Sebastian Kwiecien POLSKIE PRAWO GOSPODARCZE OKRESU MIEJDZYWOJENNEGO WYDAWNICTWO KÜL Lublin 2016
Spis tresci Wykaz skrotow 11 Wstfp 13 Rozdzial 1 Swoboda dzialalnosci gospodarczej. Pojfcie przedsifbiorcy i dzialalnosci gospodarczej 25 1. Swoboda dzialalnosci gospodarczej i jej ograniczenia 25 1.1. Wolnosc prowadzenia dzialalnosci gospodarczej 25 1.2. Ograniczenia wolnosci gospodarczej 27 1.2.1. Ograniczenia wynikajqce z umow 28 1.2.2. Ograniczenia ustawowe 29 1.2.3. Ograniczenia etyczne 29 2. Pojgcie dzialalnosci gospodarczej 30 3. Rodzaje dzialalnosci gospodarczej (kryterium swobody podejmowania i prowadzenia) 32 3.1. Dzialalnosc tak zwana wolna 32 3.2. Dzialalnosc podlegajgca reglamentacji 33 3.2.1. Dzialalnosc koncesjonowana 33 3.2.2. Dzialalnosc rzemieslnicza 37 3.2.3. Dzialalnosc o charakterze okrgznym 38 3.2.4. Dzialalnosc targowa 39 4. Rodzaje dzialalnosci gospodarczej (kryterium posiadania siedziby) 40 4.1. Dzialalnosc gospodarcza ze stalg siedziby 40 4.2. Dzialalnosc prowadzona bez stalej siedziby 42 5. Pojgcie przedsifbiorcy 43 6. Pojgcie przedsigbiorstwa 52 6.1. Przedsigbiorstwo w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - cywilne 52 6.2. Przedsifbiorstwo handlowe 56 6.3. Zbycie przedsigbiorstwa 58 6.4. Uzytkowanie oraz dzierzawa przedsigbiorstwa 61
6 Spis tresci Rozdzial 2 Formy prowadzenia dzialalnosci gospodarczej 63 1. Spölki prawa handlowego 63 1.1. Wprowadzenie 63 1.2. Spölka jawna 69 1.2.1. Poj^cie, charakter i powstanie spölki 69 1.2.2. Stosunki zewn^trzne i odpowiedzialnosc wspölniköw 71 1.2.3. Stosunki wewn^trzne 72 1.2.4. Rozwiqzanic spölki i ust^pienie wspölnika 74 1.2.5. Likwidacja spölki 75 1.3. Spölka komandytowa 76 1.3.1. Istota spölki 76 1.3.2. Stosunek wobec osöb trzecich 77 1.3.3. Stosunki wewn^trzne spölki 77 1.3.4. Rozwiqzanie spölki i ustqpienie wspölnika 78 1.4. Spölka z ograniczonq odpowiedzialnosciq 78 1.4.1. Charakter spölki 78 1.4.2. Powstanie spölki 79 1.4.3. Prawa i obowiqzki wspölniköw 80 1.4.4. Organy spölki 82 1.4.4.1. Zarzqd spölki 82 1.4.4.2. Rada nadzorcza 83 1.4.4.3. Zgromadzenie wspölniköw 85 1.4.5. Zmiana umowy spölki 86 1.4.6. Rozwiqzanie i likwidacja spölki 87 1.5. Spölka akcyjna 88 1.5.1. Charakter spölki 88 1.5.2. Powstanie spölki 89 1.5.3. Prawa i obowiqzki akcjonariuszy 91 1.5.4. Organy spölki 93 1.5.4.1. Zarzqd 93 1.5.4.2. Organy nadzoru 93 1.5.4.3. Walne zgromadzenie 95 1.5.5. Zmiana statutu spölki 97 1.5.6. Rozwiqzanie i likwidacja spölki 98 1.6. Spölka cicha 99 1.6.1. Charakterystyka ogölna 99 1.6.2. Prawa i obowiqzki wspölnika cichego i jawnego 99 1.6.3. Rozwiqzanie spölki cichej 100 1.6.4. Stosunek wspölnika cichego do wierzycieli 101 2. Spölka cywilna 101 2.1. Postanowienia ogölne 101 2.2. Stosunki wewngtrzne oraz wobec osöb trzecich 103 2.3. Wystgpienie wspölnika ze spölki 105 2.4. Rozwiqzanie i likwidacja spölki 106
