Warszawa, 1 lutego 2017 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-IX.431.1.10.2016.JK WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Pani Dorota Polańska Dyrektor Interwencyjnego Ośrodka Preadopcyjnego w Otwocku Na podstawie art. 197b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą, zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie: Joanna Królikowska starszy inspektor wojewódzki i Agnieszka Woźniak Markowska starszy inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 7 13 września 2016 r. kontrolę kompleksową w trybie zwykłym zgodnie z Planem Kontroli Zewnętrznych Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego na 2016 r. w Interwencyjnym Ośrodku Preadopcyjnym w Otwocku przy ul. Batorego 44 w Otwocku. Zakres kontroli obejmował przestrzeganie standardów opieki i wychowania w interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym oraz działań na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej, utrzymywania z nią kontaktów, znalezienia rodziny przysposabiającej lub rodzinnej formy opieki zastępczej, zaspokajanie potrzeb dziecka i respektowanie jego praw, przestrzeganie przepisów określających zasady działania interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, jak również zgodność zatrudnienia pracowników z kwalifikacjami określonymi w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 7 września 2016 r. Wyniki kontroli zostały przedstawione w arkuszu ustaleń kontroli, podpisanym przez Panią Dyrektor bez zastrzeżeń w dniu 26.01.2017 r. Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne.
Interwencyjny Ośrodek Preadopcyjny, prowadzony przez Fundację Rodzin Adopcyjnych działa na podstawie Decyzji Wojewody Mazowieckiego Nr 1531/2012 z dnia 7 sierpnia 2012 r., wpisany jest do Rejestru placówek opiekuńczo wychowawczych, regionalnych placówek opiekuńczo terapeutycznych i interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych województwa mazowieckiego pod poz. 249. Organem zlecającym prowadzenie ośrodka jest samorząd województwa mazowieckiego Limit miejsc w Interwencyjnym Ośrodku Preadopcyjnym wynosi 20. Interwencyjny Ośrodek Preadopcyjny (dalej zwany IOP) funkcjonuje w oparciu o Regulamin Interwencyjnego Ośrodka Preadopcyjnego w Otwocku. Zapisy Regulaminu są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Standardy świadczonych usług Na podstawie oględzin IOP, analizy dokumentacji, rozmowy z dyrektorem, psychologiem, wychowawcą, rehabilitantem oraz pracownikiem socjalnym, w oparciu o obserwację obchodu personelu sprawdzono standard świadczonych usług. W okresie objętym kontrolą standard świadczonych usług w zakresie: - całodobowej opieki i wychowania, zaspokojenia niezbędnych potrzeb dziecka, realizacji planu pomocy dziecku, działań na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej, utrzymywania z nią kontaktów, zapewnienia dziecku dostępu do świadczeń zdrowotnych był zgodny z art. 93 ust. 4 w związku z art. 113 ust. 2 ww. ustawy; - przyjmowania dzieci przez całą dobę był zgodny z przepisami art. 95 ust. 5 w związku z art. 113 ust. 2 ww. ustawy; - liczby dzieci przebywających pod opieką osób pracujących w IOP był zgodny z 10 ust. 4-5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). Zgodnie z art. 111 ust. 2 ww. ustawy w interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym w tym samym czasie można umieścić nie więcej niż 20 dzieci. W dniu kontroli w placówce umieszczonych było 19 dzieci. Przeanalizowano 3 losowo wybrane grafiki pracy pracowników (kwiecień 2016, czerwiec 2016, marzec 2015). Ustalono, że łącznie w 18 dniach limit dzieci był przekroczony, co jest niezgodne z art. 111 ust. 2 ustawy. W czasie kontroli ustalono, że dzieciom przebywającym w IOP zapewniono wyżywienie dostosowane do potrzeb rozwojowych i stanu zdrowia dzieci, dostęp do podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, wyposażenie w odzież oraz inne przedmioty osobistego 2
