Podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatek dochodowy od osób fizycznych Komentarz Pod redakcjà Janusza Marciniuka Wydanie 15. PODATKOWE KOMENTARZE BECKA

PODATKOWE KOMENTARZE BECKA Podatek dochodowy od osób fizycznych

Autorzy Jolanta Grabowska radca prawny Tomasz KaraÊ doradca podatkowy Anita Ma ocha doradca podatkowy Iwona Marciniuk doradca podatkowy Tomasz Matyka doradca podatkowy Agnieszka Pokora radca prawny Kaja Zaremba-Jesiotr doradca podatkowy

Podatek dochodowy od osób fizycznych Komentarz Pod redakcjà Janusza Marciniuka Wydanie 15. Wydawnictwo C.H.Beck Warszawa 2014

Propozycja cytowania: Marciniuk, Komentarz, wyd. 15, Warszawa 2014 Redakcja: dr Agnieszka Mikos-Sitek Wydawca: Agata Ponikowska Projekt okładki i stron tytułowych: GRAFOS Stan prawny: 1.1.2014 r. Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie w systemie TeX: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: Totem, Inowrocław ISBN 978-83-255-5951-9 ISBN e-book 978-83-255-5952-6

Spis treści Przedmowa do piętnastego wydania...................................... Wykaz skrótów.................................................... VII IX Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych Rozdział 1. Podmiot i przedmiot opodatkowania........................... 3 Art. 1 9a............................................. 3 Rozdział 2. Źródła przychodów........................................ 97 Art. 10 20a........................................... 97 Rozdział 3. Zwolnienia przedmiotowe................................... 241 Art. 21.............................................. 241 Rozdział 4. Koszty uzyskania przychodów................................ 385 Art. 22 23............................................ 385 Rozdział 4a. Opodatkowanie stron umowy leasingu......................... 625 Art. 23a 23l........................................... 625 Rozdział 5. Szczególne zasady ustalania dochodu........................... 660 Art. 24 25a........................................... 660 Rozdział 6. Podstawa obliczenia i wysokość podatku........................ 726 Art. 26 30e........................................... 726 Rozdział 7. Pobór podatku lub zaliczek na podatek przez płatników............. 834 Art. 31 44b........................................... 834 Rozdział 8. Zeznania podatkowe....................................... 919 Art. 45 45c........................................... 919 Rozdział 9. Zmiany w przepisach obowiązujących.......................... 937 Art. 46 51............................................ 937 Rozdział 10. Przepisy przejściowe i końcowe.............................. 938 Art. 52 58............................................ 938 Załącznik 1...................................................... 949 Załącznik 2...................................................... 956 Załącznik 3...................................................... 958 Indeks rzeczowy................................................... 961 V

