EGZEMPLARZ BEZPŁATNY BADANIE PRZEPROWADZONE NA ZLECENIE WOJEWÓDZKIEGO URZĘDU PRACY W POZNANIU Projekty Outplecementowe Wpływ projektów szkoleniowych oraz staży realizowanych w ramach Priorytetu VIII PO KL na regionalny rynek pracy Poznań, listopad 2012 Człowiek najlepsza inwestycja Badanie jest współfinansowane przez Unię Europejską ze Środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
PROJEKTY OUTPLECEMENTOWE Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter Instytucja zlecająca badanie ewaluacyjne: Samorząd Województwa Wielkopolskiego Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu ul. Kościelna 37 60-537 Poznań www.efs.wup.poznan.pl Justyna Siekierczak, Andrzej Siatkowski, Ewelina Frankowska, Witold Nowak 2012 Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Autorzy: Justyna Siekierczak Ewelina Frankowska Kierownik projektu: Justyna Siekierczak Członkowie zespołu badawczego: Kamila Adamczyk Zuzanna Fortuniak Katarzyna Gądek Joanna Grochalska Małgorzata Pańczyszyn Anna Witek Anna Kilarska Witold Nowak Ewelina Frankowska Andrzej Siatkowski Edycja i korekta: Małgorzata Szkudlarska Projekt graficzny, skład, druk i oprawa: Flower-Power Agencja Kreatywna Maria Popiak Wydawca Fundacja Instytut Badań Innowacyjnych ul. Swojska 21a, 60-592 Poznań Wykonawca badania: Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter Sp. z o.o. ul. Swojska 21a 60-592 Poznań www.ankieter.com.pl Nakład: 100 egzemplarzy Głównymi odbiorcami wyników niniejszego badania są nie tylko instytucje zaangażowanie we wdrażanie funduszy unijnych, takie jak Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu czy Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, ale także instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorcy oraz instytucje rynku pracy. 2
Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter PROJEKTY OUTPLECEMENTOWE Zbliżamy się do końca realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu wykorzystuje środki Europejskiego Funduszu Społecznego do wspierania budowy potencjału regionu. Pełni rolę Instytucji Pośredniczącej, która m.in. wybiera projekty do dofinansowania. Rozwijanie kwalifikacji pracowników, wsparcie procesu zarządzania zmianą oraz innowacyjności są głównymi celami projektów realizowanych w Priorytecie VIII PO KL Regionalne kadry gospodarki. Skuteczność i efektywność finansowa tych projektów stanowi klucz do rozwoju wielkopolskiej gospodarki. Dlatego Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu zlecił realizację badania oceniającego m.in. efekty projektów outplacementowych. Badanie zostało zrealizowane w 2012 r., a jego ogólne wnioski przedstawiamy w niniejszej broszurze. Czy projekty outplacementowe realizowane w ramach Priorytetu VIII PO KL w Wielkopolsce były skuteczne oraz czy były efektywne finansowo? Wyniki pokazują, że tak. Dodatkowo, doświadczenia lat 2007 2012 pozwalają na sformułowanie wniosków modelujących wiele rozwiązań wartych uwzględnienia podczas planowania skutecznego i efektywnego wspierania osób zagrożonych, przewidzianych do zwolnienia lub zwolnionych z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. W celu analizy dotychczasowego przebiegu realizacji projektów uczestników projektów outplacementowych, projektodawców organizujących powyższe projekty, ekspertów z publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy. W 2009 r. liczba osób, która utraciła pracę z przyczyn leżących po stronie pracodawcy - potencjalnych beneficjentów ostatecznych programów outplacementowych, wyniosła aż 