Makroekonomia I Jan Baran
Model klasyczny a keynesowski W prostym modelu klasycznym zakładamy, że produkt zależy jedynie od nakładów czynników produkcji i funkcji produkcji. Nie wpływają na niego wprowadzone polityki. Możemy interpretować tę sytuację jako równowagę w długim okresie, gdy wahania koniunktury są nieistotne. W modelach keynesowskich zakładamy odmiennie, że produkt może dostosowywać się na skutek polityk. Są to modele krótkookresowe.
Produkcja w modelu klasycznym Produkt jest funkcją nakładów czynników produkcji: kapitału i pracy, oraz zależy od technologii (przyjętej funkcji produkcji): Y = f( K, L) Zakładamy, że zasoby kapitału i pracy są stałe oraz w pełni wykorzystane (w modelu nie ma bezrobocia), więc produkt faktyczny równa się potencjalnemu (w modelach Keynesowkich zakładamy, że w gospodarce są wolne moce produkcyjne) Klasyczna funkcja produkcji: constant returns to scale MPK i MPL malejącę
Produkcja w modelu klasycznym Wszystkie rynki są doskonale konkurencyjne, tj. żaden podmiot nie ma siły monopolistycznej, wszyscy są cenobiorcami (price-takers) (w modelach neokeynesowskich wykorzystuje się konkurencję monopolistyczną) Każdy czynnik produkcji jest wynagradzany zgodnie ze swoją krańcową produktywnością: P * MPL = w P * MPK = r Założenie o doskonałej konkurencji implikuje, że zyski firm są zerowe W modelu klasycznym pieniądz jest neutralny (nie powoduje zmian wartości realnych)
Równowaga w gospodarce zamkniętej W gospodarce zamkniętej produkt jest dzielony między konsumpcję, inwestycje oraz wydatki rządowe Y = C + I + G Konsumpcja zależy od dochodu rozporządzalnego Y T, krańcowej skłonności do konsumpcji, c, oraz konsumpcji autonomicznej, C, czyli poziomu konsumpcji niezależnego od dochodu: C = C + c Y T Wydatki rządowe dane są egzogenicznie G Inwestycje zależą od stopy procentowej: I(r)
Równowaga w gospodarce zamkniętej Zagregowany popyt (suma wydatków na konsumpcję prywatną, inwestycje, wydatki publiczne) musi się równać zagregowanej podaży (produkt): C + c( Y T) + I(r) + G = Y Jedyną zmienną, która dostosowuje się endogenicznie jest stopa procentowa, r
Rynek funduszy pożyczkowych Jak ustala się stopa procentowa? Równowaga na rynku funduszy pożyczkowych determinuje stopę procentową Z jednej strony mamy popyt na fundusze pożyczkowe, czyli inwestycje, I Podaż funduszy pożyczkowych to oszczędności, S Cena funduszy pożyczkowych to zaś realna stopa procentowa, r
Rynek funduszy pożyczkowych Sp + Sg
Rynek funduszy pożyczkowych Sp + Sg = (1-c)(Y T) - C + (T-G) Uwaga: w tym modelu zakładamy, że oszczędności nie reagują na stopę procentową. W rzeczywistości wyższa stopa procentowa może zachęcać do oszczędzania. Wtedy krzywa S byłaby nachylona dodatnio.
Zadanie 1 Za pomocą obliczeń pokaż, jak zmieni się zasób funduszy pożyczkowych w gospodarce, jeśli podatki zostaną podwyższone o ΔT. Co się stanie jeśli zostaną obniżone o ΔT? Korzystając z graficznej prezentacji modelu klasycznego, omów skutki podwyższenia podatków. Jak zmieni się stopa procentowa i inwestycje?
