CENY DETALICZNE WYROBÓW YWNOŒCIOWYCH W POLSCE PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ

Podobne dokumenty
Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie

PRODUKCJA BURAKÓW CUKROWYCH W POLSCE PO WEJŒCIU DO UE NA TLE POZOSTA YCH KRAJÓW CZ ONKOWSKICH

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Handel zagraniczny towarami rolno-spoŝywczymi Polski z Norwegią w latach i w okresie I VII 2014 r.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

DOCHODY I EFEKTYWNOŒÆ GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC 1. Bogdan Klepacki, Tomasz Rokicki

Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w sierpniu 2014 r.

DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV

Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000

KIERUNKI ZMIAN W POLSKIM PRZEMYŒLE MIÊSNYM DIRECTIONS OF CHANGES IN POLISH MEAT INDUSTRY

ZMIANY NASTROJÓW GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R.

Warszawa, maj 2012 BS/74/2012 O DOPUSZCZALNOŚCI STOSOWANIA KAR CIELESNYCH I PRAWIE CHRONIĄCYM DZIECI PRZED PRZEMOCĄ

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym

Tendencies in changes of the agricultural products and food prices in Poland in years

CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015

Raport kwartalny z działalności emitenta

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Notatka informacyjna Warszawa r.

Inflacja zjada wartość pieniądza.

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42

Bilans członkostwa Polski w Unii Europejskiej ZAMOŚĆ 11 lipca 2014 r.

INDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej.

Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata

Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim

ZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA

KWIECIEŃ 2008 RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI RYNEK WTÓRNY I RYNEK NAJMU MIESZKAŃ W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI

newss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach

GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU

Finansowy Barometr ING

WTÓRNY RYNEK MIESZKANIOWY W KRAKOWIE

4. Przegl¹d sytuacji gospodarczej w wybranych sekcjach PKD

BUDŻETY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 2014 R.

5. Sytuacja na rynku pracy

Rynek drobiu w 2013 roku cz. I

Warszawska Giełda Towarowa S.A.

Rynek drobiu w 2013 roku cz. II

DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja V

Objaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata

LOKATY STANDARDOWE O OPROCENTOWANIU ZMIENNYM- POCZTOWE LOKATY, LOKATY W ROR

Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji

Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1

MATERIA Y I STUDIA. Przyczyny zmian cen ywnoêci w Polsce. wybrane zagadnienia. Zeszyt nr 195. Magdalena Daniluk. Warszawa, lipiec 2005 r.

Satysfakcja pracowników 2006

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE

Teorie handlu. Teoria cyklu życia produktu Vernona

INFORMACJA DODATKOWA

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy

GŁÓWNE PROBLEMY GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca

Magurski Park Narodowy

Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Bilans w tys. zł wg MSR

INFORMACJA O SPOSOBIE KALKULOWANIA DOCHODÓW DO BUDŻETU GMINY CZAPLINEK NA 2012 R.

WP YW INTEGRACJI Z UE NA ZMIANY W HANDLU ZAGRANICZNYM W KRAJACH EŒIW

2. Sytuacja demograficzna

Charakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku

Bezrobocie w Małopolsce

Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne

RYNEK DROBIU W 2012 ROKU CZ. II

Stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie interpretacji art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim

WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA W LATACH

Warszawa, lipiec 2010 BS/108/2010 POWÓDŹ OCENA DZIAŁAŃ WŁADZ I POMOCY UDZIELANEJ POWODZIANOM

WYJASNIENIA I MODYFIKACJA SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1

FZ KPT Sp. z o.o. Prognoza finansowa na lata

1. Postanawia się przyjąć i przekazać pod obrady Rady Miasta Krakowa projekt uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie zamiaru rozwiązania Zespołu Szkół

Uzbekistański rynek kosmetyków do pielęgnacji skóry i włosów :51:38

Sprawozdanie Rady Nadzorczej KERDOS GROUP Spółka Akcyjna

Udzia dochodów z dzia alno ci rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z u ytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.

NARZĘDZIA INTERWENCJI RZĄDU NA RYNKU

UCHWAŁA NR RADY MIEJSKIEJ W ŁODZI z dnia

PODA I POPYT CI GNIKÓW ROLNICZYCH W POLSCE SUPPLY AND DEMAND IN POLAND TRACTORS. Wstêp. Cel i zakres badañ

Narodowy Bank Polski. RAPORT O INFLACJI w II kwartale 2001 roku. Rada Polityki Pieniê nej. Warszawa, sierpieñ 2001 r.

WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE

Załącznik nr 4 PREK 251/III/2010. Umowa Nr (wzór)

SYTUACJA NA RYNKU WIEPRZOWINY W POLSCE PO INTEGRACJI Z UNI EUROPEJSK SITUATION ON PORK MARKET IN POLAND AFTER INTEGRATION WITH EUROPEAN UNION

Uwarunkowania rozwoju miasta

WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ

Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012

Rosyjski rynek dodatków do żywności :54:30

ANEKS NR 1 DO PROSPEKTU EMISYJNEGO PATENTUS SA ZATWIERDZONEGO PRZEZ KNF W DNIU 18 WRZEŚNIA 2009 R.

Raport kwartalny BM Medical S.A.

Handel zagraniczny Polski w 2013 r.

Analiza Techniczna Andrzej Klempka analiza spółek

W SKRÓCIE: Tylko 4 z 17 banków nie wprowadziło jeszcze podwyżek marż. Znacząco pogorszyła się dostępność kredytów hipotecznych

U S T AWA. z dnia 2015 r. Art. 1.

Piekary Śląskie, dnia... r. Imię i nazwisko (Nazwa): Adres: Nr telefonu: Zakład Gospodarki Mieszkaniowej ul. Żwirki Piekary Śląskie

ZMIANY STRUKTURY POLSKIEGO EKSPORTU ROLNO- SPO YWCZEGO W LATACH CHANGES IN THE STRUCTURE OF POLISH AGRICULTURAL EXPORT IN

Prognoza na 2013 rok i aktualizacja Długoterminowych Celów Strategiczno-Finansowych 20 grudnia 2012 r.

ROZPORZ DZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia r.

Bilans z uwzgl dnieniem bufora

Opis przyjętych wartości do wieloletniej prognozy finansowej Gminy Udanin na lata

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia:

WOJEWÓDZTWO DOLNO L SKIE

KARTA OCENY ZGODNOŚCI Z LSR

Transkrypt:

STOWARZYSZENIE Ceny detaliczne wyrobów EKONOMISTÓW ywnoœciowych w Polsce ROLNICTWA po akcesji do I AGROBIZNESU Unii Europejskiej Roczniki Naukowe l tom VII l zeszyt 3 53 Barbara Grzybowska Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie CENY DETALICZNE WYROBÓW YWNOŒCIOWYCH W POLSCE PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ RETAIL PRICES OF FOOD PRODUCTS IN POLAND AFTER ACCESSION TO EUROPEAN UNION S³owa kluczowe: ceny detaliczne, ywnoœæ, Unia Europejska Key words: retail prices, food, European Union Synopsis. Wzrost cen detalicznych wyrobów ywnoœciowych w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej spowodowany by³ mechanizmem zbli ania siê cen krajowych do cen w innych krajach UE. Zjawisko to wyst¹pi³o z ró nym nasileniem w stosunku do ró nych produktów. Szczególnie wyraÿny wzrost cen odnotowano w przypadku cukru i wo³owiny. Wstêp Rozszerzenie Unii Europejskiej spowodowa³o zmianê warunków konkurowania przedsiêbiorstw narzuci³o jednoczeœnie koniecznoœæ dostosowania siê do unijnych wymagañ. Wspólny rynek stworzy³ wiele nowych mo liwoœci, zarówno przedsiêbiorcom, jak i konsumentom. Wyniki sonda u przeprowadzonego przez CBOS wskazuj¹ na du e spo³eczne poparcie dla cz³onkostwa Polski w Unii Europejskiej [Roguska 2004]. Do zwolenników integracji zalicza siê 76% badanych, natomiast 16% stanowi¹ jej przeciwnicy. Z badañ tych wynika tak e, e poparciu dla obecnoœci Polski w Unii Europejskiej towarzysz¹ coraz lepsze oceny skutków integracji. Od sierpnia do grudnia 2004 r. liczba osób przekonanych, e cz³onkostwo we Wspólnocie przynosi Polsce wiêcej korzyœci ni strat, zwiêkszy³a siê z 39 do 43%. Jednoczeœnie z 30 do 26% zmala³a liczba respondentów negatywnie oceniaj¹cych dotychczasowy bilans efektów integracji dla Polski. Bezpoœrednim skutkiem integracji by³o otwarcie granic dla swobodnego przep³ywu towarów miêdzy krajami UE. Doprowadzi³o to do uruchomienia procesu wyrównywania cen produktów miêdzy Polsk¹ a innymi krajami UE, w tym tak e cen artyku³ów ywnoœciowych. Jak podaje Œwietlik [2004] cyt. za Eurostat ceny ywnoœci w Polsce przed integracj¹ by³y o ponad 1/3 ni sze ni w krajach starej" Unii (ni sze by³y tak e dochody Polaków). Przyczyn¹ tego by³a m.in. Wspólna Polityka Rolna, która chroni³a unijny rynek za pomoc¹ wysokich ce³ importowych. Cenowe dysproporcje dotyczy³y zw³aszcza miêsa (cena w Polsce to ok. 45% ceny w UE- 15), warzyw (54%), pieczywa i produktów zbo owych (57%), artyku³ów mleczarskich (58%). Ponadto produkcja ywnoœci w Polsce by³a wy sza ni zapotrzebowanie rynku krajowego. Zatem wspomniany wczeœniej mechanizm wyrównywania poziomu cen spowodowa³ w Polsce ich wzrost.