11 063 osób 1. W 2010 r. pracodawcy zgłosili do wielkopolskich urzędów pracy w Wielkopolsce zamiar dokonania zwolnień grupowych blisko trzykrotnie mniejszej liczby pracowników niż w 2009 r. (3 800 osób) 2, natomiast w 2011 r. 4 596 osób 3 (tj. o 20,9% więcej niż w roku poprzednim). W 2011 r. 9% pracodawców stosowało outplacement, nie będąc do niego zobligowanym 4. Outplacement to system łagodnych zwolnień, powiązanych z programem wsparcia dla pracowników poprzez poradnictwo zawodowe i psychologiczne, szkolenia a także pomoc w znalezieniu nowej pracy 5. 1 Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu: Ocena sytuacji na wielkopolskim rynku pracy i realizacji zadań w zakresie polityki rynku pracy w 2009 r, Poznań 2009 2 Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu: Ocena sytuacji na wielkopolskim rynku pracy i realizacji zadań w zakresie polityki rynku pracy w 2010 roku, Poznań 2010 3 Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu: Ocena sytuacji na wielkopolskim rynku pracy i realizacji zadań w zakresie polityki rynku pracy w 2011 roku, Poznań 2011 4 Badanie własne metodą CATI na próbie N=1412 wśród kadry zarządzającej wielkopolskich przedsiębiorstw w zakresie postaw i opinii nt. outplacementu, 2011 5 A. Kwiatkiewicz, K. Hernik: Outplacement - przewodnik dla pracodawców, Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 2010 3
PROJEKTY OUTPLECEMENTOWE Poddziałanie 8.1.2 w ramach VIII Prioryttu PO KL ma na celu wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie 6. Projekty outplacementowe w ramach Poddziałania 8.1.2 PO KL kierowane są do osób zagrożonych zwolnieniem, przewidzianych do zwolnienia bądź zwolnionych (pozostających bez zatrudnienia do 6 miesięcy) 7 z przyczyn leżących po stronie pracodawcy w celu poprawy ich sytuacji zawodowej. Uczestnikom oferuje się różnego rodzaju wsparcie m.in.: Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter poradnictwo zawodowe i psychologiczne, szkolenia, warsztaty przekwalifikowujące, subsydiowane zatrudnienie, staże, pomoc w znalezieniu nowej pracy, pomoc w założeniu własnej działalności gospodarczej (w tym przyznanie dotacji), naukę pisania CV i listów motywacyjnych. Ocena skuteczności projektów outplacementowych realizowanych w ramach Poddziałania 8.1.2 PO KL. Ocena skuteczności projektów outplacementowych polegała na sprawdzeniu tego czy uczestnicy tego typu projektów podnieśli swoje umiejętności i kwalifikacje zawodowe. Innymi słowy badaliśmy czy uczestnicy projektów outplacementowych osiągnęli założone przez siebie cele w zakresie umożliwiającym im adaptację do nowych warunków na rynku pracy. Najczęstszymi przyczynami, dla których osoby decydowały się na udział w projekcie, była potrzeba wzrostu wiedzy i kwalifikacji zawodowych, wsparcie w zakresie poszukiwania pracy oraz chęć przekwalifikowania się. Wskazywane powody są spójne z celami wdrażania Priorytetu VIII PO KL. Wykres II.1.1-2/B Potrzeby uczestników a uzyskany wynik udziału w projekcie Potrzeby uczestników Uzyskany wynik udziału w projekcie % 100 80 90% 85% 60 40 20 47% 25% 43% 56% 57% 50% 27% 25% 0 Wsparcie psychologiczne Wzrost wiedzy i kwalifikacji zawodowych Przekwalifikowanie Wsparcie w zakresie Wsparcie w zakresie poszukiwania pracy założenia własnej działalności gospodarczej 0% 2% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania przeprowadzonego techniką CATI wśród uczestników projektów outplacementowych Inny cel 6 http://www.efs.wup.poznan.pl/att/programy/po_kl/dokumenty/wazne_od_2012/szoppokl_1_lipca_2012.pdf 7 Od 1 stycznia 2012 r. okres 6 m-cy wydłużono do 12 m-cy 4
Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter PROJEKTY OUTPLECEMENTOWE Realizacja tych celów została oceniona przez uczestników projektów unijnych na satysfakcjonującym poziomie. Wszystkie formy wsparcia, jakimi objęto uczestników projektów, oceniono pozytywnie, średnio na poziomie 90% (odpowiedzi zdecydowanie dobrze i raczej dobrze). Jak wynika z badania, projekty PO KL spełniają w większości swoją rolę. 81% uczestników oceniło, że wyniki udziału w projekcie outplacementowym odpowiadają założonym celom. Prawie 2/3 badanych w wyniku udziału w projekcie zamierzało podjąć nową pracę, 22% uczestników planowało otworzyć własną działalność gospodarczą. Uczestnicy są przekonani, że podnieśli swoje kwalifikacje, które dostosowali do rynku pracy (71%) oraz nabrali pewności siebie w wyniku uzyskanego wsparcia psychologicznego (68%). Na podstawie deklaracji uczestników możemy stwierdzić, iż projekty outplacementowe miały bardzo duży wpływ na zmianę sytuacji zawodowej uczestników. Wśród osób, które przystępując do projektu chciały utrzymać dotychczasowe miejsce pracy, połowa dzięki projektowi pozostała w dotychczasowym zakładzie pracy. Wśród osób, które chciały znaleźć nową pracę - 49% osiągnęło swój cel. Wśród osób, których celem przystąpienia do projektu było otworzenie własnej działalności gospodarczej - 53% założyło własną firmę. Prawie wszystkie założone w ramach analizowanych projektów outplacementowych przedsiębiorstwa funkcjonują dłużej niż rok, z czego 40% ponad 2 lata. Ponad połowa badanych uważa, że udział w projekcie wpływa na rentowność przedsiębiorstwa. Opisując sytuację własnego przedsiębiorstwa na rynku: 80% uważa, że przynosi ono oczekiwany dochód, 95% uważa, że ma możliwość dalszego rozwoju, 100% uważa, że ma szansę dalej się utrzymać. Wyniki badania pokazują, że projekty przyczyniły się do zmiany sytuacji. 25% osób deklaruje, iż nie założyłoby własnej działalności, gdyby nie udział w projekcie, a 20% zrobiłoby to w późniejszym terminie. Poziom satysfakcji z uczestnictwa w projektach outplacementowych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego jest bardzo wysoki. 94% osób twierdzi, że warto było uczestniczyć w tego typu projekcie. Na skuteczność projektów outplacementowych wpływa wiele uzupełniających się czynników. Ważna jest m.in.: szczegółowa diagnoza rynku pracy, dopasowanie wsparcia do potrzeb osób, do których kierowane jest wsparcie (diagnoza deficytów wiedzy i umiejętności oraz braków kwalifikacyjnych, uwzględnienie zainteresowań i predyspozycji), działania promocyjne i rekrutacja dopasowana do specyfiki grupy docelowej projektu, współpraca projektodawcy z Urzędami Pracy (w tym Wojewódzkim Urzędem Pracy) oraz instytucjami otoczenia biznesu. Dokonana analiza w zakresie skuteczności projektów outplacementowych pozwala stwierdzić dużą skuteczność projektów unijnych. Z przeprowadzonych badań wynika, iż większość projektów outplacementowych realizuje założone cele (zarówno cele projektu, jak i cele osób zagrożonych zwolnieniem, przewidzianych do zwolnienia i zwolnionych z przyczyn leżących po stronie pracodawcy). Ocena efektywności projektów outplacementowych realizowanych w ramach Poddziałania 8.1.2 PO KL. Badając efektywność projektów ocenialiśmy ich ekonomiczność. W tym celu zestawialiśmy ze sobą koszty finansowe i pozafinansowe ponoszone przez uczestników projektów oraz projektodawców ze zmianą sytuacji uczestników na rynku pracy, która zaszła dzięki udziałowi w projekcie unijnym. Ocenę efektywności projektów outplacementowych przeprowadziliśmy wielowymiarowo. W tym celu dokonaliśmy 15 analiz zależności pomiędzy przyjętymi przez nas wskaźnikami efektywności, tj.: wartość projektu, 5