Przedmowa do piętnastego wydania Niniejszym prezentuję piętnaste już wydanie Komentarza do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak co roku, zostały w nim omówione zmiany, które weszły w życie zarówno w trakcie 2013 r. jak i te, które będą obowiązywały od 1.1.2014 r. Najnowsza nowelizacja prawa podatkowego w zakresie opodatkowania osób fizycznych przyniosła przede wszystkim zmiany dotyczące spółek komandytowo-akcyjnych i ich wspólników. Ustawa zmieniająca z 8.11.2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1387) wprowadza do polskiego porządku prawnego zasadę, zgodnie z którą opodatkowaniem podatkiem dochodowym od osób prawnych objęte zostają obok spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych, również spółki komandytowo-akcyjne. W konsekwencji wspólnicy tych spółek będący ich komplementariuszami nie będą już, tak jak dotychczas, opodatkowani na bieżąco z tytułu prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej, ale zostaną opodatkowani tak, jak ich akcjonariusze od faktycznie uzyskanych przychodów z tytułu udziału w zyskach takich spółek. Ustawa nowelizująca wprowadziła również nową kategorię kosztów uzyskania przychodów. W przypadku odpłatnego zbycia udziałów w spółce kapitałowej oraz papierów wartościowych, wykupu przez emitenta papierów wartościowych albo odkupienia (umorzenia) tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, nabytych przez podatnika w drodze spadku, kosztami uzyskania przychodu są wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych udziałów oraz papierów wartościowych, a także na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Natomiast dochód ze zbycia udziałów w spółce kapitałowej, papierów wartościowych oraz tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych otrzymanych w drodze darowizny będzie, podobnie jak to miało miejsce dotychczas, wolny od podatku dochodowego, ale jedynie w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Ponadto w niniejszym komentarzu omówionych zostało szereg zagadnień dotyczących rocznego obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, znajdujących zastosowanie po raz pierwszy w zeznaniu rocznym składanym za rok 2013. W szczególności poruszone zostały problemy ograniczenia możliwości odliczania przez twórców kosztów uzyskania przychodów w zryczałtowanej 50% wysokości, zakresu stosowania ulgi z tytułu wychowywania dzieci w zależności od ich liczby i poziomu dochodu rodziny i sposobu korzystania z odliczenia w ramach ulgi z tytułu użytkowania sieci Internet. Oprócz znowelizowania przepisów komentowanej ustawy, jak co roku tekst wzbogacony został o najbardziej aktualne linie interpretacyjne przepisów dotychczas obowiązujących. Intencją Autorów było przedstawienie ujętych w ustawie zagadnień w sposób przejrzysty i zrozumiały dla osób niezwiązanych na co dzień z tematyką podatkową oraz zaprezentowanie interesującej, przede wszystkim Czytelników zaangażowanych w problematykę opodatkowania, szczegółowej analizy zagadnień zawiłych bądź kontrowersyjnych. Wysuwane wnioski lub użyte argumenty poparte zostały orzeczeniami sądów oraz interpretacjami organów podatkowych. Mam nadzieję, że zarówno osoby znające poprzednie wydania Komentarza, jak i jego nowi Czytelnicy, znajdą na jego stronach pomoc w stosowaniu prawa podatkowego w odniesieniu do opodatkowania podatkiem dochodowym osób fizycznych. Wszystkich Autorów Komentarza łączy działalność w spółce doradztwa podatkowego Marciniuk i Wspólnicy. Warszawa, grudzień 2013 r. dr Janusz Marciniuk VII

Wykaz skrótów 1. Źródła prawa AkcU............. ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626 ze zm.) DzUbezpU......... ustawa z 22.5.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 950 ze zm.) EgzAdmU......... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.) EiRFUSU......... ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1440) EwPodU.......... ustawa z 13.10.1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1314 ze zm.) FinPublU.......... ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.) FInwU............ ustawa z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz. 1546 ze zm.) FundEmU......... ustawa z 28.8.1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 989 ze zm.) FundŚwSocU....... ustawa z 4.3.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.) GospNierU......... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) GospU............ ustawa z 23.12.1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.), uchylona 1.1.2001 r. GryHazardU........ ustawa z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540 ze zm.) GZWU............ ustawa z 29.7.1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27 ze zm.), uchylona 14.7.2011 r. IKEU............. ustawa z 20.4.2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz.U. Nr 116, poz. 1205 ze zm.) KC.............. ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH.............. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.), uchylone 25.9.2003 r. KK.............. ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS............. ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.) KolSkU........... ustawa z 27.6.2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych (Dz.U. Nr 137, poz. 1302 ze zm.) Konstytucja RP..... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm., sprost. Dz.U. z 2001 r. Nr 28, poz. 319) IX