54 B. Grzybowska Jak wynika z badañ IPSOS, Polacy w przypadku wiêkszoœci produktów nie dostrzegli jednak znacznego wzrostu cen [Obawy... 2004]. Zdecydowany wyj¹tek stanowi³y artyku³y spo- ywcze a 85% badanych by³o zdania, e ceny tych produktów zwiêkszy³y siê, a zaledwie 15% e pozosta³y bez zmian b¹dÿ zmniejszy³y siê. Z pewnoœci¹ w du ej mierze wynika to z faktu, e w strukturze codziennych wydatków wiêkszoœci polskich gospodarstw domowych w dalszym ci¹gu dominuj¹ zakupy produktów spo ywczych. Z danych Eurostatu [http://epp.eurostat.cec.eu.int] wynika, e udzia³ wydatków na ywnoœæ i napoje w Polsce wynosi 35,6% domowego bud etu, podczas gdy w krajach starej Unii 19,5%. Zatem wzrost cen, nawet niewielki, jest automatycznie odczuwalny i odbierany jako dodatkowe obci¹ enie bud etu. Tendencje zmian cen ywnoœci oraz towarów i us³ug konsumpcyjnych W krajach Unii Europejskiej nie ma jednolitych cen dla poszczególnych produktów. Jak podkreœla Kowalski [2004] wynika to m.in. z ró nic w zamo noœci poszczególnych krajów, w wysokoœci mar transportowych i handlowych, w poziomie zysku lokalnych producentów. Du e znaczenie maj¹ tak e przyzwyczajenia konsumentów, regulacje administracyjne, koncentracja lub rozdrobnienie handlu detalicznego oraz koszty robocizny [Wp³yw... 2004].,,,,,,,9 9 9,,,,,,,,,,9 9 9,,, WRZDU\LXVáXJLNRQVXPSF\MQH PLHVL FHODWD \ZQR ü Rysunek 1. Miesiêczne wskaÿniki cen towarów ywnoœciowych w Polsce w latach 2003-2004 (miesi¹c poprzedni = 100%) ród³o: www.stat.gov.pl W latach 2003-2004 tendencje zmian cen ywnoœci oraz towarów i us³ug konsumpcyjnych w Polsce by³y zbie ne, chocia wahania cen ywnoœci by³y znacznie wiêksze ni cen towarów i us³ug konsumpcyjnych (rys. 1). W 2003 r. ceny ywnoœci by³y doœæ stabilnie, zw³aszcza w I po³owie roku. Pocz¹wszy od kwietnia systematycznie obni a³y siê. Zdaniem Œwietlik [2005] by³o to efektem wysokiej poda y i niskich cen surowców rolniczych pochodzenia zwierzêcego, jak równie warzyw i ich przetworów oraz nasilaj¹cej siê bariery popytu wywo³anej wysokim bezrobociem, stosunkowo ma³ym przyrostem dochodów realnych gospodarstw domowych i du ym rozwarstwieniem dochodowym spo³eczeñstwa. W I pó³roczu 2004 r. ceny ywnoœci wykazywa³y tendencjê wzrostow¹. Stosunkowo du a zwy ka nast¹pi³a w kwietniu (o 2,3% w stosunku do marca), w maju by³a niewielka tylko o 0,6%, a w czerwcu ponownie du a o 2,9%, przy wzroœcie cen towarów i us³ug konsumpcyjnych odpowiednio o: 0,8, 1,0 i 0,9%. Po dwumiesiêcznym okresie spadku cen (lipiec-sierpieñ) ponownie odnotowano ich wzrost, jednak nie by³ on znaczny (0,4-1,1% w przypadku cen ywnoœci oraz 0,1-0,6% w przypadku cen towarów i us³ug konsumpcyjnych). Tendencje zmian cen wybranych produktów ywnoœciowych Jednym z istotnych nastêpstw integracji Polski z UE by³ wzrost eksportu polskiej ywnoœci, g³ównie na Jednolity Rynek Europejski [Œwietlik 2005]. Produkty te, oprócz tego, e by³y tañsze od unijnych, w wielu przypadkach okaza³y siê tak e lepsze jakoœciowo, g³ównie ze wzglêdu na jakoœæ surowców rolnych. W konsekwencji wzros³y ceny wiêkszoœci artyku³ów spo ywczych,

