Wprowadzenie 13 Część I Instytucjonalne aspekty zarządzania 1. Wpływ R. Coase'a na rozwój teorii organizacji i regulacji przedsiębiorstw - Marian Turek 21 1.1. Natura firmy - implikacje dla teorii organizacji przemysłowych 22 1.2. Regulacja usług komunalnych - krytyka ustalania cen według kosztów krańcowych 25 1.3. Problem zatorów - wnioski regulacyjne 26 1.4. Regulacja i organizacja sektora telekomunikacyjnego 28 1.5. Rozwój przemysłu radiowego w Wielkiej Brytanii 28 1.6. Alokacja spektrum częstotliwości radiowych w Stanach Zjednoczonych 30 1.7. Polityka publiczna wobec zarządzania przedsiębiorstwem 31 Streszczenie/Summary 35 Bibliografia 36 2. Nauki o zarządzaniu z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej - Stanisław Rudolf 37 2.1. Istota i główne założenia nowej ekonomii instytucjonalnej 39 2.2. Koszty transakcyjne i możliwości ich redukcji 41 2.3. Rola otoczenia instytucjonalnego 43 2.4. Od przedsiębiorstwa jako funkcji produkcji do przedsiębiorstwa jako funkcji zarządzania 44 2.5. Przełamywanie stereotypów dotyczących determinizmu technologicznego 47 Streszczenie/Summary 49 Bibliografia 49 3. Nowa ekonomia instytucjonalna a zarządzanie - zaangażowanie pracowników w kontekście kontraktualnej teorii firmy i teorii praw własności - Michał Pietrzak 51 3.1. Rola zasobów ludzkich i zaangażowania pracowników 53 3.2. Stosunki zatrudnienia jako kontrakty relacyjne 55 3.3. Stosunki zatrudnienia w kontekście praw własności 60 Streszczenie/Summary 66 Bibliografia 66 4. Zarządzanie humanistyczne a nowa ekonomia instytucjonalna (NEI) - Jan Krzysztof Solarz 69 4.1. Dywergencja czy konwergencja? 71 4.2. Ewolucja instytucjonalna systemów finansowych 74 4.3. Transformacja instytucjonalna systemu finansowego Holandii i Japonii 76 Streszczenie/Summary 82 Bibliografia 82 5. Dylematy zarządzania bezpieczeństwem ekonomicznym państwa - ujęcie instytucjonalne - Zenon Stachowiak, Anna Dziurny 85 5.1. Podstawy zarządzania bezpieczeństwem ekonomicznym i dylematy jego realizacji 86 5.2. Dylematy realizacji zarządzania bezpieczeństwem ekonomicznym 91 5.3. Regulatory zarządzania mechanizmami bezpieczeństwa ekonomicznego państwa 100 5.4. Zarządzanie kryzysowe i reagowanie kryzysowe jako determinanty ograniczania zagrożeń bezpieczeństwa ekonomicznego 102 Streszczenie/Summary 107 Bibliografia 108 6. Zarządzanie strategiczne rozwojem w kontekście współczesnych zmian instytucjonalnych - Aleksander Noworól 111 6.1. Procesy cywilizacyjne wpływające na zmianę ładu instytucjonalnego 112 6.2. Nowa polityka regionalna jako determinanta zarządzania rozwojem 114 6.3. Administracja publiczna jako podmiot odpowiedzialny za rozwój terytorialny 116 Streszczenie/Summary 119
Bibliografia 120 7. Efektywność adaptacyjna jako kryterium doboru koncepcji zarządzania - Marian Mroziewski 123 7.1. Koncepcja zarządzania jako kategoria nauk o zarządzaniu 124 7.2. Efektywność adaptacyjna jako wyzwanie dla współczesnego zarządzania 129 7.3. Przesłanki do wyodrębniania efektywnościowo-adaptacyjnych koncepcji zarządzania i ich postulowana typologia 134 Streszczenie/Summary 139 Bibliografia 139 8. Kielecka szkoła instytucjonalna w zarządzaniu - Andrzej Szplit, Marcin Szplit 143 8.1. Perspektywa instytucjonalna - koncepcja NEI 144 8.2. Perspektywa instytucjonalna - niepewność behawioralna jako nielojalność partnerów biznesowych 145 8.3. Przedstawiciele Kieleckiej Szkoły Instytucjonalnej w Zarządzaniu 146 Streszczenie/Summary 156 Bibliografia 157 Część II Teoretyczny i metodologiczny wymiar nowej ekonomii instytucjonalnej 9. Idee, organizacje, instytucje - Bożena Borkowska 161 9.1. Podstawowe pojęcia nowej ekonomii instytucjonalnej 164 9.2. Idea trzeźwości a prohibicja w USA 166 9.3. Idee