PROJEKTY OUTPLECEMENTOWE liczba osób, które otrzymały wsparcie w ramach projektu, wartość wsparcia dla jednej osoby, liczba godzin wsparcia dla jednej osoby, liczba zróżnicowanych instrumentów wsparcia, jakimi objęto jedną osobę, zintegrowany wskaźnik oceny skuteczności wsparcia dla każdego projektu w zakresie poprawy sytuacji zawodowej uczestników. Uzupełniająco w ramach analizy efektywności projektów uwzględniliśmy wysokość dodatkowych kosztów finansowych i niefinansowych w stosunku do uzyskanego przez uczestników rezultatu. 82% badanych przyznało, że koszty dodatkowe były niezbędne do uczestnictwa w projekcie i były proporcjonalne do uzyskanych korzyści. Projektodawcy ocenili, że wysokość ponoszonych przez nich kosztów dodatkowych (finansowych i pozafinansowych) jest odpowiednia do osiągniętych rezultatów projektu. Dodatkowe koszty najczęściej wiązały się z wydatkami i czasem Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter poświęconym na napisanie wniosku o dofinansowanie oraz pokrycie kosztów dojazdu. Wśród uczestników projektu ok. 24% poniosło dodatkowe nakłady (koszty dojazdu na szkolenie, poświęcony czas). 82% osób uczestniczących w projektach outplacementowych twierdzi, że poniesienie kosztów było niezbędne i proporcjonalne do uzyskanych korzyści. Na efektywność projektów outplacementowych wpływa wiele czynników m.in., indywidulane dostosowanie wsparcia do konkretnej osoby, kompleksowość wsparcia, realizacja projektów partnerskich. Dokonana analiza pokazała, że efektywność projektów outplacementowych należy ocenić raczej pozytywnie. Na podstawie deklaracji uczestników można stwierdzić, iż projekty outplacementowe miały bardzo duży wpływ na zmianę sytuacji zawodowej uczestników. Jednocześnie zdaniem większości badanych, założone wyniki i rezultaty zostały osiągnięte możliwie najniższym kosztem i nakładem. Wykres II.1.4/B Cel uczestnictwa w projekcie Wykres II.4.1/B Odsetek osób, które osiągnęły zamierzony cel poprzez uczestnictwo w projekcie Utrzymanie miejsca pracy 38% 50% Podjęcie nowej pracy 63% 49% Otworzenie działalności gospodarczej 22% 53% % 0 20 40 60 80 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania przeprowadzonego techniką CATI wśród uczestników projektów outplacementowych. Dane w postaci procentowej. Respondent wskazywał na więcej niż jedną odpowiedź. 6
Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter PROJEKTY OUTPLECEMENTOWE Wskazówka: W celu zapewnienia skuteczności i efektywności projektów outplacementowych warto: współpracować z instytucjami rynku pracy, kierować do uczestnika różnorodne formy pomocy, m.in. pomoc psychologiczną, praktyczne szkolenia i kursy dostosowujące kwalifikacje do uwarunkowań rynkowych, subsydiowane zatrudnienie, dostosowywać wsparcie do indywidualnych potrzeb uczestników, choćby poprzez zastosowanie indywidualnych planów działania. Pełne wyniki badania pogłębione o szczegółowe analizy zostały przedstawione w raporcie pt. Wpływ projektów szkoleniowych oraz staży realizowanych w ramach Priorytetu VIII PO KL na regionalny rynek pracy. Raport dostępny jest na stronie internetowej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu: www.efs.wup.poznan.pl. Zapraszamy do lektury! 7
PROJEKTY OUTPLECEMENTOWE Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter 8