Marta Agnieszka Kroczek

Marta Agnieszka Kroczek Preferencje i poziom wiedzy polityków Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości dotyczące korzyści i kosztów wprowadzenia waluty euro w Polsce Praca dyplomowa Promotor: dr Zbigniew Binek Praca przyjęta... (data i podpis promotora) Uniwersytet Zielonogórski Wydział Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt dofinansowany przez Narodowy Bank Polski Zielona Góra, 2015 r.

Marta Agnieszka Kroczek Preferences and level of knowledge of politicians of the Civic Platform and the Law and Justice on the benefits and costs of the introduction of the euro in Poland Diploma Thesis Supervisor dr Zbigniew Binek University of Zielona Góra Faculty of Economics and Management Postgraduate Studies: The mechanisms of the Euro Area Project part-financed by the National Bank of Poland Zielona Góra, 2015 r. 2

Streszczenie Celem niniejszej pracy dyplomowej jest poznanie i ukazanie poziomu wiedzy polityków Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości dotyczący korzyści i kosztów (strat) wprowadzenia euro w Polsce oraz czy ich osobisty stosunek do tej waluty jest determinowany przynależnością partyjną. Cała praca bazuje na specjalnie przeprowadzonych w tym celu badaniach. Wynika z nich, że integracja ze strefą euro będzie mimo wszystko korzystna. Jednocześnie wskazane zostały: czas przyjęcia euro w Polsce, obawy i pozytywne konsekwencje z tym związane. Motywem przewodnim rozważań, prowadzonych w oparciu o wykorzystanie literatury przedmiotu, jest wykazanie prawdziwości hipotez, które wskazują, że wprowadzenie waluty euro w Polsce przyniesie więcej korzyści niż kosztów w krótkim i długim okresie. 3

SPIS TREŚCI Strony Wstęp.5 ROZDZIAŁ 1 Problematyka wprowadzenia euro w Polsce oraz jego istota 1.1. Wymagania unijne wobec wdrożenia euro przez Polskę..7 1.2. Korzyści wprowadzenia euro w Polsce.8 1.3. Koszty (straty) wprowadzenia euro w Polsce..11 ROZDZIAŁ 2 Polska scena polityczna charakterystyka wybranych partii 2.1. Platforma Obywatelska 1 2.2. Prawo i Sprawiedliwość...15 ROZDZIAŁ 3 Metodyka badań własnych 3.1. Uzasadnienie wybranego tematu i cel badań...16 3.2. Problemy i hipotezy badawcze 16 3.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze..18 3.. Teren badań oraz zbiorowość badań własnych 19 ROZDZIAŁ Analiza przeprowadzonych badań.1. Wyniki badań.22.2. Wnioski z badań własnych.31 Zakończenie..32 Spis literatury...3 Spis stron internetowych.35 Spis rysunków..35 Spis tabel...35 Spis wykresów..36 Aneksy 1. Kwestionariusz ankiety..37

Wstęp Każdy z nas zna długą i burzliwą historię Polski. Targana przez stulecia wieloma wojnami, spustoszeniami, podziałami, Polska zawsze musiała i umiała podnosić się z upadku, odbudowywać swe granice, pozycję na arenie międzynarodowej. Mimo, iż od 200 roku Polska należy do Unii Europejskiej, mimo integracji, w dalszym ciągu uznawana jest za kraj doganiający pozostałe państwa członkowskie. Przynależność do UE zobowiązuje w dalszej perspektywie do przystąpienia do strefy (obszaru) euro. Kraj nad Wisłą przygotowując się do wejścia do Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW), musi odpowiedzieć sobie na pytanie w jaki sposób i kiedy wejść do Eurolandu. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń dla Polski, ponieważ członkostwo w UGW, prócz utrzymywania waluty w systemie ERM2, wymaga spełnienia pięciu kryteriów z Maastricht. Obecnie wśród społeczeństwa oraz w polskim parlamencie trwa ostra dyskusja wokół powszechnie akceptowanego pieniądza. Głównie opiera się ona na przytaczaniu argumentów za, przynoszących wiele korzyści, ale nie brakuje też przeciwników wskazujących, iż wspólna waluta wiąże się również z pewnym ryzykiem. W pracy autor stara się przybliżyć wymogi niezbędne do wprowadzenia euro w Polsce oraz przedstawia bilans korzyści i kosztów wprowadzenia wspólnej waluty. Dokonuje charakterystyki dwóch największych polskich partii, będących w opozycji, co przyczynia się do poznania poglądów dotyczących między innymi Unii Europejskiej oraz jej pieniądza. Rozdział pierwszy przedstawia problematykę wprowadzenia euro w Polsce oraz jego istotę. Autor skupiła się na wymaganiach unijnych wobec wdrożenia euro przez Polskę, korzyściach oraz kosztach (stratach) wprowadzenia euro w Polsce. Drugi rozdział zawiera charakterystykę wybranych partii politycznych na polskiej scenie politycznej. Opisana zostaje Platforma Obywatelska jako partia rządząca oraz Prawo i Sprawiedliwość partia opozycyjna, zmierzająca do wygrania wyborów parlamentarnych i prezydenckich. Trzeci rozdział poświęcony jest części metodycznej. Tu następuje uzasadnienie w jakim celu autor zajął się danym zagadnieniem, określenie przedmiotu i obiektu badań bez pominięcia problemów i hipotez badawczych. Następnie przedstawione 5

