WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA W LATACH

Transkrypt

1

2 WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA W LATACH

3

4 URZ D MARSZA KOWSKI WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Departament Rozwoju Regionalnego Referat Badañ i Analiz Strategicznych WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA W LATACH Dzia³alnoœæ inwestycyjna u w latach OPOLE 2006

5 Recenzent dr hab. Leszek Patrza³ek Projekt ok³adki Andrzej Pasierbiñski Redakcja i korekta Maria Szwed Redakcja techniczna Janina Drozdowska Andrzej Pasierbiñski Zdjêcia: Archiwum Urzêdu Marsza³kowskiego i zbiorów w³asnych wojewódzkich samorz¹dowych jednostek organizacyjnych, Marek Fia³ka, Jerzy Knuter, Daniel Polak, Krzysztof Sielchanowicz, Walenty Steæ, Beata Wewiórka ISBN Wydawnictwo Instytut Œl¹ski Sp. z o.o Opole, ul. Piastowska 17, tel. 077/ Nak³ad 350 egz. Objêtoœæ: 12,50 ark. wyd., 12,00 ark. druk.

6 SPIS TREŒCI Wprowadzenie 7 CZÊŒÆ I. SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO NA TLE KRAJU W LATACH (Joanna urawska, Iwona M¹kolska, Roland Wrzeciono) 9 Uwagi metodologiczne Ocena sytuacji gospodarczej kraju Produkt krajowy brutto WskaŸnik poziomu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych Podmioty gospodarcze, przemys³ i budownictwo. Rynek pracy Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego w latach Zmiany demograficzne Bezrobocie Zatrudnienie Wynagrodzenia w sektorze przedsiêbiorstw Podmioty gospodarki narodowej Wyniki finansowe przedsiêbiorstw Nak³ady inwestycyjne Wyniki dzia³alnoœci gospodarczej w poszczególnych sekcjach PKD Produkcja sprzedana przemys³u Budownictwo i mieszkania Handel i ceny Podsumowanie Koniunktura gospodarcza w województwie opolskim Wstêp Koniunktura gospodarcza w przemyœle województwa opolskiego Koniunktura gospodarcza w budownictwie województwa opolskiego Koniunktura gospodarcza w handlu województwa opolskiego Koniunktura gospodarcza na rynku us³ug województwa opolskiego Podsumowanie wyników badañ koniunktury gospodarczej w województwie opolskim w latach

7 CZÊŒÆ II. DZIA ALNOŒÆ INWESTYCYJNA SAMORZ DU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W LATACH (Opracowali: Joanna urawska, Katarzyna Lotko, Iwona M¹kolska, Roland Wrzeciono) 55 Wstêp Uwagi metodologiczne Zakres opracowania Definicje Wydatki inwestycyjne u w latach Dochody i wydatki, w tym wydatki maj¹tkowe bud etu województwa opolskiego w latach Dochody i wydatki, w tym wydatki maj¹tkowe bud etu województwa opolskiego w 2002 r Dochody i wydatki, w tym wydatki maj¹tkowe bud etu województwa opolskiego w 2003 r Dochody i wydatki, w tym wydatki maj¹tkowe bud etu województwa opolskiego w 2004 r Dochody i wydatki, w tym wydatki maj¹tkowe bud etu województwa opolskiego w 2005 r Inwestycje w poszczególnych obszarach dzia³alnoœci u w latach Inwestycje w obszarze infrastruktury. Drogi i mosty Inwestycje w obszarze melioracji Inwestycje w obszarze kultury Inwestycje w obszarze ochrony zdrowia Inwestycje w obszarze oœwiaty i edukacji Inwestycje Urzêdu Marsza³kowskiego Szersze spojrzenie na dzia³alnoœæ inwestycyjn¹ u w latach Najwa niejsze inwestycje u w latach Plany inwestycyjne u na rok 2006 i lata nastêpne 113 ANEKS ZESTAWIENIE WYDATKÓW MAJ TKOWYCH SAMORZ DU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W LATACH (Opracowali: Katarzyna Lotko, Iwona M¹kolska, Roland Wrzeciono) 125

8 Wprowadzenie Opracowanie przygotowane zosta³o w Referacie Badañ i Analiz Strategicznych w Departamencie Rozwoju Regionalnego Urzêdu Marsza³kowskiego w Opolu. Zawiera podstawowe informacje na temat kszta³towania siê zjawisk spo³eczno-gospodarczych w województwie opolskim i dzia³alnoœci inwestycyjnej u w latach Publikacja sk³ada siê z dwóch zasadniczych czêœci i aneksu. W pierwszej czêœci scharakteryzowano dane dotycz¹ce wzrostu gospodarczego i kszta³towania siê jego podstawowych sk³adowych oraz wskaÿnika inflacji w kraju. W ujêciu tabelarycznym podano tak e zmiany na rynku krajowym dotycz¹ce liczby podmiotów gospodarczych, rynku pracy oraz przemys³u i budownictwa. Omówiono równie tendencje w regionalnej gospodarce, analizuj¹c zmiany w zatrudnieniu i wynagrodzeniach, liczbie i dynamice podmiotów gospodarczych, sytuacji finansowej przedsiêbiorstw, inwestycjach oraz w wybranych sektorach i sekcjach w przemyœle, budownictwie i handlu. Jako uzupe³nienie, przedstawiono wyniki badañ koniunktury gospodarczej w województwie opolskim. Dane pochodz¹ z realizowanych przez Urz¹d Statystyczny w Opolu badañ w przemyœle, handlu, budownictwie i us³ugach w latach Czêœæ druga niniejszego opracowania dotyczy realizacji inwestycji województwa opolskiego w latach Przedstawiono w niej podsumowanie dzia³alnoœci inwestycyjnej realizowanej we wszystkich obszarach aktywnoœci u, uzupe³nione pe³nym sprawozdaniem z wydatków maj¹tkowych poniesionych w latach , które zosta³y zaprezentowane w postaci tabel (aneks). Zamieszczono ponadto opis najwa niejszych zadañ inwestycyjnych u w analizowanych latach, wyselekcjonowanych z ca³oœci wykonanych inwestycji. Materia³ przygotowano w oparciu o koncepcjê opracowan¹ w Referacie Badañ i Analiz Strategicznych w Departamencie Rozwoju Regionalnego, któr¹ poddano konsultacjom na specjalnie Wprowadzenie

9 8 Wprowadzenie zorganizowanym w tym celu spotkaniu poœwiêconym zakresowi opracowania, jego zasiêgowi, sposobom prezentacji danych i organizacji gromadzenia informacji dla potrzeb opracowania dotycz¹cego realizacji inwestycji. W spotkaniu uczestniczy³ Zarz¹d oraz przedstawiciele departamentów Urzêdu Marsza³kowskiego, w których bezpoœrednio lub za poœrednictwem jednostek organizacyjnych realizuje siê inwestycje. Wk³adem departamentów do prezentowanego opracowania jest przygotowanie podsumowañ w zakresie inwestycji w poszczególnych obszarach dzia³alnoœci u oraz wyselekcjonowanie i sporz¹dzenie opisów najwa niejszych inwestycji zrealizowanych przez ten w latach , jak równie weryfikacja, i, tam gdzie to konieczne, uzupe³nienie o dodatkowe dane sprawozdania dotycz¹cego inwestycji w latach (aneks). W opracowaniu materia³u wspólnie z Departamentem Rozwoju Regionalnego uczestniczy³y: Departament Kultury i jednostki pod jego nadzorem, Departament Zdrowia i jednostki pod jego nadzorem, Departament Infrastruktury i Gospodarki i jednostki pod jego nadzorem, Departament Edukacji, Departament Administracyjno-Gospodarczy, Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz jednostki pod jego nadzorem, Departament Koordynacji Programów Operacyjnych, zaœ ca³oœæ opracowania skonsultowano w Departamencie Finansów. Wprowadzenie

10 CZÊŒÆ I SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO NA TLE KRAJU W LATACH Joanna urawska Iwona M¹kolska Roland Wrzeciono Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju...