Ceny detaliczne wyrobów ywnoœciowych w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej 55,,,,,,,9 9 9,,, PLHVL FH FKOHESV]HQQR \WQL FXNLHU PL VRZLHSU]RZH]NR FL P NDSV]HQQD PL VRZRáRZH]NR FL POHNRNURZLHWáXV]F]X Rysunek 2. Miesiêczne zmiany cen wybranych produktów ywnoœciowych w 2004 roku (styczeñ 2004 r. = 100%) ród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych GUS. chocia w zale noœci od rodzaju produktu (grupy produktów) w ró nym tempie i zakresie. W 2003 r. wahania cen nie by³y zbyt du e (w grudniu nieznacznie przewy sza³y ceny styczniowe, np. chleb i mleko by³y dro sze zaledwie o 1,5% m¹ka pszenna o 0,7%, miêso wo³owe z koœci¹ o 4,3% nie dotyczy³o to ceny cukru, która by³a ni sza a o blisko 11% oraz wieprzowiny z koœci¹ cena w grudniu by³a ni sza od styczniowej o ok. 1,5%). Natomiast w 2004 r. zmiany by³y ju znacznie bardziej dynamiczne (rys. 2). Najwczeœniej, jeszcze przed wst¹pieniem Polski do UE, zaczê³y rosn¹æ ceny cukru. Obawa przed podwy kami spowodowa³a znaczny wzrost popytu na ten produkt, a rosn¹ca sprzeda umo liwi³a producentom podniesienie cen. Jeszcze w styczniu cena cukru (1,93 z³/kg) by³a ni sza ni miesi¹c wczeœniej (1,98 z³/kg). W pierwszych trzech miesi¹cach 2004 r. by³a tak e ni sza ni w analogicznych miesi¹cach poprzedniego roku (w styczniu o 13,1%, w lutym o 4,5%, w marcu o 0,9%). Pocz¹wszy od stycznia 2004 r. zaczê³a systematycznie wzrastaæ. Pocz¹tkowo tempo wzrostu nie by³o du e (w lutym cena by³a wy sza ni w styczniu o 9,3%, a w marcu o 13,0%). Gwa³towny wzrost odnotowano w kwietniu, cena detaliczna cukru wzros³a wówczas a o 51,5% w stosunku do marca i o 71,0% w stosunku do stycznia 2004 r. Wzrostowa tendencja utrzymywa³a siê do sierpnia, kiedy to cukier by³ dro szy ni w styczniu o 87,6%. W kolejnych miesi¹cach odnotowano nieznaczny spadek cen detalicznych tego produktu, ale i tak w grudniu by³a ona a o 82,4% wy sza ni w styczniu, chocia o ok. 1,5% ni sza ni w listopadzie. Inne produkty ywnoœciowe nie charakteryzowa³y siê a tak gwa³townymi zmianami cen. Stosunkowo du e wahania dotyczy³y jeszcze cen detalicznych miêsa wo³owego i wieprzowego. Ceny wo³owiny z koœci¹ w ca³ym 2004 r. wzrasta³y. Pocz¹tkowo tempo wzrostu nie by³o zbyt du e od 1,3% w marcu do 10,5% w maju (w stosunku do cen styczniowych). Jednak ju w czerwcu ceny wzros³y o ponad 26%, a w lipcu o ok. 39%. Kolejne miesi¹ce to dalszy wzrost cen wo³owiny do blisko 43% w grudniu. Jednoczeœnie nale y podkreœliæ, e pocz¹wszy od sierpnia comiesiêczny wzrost cen nie by³ ju tak znaczny. O ile w czerwcu wo³owina z koœci¹ by³a dro sza o ok. 14% ni maju, a w lipcu o ok. 10% ni w czerwcu, to w kolejnych miesi¹cach wzrost ten nie przekracza³ 1% (kszta³towa³ siê w granicach 0,1-0,9%). Ceny detaliczne miêsa wieprzowego ros³y od lutego do lipca. W tym miesi¹cu przekroczy³y ceny styczniowe o ponad 26% i by³ to najwiêkszy wzrost w 2004 r. Po dwumiesiêcznym okresie stabilizacji (sierpieñ-wrzesieñ) ceny wieprzowiny zaczê³y spadaæ, a od wrzeœnia do grudnia w ka dym nastêpnym miesi¹cu nie przekracza³y cen osi¹gniêtych w poprzednim (np. w listopadzie by³y ni sze ni w paÿdzierniku o 1,3%, a w grudniu o 2,4% ni w listopadzie). Jednak i tak w grudniu przekroczy³y poziom cen ze stycznia o ponad 20%. Wzrost cen detalicznych miêsa w po³owie roku by³ zdaniem Urbana [2004] spowodowany wspomnianym wczeœniej wzmo onym eksportem po rozszerzeniu UE. Dotyczy³o to zw³aszcza miêsa wo³owego. Doœæ du e znaczenie mia³a tak e stosunkowo niska jego produkcja.