zostają metody, techniki oraz narzędzia badawcze, przechodząc do próby badawczej i terenu badań. Czwarty ostatni rozdział skupia się na przedstawieniu i analizie wyników badań. Część rozdziału poświęcona jest podsumowaniu zawierającym wnioski wynikające z analizy badań. Tematyka związana z wprowadzeniem euro w Polsce jest bardzo złożona i wymaga odpowiedzi na wiele pytań kiedy najbezpieczniej wprowadzić nową walutę, kto będzie decydował o tym fakcie Parlament czy referendum, jakie będą konsekwencje. Istotne jest, by przeprowadzić szeroką kampanię informacyjną o euro oraz uzyskać poparcie społeczeństwa. Wejście do strefy euro będzie dla Polski korzystne, już samo spełnienie kryteriów członkostwa będzie korzystne. I dlatego trzeba do tego dążyć, ale nie chodzi tu o jednorazową sytuację. Warunki trzeba spełniać w sposób trwały Marek Belka 1. 1 http://www.biztok.pl/marek-belka-wejscie-do-strefy-euro-bedzie-dla-polski-korzystne-a7227 (09.03.2015) 6

ROZDZIAŁ 1 Problematyka wprowadzenia euro w Polsce oraz jego istota 1.1. Wymagania unijne wobec wdrożenia euro przez Polskę Członkowstwo Polski w Unii Europejskiej obliguje nasz kraj (tak jak każdy kraj członkowski) do przyjęcia wspólnej waluty euro ( ). Walutę tą przyjęło już dziewiętnaście państw z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, Szwecji i Danii, które mogą wprowadzić euro, ale nie muszą. Wszelkie zasady i wymogi ekonomiczne wprowadzenia wspólnej waluty określa Traktat o Unii Europejskiej, zwany traktatem z Maastricht. Jest to umowa międzynarodowa parafowana 11 grudnia 1991, podpisana 7 lutego 1992 w Maastricht w Holandii. Powołując się na powyższy traktat, autor wysuwa następujące kryteria korwengencji, zwane również kryteriami zbieżności: kryterium fiskalne, kryterium stabilności cen, kryterium długoterminowej stopy procentowej, kryterium walutowe. W zakresie warunków koniecznych do przyjęcia wspólnej waluty euro, oprócz zapewnienia zgodności prawnej oraz niezależności banku centralnego, kraje ubiegające się o przystąpienie do UGiW zobowiązane są wypełnić kryteria fiskalne oraz monetarne 2. Kryterium fiskalne (deficytu budżetowego, długu publicznego) stanowi, że państwo członkowskie w momencie dokonywania oceny nie może być objęte procedurą nadmiernego deficytu 3. Kryteria fiskalne ukazują jak w kraju akcesyjnym przestrzegana jest dyscyplina finansowa w zakresie środków publicznych oraz jak dzięki tym kryteriom gospodarki w krajach należących już do strefy euro stabilizują się. Decyzje o nałożeniu tej procedury podejmuje Rada Ecofin w sytuacji, gdy faktyczny lub planowany deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych (ang. general government) w relacji do PKB przekracza wartość 3% lub dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wartość 60% PKB. Przez kryterium stabilności cen rozumie się sytuację, gdy średnioroczna inflacja, liczona jako 12-miesięczna średnia ruchoma tzw. wskaźnika HICP dla daneg kraju, nie przekracza pewnego ograniczenia górnego wartości referencyjnej. 5 2 Z. Binek, Spełnienie kryteriów z Maastricht jako warunek wejścia do Unii Gospodarczej i Walutowej, [w:] Integracja walutowa, pod red. Z. Binka, P. Szudry, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2013, s. 125 3 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej art. 126 http://www.mf.gov.pl/documents/7603/117826/11_kryteria.pdf (28.02.2015r.) 5 P. Boguszewski, Konwergencja nominalna i realna a integracja walutowa w kryzysie [w:] Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, pod red. P. Kowalewskiego, G. Tchorka, J. Górskiego, NBP, Warszawa 201, s. 26 7