11

12 Uwagi metodologiczne Prezentowany materia³ dotyczy kszta³towania siê sytuacji spo³eczno- -gospodarczej województwa opolskiego w latach Podstawowym Ÿród³em przy opracowaniu by³y dane G³ównego Urzêdu Statystycznego w Warszawie oraz Urzêdu Statystycznego w Opolu, które poszerzono o inne dostêpne wydawnictwa i w³asne obliczenia.

13 1. Ocena sytuacji gospodarczej kraju 1.1. Produkt krajowy brutto Rok 2005 przyniós³ umiarkowany wzrost gospodarczy w porównaniu z wysokim tempem rozwoju obserwowanym w latach wczeœniejszych, zw³aszcza w roku poprzednim (tab. 1). Wed³ug wstêpnych szacunków, w roku 2005 realny wzrost produktu krajowego brutto (PKB) wyniós³ 3,2%; by³o to mniej od zanotowanego w roku akcesji Polski do Unii Europejskiej, tj. w 2004 oraz mniej ni w 2003, ale wiêcej ni w 2002 r. (tab. 1). Dynamika PKB w kraju w latach (w %) Tabela 1 Wyszczególnienie Dynamika PKB (œrednioroczna) Lata ,4 103,8 105,3 103,2 ród³o:informacja o sytuacji spo³eczno-gospodarczej kraju. Rok 2005, GUS, Warszawa I kwarta³ 2002 III kwarta³ 2002 I kwarta³ 2003 III kwarta³ 2003 I kwarta³ 2004 III kwarta³ 2004 I kwarta³ 2005 III kwarta³ 2005 Wykres 1. Dynamika PKB w kraju w latach (w %) Ocena sytuacji gospodarczej kraju

14 Ocena sytuacji gospodarczej kraju 13 Wartoœæ dodana brutto (WDB) w gospodarce narodowej w 2005 r., w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, wzros³a o 3,2%, wobec 5,1% w 2004 r., 3,6% w 2003 i 1,3% w 2002 r. Przyrost WDB w 2005 r. spowodowany by³ wzrostem tej e wartoœci w budownictwie (o 6,5%), przemyœle (o 3,9%) oraz w us³ugach rynkowych (o 3,0%). W us³ugach rynkowych w latach WDB zwiêksza³a siê systematycznie, chocia w ró nym tempie, w przemyœle zaœ ros³a od 2003 r., a w budownictwie od roku 2004 (tab. 2). Tabela 2 Dynamika WDB w kraju w latach w wybranych sektorach (w %) Wyszczególnienie Lata Dynamika WDB w: 101,3 103,6 105,1 103,2 przemyœle 99,5 107,8 111,5 103,9 budownictwie 91,0 97,1 102,7 106,5 us³ugach rynkowych 103,2 102,4 103,8 103,0 ród³o:jakwtab WskaŸnik poziomu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych W roku 2005 nast¹pi³o spowolnienie zjawisk inflacyjnych (wykr. 2). WskaŸnik dynamiki cen towarów i us³ug konsumpcyjnych wyniós³ wówczas 102,1%. W latach wczeœniejszych wartoœæ wskaÿnika by³a nieco ni sza (101,9% w 2002 r. i 100,8% w 2003 r.), ale w porównaniu do 2004, ceny w 2005 r. ros³y znacznie wolniej (tab. 3) rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres 2. Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w latach (analogiczny okres roku poprzedniego = 100%)

15 14 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... Tabela 3 Dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w kraju w latach (w %) Wyszczególnienie Lata Dynamika (œrednioroczna) 101,9 100,8 103,5 102,1 ród³o:jakwtab Podmioty gospodarcze, przemys³ i budownictwo. Rynek pracy W rejestrze REGON na koniec grudnia 2005 r. zarejestrowanych by³o 3615,6 tys. podmiotów gospodarki narodowej, czyli na przestrzeni lat najwiêcej. Liczba podmiotów gospodarki narodowej na koniec grudnia 2005 r. zwiêkszy³a siê o 1,1% w porównaniu do stanu z koñca grudnia 2004 r. By³a te wy sza ni w roku W latach liczba podmiotów gospodarczych waha³a siê. W latach i 2005 ros³a, co roku jednak w s³abszym tempie, zaœ w roku 2004 spad³a. Liczba zarejestrowanych spó³ek prawa handlowego wed³ug stanu na koniec grudnia 2005 r. wzros³a o 4,7% i wynios³a 230,6 tys. jednostek, ale tempo przyrostu spó³ek handlowych na przestrzeni lat s³ab³o. W roku 2004 przyrost liczby tych spó³ek by³ wiêkszy ni obecnie i wynosi³ 5,5%, zaœ w 2003 r. kszta³towa³ siê na poziomie 6,1%, a w 2002 r. 11,1%. Spó³ki z udzia³em kapita³u zagranicznego stanowi¹ 23,6% ogólnej liczby spó³ek prawa handlowego. Na koniec grudnia 2005 r., w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, ich liczba zwiêkszy³a siê o 5,5% i wynosi³a 54,4 tys. Tempo przyrostu spó³ek z udzia³em kapita³u zagranicznego, chocia nieznacznie, wzrasta (o 3,5% w 2002, o 3,4% w 2003 oraz o 5,5% w 2004 r.). W roku 2005 produkcja sprzedana przemys³u 1 w kraju wynios³a ,8 mln z³ i by³a o 4,0% wy sza ni w poprzednim roku. Wzrost wartoœci produkcji sprzedanej przemys³u w 2005 r. zanotowano w 14 województwach, w tym najwiêkszy w: dolnoœl¹skim, lubuskim i mazowieckim odpowiednio o: 10,5%, 8,8% i 8,0%. W dwóch województwach nast¹pi³ spadek produkcji, w tym w kujawsko-pomorskim o 3,0% i w opolskim o 2,2%. Tempo przyrostu produkcji sprzedanej przemys³u w 2005 r. by³o du o wolniejsze ni w roku poprzednim (112,3%) oraz w 2003 r. (108,7%), ale szybsze ni w roku 2002, wówczas wynosi³o ono 101,5%. 1 W przedsiêbiorstwach zatrudniaj¹cych powy ej 9 osób.