Wykaz skrótów KP............... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA............. ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 267) KPC............. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK............. ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KRO............. ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.) KSH............. ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1030) KW.............. ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.) LasyU............ ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.) ŁSkKryzU......... ustawa z 1.7.2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 125, poz. 1035 ze zm.) ObrIFinU.......... ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 ze zm.) OpłSkU........... ustawa z 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1282 ze zm.) OrdPU............ ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PartnerU.......... ustawa z 19.12.2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100 ze zm.) PCzCywU......... ustawa z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) PDOFizU.......... ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) PDOPrR.......... rozporządzenie Ministra Finansów z 18.9.1997 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. Nr 116, poz. 747), uchylone z 1.1.2005 r. PDOPrU.......... ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) PLeśU............ ustawa z 30.10.2002 r. o podatku leśnym (Dz.U. z 2013 r. poz. 465) PLokU............ ustawa z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) PodKsPiRR........ rozporządzenie Ministra Finansów z 26.8.2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. Nr 152, poz. 1475 ze zm.) PożPWolU......... ustawa z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 ze zm.) PrAut............. ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) PrBank............ ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.) PrCel............. ustawa z 19.3.2004 r. Prawo celne (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 727 ze zm.) PrDew............ ustawa z 27.7.2002 r. Prawo dewizowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 826 ze zm.) PrFarm............ ustawa z 6.9.2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.) X

Wykaz skrótów PrGosp............ ustawa z 19.11.1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.), uchylona 1.1.2012 r. PRolU............ ustawa z 15.11.1984 r. o podatku rolnym (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1381 ze zm.) PrPapW........... ustawa z 21.8.1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.), uchylona 1.1.2006 r. PrPSA............ ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) PrSpółdz.......... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1443) PrUp............. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24.10.1934 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.), uchylone 1.10.2003 r. PrUpNapr.......... ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm.) PrWeksl........... ustawa z 28.4.1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze PrWłPrzem......... zm.) ustawa z 30.6.2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1410 ze zm.) PSpDarU.......... ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) PTonU............ ustawa z 24.8.2006 r. o podatku tonażowym (Dz.U. Nr 183, poz. 1353 ze zm.) PZatU............ ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.) RachU............ ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.) RyczałtU.......... ustawa z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 ze zm.) SwobGospU........ ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.) SportKU.......... ustawa z 29.7.2005 r. o sporcie kwalifikowanym (Dz.U. Nr 155, SportU............ SysUbSpołU........ poz. 1298 ze zm.), uchylona 16.10.2010 r. ustawa z 25.6.2010 r. o sporcie (Dz.U. Nr 127, poz. 857 ze zm.) ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) SzacDochFizR...... rozporządzenie Ministra Finansów z 10.9.2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób fizycznych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób fizycznych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (Dz.U. Nr 160, poz. 1267 ze zm.) SzacDochPrR....... rozporządzenia Ministra Finansów z 10.9.2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (Dz.U. Nr 160, poz. 1268 ze zm.) SzacDochR........ rozporządzenie Ministra Finansów z 10.10.1997 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz.U. Nr 128, poz. 833 ze zm.), uchylone 14.10.2009 r. ŚOZdrU........... ustawa z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.) XI

Wykaz skrótów TFUE............ Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wersja skonsolidowana (Dz.Urz. UE C 326 z 26.10.2012 r., s. 1) TWE............. umowa międzynarodowa z 25.3.1957 r. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 ze zm.) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z 25.3.1957 r. (Dz.Urz. UE C 321E z 29.12.2006, s. 1) VATU............ ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) WspDzInU......... ustawa z 30.5.2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U. Nr 116, poz. 730 ze zm.) 2. Organy orzekające ETS.............. Europejski Trybunał Sprawiedliwości NSA............. Naczelny Sąd Administracyjny NSA (7)........... Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów SA............... Sąd Apelacyjny SN............... Sąd Najwyższy SN (7)............ Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów TK............... Trybunał Konstytucyjny WSA............. Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Czasopisma i publikatory Biul.Inf............ Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno-Finansowych Biul.Skarb.......... Biuletyn Skarbowy Biul.SN........... Biuletyn Sądu Najwyższego Dor.Pod............ Doradca Podatnika DP............... Doradztwo Podatkowe Dz.U.............. Dziennik Ustaw Dz.Urz............ Dziennik Urzędowy Dz.Urz. MF........ Dziennik Urzędowy Ministra Finansów Dz.Urz. MI........ Dziennik Urzędowy Ministra Infrastruktury FDP.............. Forum Doradców Podatkowych GP............... Gazeta Prawna G.Pod............. Gazeta Podatkowa Jur.Pod............ Jurysdykcja Podatkowa MK-OECD......... Modelowa Konwencja w sprawie podatku od dochodu i majątku OECD MoP............. Monitor Prawniczy M.P............... Monitor Polski MoPod............ Monitor Podatkowy MoPr............. Monitor Prawa Pracy MoRiF............ Monitor Rachunkowości i Finansów MSG............. Monitor Sądowy i Gospodarczy ONSA............ Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA........ Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSG............. Orzecznictwo w Sprawach Gospodarczych OSN............. Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSP.............. Orzecznictwo Sądów Polskich OSS.............. Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych OTK............. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PB............... Prawo Bankowe PiZS............. Praca i Zabezpieczenie Społeczne XII