Nie może ona przekraczać o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach. Kryterium długoterminowej stopy procentowej stanowi, że w okresie jednego roku przed badaniem średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa nie może przekraczać o więcej niż o 2 punkty procentowe średniej z analogicznych stóp procentowych w trzech państwach członkowskich o najbardziej stabilnych cenach 6. Ostatnim kryterium jest kryterium walutowe. Wymaga ono uczestnictwa krajowej waluty w Europejskim Mechanizmie Kursowym (ERM II) przez co najmniej przez 2 lata oraz polega na utrzymywaniu wahań kursu waluty w stosunku do euro w określonych granicach (+/- 15%) wokół pewnej ustalonej wartości - parytetu centralnego. 1.2. Korzyści wprowadzenia euro w Polsce Przystąpienie Polski do Eurolandu stwarza nowe możliwości pojawienia się dobrobytu społecznego oraz wiąże się z licznymi korzyściami. Aby jednak tak było, należy zastosować pozytywne wzorce krajów, które wcześniej przystąpiły do strefy euro oraz przeanalizować jakie kroki poczynić by uniknąć negatywnych zjawisk związanych w związku ze zmianą waluty 7. Korzyści dzielą się na bezpośrednie, czyli takie, które jesteśmy w stanie zauważyć od razu, od momentu wprowadzenia oraz pośrednie (długookresowe) o charakterze warunkowym, trudniejsze do oszacowania, rozpatrywane w kategorii szans. Wprowadzenie euro prowadzi do zniesienia ryzyka kursowego i kosztów ubezpieczenia tego ryzyka, wyeliminowania kosztów transakcyjnych, zwiększenia przejrzystości i porównywalności cen, integracji z jednolitym rynkiem finansowym UE, zwiększenia makroekonomicznej stabilności, wyższego wzrostu gospodarczego, obniżenia stóp procentowych, wzmocnionej pozycji przetargowej w skali międzynarodowej i korzyści z seniorażu, zwiększenia wiarygodności instytucji prowadzących politykę finansową i samej polityki. Zwiększa się wpływ Polski na decyzje Eurogrupy oraz Europejskiego Banku Centralnego. Najważniejszymi z powyższych korzyści, które nastąpią niemal automatycznie w momencie wymiany waluty krajowej na euro, są wyeliminowanie niepewności co do 6 http://www.mf.gov.pl/documents/7603/117826/11_kryteria.pdf (28.02.2015 r.) 7 Z. Binek, Koszty wprowadzenia euro w Polsce w krótkim i długim okresie, [w:] Systemy Gospodarcze i ich ewolucja w kierunku jednolitego europejskiego obszaru walutowego, pod red. S. Swadźby, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2008, s. 79 8

wahań kursów oraz likwidacja kosztów transakcyjnych, ponoszonych przy wymianie jednej waluty na drugą. Euro jest drugą walutą na świecie, w porównaniu do polskiego złotego cieszy się zaufaniem, jest stabilna oraz wzmacnia swą pozycję w międzynarodowym systemie finansowym. Posiadanie tej waluty traktowane jest jako przywilej, co powoduje potencjalnie więcej korzyści z posiadania pieniądza międzynarodowego, niż krajowego. Likwidacja kosztów transakcyjnych odgrywa wielką rolę dla polskich przedsiębiorstw, którym zależy na wymianie handlowej z zagranicą, ponieważ wprowadzenie euro umożliwi ich eliminację, co oznacza znaczne oszczędności, poprawienie pozycji konkurencyjnej, a także znacznie ułatwia i poprawia warunki prowadzenia międzynarodowej działalności gospodarczej przedsiębiorcom. Dzięki zmniejszeniu ryzyka związanego z kursami walut nastąpi obniżenie stóp procentowych oraz zwiększenie makroekonomicznej stabilności. Stopy procentowe traktowane są jako podstawowe zmienne ekonomiczne dla całej gospodarki oraz dla pojedynczych podmiotów gospodarczych, a ich spadek obniża koszt pozyskiwania kapitału na realizację inwestycji, co skutkuje zwiększeniem wartości bieżącej netto projektów inwestycyjnych. Wzrost wiarygodności kredytowej doprowadzi do realizacji przedsięwzięć, które do tej pory nie zostały zrealizowane ze względu na problemy z finansowaniem. Integracja finansowa sprawia, że rynki zagraniczne będą bardziej otwarte dla inwestorów z Polski oraz da możliwość zaistnienia polskim firmom w pozostałych krajach członkowskich, jak i poza Unią Europejską. Dzięki niższemu kosztowi kapitału i łatwiejszemu dostępowi do zagranicznych oszczędności koszty inwestycji ponoszone przez polskie przedsiębiorstwa powinny się zmniejszyć, co może przyczynić się do ich wzrostu. Rosnąca intensywność wymiany handlowej uważana jest za jeden z najważniejszych czynników wpływających na wzrost gospodarczy, co ma szczególne znaczenie dla Polski, jako kraju rozwijającego się 8. Wspólny rynek finansowy spowoduje wzrost, napływ nowych inwestycji. Konkurencyjność rynku powoduje mobilizację wśród producentów, którym będzie zależeć żeby konsumenci kupowali właśnie ich produkty. Doprowadzi to do poprawy jakości produktów sprzedawanych, efektywności i obniżeniu cen. Nastąpi wtedy rozwój technologii oraz intensyfikacja procesu wprowadzania innowacji. Dzięki efektom uczenia się i naśladownictwa wzrost powiązań handlowych z rozwiniętymi krajami 8 P. Gajewski, Korzyści i szanse związane z przyjęciem euro [w:] Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, pod red. P. Kowalewskiego, G. Tchorka, J. Górskiego, NBP, Warszawa 201, str. 203-20 9