16 Ocena sytuacji gospodarczej kraju 15 Wartoœæ produkcji sprzedanej budownictwa w 2005 r. kszta³towa³a siê na poziomie ,1 mln z³ i odnotowano jej wzrost o 11,3%. W tym e roku wartoœæ produkcji sprzedanej budownictwa wzros³a w 14 województwach, w tym najbardziej w: ma³opolskim (24,3%), warmiñsko-mazurskim (19,9%) i podkarpackim (19,5%), spad³a zaœ w wielkopolskim (1,0%) i œwiêtokrzyskim (42,4%). Tempo przyrostu produkcji sprzedanej budownictwa w roku 2005 by³o szybsze ni w 2004, zaœ w latach notowano w tym zakresie spadki. Przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw 2 w 2005 r. wynios³o 4773,4 tys. osób i by³o o 1,9% wy sze ni w tym samym okresie roku poprzedniego. Wed³ug stanu z grudnia 2005 r. zarejestrowanych by³o 2773,0 tys. bezrobotnych. Stopa bezrobocia 3 w tym samym okresie wynios³a 17,6%. Wysokoœæ stopy bezrobocia waha³a siê od 13,8% w województwie ma³opolskim i mazowieckim do 27,5% w warmiñsko-mazurskim. Tabela 4 Podstawowe dane charakteryzuj¹ce sytuacjê spo³eczno-gospodarcz¹ w kraju w latach Wyszczególnienie Lata Ludnoœæ (stan w koñcu okresu, w tys.) Przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw (w tys.) 4 912, , , ,0 Dynamika przeciêtnego zatrudnienia w sektorze przedsiêbiorstw (w %) 95,6 96,2 99,1 101,9 Liczba podmiotów gospodarczych (w tys.) 3 468, , , ,6 Dynamika liczby podmiotów gospodarczych (w %) 104,3 103,3 99,9 101,1 Dynamika produkcji sprzedanej przemys³u (w %) 101,5 108,7 112,3 104,0 Dynamika produkcji sprzedanej budownictwa (w %) 91,0 94,1 102,5 111,3 Mieszkania oddane do u ytku (w tys.) 97,6 162,7 108,1 114,0 Liczba bezrobotnych (w tys.) 3 217, , , ,0 Dynamika liczby bezrobotnych (w %) 103,3 98,7 94,5 92,4 Stopa bezrobocia (w %) 18,0 20,0 19,0 17,6 ród³o:jakwtab. 1; Biuletyn Statystyczny 2005, nr 12, 2006, nr 1. 2 W jednostkach o liczbie pracuj¹cych powy ej 9 osób. 3 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo.

17 2. Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego w latach Zmiany demograficzne Wed³ug stanu na koniec wrzeœnia 2005 r. w województwie opolskim mieszka³o 1048,5 tys. osób. Z roku na rok liczba mieszkañców województwa zmniejsza siê, co wynika z malej¹cego przyrostu naturalnego i ujemnego salda migracji (tab. 5). Ludnoœæ województwa opolskiego w latach Tabela 5 Wyszczególnienie Liczba ludnoœci (31 XII, w tys. osób) WskaŸnik przyrostu naturalnego (w ) Saldo migracji sta³ych (w ) Lata * 1 061, , , ,5-0,8-1,2-0,9-0,8-4,3-4,0-3,2-3,1 * Stan na koniec wrzeœnia 2005 r. r ó d ³ o: Rocznik Demograficzny 2003; Rocznik Statystyczny Województw 2003; Ma³y Rocznik Statystyczny Polski 2005; Biuletyn Statystyczny 2005, IV kw. WskaŸnik przyrostu naturalnego na 1000 ludnoœci w 2005 r. 4 przybra³ w Opolskiem wartoœæ ujemn¹ i wynosi³ -0,8, a w kraju 0,1. We wszystkich powiatach, poza brzeskim, wskaÿnik przyrostu naturalnego by³ ujemny (mapa 1). 4 Za 9 miesiêcy. Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego...

18 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Przyrost naturalny w osobach np. 42 osoby w powiecie brzeskim (16) namys³owski (-13) kluczborski (-81) oleski (42) brzeski (-77) opolski Saldo migracji w osobach (-29) (-61) (-62) (-93) (-94) (-126) (-127) (-156) (-100) nyski (-116) prudnicki (41) krapkowicki (-104) g³ubczycki (-64) strzelecki (-83) kêdzierzyñsko- -kozielski Mapa 1. Saldo migracji i przyrost naturalny w województwie opolskim wg stanu na koniec wrzeœnia 2005 r. Liczba zawartych ma³ eñstw w 2005 r. w przeliczeniu na 1000 ludnoœci w województwie opolskim wynosi³a 4,8, przy œredniej krajowej równej 5, Bezrobocie Liczba zarejestrowanych w województwie opolskim bezrobotnych na koniec grudnia 2005 r. wynosi³a 69,4 tys. osób i by³o to o 5,1 tys. osób, tj. 6,9% mniej ni w koñcu grudnia 2004 r. By³a ona tak e ni sza ani eli w analogicznym okresie 2002 i 2003 r. (tab. 6). W roku 2005, od stycznia do listopada, notuje siê spadkow¹ tendencjê w zakresie liczby bezrobotnych. Tabela 6 Bezrobotni w województwie opolskim w latach (stan na koniec grudnia) Wyszczególnienie Lata Liczba bezrobotnych (w tys. osób) 83,4 81,6 74,6 69,4 Stopa bezrobocia (w %) 19,3 21,4 19,9 18,6 ród³o: Biuletyn Statystyczny 2002, grudzieñ, 2003, grudzieñ, 2004, IV kw., 2005, IV kw.; Komunikat o Sytuacji Spo³eczno-Gospodarczej 2005, nr 12.

19 18 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... Stopa bezrobocia w grudniu 2005 r. wynios³a 18,6%, co stawia³o Opolskie na 9 pozycji w rankingu województw. W tym samym czasie stopa bezrobocia w kraju kszta³towa³a siê na poziomie 17,6% (mapa 2). woj. opolskie = 18,6% namys³owski kluczborski oleski brzeski opolski nyski krapkowicki strzelecki prudnicki kêdzierzyñsko- -kozielski 9,0 14,2% 14,3 19,5% 19,6 24,8% 24,9 29,9% g³ubczycki Mapa 2. Stopa bezrobocia w powiatach województwa opolskiego w 2005 r. Kobiety stanowi³y 55,8% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych i na koniec grudnia 2005 r. ich liczba wynosi³a 38,7 tys. Na przestrzeni lat widaæ rosn¹cy udzia³ bezrobotnych kobiet w strukturze bezrobotnych. Przewagê w strukturze zarejestrowanych bezrobotnych wed³ug stanu na koniec grudnia 2005 r. stanowi³y osoby z wykszta³ceniem gimnazjalnym, podstawowym i niepe³nym podstawowym (35,4%) oraz zasadniczym zawodowym (32,7%). Bezrobotnych z wykszta³ceniem wy szym zarejestrowanych by³o 3,4 tys. osób i stanowili oni 4,9% ogólnej liczby bezrobotnych. W latach udzia³ bezrobotnych z wykszta³ceniem wy - szym zwiêksza³ siê. W strukturze bezrobotnych na koniec grudnia 2005 r. ludzie w wieku poni ej 25 lat stanowili ok. 21% ogó³u zarejestrowanych. Ich udzia³ w strukturze bezrobotnych w latach zmniejszy³ siê. Najwiêkszy udzia³ w strukturze bezrobotnych na koniec 2005 r. stanowili zarejestrowani w wieku lata (26,3%), a nastêpnie w wieku lata (25,5%). Ponad 80% w strukturze zarejestrowanych bezrobotnych w tym

20 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego czasie stanowi³y osoby bez prawa do zasi³ku. Osoby pozostaj¹ce bez pracy w okresie 12 miesiêcy od ukoñczenia nauki stanowi³y 4,2% zarejestrowanych bezrobotnych (tab. 7). Tabela 7 Struktura bezrobocia w województwie opolskim w latach (stan na koniec grudnia, w %) Wyszczególnienie Lata Udzia³ bezrobotnych kobiet 53,3 53,7 54,9 55,8 Udzia³ osób bezrobotnych w okresie 12 miesiêcy od ukoñczenia nauki 4,6 4,6-4,2 Udzia³ bezrobotnych w wieku do 24 lat 25,5 24,1 21,6 20,5 Udzia³ bezrobotnych z wykszta³ceniem wy szym 3,6 4,1 4,3 4,9 Udzia³ bezrobotnych bez prawa do zasi³ku (w %) 84,4 87,1 86,3 86,6 ród³o: Biuletyn Statystyczny 2002, grudzieñ, 2003, grudzieñ, 2004, IV kw., 2005, IV kw Zatrudnienie Liczba pracuj¹cych w gospodarce narodowej w województwie opolskim na koniec grudnia 2005 r. wynosi³a wed³ug szacunków GUS 300,3 tys. osób. Przeciêtne miesiêczne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw w roku 2005 wynosi³o 92,9 tys. osób i zwiêkszy³o siê o 1,6% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. W latach notowano raczej spadki w tym zakresie, z wyj¹tkiem 2005 r., kiedy po raz pierwszy od d³u szego czasu przeciêtne zatrudnienie wzros³o (wykr. 3). Zmiany przeciêtnego miesiêcznego zatrudnienia w sektorze przedsiêbiorstw w województwie opolskim w latach Tabela 8 Wyszczególnienie Przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw (w tys.) Lata ,5 94,2 91,5 92,9 Dynamika (okres poprzedni = 100%) 91,8 95,7 97,1 101,6 ród³o:jakwtab. 6.