liberalizmu a działania Banku Światowego na rzecz prywatyzacji emerytur 169 Streszczenie/Summary 170 Bibliografia 171 10. Instytucje jako zbiór rozwiązań, których treść wymaga badania - Paweł Chmielnicki 173 10.1. Instytucje jako rozwiązania dylematów decyzyjnych 175 10.2. Rekonstrukcja treści instytucji 176 10.3. Instytucje jako komplety normatywne 179 10.4. Rodzaje rozwiązań dylematów decyzyjnych tworzących instytucje 182 Streszczenie/Summary 187 Bibliografia 188 11. Rozterki metodologiczne - rozkaz czy zarządzenie? - Wacław Stankiewicz 189 11.1. Narodziny obu dyscyplin naukowych - żywiołowy charakter kontaktów 190 11.2. Wiek dorosły - ścieżka rozwoju raczej dość dalekiego od pojęcia harmonii 195 Streszczenie/Summary 205 Bibliografia 206 12. Matryca instytucjonalna a funkcjonowanie kapitalistycznych systemów gospodarczych - Maciej Miszewski, Sławomir Czech 209 12.1. Czym jest matryca instytucjonalna? 210 12.2. Matryca instytucjonalna w działaniu 213 Streszczenie/Summary 220 Bibliografia 221 13. Uwarunkowania transformacji polskiej gospodarki a proces tworzenia instytucji formalnych - Anna E. Jurczuk 223 13.1. Źródła instytucji formalnych 224 13.2. Wybrane uwarunkowania procesu powstawania instytucji formalnych w okresie transformacji polskiej gospodarki 232 Streszczenie/Summary 238 Bibliografia 238
14. Instytucjonalna teoria przedsiębiorstwa - Wojciech Misiński 241 14.1. Instytucjonalna Teoria Przedsiębiorstwa - przyczyny istotności 243 14.1.1. Przyczyny o charakterze teoretycznym 243 14.1.2. Przyczyny o charakterze empiryczno-aplikacyjnym, czyli jak wyjaśniamy problemy decyzyjne 243 14.1.3. Przyczyny dydaktyczne, czyli czego uczymy studentów 244 14.2. Teorie w ramach NEI 244 14.3. Poziomy analizy Teorii Praw Własności 245 14.4. Poziom wewnętrzny przedsiębiorstwa 246 14.5. Poziom wymiany 250 Streszczenie/Summary 260 Bibliografia 261 15. Upadłość i jej znaczenie w gospodarce rynkowej - podejście instytucjonalne - Marek Matuszak, Andrzej Tokarski 263 15.1. Istota i znaczenie podejścia instytucjonalnego w analizie zjawisk gospodarczych 264 15.2. Pojęcie i znaczenie instytucji 264 15.3. Upadłość jako instytucja gospodarki rynkowej 266 15.4. Podstawowe modele i elementy systemu upadłości 270 15.5. Prawo upadłościowe oraz jego wpływ na efektywność procesów upadłości i rozwój przedsiębiorczości - ilustracja empiryczna 273 Streszczenie/Summary 278 Bibliografia 279 Część III Efektywnościowe i regulacyjne aspekty instytucji 16. Instytucje w działaniu - skutki motywacyjne w dziedzinie polityki gospodarczej - Anna Ząbkowicz, Ewa Gruszewska 283 16.1. Zaufanie jako katalizator pożądanych zachowań 285 16.2. Zinstytucjonalizowanie dostępu i komunikacji 291 Streszczenie/Summary 296 Bibliografia 298 17. Przedsiębiorczość i jej instytucjonalne uwarunkowania w rozwoju polskich województw - Wacław Jarmołowicz, Sławomir Kuźmar 299 17.1. Przedsiębiorczość i jej instytucjonalne uwarunkowania 300 17.2. Przedsiębiorczość a wzrost i rozwój gospodarczy - ujęcie teoretyczne 305 17.3. Wpływ przedsiębiorczości na wzrost i rozwój gospodarczy - przegląd badań 307 17.4. Przedsiębiorczość a rozwój polskich regionów - analiza empiryczna 309 Streszczenie/Summary 316 Bibliografia 317 18. Instytucje nieformalne kształtujące przedsiębiorczość w Polsce - Ewa Gruszewska 321 18.1. Intencje przedsiębiorcze 322 18.2. Instytucje nieformalne jako kontekst działalności gospodarczej 326 18.3. Instytucje nieformalne a intencje przedsiębiorcze 327 Streszczenie/Summary 337 Bibliografia 338 19. Zmiany instytucjonalne w obszarze administracji gruntami a wzrost gospodarczy - Bogdan Nogalski, Adam Klimek 341 19.1. Ochrona własności, instytucje państwa 342 19.2. Sprawność realizacji inwestycji jako generator" PKB 345 19.3. Ukierunkowanie badań 347