wspólnego obszaru walutowego umożliwia przedsiębiorstwom korzystanie z nowych technologii i wykorzystywanie zgromadzonych zasobów wiedzy. Autor jako jedną z korzyści przytacza także porównywalność cen wyrażonych w tej samej walucie. Dzięki przyjęciu euro mała gospodarka zyskuje wiarygodność całej unii walutowej. Przyczynia się bowiem do podejmowania optymalnych decyzji dotyczących miejsca sprzedaży, zakupu towarów i usług. Natomiast większe zróżnicowanie dóbr, usług i ich lepsze przystosowanie do potrzeb klientów uczyni rynek bardziej płynnym. Wszystkie korzyści są ze sobą ściśle powiązane. Przedstawia to wykres poniżej. Rysunek 1. Korzyści przyjęcia euro Przystąpienie Polski do strefy euro spadek ryzyka makroekonomicznego, integracja rynku finansowego, wzrost konkurencji zniesienie kursu wymiany eliminacja ryzyka kursowego ożywienie wymiany handlowej eliminacja kosztów transakcyjnych spadek stóp procentowych wzrost stopy inwestycji akumulacja kapitału i wzrost wydajności czynników produkcji wzrost PKB per capita Źródło: opracowanie własne na podstawie wykładu prof. Cezarego Wójcika 10

1.3. Koszty (straty) wprowadzenia euro w Polsce Każdy proces ma swoje dobre i złe strony. Także przyjęcie przez Polskę europejskiej waluty, wiąże się koniecznością poniesienia pewnych kosztów oraz pociąga za sobą ryzyko pewnych zagrożeń. Ma to charakter potencjalny, ponieważ nie da się precyzyjnie wyliczyć ile strat się poniesie. Jednym z najistotniejszych kosztów jest utrata autonomii w prowadzeniu niezależnej polityki pieniężnej i kursowej. Narodowy Bank Polski zostanie zastąpiony przez Europejski Bank Centralny i to on będzie decydującym organem w sprawie ustalenia wysokości inflacji, czy też stóp procentowych na poziomie nieodpowiednim dla polskiej gospodarki. Autonomiczna polityka pieniężna ogranicza negatywne skutki wstrząsów gospodarczych, do których można w popycie zewnętrznym oraz zmian relacji cen handlu zagranicznego 9. zaliczyć nieoczekiwane i gwałtowne wydarzenia pochodzących ze sfery gospodarki lub polityki, które mają znaczący wpływ na podstawowe zmienne makroekonomiczne. Płynny kurs walutowy, pozwala złagodzić wahania produkcji i zatrudnienia, w szczególności w sytuacji wstrząsów Koszt utraty polityki pieniężnej w dużym stopniu będzie, zatem zależeć od prawdopodobieństwa występowania wstrząsów o charakterze asymetrycznym. Im większe prawdopodobieństwo, że wstrząsy będą mieć charakter asymetryczny, tym większy będzie koszt rezygnacji z autonomicznej polityki pieniężnej. Skalę kosztów będzie determinować również skuteczność prowadzonej autonomicznej polityki pieniężnej w amortyzowaniu wstrząsów o charakterze asymetrycznym. W razie jej niewielkiej skuteczności koszty również będą niewielkie 10. Zagrożenia płynące z przyjęcia euro mogą wiązać się z możliwością pogorszenia konkurencyjności polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej spowodowanej szybkim wzrostem cen. Wpływ na zmiany cen mogą mieć czynniki zarówno podażowe jak i popytowe preferencji konsumentów. Towarzyszy temu fakt, iż Polska w dalszym ciągu jest krajem doganiającym pozostałe kraje członkowskie, bardziej rozwinięte. Związane z tym wyższe tempo wzrostu wydajności pracy prowadzi do wzrostu płac, a to przełoży się na wzrost cen. Powyższe zagrożenia mają charakter warunkowy, gdyż zależą od początkowego stanu gospodarki przystępującej do 9 http://www.polskawue.pl/wplyw,przystapienia,do,strefy,euro,na,polska,gospodarke,2268.html (09.03.2015 r.) 10 http://www.ugiw.umcs.lublin.pl/x.pdf (28.02.2015 r.) 11