21 20 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju I 2002 III 2002 V 2002 VII 2002 IX 2002 XI 2003 I 2003 III 2003 V 2003 VII 2003 IX 2003 XI 2004 I 2004 III 2004 V 2004 VII 2004 IX 2004 XI 2005 I 2005 III 2005 V 2005 VII 2005 IX 2005 XI przeciêtne miesiêczne zatrudnienie (w tys.) dynamika przeciêtnego miesiêcznego zatrudnienia (poprzedni miesi¹c = 100%) Wykres 3. Przeciêtne miesiêczne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw w województwie opolskim w latach W roku 2005 przeciêtne zatrudnienie zwiêkszy³o siê w sekcjach: handel i naprawy (o 6,1%), hotele i restauracje (o 5,6%), transport (o 2,6%) oraz w sektorze przemys³u (o 0,9%). W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego spadek zatrudnienia zanotowano w budownictwie (o 3,5%) oraz w sekcji obs³uga nieruchomoœci i firm (o 1,4%). Porównanie przeciêtnego zatrudnienia w 2005 r. do analogicznego okresu roku poprzedniego pokazuje spadek w sektorze publicznym o 10,7%, natomiast wzrost w sektorze prywatnym o 12,5% Wynagrodzenia w sektorze przedsiêbiorstw W roku 2005 odnotowano wzrost przeciêtnych realnych wynagrodzeñ brutto w sektorze przedsiêbiorstw. Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto w tym sektorze w Opolskiem w 2005 r. wynosi³o 2206,17 z³ i by³o wy - sze o 2,5% ni w 2004 r. (tab. 9). Porównuj¹c je jednak z wartoœci¹ œredniego wynagrodzenia w Polsce mo na stwierdziæ, i by³o ono ni sze o 309,7 z³. W latach w województwie opolskim nast¹pi³ przyrost przeciêtnego miesiêcznego wynagrodzenia brutto (wykr. 4).

22 Tabela 9 Zmiany przeciêtnego miesiêcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiêbiorstw w województwie opolskim w latach Wyszczególnienie Lata Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiêbiorstw (w z³) 2 024, , , ,17 Dynamika (okres poprzedni = 100%) 103,9 102,1 104,2 102,5 ród³o: Jakwtab. 6. Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego I 2002 III 2002 V 2002 VII 2002 IX 2002 XI 2003 I 2003 III 2003 V 2003 VII 2003 IX 2003 XI 2004 I 2004 III 2004 V 2004 VII 2004 IX 2004 XI 2005 I 2005 III 2005 V 2005 VII 2005 IX 2005 XI przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie (w z³) dynamika przeciêtnego miesiêcznego wynagrodzenia (poprzedni miesi¹c 100%) Wykres 4. Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie w sektorze przedsiêbiorstw w województwie opolskim w latach We wszystkich sekcjach PKD z wyj¹tkiem hoteli i restauracji oraz transportu w 2005 r. nast¹pi³ wzrost p³ac. Wynagrodzenia wzros³y najbardziej w sekcji obs³uga nieruchomoœci i firm o 7,4% oraz w handlu i naprawach o 4,7%. Analizuj¹c wysokoœæ wynagrodzeñ w 2005 r. wed³ug sektorów w³asnoœciowych, odnotowuje siê zdecydowanie wy szy poziom wynagrodzeñ w sektorze publicznym (2735,18 z³), ni w prywatnym (2094,37 z³), jednak- e w prywatnym wynagrodzenia ros³y szybciej ni w publicznym, odpowiednio o 3,4 i 1,7% Podmioty gospodarki narodowej Liczba podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim na przestrzeni lat systematycznie wzrasta³a. Tempo wzrostu by³o

23 22 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... jednak zró nicowane. Na koniec grudnia 2005 r. w rejestrze REGON w O- polskiem zarejestrowanych by³o podmiotów gospodarki narodowej, tj. o 2175 (2,5%) wiêcej ni w 2004 r., kiedy liczba podmiotów wzros³a o 1,1%, w 2003 r. o 2,9%, a w roku 2002 o 3,8% (wykr. 5) liczba podmiotów (w tys.) dynamika podmiotów gospodarki narodowej Wykres 5. Liczba i dynamika podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim w latach Pomimo wzrostu liczby przedsiêbiorstw w województwie opolskim, wskaÿniki przedsiêbiorczoœci s¹ od lat ni sze od œredniej krajowej (wykr. 6, tab. 10), a rozmieszczenie podmiotów gospodarczych w regionie charakteryzuje siê du ym zró nicowaniem przestrzennym (mapa 3) rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 województwo opolskie Polska Wykres 6. WskaŸnik przedsiêbiorczoœci w województwie opolskim oraz w Polsce w latach Tabela 10 WskaŸnik przedsiêbiorczoœci w województwie opolskim w porównaniu do œredniej krajowej w latach Wyszczególnienie Lata Województwo opolskie 80,1 82,8 84,1 86,4 Polska 90,7 93,8 93,7 94,7 ród³o:jakwtab. 7.

24 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego W sektorze prywatnym w 2005 r. zarejestrowanych by³o podmiotów (tj. 94,2% ogó³u podmiotów), a w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego ich liczba zwiêkszy³a siê o 2101 (2,5%). Sektor publiczny skupia³ 5256 jednostek, czyli o 74 (1,4%) wiêcej ni w roku Na przestrzeni lat zaobserwowano systematyczny wzrost liczby podmiotów w obu sektorach. namys³owski kluczborski oleski brzeski opolski strzelecki nyski krapkowicki prudnicki 55,3 68,7 68,8 82,2 82,3 95,5 powiat grodzki Opole 150,9 g³ubczycki W strukturze podmiotów w województwie opolskim w 2005 r. dominuj¹ jednostki sekcji handel i naprawy. W koñcu grudnia 2005 r. w rejestrze REGON zarejestrowanych by³o takich podmiotów, tj. 30,4% ogólnej ich liczby. W przemyœle odnotowano 8547 podmiotów (tj. 9,4%), budownictwie 9636 (10,6%), transporcie, gospodarce magazynowej i ³¹cznoœci 5246 (5,8%), obs³udze nieruchomoœci i firm (18,4%), poœrednictwie finansowym 3717 podmiotów (4,1%). Liczba spó³ek prawa handlowego w koñcu 2005 r. wynios³a 4467, tj. o 3,5% wiêcej ni w grudniu roku 2004,wówczas przyrost liczby tych spó³ek by³ wiêkszy i wynosi³ 4,7%, zaœ w roku ,8%, a w 2002 r. 11,4%. W roku 2005 liczba spó³ek handlowych z udzia³em kapita³u zagranicznego wynios³a 1190, tj. o 3,7% wiêcej ni w analogicznym okresie roku po- kêdzierzyñsko- -kozielski Mapa 3. WskaŸnik przedsiêbiorczoœci w powiatach województwa opolskiego w 2005 r.