Wykaz skrótów POP.............. Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PP............... Przegląd Podatkowy PPH.............. Przegląd Prawa Handlowego Pr.Gosp............ Prawo Gospodarcze Pr.Przeds........... Prawo Przedsiębiorcy Prok. i Pr.......... Prokuratura i Prawo Pr.Sp.............. Prawo Spółek PS............... Przegląd Sądowy PUG............. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego RPEiS............ Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rzeczp............ Rzeczpospolita Serwis MoPod...... Serwis Monitora Podatkowego S.Pod............. Serwis Podatkowy V.PodKs........... Vademecum Podatkowo-Księgowe 4. Inne skróty AMW............ Agencja Mienia Wojskowego apr............... aprobująca art............... artykuł BGK............. Bank Gospodarstwa Krajowego BHP............. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy CBR............. centrum badawczo-rozwojowe cyt............... cytat cz................ część dot............... dotyczące EKD............. Europejska Klasyfikacja Działalności EOG............. Europejski Obszar Gospodarczy FGŚP............. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych FP............... Fundusz Pracy IKE.............. Indywidualne konto emerytalne IKZE............. Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego IS............... Izba Skarbowa itd................ i tak dalej itp................ i temu podobne jedn.............. jednolity jw................ jak wyżej KNF............. Komisja Nadzoru Finansowego kom.............. komentarz KPWiG........... Komisja Papierów Wartościowych i Giełd KRS............. Krajowy Rejestr Sądowy KRŚT............ Klasyfikacja Rodzajowa Środków Trwałych kryt............... krytyczna KŚT.............. Klasyfikacja Środków Trwałych lit................ litera m.in.............. między innymi MF.............. Minister Finansów MNiSW........... Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego MPiPS............ Minister Pracy i Polityki Społecznej MS.............. Minister Sprawiedliwości MSR............. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nast............... następny Nb............... numer brzegowy NBP............. Narodowy Bank Polski NFI.............. Narodowy Fundusz Inwestycyjny XIII

Wykaz skrótów NFZ.............. Narodowy Fundusz Zdrowia niepubl............ niepublikowana (-y) np................ na przykład Nr............... numer OECD............ Organisation for Economic Cooperation and Development/ Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OFE.............. Otwarty Fundusz Emerytalny OPP.............. Organizacja Pożytku Publicznego orz............... orzeczenie PKD............. Polska Klasyfikacja Działalności PKOB............ Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych pkt.............. punkt PKWiU........... Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług por............... porównaj poz.............. pozycja r................. rok red............... redakcja (pod redakcją) RM.............. Rada Ministrów rozdz............. rozdział rozp.............. rozporządzenie RP............... Rzeczpospolita Polska s................. strona SSE.............. specjalna strefa ekonomiczna SWW............. Systematyczny Wykaz Wyrobów sygn.............. sygnatura t................. tom tekst jedn.......... tekst jednolity tzn............... to znaczy tzw............... tak zwany UE............... Unia Europejska UKE............. Urząd Komunikacji Elektronicznej UPO............. umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania ust............... ustęp WNT............. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów ww............... wyżej wymienione w zw.............. w związku zd................ zdanie ze zm............. ze zmianami ZFŚS............. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych zob............... zobacz ZUS.............. Zakład Ubezpieczeń Społecznych XIV