użytku, w tym pieluchy, smoczki, a także dostęp do zajęć specjalistycznych zgodnie z wymogami określonymi w 18 ust. 1 pkt. 1-6 i pkt 9 ww. rozporządzenia. Sypialnie wychowanków wyposażone kompleksowo w łóżeczka, przewijaki, umywalki, zabawki, artykuły pielęgnacyjne. Opieka nocna w interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym sprawowana była zgodnie z 11 i 12 ww. rozporządzenia, z obchodów nocnych sporządzano notatki w Raportach z dyżurów. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie z uchybieniami. Sposób organizacji i dokumentowania pracy wychowawczej w interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym Oceny dokonano na podstawie analizy prowadzonej dokumentacji dla 12 wychowanków (w tym 3 dzieci, które odeszły z ośrodka) w wyniku której stwierdzono, że dokumentacja prowadzona była zgodnie z 17 ust. 3 ww. rozporządzenia. Pierwsze oceny rozwoju psychoruchowego oraz opinie psychologiczne sporządzane były przez psychologa w terminie ok. miesiąca po przyjęciu dziecka do placówki. Plany pomocy dziecku prowadzone były dla wszystkich dzieci przez pracownika socjalnego, wyznaczające planowane działania (praca z rodziną/adopcja). Wpisów dokonywano indywidualnie oraz modyfikowano na bieżąco, zawierały opis aktualnej sytuacji dziecka, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej, kontaktów rodziny biologicznej oraz podjętych działań IOP wobec dziecka i jego sytuacji. Karty pobytu, prowadzono w wersji elektronicznej, zawierały informacje o sytuacji rodzinnej dziecka, regulacji sytuacji prawnej dziecka, stanie zdrowia i szczególnych potrzebach dziecka. Karty pobytu nie zawierały podpisów osoby sporządzającej. Szczegółowe informacje dodatkowo znajdowały się w dokumentacji niewymaganej przepisami prawa tj: w karcie pracy socjalnej, prowadzonej przez pracownika socjalnego (informacje o współpracy z matką, z dziadkami), w karcie fizjoterapii, w której zawierano rozpoznanie, uwagi i obserwacje dotyczące rozwoju dziecka oraz zalecenia dla opiekunów. Ponadto w IOP dla dzieci powyżej 3 miesiąca życia sporządzano indywidualne karty pracy pedagogicznej opracowane przez pedagoga na podstawie analizy dokumentów medycznych, diagnozy psychologicznej oraz w oparciu o obserwację. Zawierały plan pracy oraz wpisy podejmowanych działań i obserwacji. Ewidencja dzieci, opracowana w wersji elektronicznej, zawierała obszary zgodne z 17 ust. 5 ww. rozporządzenia. W dokumentacji wychowanków znajdowały się także: wnioski do Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej o wydanie skierowania do IOP, skierowania do IOP, postanowienia sądowe (ustanowienie opiekuna prawnego, zgody na badania diagnostyczne, hospitalizacje), 3
oświadczenia o powierzeniu dziecka, ogólna ocena sytuacji zdrowotnej dziecka w trakcie pobytu w IOP (w tym wyniki badań laboratoryjnych, zgody rodziców na leczenie, karty gorączkowe), opinie do RODK, opinie o kontaktach z rodzinami adopcyjnymi, opinie o stanie zdrowia dziecka po powrocie z przepustki, kontrakty socjalne zawierane z matkami. W IOP prowadzony był Zeszyt odwiedzin, w który wpisywano dane dziecka, osoby odwiedzającej, datę oraz godzinę odwiedzin (w okresie kontrolnym średnio 8 odwiedzin dziennie); Książka przyjęć, wypisów, hospitalizacji (w 2015 r. 63 wpisy, w 2016 r. do dnia kontroli 35 wpisy). W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie Praca na rzecz powrotu dziecka do rodziny lub regulacji jego sytuacji prawnej Oceny dokonano na podstawie rozmowy z dyrektorem IOP oraz analizy dokumentacji. W celu powrotu dziecka do rodziny pracownicy IOP współpracowali z rodzinami biologicznymi, udzielali porad pielęgnacyjnych, motywowali do zmiany sytuacji. Wyniki przeprowadzonej kontroli wykazały, że w okresie objętym kontrolą sytuacja prawna regulowana była na bieżąco. Dyrektor IOP współpracował m.in.: z sądem, ośrodkami adopcyjnymi, ośrodkami pomocy społecznej, kuratorami sądowymi. Na podstawie informacji uzyskanych w trakcie kontroli stwierdzono, że 14 dzieci powróciło do domu rodzinnego, 68 dzieci umieszczono w rodzinie adopcyjnej, 13 dzieci przeniesiono do innych instytucji. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie Zasadność dalszego pobytu dziecka w placówce Oceny dokonano na podstawie analizy dokumentacji, rozmowy z dyrektorem IOP. W trakcie kontroli ustalono, że w okresie objętym kontrolą w ośrodku odbywały się posiedzenia zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Zachowane zostały okresy częstotliwości spotkań określone w art. 138 ust. 1 ww. ustawy, a ocena dziecka dokonywana była zgodnie z przepisami art. 136 ww. ustawy. Zgodnie z art. 138 ust. 2 ww. ustawy po dokonaniu okresowej oceny sytuacji dziecka zespół formułuje na piśmie wniosek dot. zasadności dalszego pobytu dziecka i przesyła go do sądu. W okresie objętym kontrolą ww. wnioski nie były przesyłane do sądu po dokonaniu okresowej oceny sytuacji dziecka. Dyrektor IOP przedstawił pisemne wyjaśnienia powyższej nieprawidłowości. Wyjaśnienia jednak nie dotyczyły całego okresu kontrolnego oraz nie uzasadniały braku stosowania wymogu określonego w art. 138 ust. 2 ww. ustawy. Dyrektor IOP sporządzał opinie o których mowa w art. 139a oraz przekazywał do właściwych ośrodków adopcyjnych dokumenty zgodnie z art. 139a pkt 5 ww. ustawy. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie z nieprawidłowościami 4
Kwalifikacje pracowników merytorycznych zatrudnionych w placówce Oceny dokonano na podstawie zgromadzonej dokumentacji w aktach osobowych pracowników. W IOP zatrudniony jest: - dyrektor, posiadający wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia w zakresie stosowanej psychologii klinicznej; zatrudniony na podstawie umowy o pracę 1 etat; w dokumentacji osobowej znajdowało się zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku; - 2 psychologów, posiadających wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia, w dokumentacji osobowej znajdowały się zaświadczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku; - wychowawca, posiadający wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku pedagogika, a także ukończony kurs kwalifikacyjny z zakresu terapii pedagogicznej oraz terapii integracji sensorycznej, w dokumentacji osobowej znajdowało się nieaktualne zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku, podczas kontroli dostarczono aktualne zaświadczenie lekarskie; -pracownik socjalny, posiadający wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku nauki o rodzinie oraz wyższe zawodowe na kierunku politologia w zakresie pracy socjalnej; w dokumentacji osobowej znajdowało się zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku; -pielęgniarka oddziałowa, posiadająca wykształcenie wyższe zawodowe na kierunku pielęgniarstwo, wyższe magisterskie na kierunku zarządzania; w dokumentacji osobowej znajdowało się zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku. - 8 pielęgniarek; -10 opiekunek dziecięcych; Zatrudnieni w IOP pracownicy merytoryczni posiadają kwalifikacje określone w art. 97 ust. 3 i art. 98 ust. 1 w związku z art. 113 ust. 2 ww. ustawy. Zgodnie z art. 98 ust. 3 w związku z art. 113 ust. 2 ww. ustawy w interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym z dziećmi może pracować osoba, która nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest jej zawieszona ani ograniczona; wypełnia obowiązek alimentacyjny w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do niej wynika z tytułu egzekucyjnego; nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; jest zdolna do pracy w placówce opiekuńczo wychowawczej, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do tej pracy. 5