25 24 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... przedniego. W latach obserwowano sta³y wzrost ich liczby, œrednio na poziomie ok. 3,7% rocznie. W strukturze podmiotów gospodarki narodowej dominuj¹ jednostki najmniejsze. W roku 2005 liczba podmiotów zatrudniaj¹cych do 9 pracowników zwiêkszy³a siê o 2074 firmy, tj. o 2,5%, zaœ zatrudniaj¹cych pracowników o 130 firm, tj. o 4,0%. Zmniejszy³a siê natomiast liczba podmiotów zatrudniaj¹cych pracowników o 24 firmy, tj. o 3,3%, zaœ zatrudniaj¹cych o 5 firm, tj. o 6,0%. Liczba firm zatrudniaj¹cych 1000 pracowników i wiêcej pozosta³a na tym samym poziomie jak w 2004 r. W strukturze podmiotów gospodarki narodowej na przestrzeni lat obserwowano podobne tendencje w ka dym z analizowanych przedzia³ów liczby pracuj¹cych (tab. 11). Tabela 11 Liczba podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim oraz wskaÿniki dynamiki wg wielkoœci jednostek w latach (stan na koniec okresu) Wyszczególnienie Lata liczba dynamika* liczba dynamika* liczba dynamika* liczba dynamika* Razem , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , i wiêcej 16 80, , , ,0 * Analogiczny okres roku poprzedniego = 100%. ród³o:zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej 2005 r., GUS, Warszawa Od roku 2002 obserwuje siê systematyczny spadek liczby podmiotów nowo zarejestrowanych, jednak w 2005 r. odnotowano zmianê w tym zakresie zg³osi³o siê 5,4 tys. nowych podmiotów gospodarki narodowej, tj. o 6,9% wiêcej ni w 2004 r. W roku 2004 nast¹pi³ spadek liczby nowych zarejestrowañ o 9,1%, w 2003 r. o 7,1%, a w 2002 o 27,9%. Analogiczn¹ sytuacjê zaobserwowano analizuj¹c liczbê wyrejestrowanych podmiotów, gdzie od 2002 r. natomiast notujê siê wzrost liczby wyrejestrowañ (w roku 2002 o 8,1%, w 2003 o 7,5%, a w 2004 r. o 8,2%), w 2005 r. nast¹pi³ spadek liczby wyrejestrowañ wyrejestrowa³o siê 3,1 tys. podmiotów, tj. 7,4% (tab. 12).

26 - - Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Tabela 12 Liczba podmiotów gospodarki narodowej nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych w województwie opolskim w latach Wyszczególnienie Lata Nowo zarejestrowane Wyrejestrowane ród³o: Jakwtab. 11. Województwo opolskie pod wzglêdem wskaÿnika dynamiki liczby podmiotów gospodarki narodowej plasuje siê na 3 pozycji w kraju. W roku 2005 dynamika w Opolskiem wynios³a 102,5%, a œrednio w kraju 101,1% (wykr. 7) , , lubuskie mazowieckie opolskie wielkopolskie ³ódzkie pomorskie œwiêtokrzyskie zachodniopomorskie kujawskopomorskie warmiñskomazurskie ma³opolskie lubelskie podkarpackie dolnoœl¹skie œl¹skie podlaskie Polska Wykres 7. Dynamika liczby podmiotów gospodarki narodowej w uk³adzie województw w 2005 r. (2004 r. = 100%) W koñcu grudnia 2005 r. najwiêcej podmiotów zarejestrowanych by³o w mieœcie Opolu oraz w powiecie nyskim , natomiast najmniej w namys³owskim 3713, g³ubczyckim 3757 i prudnickim 4218 podmiotów. W latach liczba jednostek zarejestrowanych w systemie REGON zwiêkszy³a siê o 6,6%. Najwy sza dynamika liczby podmiotów gospodarki narodowej w 2005 r. (w porównaniu do 2002 r.) widoczna by³a w powiatach opolskim i kluczborskim. Najni sz¹ dynamikê i spadek liczby podmiotów odnotowano w prudnickim spadek o 1,3% (tab. 13).

27 26 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... Tabela 13 Podmioty gospodarki narodowej w powiatach województwa opolskiego w latach (stan w koñcu okresu) Wyszczególnienie Lata Dynamika w 2005 r (2002 r. = 100%) Brzeski ,9 G³ubczycki ,1 Kêdzierzyñsko-kozielski ,0 Kluczborski ,6 Krapkowicki ,9 Namys³owski ,0 Nyski ,0 Oleski ,2 Opolski ,7 Prudnicki ,7 Strzelecki ,4 Miasto Opole ,2 Razem ,6 ród³o:jakwtab Wyniki finansowe przedsiêbiorstw Analiza wyników finansowych przedsiêbiorstw w latach wykaza³a, i w Opolskiem nast¹pi³a poprawa sytuacji ekonomicznej. W badanym okresie zanotowano wzrost w zakresie kszta³towania siê przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci. Wyj¹tek stanowi³ rok 2005, kiedy zaobserwowano spadek wartoœci przychodów, w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, a jego wartoœæ ukszta³towa³a siê na poziomie mln z³. Na przestrzeni lat utrzyma³a siê równie tendencja wzrostowa wartoœci kosztów uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci. W roku 2005 koszty uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci wynios³y mln z³ (tab. 14). W roku 2005 zmianie uleg³a przede wszystkim relacja przychodów do kosztów ich uzyskania. W porównaniu do 2004 r. przychody z ca³okszta³tu dzia³alnoœci spad³y o 3,5%, podczas gdy koszty ich uzyskania wzros³y o 0,6%. Wp³yw na spadek wartoœci przychodów mia³o zmniejszenie siê przychodów netto ze sprzeda y produktów o 4,5%.

28 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Z ogólnej wartoœci przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w 2005 r. 67,0% stanowi³y przychody osi¹gniête przez podmioty sektora prywatnego, a ich wartoœæ zwiêkszy³a siê w porównaniu z rokiem 2004 o 9,7%. W sektorze publicznym zanotowano natomiast spadek wartoœci przychodów o 22,4%. Tabela 14 Przychody i koszty z ca³okszta³tu dzia³alnoœci w województwie opolskim w latach (w mln z³) Wyszczególnienie Lata Przychody z ca³okszta³tu dzia³alnoœci, w tym: , , , ,0 sektor publiczny 5 829, , , ,0 sektor prywatny , , , ,0 Koszty uzyskania przychodów z ca³okszta³tu dzia³alnoœci, w tym: , , , ,0 sektor publiczny 5 925, , , ,4 sektor prywatny , , , ,6 Przychody netto ze sprzeda y produktów , , , ,6 Koszty w³asne sprzedanych produktów , , , ,6 ród³o:jakwtab. 7. Zmiany w kszta³towaniu siê przychodów i kosztów w badanych przedsiêbiorstwach spowodowa³y, e wskaÿnik poziomu kosztów w latach mala³. W roku 2005 zaobserwowano jednak wzrost tego wskaÿnika, osi¹gn¹³ on wartoœæ 92,5% i w porównaniu do roku 2004 wzrós³ o 3,8 punktu procentowego (pp.), ale ci¹gle kszta³towa³ siê na korzystnym poziomie poni ej 100%. W roku 2004 wynosi³ on 88,7%, w ,5%, a w 2002 r. 101,2%. Na przestrzeni lat w opolskich przedsiêbiorstwach zanotowano poprawê sytuacji w zakresie wartoœci wskaÿnika poziomu kosztów w badanych sekcjach. W roku 2005 we wszystkich badanych sekcjach wskaÿniki kszta³towa³y siê poni ej poziomu 100%. Najwiêksz¹ poprawê w zakresie wartoœci wskaÿnika poziomu kosztów zanotowano w sekcji przetwórstwo przemys³owe. W roku 2005 wskaÿnik wynosi³ 91,4%, podczas gdy w 2002 r. 102,4%. W budownictwie wskaÿnik ten po raz pierwszy w roku 2005 spad³ poni ej poziomu 100% i wynosi³ 99,4%, co wskazuje na uzyskanie rentownoœci tego sektora. W sekcji transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ wskaÿnik spad³ poni ej 100% ju w 2004 r. Tendencja ta utrzyma³a siê równie w roku nastêpnym (wykr. 8).