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 350) Tekst jednolity z dnia 17 stycznia 2012 r. (Dz.U. 2012, poz. 361) 1 (zm.: Dz.U. 2011, Nr 102, poz. 585; 2012, poz. 362, poz. 440, poz. 596, poz. 769, poz. 1278, poz. 1342, poz. 1448, poz. 1529, poz. 1540; 2013, poz. 888, poz. 985, poz. 1036, poz. 1287, poz. 1304, poz. 1387) 1 Tekst jednolity ogłoszono 3.04.2012 r.

Rozdział 1. Podmiot i przedmiot opodatkowania Art. 1. [Zakres podmiotowy i przedmiotowy] Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych. Literatura: S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga Pierwsza, Warszawa 2011; R. Kubacki, Leksykon podatku dochodowego od osób fizycznych 2010, Wrocław 2010; R. Mastalski, Prawo podatkowe, Warszawa 2006; Ordynacja podatkowa. Komentarz (pod red. H. Dzwonkowskiego), Warszawa 2013. Spis treści Nb I. Źródła prawa........................................... 1 II. Zakres przedmiotowy...................................... 8 III. Zakres podmiotowy....................................... 10 I. Źródła prawa 1. Zgodnie z art. 87 ust. 2 Konstytucji RP z 2.4.1997 r., źródłami powszechnie obowiązującego 1 prawa RP (a więc również prawa podatkowego) są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia oraz akty prawa miejscowego. Rozporządzenia mogą wydawać tylko organy wskazane w Konstytucji RP na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania (art. 92 ust. 1 Konstytucji RP). Natomiast uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów mają, zgodnie z art. 93 Konstytucji RP, charakter tylko wewnętrzny i obowiązują jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. Zarządzenia ministrów nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli i innych podmiotów. 2. Z Konstytucji RP nie wynikają normy prawne bezpośrednio regulujące opodatkowanie 2 podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zawiera ona jednak wiele zasad, które mogą mieć wpływ na stosowanie przepisów prawa podatkowego. Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że sama Konstytucja stanowi inaczej. 3. Jednym z najbardziej istotnych przepisów dotyczących prawa podatkowego jest art. 217 3 Konstytucji RP, według którego: Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Źródłem prawa podatkowego są również umowy międzynarodowe. Warto tutaj przytoczyć tezę wyroku WSA w Rzeszowie z 29.3.2010 r. (I SA/Rz 964/09, Legalis): przepisy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, podpisanej w dniu 8 października 1974 r. pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi, mają pierwszeństwo przed zapisami ustawy krajowej. Nie można zatem podczas stosowania i wykładni unormowań u.p.d.o.f. pominąć treści tej bilateralnej umowy. 4. Zasadnicze dla prawa podatkowego pojęcia określone zostały w OrdPU, która reguluje wiele 4 kwestii istotnych dla prawidłowego stosowania przepisów prawa podatkowego, a w szczególności PDOFizU. Definiuje m.in. takie pojęcia, jak: obowiązek podatkowy (art. 4), zobowiązanie podatkowe (art. 5), podatek (art. 6), rok podatkowy (art. 11), organ podatkowy (art. 13) itd., a przede wszystkim ustala zasady postępowania podatkowego (Dział IV). 5. Przepisy PDOFizU mają w odniesieniu do przepisów OrdPU charakter przepisów szczególnych 5 (lex specialis), w związku z czym powinny być stosowane w pierwszej kolejności tam, gdzie 3