Spis tresci 7 3. Spöldzielnie 108 3.1. Wprowadzenie 108 3.2. Charakter prawny spoldzielni 109 3.3. Organy spoldzielni 111 3.4. Rejestr spoldzielni 113 3.5. Rozwiqzanie spoldzielni 114 Rozdzial 3 Prawa i obowi^zki przedsifbiorcow 117 1. Obowiqzek rejestracyjny 117 1.1. Rejestr handlowy 117 1.2. Rejestr uprawnien przemyslowych 126 2. Oznaczenie przedsigbiorcy 127 2.1. Oznaczenie przedsigbiorstwa - regulacje prawa przemyslowego 127 2.2. Firma 128 3. Obowiqzek prowadzenia rachunkowosci 134 3.1. Wprowadzenie 134 3.2. Przepisy szczegölne - spölka z ograniczong odpowiedzialnosciq 137 3.3. Przepisy szczegölne - spölka akcyjna 139 3.4. Przepisy szczegölne - spöldzielnie 140 4. Pelnomocnictwa handlowe 142 4.1. Prokura 142 4.2. Pelnomocnicy handlowi 144 5. Obowigzki w zakresie ksztaltowania cen 145 Rozdzial 4 Prawno-organizacyjne formy prowadzenia dzialalnosci gospodarczej przezpanstwo 149 1. Wprowadzenie 149 2. Przedsigbiorstwa panstwowe 154 2.1. Przedsiybiorstwa skomercjalizowane 154 2.2. Polskie Koleje Panstwowe, Lasy Panstwowe, Poczta, Telegraf i Telefon 158 2.2.1. Polskie Koleje Panstwowe 158 2.2.2. Lasy Pahstwowe 160 2.2.3. Poczta Polska, Telegraf i Telefon 162 3. Monopole panstwowe 164 3.1. Wprowadzenie 164 3.2. Monopol tytoniowy 165 3.3. Monopol spirytusowy 168 3.4. Monopol solny 170 3.5. Monopol loteryjny 171 3.6. Monopol zapalczany 172 4. Koncesje skarbowe 173
8 Spis tresci Rozdzial 5 Prawo wekslowe i czekowe 175 1. Prawo wekslowe - wprowadzenie 175 1.1. Weksel trasowany 179 1.1.1. Skladniki weksla i klauzule wekslowe 179 1.1.2. Weksel in blanco 180 1.1.3. Podpis na wekslu i pelnomocnictwo 181 1.1.4. Indos 181 1.1.5. Zarzuty z weksla 184 1.1.6. Przyjgcie weksla 185 1.1.7. Por^czenie wekslowe - awal 185 1.1.8. Platnosc 186 1.1.9. Zaplata 187 1.1.10. Zwrotne poszukiwanie sposobu nieprzyjgcia lub niezaplacenia - regres 188 1.1.11. Wtöropisy i odpisy 188 1.1.12. Przedawnienie 189 1.1.13. Roszczenia z tytulu nieslusznego wzbogacenia 190 1.1.14. Umorzenie zaginionego weksla 191 1.2. Weksel wlasny 191 2. Prawo czekowe - wprowadzenie 192 2.1. Czek postdatowany, imienny, na okaziciela i zakreslony 195 2.2. Czek na zarachowanie 195 2.3. Przedstawienie i zaplata 196 2.4. Przeniesienie - indos 196 2.5. Odwolanie czeku 197 2.6. Odpowiedzialnosc dluzniköw oraz zwrotne poszukiwanie 197 Rozdzial 6 Podatki i oplaty obciqzajgce przedsi biorcow 199 1. Wprowadzenie 199 2. Organy wladzy podatkowej, wymiar podatku 200 3. Podatek przemyslowy 202 3.1. Wprowadzenie 202 3.2. Przedmiot opodatkowania 206 3.3. Forma i wysokosc podatku 207 3.3.1. Swiadectwa przemyslowe 208 3.3.2. Podatek od obrotu 211 3.4. Opodatkowanie handlu i przemyslu na rzecz korporacji 214 3.5. Zwolnienia i ulgi podatkowe 215 3.6. Dodatki nadzwyczajne do podatku przemyslowego 217 4. Podatek dochodowy 217 4.1. Obowigzek podatkowy 217 4.2. Przedmiot opodatkowania 220