29 28 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju przetwórstwo przemys³owe budownictwo handel i naprawy transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ obs³uga nieruchomoœci i firm 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok Wykres 8. WskaŸnik poziomu kosztów w wybranych sekcjach PKD w województwie opolskim w latach Porównanie sytuacji w zakresie relacji przychodów i kosztów w odniesieniu do œredniej krajowej wskazuje na poprawê stanu w Opolskiem. Od roku 2004 relacja ta w województwie jest korzystna (wskaÿnik ni szy ni œrednio w kraju), co œwiadczy o tym, e opolskie przedsiêbiorstwa wykazuj¹ lepsze wskaÿniki ni œrednio w kraju. W roku 2005 ró nica ta wynios³a 2,6 pp. na korzyœæ (wykr. 9) ,2 99,3 97,5 97,2 Polska województwo opolskie 94,3 95, ,7 92, I III 2002 I VI 2002 I IX 2002 I XII 2003 I III 2003 I VI 2003 I IX 2003 I XII 2004 I III 2004 I VI 2004 I IX 2004 I XII 2005 I III 2005 I VI 2005 I IX 2005 I XII Wykres 9. WskaŸnik poziomu kosztów w województwie opolskim i w Polsce w latach Sytuacja w zakresie kszta³towania siê przychodów i kosztów ma swoje prze³o enie na wyniki finansowe zanotowane w badanych przedsiêbiorstwach. W porównaniu do analogicznego okresu roku 2004 wynik finansowy ze sprzeda y produktów, towarów i materia³ów zmniejszy³ siê o 986,7 mln z³ (spadek o 63,8%), osi¹gaj¹c wartoœæ 1735,5 mln z³. W roku 2004 wynosi³ on 2722,2 mln z³, w ,5 mln z³, a w 2002 r. 516,1 mln z³ (tab. 15). Na przestrzeni lat obserwowano systematyczny wzrost wyniku finansowego brutto, który w 2004 r. osi¹gn¹³ wartoœæ 2444,2 mln z³.

30 Odwrócenie tej tendencji mia³o miejsce w 2005 r., kiedy nast¹pi³ spadek, a wynik osi¹gn¹³ wartoœæ 1642,9 mln z³. W roku 2003 wynik finansowy brutto kszta³towa³ siê na poziomie 462,3 mln z³, a w 2002 r. by³ ujemny i wynosi³ -175,6 mln z³. Analogiczn¹ sytuacjê zaobserwowano analizuj¹c wynik finansowy netto, który w 2005 r. wyniós³ 1294,7 mln z³ i by³ ni szy ni w 2004 r. o 651 mln z³. W roku 2004 wyniós³ 1945,7 mln z³, w ,1 mln z³, a w 2002 r. by³ ujemny i ksztatowa³ siê na poziomie -312,8 mln z³. Obserwowane spadki s¹ m.in. efektem bardzo wysokich wartoœci osi¹gniêtych w 2004 r., wynikaj¹cych z bardzo du ej wartoœci sprzeda y produktów. Wyniki finansowe przedsiêbiorstw w 2005 (w mln z³) Wyszczególnienie Lata Tabela Wynik finansowy ze sprzeda y produktów, towarów i materia³ów 516,1 902, , ,5 Wynik finansowy brutto -175,6 462, , ,9 Wynik finansowy netto -312,8 322, , ,7 ród³o:jakwtab. 7. Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego WskaŸniki rentownoœci obrotu brutto oraz netto w 2005 r. wynios³y odpowiednio 7,9 i 6,2%. W porównaniu z analogicznym okresem roku 2004 by³y ni sze odpowiednio o 3,4 i 2,8 pp. Analiza wartoœci wskaÿników rentownoœci brutto oraz netto zanotowanych w województwie opolskim w porównaniu do œredniej krajowej œwiadczy, pomimo spadku wartoœci, o lepszej sytuacji województwa opolskiego (wykr. 10 i 11). 14,0 12,0 10,0 8,0 Polska województwo opolskie 6,0 4,0 2,0 0,0-2, I III 2002 I VI 2002 I IX 2002 I XII 2003 I III 2003 I VI 2003 I IX 2003 I XII 2004 I III 2004 I VI 2004 I IX 2004 I XII 2005 I III 2005 I VI 2005 I IX 2005 I XII Wykres 10. WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto w województwie opolskim i w Polsce w latach

31 30 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju Polska województwo opolskie 2002 I III 2002 I VI 2002 I IX 2002 I XII 2003 I III 2003 I VI 2003 I IX 2003 I XII 2004 I III 2004 I VI 2004 I IX 2004 I XII 2005 I III 2005 I VI 2005 I IX 2005 I XII Wykres 11. WskaŸnik rentownoœci obrotu netto w województwie opolskim i w Polsce w latach Najwy sze wartoœci wskaÿników rentownoœci obrotu brutto i netto w 2005 r. zanotowano w sekcji przetwórstwo przemys³owe odpowiednio 9,2 i 7,3%, najni sze zaœ w sekcji budownictwo 0,6 i 0,1% (tab. 16). WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto i netto w województwie opolskim w 2005 r. (w %) Tabela 16 Wyszczególnienie Ogó³em Przetwórstwo przemys³owe Handel i naprawy Obs³uga nieruchomoœci i firm Budownictwo Transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ WskaŸnik rentownoœci obrotu brutto WskaŸnik rentownoœci obrotu netto 7,9 9,2 4,0 3,6 0,6 1,2 6,2 7,3 3,4 2,9 0,1 1,0 ród³o: Biuletyn Statystyczny 2005, IV kw. W badanej grupie przedsiêbiorstw w województwie opolskim 74,1% wykaza³o w 2005 r. zysk netto. Najwiêcej przedsiêbiorstw, które zakoñczy³y ten e rok zyskiem netto odnotowano w handlu i naprawach (81,1%), najmniej natomiast w sekcji transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ jedynie 68,0% (tab. 17).