56 B. Grzybowska PL VRL Z GOLQ\ FXNLHUL Z\URE\ FXNLHUQLF]H SLHF]\ZR QDELDá,,,,,,,, Rysunek 3. Odsetek respondentów dostrzegaj¹cych wzrost cen produktów ywnoœciowych w II pó³roczu 2004 r. (wzrost cen dostrzegany w ci¹gu 30 dni poprzedzaj¹cych sonda ) ród³o: Boguszewski [2005]. RGSRZ LHG]L W pierwszej po³owie 2004 r. odnotowano tak e comiesiêczny wzrost cen detalicznych m¹ki pszennej. W okresie luty-kwiecieñ by³a to podwy ka œrednio o ok. 4 p.p ka dego miesi¹ca (od 3,9 do 11,8%). Natomiast w maju oraz w czerwcu tempo wzrostu zmniejsza³o siê, od czerwca do sierpnia nie zmienia³o siê, a nastêpnie tendencja zosta³a odwrócona ceny uleg³y obni eniu. W grudniu by³y wy sze od styczniowych o niewiele ponad 7%. Jednoczeœnie cena w maju i czerwcu 2004 r. by³a o ok. 20% wy sza ni w analogicznych miesi¹cach 2003 r. W pozosta³ych miesi¹cach ró nice by³y ni sze (od 2,7% w styczniu do 19,0% w lipcu). Wahania cen m¹ki nie przenios³y siê na zmiany ceny chleba. By³y one bowiem doœæ stabilne i w zasadzie przez 8 miesiêcy (od marca do paÿdziernika) kszta³towa³y siê na takim samym poziomie. Pod koniec roku odnotowano nieznaczne ich obni enie. W porównaniu z poprzednim rokiem chleb by³ najdro szy w kwietniu i maju ceny w 2004 r. by³y wy sze od tych z 2003 r. o blisko 9%, natomiast w II pó³roczu ró nice nie przekracza³y 4%. W przypadku mleka spo ywczego mo na dostrzec doœæ wyraÿn¹ tendencjê systematycznego, chocia powolnego wzrostu cen. Do maja 2004 r. kszta³towa³y siê one na sta³ym poziomie, natomiast od czerwca do paÿdziernika zaczê³y rosn¹æ w tempie 0,7% comiesiêcznie. W ostatnich dwóch miesi¹cach 2004 r. tempo to nieco zwiêkszy³o siê (do 1,4%) i w grudniu cena detaliczna mleka by³a wy sza od styczniowej o blisko 8%. Badania CBOS wskazuj¹, e Polacy spoœród artyku³ów ywnoœciowych najbardziej odczuli wzrost cen miêsa i wêdlin (rys. 3). Opiniê tak¹ o podwy kach w czerwcu 2004 r. (badanie przeprowadzono w lipcu) wyrazi³o a 92% badanych. Nieco ni szy odsetek respondentów (87%) wskaza³ tak e na podwy ki cen cukru i wyrobów cukierniczych. Wy sze ceny nabia³u i pieczywa odczu³o odpowiednio 73 i 61% ankietowanych. Sukcesywnie powtarzane sonda e wskaza³y, e z ka dym miesi¹cem mala³ odsetek respondentów dostrzegaj¹cych wzrost cen w II po³owie 2004 r., co jednoznacznie potwierdzi³y tak e wczeœniej cytowane badania GUS. Wzrost cen ywnoœci wywo³a³ okreœlone reakcje wœród konsumentów. Jak podaje Boguszewski [2005] czêœæ gospodarstw domowych zmieni³a model konsumpcji, zarówno jakoœciowy, jak i iloœciowy. Zmiana ta polega³a g³ównie na kupowaniu tañszych produktów danego asortymentu oraz mniejszych ich iloœci, przy czym czêœciej rezygnowano z dro szych produktów ni zmniejszano wielkoœæ spo ycia. W kolejnych miesi¹cach i latach, jak podkreœlaj¹ Szot [2005] i Ziêba [2005], nale y spodziewaæ siê dalszego wyrównywania poziomu cen w Polsce do cen w innych krajach UE i tym samym wzrostu krajowych cen ywnoœci, ale ju nie w tak du ym tempie, jak w pierwszych miesi¹cach po integracji. Badania dodaj¹ przy tym, e wygaœniêcie tzw. unijnego efektu mo e wrêcz spowodowaæ, e ceny niektórych produktów mog¹ nawet ulec obni eniu. Bêd¹ one kszta³towane g³ównie przez popyt wewnêtrzny.