Spis tresci 9 4.3. Wymiar podatku i skala podatkowa 223 5. Podatek majqtkowy 224 5.1. Osoby podlegajqce opodatkowaniu i przedmiot opodatkowania 224 5.2. Ustalenie wartosci maj^tku 224 5.3. Organy wymiarowe 225 6. Nadzwyczajna danina maj^tkowa 227 7. Podatek obrotowy 228 7.1. Charakterystyka ogolna 228 7.2. Przedmiot opodatkowania 228 7.3. Obröt podatkowy 233 7.4. Skala podatkowa oraz termin platnosci 234 8. Podatek od nieruchomosci 235 9. Podatki i oplaty komunalne 238 9.1. Wprowadzenie 238 9.2. Dodatki do podatköw panstwowych 240 9.2.1. Dodatek do podatku od nieruchomosci 240 9.2.2. Dodatek do podatku przemyslowego 241 9.2.3. Dodatek do podatku od spozycia lub produkcji oraz oplaty patentowej 241 9.3. Podatki samoistne 242 9.3.1. Podatek drogowy 242 9.3.2. Podatek od lokali 243 9.4. Oplata rejestracyjna od przedsigbiorstw i zaj^c 244 9.5. Pozostale podatki samoistne 246 10. Oplaty 247 11. Podatki posrednie - akcyzy 247 11.1. Wprowadzenie 247 11.2. Opodatkowanie akcyzy miodu i wina 249 11.3. Akcyza od piwa 250 11.4. Akcyza od cukru 251 11.5. Pozostale podatki akcyzowe (spozywcze) 252 11.6. Pozostale podatki akcyzowe (niespozywcze) 253 12. Oplaty stemplowe 254 12.1. Przedmiot oplat stemplowych i sposöb ich obliczania 254 12.2. Osoby zobowigzane do uiszczenia oplaty stemplowej oraz sposöb jej uiszczania 256 12.3. Przedawnienie, przepisy nadzorcze, srodki odwolawcze i podwyzka stemplowa 257 12.4. Wysokosc niektörych oplat stemplowych placonych przez przedsifbiorcöw 258 Rozdzial 7 Prawna ochrona mechanizmöw rynkowych i uczciwej konkurencji 261 1. Zwalczanie nieuczciwej konkurencji 261 1.1. Wprowadzenie 261
10 Spis tresci 1.2. Ochrona cywilnoprawna 264 1.3. Ochrona karnoprawna 270 1.4. Polemika nad ustawg 273 2. Prawo wlasnosci przemyslowej 276 2.1. Wprowadzenie 276 2.2. Patenty na wynalazkach 282 2.2.1. Powstanie prawa, wlasnosc na patencie 282 2.2.2. Ochrona praw z patentu 284 2.2.3. Ochrona wolnosci przemyslowej i handlowej 285 2.2.4. Postfpowanie i wlasciwosc wladz 286 2.2.5. Uniewaznienie patentu 289 2.2.6. Umorzenie patentu 290 2.2.7. Wywlaszczenie patentu 291 2.2.8. Licencja przymusowa 293 2.3. Znaki towarowe 294 2.3.1. Powstanie prawa, ograniczenie jego mocy, uniewaznienie i wygasnigcie 294 2.3.2. Wlasnosc i inne prawa rzeczowe na znaku towarowym 296 2.3.3. Rejestracja znaku towarowego oraz jej uniewaznienie 297 2.4. Urzgd Patentowy, rzecznicy patentowi 298 3. Ustawodawstwo kartelowe 300 3.1. Wprowadzenie 300 3.2. Ustawa z 1933 roku 304 3.3. Sqd Kartelowy 307 3.4. Pierwsze procesy przed Sqdem Kartelowym 309 3.5. Polskie prawo kartelowe z 1939 roku 312 Zakonczenie 317 Bibliografia 1. Akty prawne 323 Ustawy 323 Dekrety 327 Rozporzqdzenia Prezydenta Rzeczypospolitej 328 Rozporzgdzenia ministerialne 330 Obwieszczenia 335 Rozporzqdzenia i zarzgdzenia wojewodöw 336 Okölniki, traktaty i oswiadczenia rzgdowe 336 2. Orzecznictwo 337 Sqd Najwyzszy 337 Najwyzszy Trybunal Administracyjny 337 3. Literatura przedmiotu 340