Art. 1 Nb 6 12 Rozdział 1. Podmiot i przedmiot opodatkowania następuje kolizja przepisów PDOFizU z przepisami OrdPU. Jeżeli jednak PDOFizU nie reguluje pewnych zagadnień, pojęć lub procedur, które zostały zdefiniowane lub opisane w OrdPU, wówczas zastosowanie mają przepisy OrdPU. 6 6. Podstawowym aktem prawnym regulującym opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest PDOFizU. W szczególności określa ona podmiot tego podatku, zakres obowiązku podatkowego, źródła przychodów podlegających opodatkowaniu, koszty uzyskania przychodów, zasady ustalania dochodu, możliwości dokonywania odliczeń od dochodu i podatku, sposób rozliczenia się z podatku. 7 7. Przy stosowaniu PDOFizU pojawi się niejednokrotnie potrzeba korzystania również z innych ustaw, niekoniecznie podatkowych (w rozumieniu art. 3 pkt 1 OrdPU). Dla przykładu zasady sporządzania sprawozdań finansowych, które stanowią podstawę ustalania dochodu niektórych podatników, uregulowane zostały przez RachU. A. Rodzaj podatku II. Zakres przedmiotowy 8 1. Podatek dochodowy, którym opodatkowane są dochody osób fizycznych, jest jednym z rodzajów podatków stosowanych w Polsce. Oprócz niego polskie prawo przewiduje opodatkowanie majątku i obrotu. Opodatkowanie majątku może polegać na opodatkowaniu jego posiadania (np. podatek od nieruchomości), przyrostu rzeczowego majątku (np. podatek od spadków i darowizn), wreszcie obrotu majątkowego (np. podatek od czynności cywilnoprawnych). Obrót towarami i usługami opodatkowany jest podatkiem od towarów i usług. B. Przedmiot opodatkowania 9 1. Przedmiotem opodatkowania, według PDOFizU, jest dochód osiągany przez osoby fizyczne. Dochód obliczany jest co do zasady w ten sposób, że sumę przychodów z tego samego źródła pomniejsza się o koszty ich uzyskania (zob. komentarz do art. 9 ust. 2 PDOFizU). W art. 24 25 PDOFizU przewidziano również szczególne zasady ustalania dochodu. W ten odrębny sposób może być ustalany dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg rachunkowych, względnie księgi przychodów i rozchodów. Wówczas w celu ustalenia dochodu podatnika znajdują zastosowanie normy szacunkowe (zob. komentarz do art. 24 ust. 4 4e PDOFizU). Oprócz opodatkowania dochodu ustawa przewiduje w wyjątkowych sytuacjach również opodatkowanie przychodu, np. w art. 29, art. 30 ust. 1 pkt 2, 4, 4a, 5, 5a i 13 oraz art. 30a ust. 1 pkt 1 4, 6, 8, 9 i 12. Przepisy te, z uwagi na swój charakter norm szczególnych, powinny być stosowane tylko w sytuacjach określonych w tych przepisach i nie mogą być stosowane przez analogię w sytuacjach podobnych. Co do zasady bowiem, regułą w PDOFizU jest opodatkowanie dochodu, a nie przychodu. A. Osoba fizyczna III. Zakres podmiotowy 10 1. Zgodnie z przepisem art. 1, PDOFizU dotyczy tylko opodatkowania dochodów osób fizycznych. Należy również zauważyć, że PDOFizU dotyczy wszystkich osób fizycznych, bez względu na obywatelstwo. Nie oznacza to jednak, że każda osoba fizyczna podlega obowiązkowi podatkowemu w Polsce; zakres podmiotowy obowiązku podatkowego reguluje art. 3 PDOFizU, rozróżniając dwie kategorie: nieograniczonego i ograniczonego obowiązku podatkowego. 11 2. Przepisy prawa polskiego nie zawierają definicji osoby fizycznej. Jest to prawne określenie człowieka występującego jako podmiot w stosunku cywilnoprawnym. Przymiotem każdej osoby fizycznej jest posiadanie zdolności prawnej (art. 8 1 KC), tzn. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków. Zdolność tę ma każdy człowiek od chwili urodzenia. Wyjątkowo przyjmuje się w polskim prawie spadkowym, że dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone, może być spadkobiercą, pod warunkiem jednak, że urodzi się żywe. 12 3. Zdolność prawna człowieka kończy się z chwilą jego śmierci, stwierdzanej urzędowo na podstawie aktu zgonu sporządzanego przez urząd stanu cywilnego (art. 2 i 5 ustawy z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 ze zm.). 4