Eurolandu, jak też od działań podejmowanych przed przystąpieniem i później, mających na celu zwiększenie przyszłej konkurencyjności tej gospodarki. Wzrost cen, spowodowany głównie zaokrąglaniem cen w górę w momencie ich przeliczania, w krajach członkowskich jest błędnie odbierany czego przejawem jest, tzw. iluzja euro, czyli wzrost postrzeganej przez społeczeństwo inflacji, znacznie przekraczający dynamikę oficjalnego wskaźnika. Wśród przyczyn pojawienia się iluzji euro w literaturze najczęściej przytaczane są mechanizmy psychologiczne, min.: trudności z przywyknięciem do nowego nominalnego poziomu cen, powodujące nawyk przeliczania na ceny w walucie narodowej i w konsekwencji porównywanie z cenami sprzed wielu lat. Dlatego dobrym i praktykowanym rozwiązaniem jest podawanie dwóch cen w starej walucie oraz aktualnej wyrażonej w euro. Pozostałe koszty (techniczne i administracyjne) związane już są z samym procesem wprowadzania nowej waluty. Dotyczy to sektora publicznego oraz prywatnego. Proces ten polega na zaopatrzeniu w monety i banknoty euro, dostosowaniu systemów informatycznych, modernizacji maszyn i urządzeń, przystosowaniu bankomatów, przygotowaniu i przeprowadzeniu ogólnokrajowej kampanii informacyjnej na temat euro, szkoleniu pracowników w zakresie nowych zadań, przechowywaniu i niszczeniu wycofywanych z obiegu monet i banknotów, dostosowaniu systemów płatności, nowelizacji obowiązujących aktów prawnych. Autor, dla lepszego zrozumienia i przyswojenia, poniżej przedstawia zestawienie najważniejszych kosztów wprowadzenia euro. 12

Rysunek 2. Koszty oraz zagrożenia związane z wprowadzeniem euro KOSZTY DŁUGOOKRESOWE utrata krajowej polityki pieniężnej i kursowej trudne do oszacowania spadają w miarę upływu czasu KRÓTKOOKRESOWE dostosowanie ekonomiczne, techniczne i organizacyjne są w pewnym stopniu policzalne ujawniają się w krótkim okresie czasu ZAGROŻENIA ŚREDNIO I DŁUGOOKRESOWE Ryzyko ustalenia nieoptymalnego kursu konwersji Ryzyko boomu kredytowego i nadmiernego zadłużenia Ryzyko wzrostu inflacji, utraty konkurencyjności, wzrostu bezrobocia Ryzyko przenoszenia wstrząsów na rynkach finansowych Ryzyko nieskutecznego funkcjonowania mechanizmów alternatywnych wobec polityki pieniężnej Źródło: opracowanie własne na podstawie http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1 element.ekon-element-00015809069/c/15809069.pdf. 13