Podczas kontroli stwierdzono brak podpisanych przez pracowników oraz wolontariuszy oświadczeń, o których mowa w art. 98 ust. 3 ww. ustawy. W związku z tym przyjęto oświadczenie o następującej treści: dyrektor IOP zobowiązała się do uzupełnienia powyższych oświadczeń dla wszystkich osób pracujących z dziećmi. Podczas kontroli sporządzono oraz okazano oświadczenia pracowników. W okresie objętym kontrolą z wolontariuszami zawierano porozumienia o współpracy, podpisywano oświadczenia dotyczące zgody na zbieranie i przetwarzanie danych osobowych, zobowiązania do wykonywania obowiązków określonych w Regulaminie oraz zachowania tajemnicy. W teczkach osobowych wolontariuszy znajdowały się także karty aktywności wolontariusza. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie z uchybieniami Zakres realizacji praw dziecka Oceny przestrzegania praw dziecka dokonano na podstawie rozmowy z dyrektorem placówki, psychologiem, wychowawcą oraz rehabilitantem, obserwacji dzieci oraz analizy dokumentacji. Zapisy zawarte w Regulaminie Organizacyjnym IOP nie ograniczają praw dzieci przebywających w ośrodku. Dzieci posiadają m.in. prawo do kontaktowania się z rodzicami w celu utrzymywania więzi z rodziną i umożliwienia jego powrotu do rodziny. Rodzice odwiedzali dzieci w IOP, mogli brać udział w ich pielęgnacji, karmieniu, zabieraniu na spacery. Z informacji uzyskanych od dyrektora wynika, że wizerunek dzieci był chroniony w IOP oraz nie był udostępniany zewnętrznym podmiotom, w związku z tym nie było konieczności wyrażania przez opiekunów prawnych zgody w ww. kwestii. W trakcie czynności kontrolnych inspektorzy wzięli udział w cotygodniowej obserwacji (obchodzie). Podczas obchodu większość dzieci zachowywała się spokojnie, starsze dzieci nawiązywały kontakt z pracownikami IOP. Obserwacja nie wykazała nieprawidłowości w realizacji praw dziecka w ośrodku. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie. Na podstawie art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575, z późn. zm.), oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) i wobec stwierdzonych nieprawidłowości kieruję do Pani Dyrektor następujące zalecenia pokontrolne: 6
1. Po dokonaniu okresowej oceny sytuacji dziecka niezwłocznie formułować na piśmie wniosek dotyczący zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce i przesyłać go do sądu zgodnie z art. 138 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575, z późn. zm.). 2. Odbierać od wolontariuszy i pracowników oświadczenia potwierdzające spełnianie wymagań, o których mowa w art. 98 ust. 3 w związku z art. 113 ust. 2 ww. ustawy. Uwagi i wnioski 1. Czytelnie podpisywać i datować dokumentację prowadzoną oraz tworzoną w Interwencyjnym Ośrodku Preadopcyjnym. Ponadto informuję, że z uwagi na stwierdzone podczas kontroli naruszenia art. 111 ust. 2 ww. ustawy dotyczące przekroczenia limitu miejsc w IOP wystąpię o wyjaśnienia do podmiotu zlecającego prowadzenie ośrodka. Stosownie do postanowień art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575, z późn. zm.) oraz 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) kontrolowana jednostka może w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zgłosić do wojewody mazowieckiego zastrzeżenia do wydanego wystąpienia lub/i do zawartych w nim zaleceń pokontrolnych na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa. W przypadku nieuwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody w tej sprawie powiadomić o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, a w przypadku ich uwzględnienia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu. STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Joanna Królikowska STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Agnieszka Woźniak - Markowska z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Marcin Wodziński Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej 7