Ceny detaliczne wyrobów ywnoœciowych w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej 57 Podsumowanie Bezpoœrednim skutkiem przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej by³o otwarcie granic dla swobodnego przep³ywu towarów miêdzy krajami cz³onkowskimi. Doprowadzi³o to do uruchomienia procesu wyrównywania cen miêdzy Polsk¹ a innymi krajami UE, w tym tak e cen artyku- ³ów ywnoœciowych. Poniewa poziom cen w Polsce przed integracj¹ by³ znacznie ni szy ni w krajach UE-15, zatem mechanizm wyrównywania cen spowodowa³ w Polsce ich wzrost. Przyczyn¹ zwy ek by³ tak e wzrost eksportu polskiej ywnoœci, a zw³aszcza wo³owiny. Na wzrost cen ywnoœci konsumenci zareagowali zmian¹ modelu konsumpcji. Zmiana ta polega³a g³ównie na kupowaniu tañszych produktów danego asortymentu oraz mniejszych ich iloœci, przy czym czêœciej rezygnowano z dro szych produktów ni zmniejszano wielkoœæ spo- ycia. W kolejnych miesi¹cach i latach nale y siê spodziewaæ dalszego wzrostu cen ywnoœci w Polsce, ale ju nie w tak du ym tempie jak w pierwszych miesi¹cach po integracji. Literatura Boguszewski R. 2005: Koniec szoku cenowego? Percepcja zmian cen i jej wp³yw na konsumpcjê. Komunikat z badañ. CBOS, Warszawa. Obawy przez wzrostem cen. 2004: Badania Ipsos, www.demoskop.com.pl Roguska B. 2004: Opinie o skutkach cz³onkostwa Polski w Unii Europejskiej. Komunikat z badañ. CBOS, Warszawa. Szot E. 2005: Najgorsze ju minê³o... Ceny ywnoœci w Polsce po integracji z UE. AgroTrendy, nr 8. Œwietlik K. 2004: Popyt na ywnoœæ w latach 2002-2003. www.arr.gov.pl Œwietlik K. 2005: Popyt na ywnoœæ (2003-2004). Biuletyn Informacyjny, nr 2 (164), ARR, Warszawa. Urban R. 2004: Ceny ywnoœci a integracja z UE. Przemys³ Spo ywczy, nr 8. Wciórka B. 2004: Opinie o podwy kach cen i zmiany w konsumpcji. Komunikat z badañ. CBOS, Warszawa. Wp³yw akcesji do Unii Europejskiej na zmiany cen detalicznych w Polsce. 2004. Ministerstwo Finansów, Warszawa. Ziêba S. 2005: ywnoœæ nasza szansa w Europie. AgroTrendy, nr 6. Summary The growth of retail prices of food products in Poland after integration with European Union was due mechanism of approximating domestic prices to the prices in other EU countries. The biggest growt covered sugar and beef. Adres do korespondencji dr Barbara Grzybowska Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski Katedra Ekonomiki i Przedsiêbiorstw ul. Oczapowskiego 4 10-857 Olsztyn tel (0 89) 523 44 30 e-mail: barg@uwm.edu.pl