ROZDZIAŁ 2 Polska scena polityczna charakterystyka wybranych partii 2.1. Platforma Obywatelska Powstanie Platformy Obywatelskiej przypada na 2 stycznia 2001 roku. Do głównych założycieli zalicza się Andrzeja Olechowskiego, Macieja Płażyńskiego z AWS i Donalda Tuska z Unii Wolności. Od 2007 Platforma Obywatelska stanowi większość w Sejmie oraz Senacie i wspólnie z Polskim Stronnictwem Ludowym tworzy koalicję rządową, która jest zapleczem parlamentarnym rządu Ewy Kopacz. Deklarowaną ideologią polityczną Platformy Obywatelskiej jest chrześcijańska demokracja, centryzm, konserwatywny liberalizm. W kwestiach społecznych prezentuje konserwatywne stanowisko, przez co chce przywrócić blask tradycyjnym ideałom republikańskim. Państwo jest dobrem wspólnym i strażnikiem sprawiedliwości dającym poczucie bezpieczeństwa. Ma wspierać rodzinę i tradycyjne normy obyczajowe, dzięki którym rodzina staje się trwała i podlega ciągłemu rozwojowi. Obywatel według Platformy Obywatelskiej jest osobą wolną i odpowiedzialną za los swój i swojej rodziny. Sprzeciwia się legalizacji związków partnerskich, eutanazji, aborcji choć w ustawie wskazuje pewne warunki dopuszczalności przerywania ciąży. Brak natomiast jednolitego stanowiska w sprawie zapłodnienia in vitro. W kwestiach gospodarczych panuje umiarkowany liberalizm. Partia ta poparła ograniczenie stawek podatkowych do dwóch 18 i 32%, opowiada się za ograniczeniem deficytu budżetowego, wprowadzeniem podatku liniowego oraz budżetu zadaniowego. Bardzo ważne jest to, że członkowie PO postulują za możliwie szybkim przyjęciem euro, co pociągnęło za sobą tworzenie struktur odpowiedzialnych za ten proces. Według programu Platforma opowiada się również za obniżeniem klina podatkowego i dokończeniem prywatyzacji. Platforma deklaruje także chęć poprawy sytuacji małych i średnich przedsiębiorstw, szczególnie poprzez likwidację biurokratycznych barier ograniczających przedsiębiorczość 11. Rząd PO-PSL podjął też działania ograniczające emerytury pomostowe oraz podwyższono stawki podatku VAT. 11 http://ewybory.eu/partie-polityczne/platforma-obywatelska/ (08.02.15 r.) 1

2.3. Prawo i Sprawiedliwość Prawo i Sprawiedliwość to partia polityczna zarejestrowana 13 czerwca 2001roku. Została założona przez braci Lecha Kaczyńskiego i Jarosława Kaczyńskiego. Ideologia partii łączy ze sobą konserwatyzm, chrześcijańską demokrację oraz wartości republikańskie. PiS było partią rządzącą w latach 2005 2007 w koalicji z Samoobroną RP i Ligą Polskich Rodzin. Jeden z założycieli partii, Lech Kaczyński, sprawował urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W kwestiach społecznych PiS stoi na stanowisku zaostrzenia kar dla przestępców dokonujących zamachu na życie, zdrowie i mienie oraz postukuje zwiększenie praw dla ofiar przestępstw. Nie zgadza się na radykalne cięcia w sferze socjalnej. Jest zwolennikiem bezpłatnej edukacji w szkołach podstawowych, średnich i na wyższych uczelniach państwowych. Główną wartością dla członków Prawa i Sprawiedliwości jest rodzina. Opowiada się za szeroko pojętym programem wspierania polskiej rodziny. W tym celu proponuje opracowanie i przyjęcie kompleksowego programu polityki prorodzinnej 12. Podobnie jak Platforma Obywatelska, Prawo i Sprawiedliwość sprzeciwia się legalizacji eutanazji, aborcji na życzenie. Niedopuszczalne według PiS jest rejestracja związków homoseksualnych oraz legalizacja tzw. miękkich narkotyków. W sferze gospodarczej progresywna skala podatkowa jest najwłaściwszą formą opodatkowania. Razem z przedstawicielami PO, posłowie partii PiS poparli redukcję stawek podatkowych do dwóch 18 i 32%, deklarują wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Partia postuluje gruntowną reformę finansów publicznych, proponuje wprowadzenie ulg podatkowych ze względu na ilość dzieci w rodzinie, sprzeciwia się pochopnie przeprowadzanej prywatyzacji (spółki o strategicznym znaczeniu mają zostać pod kontrolą państwa). Partia popiera integrację z Unią Europejską, zaznaczając przy tym, że do Eurolandu nie wolno się spieszyć. Według Beaty Szydło wejście do strefy euro w tym momencie byłoby. Trzeba być finansowym kamikadze, w tej chwili niektóre państwa zaczynają się zastanawiać, czy nie wyjść ze strefy wspólnej waluty zaznaczyła 13. 12 http://glosujteraz.pl/partie-polityczne/prawo-i-sprawiedliwosc (08.02.15r.) 13 http://www.stopeuro.pl/stosunek-polskich-partii-do-wprowadzenia-euro/ (08.02.15r.) 15