Rozdział 1. Podmiot i przedmiot opodatkowania Art. 2 Jeżeli akt zgonu nie został sporządzony, a śmierć osoby jest niewątpliwa, zgon osoby stwierdza się w postępowaniu cywilnym nieprocesowym, prowadzonym na podstawie art. 535 i nast. KPC. W przypadku gdy nie można stwierdzić, że zgon osoby jest niewątpliwy (np. osoba zaginęła), prowadzi się postępowanie w sprawie o uznanie osoby zaginionej za zmarłą (art. 29 32 KC oraz art. 526 534 KPC). W orzeczeniu o uznaniu zaginionego za zmarłego oznacza się chwilę śmierci. Zgodnie z art. 31 1 KC, domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w tym orzeczeniu. 4. Prawa i obowiązki podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych nie wygasają 13 automatycznie z chwilą jego śmierci. Na podstawie art. 97 i nast. OrdPU, spadkobiercy podatnika wstępują w jego prawa i obowiązki w zakresie tam określonym. B. Spółki osobowe 1. Podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych nie są spółki nieposiadające 14 osobowości prawnej (tj. spółki osobowe: spółka cywilna, jawna, partnerska i komandytowa), lecz ich wspólnicy, o ile są osobami fizycznymi. Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego, skoro są nimi jej udziałowcy i dlatego żądanie wydania przez organ podatkowy decyzji ustalającej przychód i dochód spółki jest bezpodstawne wyrok NSA z 8.7.1998 r. (SA/Sz 390/98, Legalis). W przypadku spółek cywilnych podatnikiem nie jest spółka, lecz każdy wspólnik indywidualnie, w związku z czym określenie wysokości przychodu, dochodu do opodatkowania oraz należnego podatku dochodowego dokonuje się jedynie dla poszczególnych wspólników wyrok NSA z 9.12.1999 r. (I SA/Łd 1604/97, Legalis). Zgodnie z art. 8 PDOFizU, przychody z udziału w spółce osobowej łączy się z pozostałymi przychodami, ze źródeł z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 PDOFizU, chyba, że są to przychody z działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej a wspólnik wybrał opodatkowanie na zasadach określonych w art. 30c PDOFizU (podatek liniowy). C. Małżonkowie 1. Co do zasady, podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych nie są łącznie 15 małżonkowie, ale zawsze każdy z nich odrębnie. Zgodnie z art. 6 ust. 2 PDOFizU, możliwe jest jednak łączne opodatkowanie małżonków, o ile spełnione zostają przesłanki określone w tym przepisie (zob. komentarz do art. 6 PDOFizU). D. Małoletni 1. Podatnikami podatku dochodowego są również małoletni, jednak ustawa przewiduje, że 16 większość z ich dochodów dolicza się do dochodów rodziców, co powoduje, iż obowiązek zapłaty podatku i rozliczenia ciąży na rodzicach, a nie na małoletnich (zob. komentarz do art. 7 PDOFizU). Art. 2. [Wyłączenia przedmiotowe] 1. Przepisów ustawy nie stosuje się do: 1) przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej; 2) 2 przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach; 3) przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn; 4) przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy; 5) przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich; 2 Art. 2 ust. 1 pkt 2 w brzmieniu ustawy z dnia 24.10.2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1278), która weszła w życie 1.01.2013 r., ma zastosowanie do dochodów uzyskanych (strat poniesionych) od 1.01.2013 r. 5