje przedstawia tabela 4. Gdy przekontroluje się co najmniej 8 sztuk potomstwa po jednym knurze, knur otrzymuje indeks selekcyjny. W 2013 r. ocenę końcową otrzymało 89 knurów. Pełne