ROZDZIAŁ 3 Metodyka badań własnych 3.1. Uzasadnienie wybranego tematu i cel badań Każda czynność człowieka, każde jego działanie powinno być zaplanowane i celowe. Teoria ta również sprawdza się na polu naukowym, gdyż w badaniach naukowych nie ma miejsca na przypadkowość. W luźnym rozumowaniu cel określić można jako to coś, do czego dążymy, to co chcemy osiągnąć. M. Łobocki za cel badań uważa poznanie prawdy, czyli ujawnienie stosunkowo obiektywnego stanu rzeczy i to bez względu na przykre następstwa, jakie on może powodować w życiu. Chodzi tu o poszukiwanie prawdy jak i jej opisywanie 1. Poznanie naukowe powinno opierać się na zdobyciu wiedzy pewnej, ścisłej, ogólnej, zawierającej jak najwięcej informacji. Celem niniejszej pracy jest poznanie poziomu wiedzy oraz osobistego stosunku polityków do waluty euro. 3.2. Problemy i hipotezy badawcze Następnym etapem po ustaleniu celu i przedmiotu badań niezbędnym i podstawowym warunkiem badań jest określenie problemu badawczego. Pod pojęciem problemów badawczych kryją się zagadnienia wymagające rozwiązania. Mają one postać pytań, które mogą dotyczyć cech przedmiotu, zjawiska, ich własności. Mogą być też pytania o rodzaj związków między cechami zjawiska o rodzaj zależności między zjawiskami, wtedy zmuszają badacza do szerszych poszukiwań. M. Łobocki problemy badawcze definiuje jako pytania, na które szukamy odpowiedzi na drodze badań naukowych 15. Analizując wszystkie definicje traktujące o problemach badawczych wskazują, iż jest to pojęcie złożone, a wszystkie te definicje uzupełniają się, przenikają wzajemnie. Głównym problemem badawczym pracy jest to, jaki jest poziom wiedzy polityków Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości dotyczący korzyści i kosztów (strat) wprowadzenia euro w Polsce oraz czy i jak przynależność do konkretnej partii wpływa na ich osobisty stosunek do waluty euro? 1 M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych., Warszawa 1978, PWN, str. 22 15 Tamże, str.56 16

Problemy szczegółowe dotyczyć zaś będą: 1. Jaki jest poziom wiedzy o tematyce euro w odczuciu samych ankietowanych? 2. Czy ankietowani są za czy przeciw wprowadzenia euro w Polsce? 3. Kiedy jest według polityków najwłaściwszy moment wprowadzenia euro w Polsce?. Jakie będą konsekwencje wprowadzenia euro dla Polski według polityków? 5. Ile, według polityków, wprowadzenie euro w Polsce przyniesie konsekwencji pozytywnych, a ile negatywnych? 6. Jakie respondenci mają obawy związane z wprowadzeniem euro w Polsce? 7. Jakie pozytywne konsekwencje mogą wystąpić w Polsce po wprowadzeniu euro według badanych? Kolejnym etapem pracy badawczej jest sformułowanie hipotez nawiązujących ba problemów badawczych. Hipoteza jest zdaniem nie w pełni uzasadnionym opartym na prawdopodobieństwie, wymagającym sprawdzenia. Ma na celu odkrycie nieznanych zjawisk lub praw. Może być zdaniem twierdzącym lub przeczącym. Wg Z. Skornego hipoteza jest przypuszczalną, przewidywaną odpowiedzią na pytanie zawarte w problemie badań 16. Im bardziej trafna, poprawna teoretycznie i metodologicznie hipoteza badawcza, tym większa skuteczność przeprowadzonych badań oraz możliwość wykrycia rzeczywistych uwarunkowań, struktur i dynamiki badanych zjawisk czy rzeczy. W pracy autor wysuwa następujące hipotezy: 1. Członkowie obu ugrupowań politycznych uważają, że ich wiedza na temat waluty euro jest na poziomie średnim. 2. Większość ankietowanych z obu partii jest za wprowadzeniem euro w Polsce. 3. Respondenci z partii PiS uważają, że trzeba wprowadzić euro w naszym kraju możliwie jak najpóźniej.. Politycy z PO wskazują więcej korzyści, niż kosztów wprowadzenia euro w Polsce. 5. Ankietowani PiS-u wskazują więcej negatywów wprowadzenia euro w Polsce. 6. Respondenci obu partii nie są w stanie określić towarzyszących im obaw z wprowadzenia euro w Polsce. 16 Z. Skorny, Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki, Warszawa 198, str. 72 17