19.4. Administracja geodezyjna i kartograficzna jako źródło kosztów 348 19.5. Propozycje zmian instytucjonalnych 352 Streszczenie/Summary 355 Bibliografia 356 20. Problemy regulacji na rynku usług prawnych - regulacje w interesie publicznym czy prywatnym? - Zbigniew Staniek 357 20.1. Regulacje w interesie publicznym 359 20.2. Regulacja w interesie prywatnym 363 20.3. Regulacja na rynku usług prawnych (interes publiczny i interesy prywatne) 366 Streszczenie/Summary 372 Bibliografia 373 21. Kulturowe uwarunkowania rozwoju bankowości w świetle nowej ekonomii instytucjonalnej (NEI) - aspekty regulacyjne - Lech Kurkliński 375 21.1. Próby zdefiniowania kultury 376 21.2. Kulturowe spojrzenie na gospodarkę 378 21.3. Odniesienia do nurtu instytucjonalnego 379 21.4. Rola zaufania 383 21.5. Sektor bankowy a uwarunkowania instytucjonalno-regulacyjne 384 Streszczenie/Summary 387 Bibliografia 388 22. CAF jako narzędzie kształtowania jakości działań instytucji regulacyjnych - Bolesław Goranczewski, Agnieszka Gawlik, Anna Szeliga-Kowalczyk 391 22.1. Rola państwa we współczesnej ekonomii - teorie regulacji 392 22.2. Wpływ instytucji regulacyjnych na efektywne funkcjonowanie rynków 395 22.3. Wspólna Metoda Oceny (CAF) i jej znaczenie dla kształtowania jakości instytucji regulacyjnych 397 Streszczenie/Summary 401 Bibliografia 402 23. Problem ryzyka rozszczepionego w kontekście ładu korporacyjnego - przypadek Volkswagen AG - Agata Adamska 405 23.1. Charakterystyka ryzyka rozszczepionego 406 23.2. Geneza sytuacji kryzysowej w Volkswagen AG 408 23.3. Ład korporacyjny w kontekście kontroli nad spółkami 411 23.4. Funkcjonowanie mechanizmu sprawowania kontroli w przypadku Volkswagen AG 414 Streszczenie/Summary 418 Bibliografia 419 24. Minister Sprawiedliwości - prezes sądu - dyrektor sądu - w kierunku sieciowej koordynacji - Sylwia Morawska, Przemysław Banasik 421 24.1. Relacje agencyjne w sądzie 422 24.2. Minister Sprawiedliwości - prezes sądu - dyrektor sądu 425 Streszczenie/Summary 435 Bibliografia 436 25. Zasoby i granice portów morskich - pomiędzy aktywami a interesariuszami - Janusz Rymaniak 437 25.1. Pojęcie i istota portu w perspektywie NEI 438 25.1.1. Port jako kategoria teoretyczna 438 25.1.2. Specyfika zadaniowa i istoty portu 441 25.2. Potencjał i zakres działania małych portów 442 25.2.1. Aktywa portowe 442 25.2.2. Interesariusze i granice portów 445 25.3. Wyniki badań średnich i małych polskich portów morskich 446 Streszczenie/Summary 449
Bibliografia 451 26. Modelowanie wizerunku instytucji - kształcenie teoretyczne a działania praktyczne - Janusz Dworak 453 26.1. Dyskurs wokół pojęcia wizerunek instytucji" 454 26.2. Kształtowanie wizerunku instytucji 26.3. Badania sondażowe kształtowania wizerunku podmiotu gospodarującego 456 Streszczenie/Summary 464 Bibliografia 465 27. Obraz i przyczyny upadłości przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2008-2015 - Marek Matuszak, Andrzej Tokarski 467 27.1. Skala i formy upadłości przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim w wybranych przekrojach strukturalnych 468 27.1.1. Skala upadłości 468 27.1.2. Formy upadłości przedsiębiorstw 472 27.2. Przyczyny upadłości przedsiębiorstw 473 27.3. Ogólna charakterystyka stanu upadających przedsiębiorstw 482 Streszczenie/Summary 485 Bibliografia 486 28. Kreowanie modeli biznesowych w mikroprzedsiębiorstwach - Danuta Janczewska 487 28.1. Typologia modeli biznesowych w świetle badań literaturowych 488 28.2. Miejsce zarządzania wiedzą jako zasobem w kreowaniu modelu biznesowego 491 28.3. Model biznesu mikroprzedsiębiorstwa - prezentacja badań własnych 495 Streszczenie/Summary 499 Bibliografia 499