32 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Tabela 17 Udzia³ liczby przedsiêbiorstw wykazuj¹cych zysk netto w ogólnej liczbie jednostek w województwie opolskim w 2005 r. (w %) Wyszczególnienie Budownictwo Transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ Obs³uga nieruchomoœci i firm Przetwórstwo przemys³owe Handel i naprawy Rentowne 69,0 68,0 69,6 73,5 81,1 Deficytowe 31,0 32,0 30,4 26,5 18,9 ród³o:jakwtab. 16. W roku 2005 wskaÿnik udzia³u liczby podmiotów wykazuj¹cych zysk netto w ogólnej liczbie przedsiêbiorstw w województwie opolskim w porównaniu do œredniego wyniku w kraju kszta³towa³ siê na zbli onym poziomie, z wyj¹tkiem budownictwa oraz transportu, gospodarki magazynowej i ³¹cznoœci. Udzia³ jednostek rentownych w budownictwie w Opolskiem wyniós³ 69,0%, natomiast w kraju 83,2%, zaœ w sekcji transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ odpowiednio 68,0 i 61,1% (tab. 18). Tabela 18 Udzia³ jednostek rentownych w poszczególnych sekcjach PKD w województwie opolskim i w Polsce w 2005 r. (w %) Ogó³em Transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ Przetwórstwo przemys³owe Handel i naprawy Obs³uga nieruchomoœci i firm Wyszczególnienie Budownictwo Województwo opolskie 74,1 68,0 73,5 81,1 69,6 69,0 Polska 76,0 61,1 76,1 78,6 68,0 83,2 ród³o: Jak w tab. 16. Wartoœæ maj¹tku obrotowego opolskich przedsiêbiorstw w latach sukcesywnie ros³a. W roku 2005 wynios³a 7913,2 mln z³ i by³o to o 6,6% wiêcej ni w roku poprzednim 7424,5 mln z³. Wartoœæ maj¹tku w 2003 r. kszta³towa³a siê na poziomie 5191,5 mln z³, a w 2002 r. 5095,7 mln z³. Blisko 40% wartoœci aktywów obrotowych w 2005 r. stanowi³y nale noœci krótkoterminowe, ich wartoœæ wynosi³a 3123,2 mln z³. W porównaniu z rokiem 2004 w 2005 zmniejszy³a siê wartoœæ zobowi¹zañ krótkoterminowych o 4,0% i wynios³a 4826,9 mln z³ oraz d³ugoterminowych o 10,7% i wynios³a 3965,9 mln z³. W roku 2004 wartoœæ zobowi¹zañ d³ugoterminowych wynios³a 4441,7 mln z³, w 2003 r. 4798,4 mln z³, a w 2002 r. 5390,0 mln z³ (tab. 19).

33 32 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... Aktywa obrotowe i zobowi¹zania przedsiêbiorstw w województwie opolskim w latach (w mln z³) Tabela 19 Aktywa obrotowe Zobowi¹zania krótkoterminowe Lata ogó³em ogó³em zapasy produkty gotowe w tym m.in. towary nale noœci krótkoterminowe ogó³em w tym z tytu³u dostaw i us³ug ogó³em kredyty bankowe i po yczki w tym m.in. z tytu³u dostaw i us³ug Zobowi¹zania d³ugoterminowe ogó³em , ,0 352,8 360, , , , , , , , ,5 328,5 283, , , , , , , , ,7 399,7 337, , , , , , , , ,4 522,3 344, , , , , , ,9 ród³o:jakwtab. 7.

34 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Nak³ady inwestycyjne Na przestrzeni lat nak³ady inwestycyjne w du ych i œrednich przedsiêbiorstwach systematycznie ros³y, zaœ w 2005 r. nast¹pi³ nieznaczny spadek ich wartoœci. Wynios³y one 943,1 mln z³ (w cenach bie ¹cych), co stanowi³o wartoœæ o 1,9% mniejsz¹ ni w 2004 r. W roku 2004 zanotowano wzrost wartoœci nak³adów inwestycyjnych o 36,3%, w 2003 o 5,2%, a w 2002 r. o 14,0% (tab. 20). Lata Tabela 20 Nak³ady inwestycyjne w województwie opolskim w latach (w tys. z³) ogó³em ogó³em Nak³ady inwestycyjne budynki i budowle na œrodki trwa³e maszyny, urz¹dzenia techniczne i narzêdzia transport ,0 664,0 249,3 361,1 38, ,4 704,6 188,2 455,8 56, ,8 961,2 373,5 511,7 72, ,1 942,9 290,4 566,8 81,7 ród³o:jakwtab. 7. Dynamika wzrostu nak³adów inwestycyjnych w opolskich przedsiêbiorstwach w 2005 r. by³a ni sza ni œrednio w kraju, gdy w Polsce nak³ady inwestycyjne zwiêkszy³y siê o 8,6% (wykr. 12). Podobnie jak w latach ubieg³ych, nak³ady inwestycyjne w wiêkszoœci przeznaczane by³y na zakup œrodków trwa³ych 98,1% ogó³u nak³adów. 120 Polska województwo opolskie nak³ady inwestycyjne ogó³em œrodki trwa³e budynki i budowle maszyny, urz¹dzenia techniczne i narzêdzia œrodki transportu Wykres 12. Dynamika nak³adów inwestycyjnych w województwie opolskim i w Polsce w 2005 r. (2004 r. = 100%)

35 34 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... W porównaniu z rokiem 2004 wartoœæ nak³adów na zakup œrodków trwa³ych zmniejszy³a siê w 2005 r. o 1,9%. Podobnie jak w latach ubieg³ych, w ogólnej kwocie nak³adów na œrodki trwa³e najwiêcej wydatkowano na zakup maszyn, urz¹dzeñ technicznych i narzêdzi ok. 60% przemys³ budownictwo handel i naprawy transport, gospodarka magazynowa i³¹cznoœæ Wykres 13. Dynamika nak³adów inwestycyjnych w wybranych sekcjach PKD w województwie opolskim i w Polsce w 2005 r. (2004 r. = 100%) Analizuj¹c zmiany nak³adów inwestycyjnych w badanych sekcjach PKD w 2005 r., województwo opolskie charakteryzuj¹ mniej korzystne wyniki w tym zakresie w porównaniu z danymi krajowymi, z wyj¹tkiem sekcji budownictwo i transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ. W Opolskiem w 2005 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku 2004, najwiêkszy wzrost nak³adów odnotowano w sekcji budownictwo (o 79,8%) oraz w sekcji transport, gospodarka magazynowa i ³¹cznoœæ (o 25,1%). Niewielki wzrost o 0,6% wyst¹pi³ równie w przemyœle. Na uwagê zas³uguje du y spadek (o 36,4%) nak³adów w handlu i us³ugach. Œrednio w kraju sekcja ta odnotowa³a wzrost nak³adów o 11,9% (wykr. 13) Wyniki dzia³alnoœci gospodarczej w poszczególnych sekcjach PKD Produkcja sprzedana przemys³u Wartoœæ produkcji sprzedanej przemys³u w województwie opolskim w 2005 r. wynosi³a ,7 mln z³ i by³a ni sza ni w 2004 r. o 2,2%. W latach notowano wzrost wartoœci produkcji sprzedanej przemys³u (wykr. 14).

36 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego Tabela 21 Wielkoœæ i dynamika produkcji sprzedanej przemys³u w województwie opolskim w latach Wyszczególnienie Lata Produkcja sprzedana przemys³u (w mln z³) , , , ,7 Dynamika (w %) 99,8 108,6 110,6 97,8 ród³o:jakwtab I III V VII IX XI 2003 I III V VII IX XI 2004 I III V VII IX XI 2005 I III V VII IX XI Wykres 14. Produkcja sprzedana przemys³u w województwie opolskim w latach Tabela 22 Dynamika wielkoœci produkcji wybranych wyrobów przemys³owych w województwie opolskim w 2005 r. (w %) Wyszczególnienie Rok 2005 Obuwie z wierzchami ze skóry 71,8 Wapno 71,9 Koks 79,2 P³yty dachowe z cementu 88,4 Sery niedojrzewaj¹ce i twaróg 89,3 Cement portlandzki 94,6 Mas³o 95,4 Energia elektryczna 96,4 Nawozy azotowe mineralne lub chemiczne 98,9 Piwo 105,8 Mleko 107,9 ród³o: Biuletyn Statystyczny 2005, IV kw. W roku 2005 nast¹pi³ spadek produkcji w przypadku 9 na 11 wyrobów przemys³owych, jakie badane s¹ przez Urz¹d Statystyczny w Opolu (tab. 22). Wzrost produkcji sprzedanej przemys³u w roku 2005 zanotowa³y prawie wszystkie województwa w Polsce. W dwóch (w tym w opolskim) nast¹pi³ spadek w tym zakresie. Pod wzglêdem wskaÿnika dynamiki produkcji sprzedanej Opolskie uplasowa³o siê na przedostatnim miejscu w rankingu województw. Dynamika produkcji sprzedanej przemys³u w kraju wynosi³a 4,1% (wykr. 15).