7. Główną pozytywną konsekwencją wspólnej waluty będzie rozwój turystyki. 3.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze Podejmując się prowadzenia badań, należy zdecydować jakie wybrać podejście ilościowe lub jakościowe. Badania ilościowe polegają na opisie i analizie badanych faktów, procesów i zjawisk w sposób ilościowy. Zapisu danych dokonuje się w postaci matematycznych, obliczeń i zestawień statystycznych. Stosowane są przede wszystkim do badania rzeczy mierzalnych, dających się policzyć, dotknąć i zobaczyć. Dysponują także uporządkowanymi zestawieniami danych i obliczeniami statystycznymi. Materiał, który gromadzą jest więc przeanalizowany statystycznie i opisany ilościowo. Istotnym elementem badań ilościowych jest pomiar. Za jego pomocą badania ilościowe są bardzo konkretne i ścisłe 17. Wiele źródeł podaje różne klasyfikacje metod i technik badawczych. Są one zbieżne, uzupełniają się wzajemnie, ale trzeba pamiętać, że to, co dla jednego autora jest metodą, dla innego jest techniką i odwrotnie. Określonym metodom badawczym są przypisane odpowiednie techniki. Techniki badawcze to czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów. Literatura podaje wiele techniki. Niniejsza praca powstała na podstawie ankiety. Polega ona na rozdawaniu respondentom kwestionariuszy z pytaniami z prośbą o ich wypełnienie. Ankieta w odróżnieniu od kwestionariusza jest anonimowa i zawiera pytania zamknięte (z kafeterią), półotwarte lub otwarte. Kafeterie bywają zamknięte (ograniczony zestaw odp.) i półotwarte (odp. określone i jedna do wpisania) oraz koniunktywne (kilka odpowiedzi w jednym pytaniu, daje możliwość obliczenia częstotliwości wyboru poszczególnych odpowiedzi) dysjunktywne. Zazwyczaj stosowana jest jednak przede wszystkim w metodach ilościowych. Jest niezastąpiona w badaniach poznawania zbiorowości, faktów, opinii o zdarzeniach, danych liczbowych. Narzędziem badawczym nazywamy każdy przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań. Takim przedmiotem może być kwestionariusz, dyktafon, a nawet długopis czy ołówek. 17 http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%c5%82e/ pedagogika/15382 metody_bada%c5%8_pedagogicznych.html 18

3.. Teren badań oraz zbiorowość badań własnych Teren badań według T. Pilcha to przede wszystkim typologia wszystkich zagadnień, cech i wskaźników, jakie muszą być zbadane, odnalezienie ich na odpowiednim terenie u odpowiednich grup społecznych i następnie wytypowanie rejonu, grup, zjawisk i instytucji, jako obiektu naszego zainteresowania 18. Przed przystąpieniem do badań właściwych, przeprowadzone zostały badania pilotażowe w celu wykluczenia ewentualnych błędów merytorycznych w kwestionariuszu ankiety. Ankietowani nie zgłaszali żadnych uwag, co do czytelności ankiety. Wszystkie ankiety zostały wypełnione w wersji papierowej. Zebranie wypełnionych ankiet rozciągnęło się w czasie. Największą trudność sprawiały pytania wielokrotnością odpowiedzi. W badaniu brało udział łącznie 0 polityków z Zielonej Góry oraz Nowej Soli. Dwudziestu należało do Platformy Obywatelskiej, druga połowa do Prawa i Sprawiedliwości. Były to zarówno kobiety jak i mężczyźni. Badania wykazały, iż liczba ankietowanych mężczyzn w obu partiach przewyższała liczbę kobiet. Wykres 1. Płeć 16 1 12 10 8 6 2 0 6 PIS 1 7 PO 13 Kobiety Mężczyźni Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników z ankiet. Badaniom poddano osoby w przedziale wiekowym 18 powyżej 60 lat. Platformę Obywatelską reprezentowały głównie osoby między 1, a 50 rokiem życia oraz powyżej 60-tki. Ankietowani z Prawa i Sprawiedliwości osiągali wiek między 1, a 60. Niewielka liczba respondentów osiągała wiek od 18 do 0 lat. 18 T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1977, s. 70 19

Wykres 2. Wiek ankietowanych 7 6 5 3 2 1 5 5 3 3 3 2 6 3 6 18-30 31-0 1-50 51-60 60 - więcej 0 PIS PO Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników z ankiet. Przeszło połowa ankietowanych (55 %) PO posiadała wykształcenie średnie. Wykształcenie wyższe wyniosło 35 %. Osoby posiadające wykształcenie zawodowe i podstawowe stanowi po 5 %, czyli po jednej osobie. Żaden respondent PiS nie posiada wykształcenia podstawowego. Szkołę zawodową ukończyło 20 %, zaś świadectwami szkół średnich oraz uczelni wyższych legitymuje się po 0 % badanych. Wykres 3. Wykształcenie ankietowanych 12 11 10 8 8 8 7 podstawowe 6 zawodowe średnie wyższe 2 1 1 0 PIS PO Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników z ankiet. 20