37 36 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju dolnoœl¹skie lubuskie mazowieckie ma³opolskie wielkopolskie œwiêtokrzyskie lubelskie podlaskie podkarpackie ³ódzkie zachodniopomorskie warmiñsko- -mazurskie pomorskie œl¹skie opolskie kujawsko- -pomorskie POLSKA Wykres 15. Dynamika produkcji sprzedanej przemys³u w 2005 r. wg województw (w %) Budownictwo i mieszkania Wartoœæ produkcji sprzedanej budownictwa w województwie opolskim w 2005 r. wynosi³a 1211,4 mln z³ i by³a wy sza od notowanej w analogicznym okresie roku poprzedniego o 1,2%. W latach nast¹pi³ spadek wartoœci produkcji sprzedanej budownictwa. Dane za 2004 r. wskazuj¹ na zmianê sytuacji w tym zakresie, a w roku 2005 nast¹pi³o ugruntowanie korzystnych tendencji (tab. 23). Zwiêkszaj¹c¹ siê dynamikê produkcji sprzedanej budownictwa notowano od 2002 r. (wykr. 16). Tabela 23 Wielkoœæ i dynamika produkcji sprzedanej budownictwa w latach Wyszczególnienie Lata Produkcja sprzedana budownictwa (w mln z³) 1 155,8 991, , ,4 Dynamika (w %) 92,2 85,8 120,7 101,2 ród³o:jakwtab. 7. W roku 2004 województwo opolskie charakteryzowa³o siê najwy szym, spoœród wszystkich województw, wskaÿnikiem dynamiki produkcji sprzedanej budownictwa. W nastêpnym roku wzrost produkcji sprzedanej budownictwa w Opolskiem utrzyma³ siê, jednak tempo by³o zdecydowanie mniejsze ni rok wczeœniej (14 pozycja).

38 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres 16. Dynamika produkcji sprzedanej budownictwa w województwie opolskim w latach Wed³ug wstêpnych danych w 2005 r. w Opolskiem oddano do u ytku 1157 mieszkañ, tj. o 6,0% mniej ni w roku poprzednim, co uplasowa³o województwo na 12 pozycji pod wzglêdem dynamiki liczby mieszkañ oddanych do u ytku. W kraju liczba mieszkañ oddanych do u ytku zwiêkszy³a siê o 5,5%. W rankingu województw w latach opolskie zajmowa³o odpowiednio pozycje: 6, 3 i 14. W roku 2005 powierzchnia u ytkowa mieszkañ oddanych do u ytku wynosi³a 141,4 tys. m 2. W Opolskiem w latach oddano ³¹cznie 6360 mieszkañ, z czego ponad 1/3 w 2003 r. (wykr. 17) Wykres 17. Liczba mieszkañ oddanych do u ytku w województwie opolskim w latach

39 38 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego na tle kraju... Analizuj¹c lata , nale y stwierdziæ, e najwiêcej mieszkañ oddano w budownictwie indywidualnym (4757 mieszkañ), nastêpnie zaœ w mieszkalnictwie spó³dzielczym (883) oraz tych przeznaczonym na sprzeda lub wynajem (534). Tabela 24 Mieszkania oddane do u ytku w województwie opolskim w latach Wyszczególnienie Lata Liczba mieszkañ oddanych do u ytku ogó³em, w tym m.in.: spó³dzielnie mieszkaniowe budownictwo indywidualne przeznaczone na sprzeda lub wynajem _* * W roku 2005 nie oddano adnego mieszkania przeznaczonego na sprzeda lub wynajem. ród³o:jakwtab Handel i ceny Sprzeda detaliczna przedsiêbiorstw handlowych i niehandlowych, o liczbie pracuj¹cych powy ej 9, zrealizowana w 2005 r. w województwie opolskim wynios³a 3046,2 mln z³ i by³a o 2,7% wy sza ni w roku poprzednim. W latach zaobserwowano wahania w zakresie wielkoœci sprzeda- y detalicznej. W roku 2002 i 2003 zanotowano spadek sprzeda y detalicznej, natomiast od roku nastêpnego obserwuje siê w tym zakresie wzrost. W roku 2004 zarejestrowano 25% wzrost sprzeda y detalicznej, a tendencja ta utrzyma³a siê równie w 2005 r. Sprzeda detaliczna przedsiêbiorstw handlowych i niehandlowych w województwie opolskim w latach Tabela25 Wyszczególnienie Lata Sprzeda detaliczna (w mln z³) 2 503, , , ,2 Dynamika (w %) 97,6 94,4 125,4 102,7 ród³o:opracowanie w³asne na podstawie: Komunikat o Sytuacji Spo³eczno-Gospodarczej 2002, nr 12, 2003, nr 12, 2004, IV kw., 2005, IV kw. W roku 2005, w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, najbardziej wzros³a sprzeda detaliczna w przedsiêbiorstwach zajmuj¹cych siê m.in. zbytem mebli, RTV, AGD; pojazdów samochodowych

40 i motocykli; farmaceutyków, kosmetyków i sprzêtu rehabilitacyjnego. Najwiêkszy spadek dotyczy³ m.in. sprzeda y prasy, ksi¹ ek oraz pozosta³ej sprzeda y w niewyspecjalizowanych sklepach. Analizuj¹c lata , nale y stwierdziæ, e zdecydowanie zwiêkszy³a siê sprzeda pojazdów samochodowych i motocykli oraz sprzêtu RTV i AGD. W roku 2004 zanotowano trzykrotny wzrost sprzeda y prasy i ksi¹ ek, a lata charakteryzuj¹ siê spadkiem sprzeda y m.in. paliw i wyrobów w³ókienniczych. W roku 2005 województwo opolskie charakteryzowa³o siê spowolnieniem zjawisk inflacyjnych. WskaŸnik dynamiki cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w Opolskiem w trzech kwarta³ach 2005 r. wyniós³ 102,6. W latach obserwowano znaczne wahania tego wskaÿnika. Od po³owy 2004 r. notowano w porównaniu do poprzedzaj¹cego go kwarta³u, systematyczny spadek kwartalnych wartoœci wskaÿnika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych (wykr. 18). 102,5 102,0 101,5 101,0 100,5 100,0 99,5 99,0 98,5 98,0 Ocena sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego ,5 I III 2002 IV VI 2002 VII IX 2002 X XII 2002 I III 2003 IV VI 2003 VII IX 2003 X XII 2003 I III 2004 IV VI 2004 VII IX 2004 X XII 2004 I III 2005 IV VI 2005 VII IX 2005 województwo opolskie Polska Wykres 18. WskaŸnik cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w województwie opolskim i w Polsce w latach (kwarta³ poprzedni = 100%) 2.9. Podsumowanie W roku 2005 odnotowano nieco s³absze tendencje w gospodarce. Tempo wzrostu gospodarczego by³o wolniejsze ni przed rokiem akcesji Polski do Unii Europejskiej. W kolejnych kwarta³ach 2005 r. obserwowano stopniow¹ poprawê dynamiki gospodarczej i korzystne zmiany w zakresie sytuacji na rynku pracy, w warunkach obni aj¹cej siê inflacji. Okres ten charak-