Zadanie 2 (zbiór zadań Cieślik i Brzozowski) Funkcja produkcji opisana jest wzorem: Y = AK 1/3 L 2/3, gdzie A = 1,25 oznacza poziom technologicznego zaawansowania kraju, natomiast zasoby kapitału i pracy wynoszą K = L = 8000. PKB mierzone od strony wydatków składa się z C, I oraz G: C = 100 + 0,8(Y T), T = 1500, I = 5000 100r, G = 1100. Czy funkcja produkcji jest klasyczną f. produkcji? Oblicz wysokość PKB w tej gospodarce Oblicz oszczędności prywatne, rządowe oraz narodowe. Następnie znajdź stopę procentową równowagi oraz wielkość inwestycji Zakupy rządowe G rosną i wynoszą teraz 1500. O ile zmienią się w tej sytuacji oszczędności prywatne, rządowe i narodowe? Ile wyniesie stopa procentowa i inwestycje w stanie równowagi?
Zadanie 3 Za pomocą rysunku przeanalizuj, jakie skutki dla gospodarki będzie miał wzrost popytu na inwestycje. Jak zmieni się konsumpcja? Przeanalizuj, jaki skutek na oszczędności, stopę procentową, inwestycje, konsumpcję będzie miał wzrost wydatków rządowych o ΔG, sfinansowany w całości ze wzrostu podatków?
Równowaga w gospodarce otwartej Przypomnijmy tożsamość: Y = C + I + G + NX Jednocześnie: NX = S I Nadwyżka bilansu handlowego (eksport przewyższa import) oznacza, że wysyłamy za granicę kapitał oszczędności krajowe większe od krajowych inwestycji Sytuacja odwrotna ma miejsce, gdy mamy do czynienia z deficytem handlowym wtedy oszczędności mniejsze niż inwestycje
Równowaga w gospodarce otwartej Oszczędności krajowe, S, zależą tak jak wcześniej od podziału dochodu między oszczędności a konsumpcję przez gospodarstwa domowe, oraz oszczędności rządu. Ze względu na swobodę przepływu kapitału stopa procentowa krajowa jest teraz równa światowej stopie procentowej r* (działa arbitraż). Inwestycje zależą więc od światowej stopy procentowej, która jest dana egzogenicznie dla małej gospodarki otwartej (w zadaniach będzie zakładać, że w dużej gospodarce jest ustalana tak jakby to była gospodarka zamknięta).
Równowaga w gospodarce otwartej
Zadanie 4 Jaki wpływ na małą gospodarkę otwartą będzie miał wzrost wydatków rządowych? Narysuj stosowny wykres. Jaki wpływ na małą gospodarkę otwartą będzie miał wzrost wydatków rządowych w dużej gospodarce (w reszcie świata). Z czego wynikają te różnice?
Równowaga kursu walutowego W modelu klasycznym gospodarki otwartej możemy przewidzieć zmiany kursu walutowego. Zauważmy, że eksport netto zależy od (realnego) kursu walutowego, ε W równowadze bilans handlowy i kapitałowy muszą równoważyć się: NX(ε) = S I(r ) Co możemy przedstawić na wykresie
Równowaga kursu walutowego Uwaga, tutaj notację bezpośrednią, czyli np. 4.10 PLN/EUR
Zadanie 5 Jaki wpływ na realny kurs walutowy i bilans handlowy ma ograniczenie wydatków rządowych (restrykcyjna polityka fiskalna). Przeprowadź analizę graficznie. Jaki wpływ na realny kurs walutowy i bilans handlowy w małym kraju (np. w Kanadzie) będzie miała ekspansywna polityka fiskalna w dużej gospodarce otwartej (np. USA)?
Zadanie 6 Produkt dzielony jest na konsumpcję, inwestycje, wydatki rządowe oraz eksport netto: Y = C + I + G + NX. Poszczególne składowe zachowują się następująco: Y = 5000, G = 1000, T= 1000, C = 250 + 0,75(Y T), I = 1000 50r, NX = 500 500er, r = r* = 5 Uwaga, tutaj mamy notację pośrednią kursu, czyli np. PLN/EUR 0.24 Oblicz konsumpcję, kurs walutowy, bilans handlowy, oszczędności prywatne, rządowe. Załóżmy, że wydatki rządowe wzrosły do 1250, oblicz Sp, Sg oraz nowy kurs równowagi.
Skutki wzrostu krajowych G r Gospodarka zamknięta (autarkia) Rośnie (bo maleją oszczędności publiczne) Duża gospodarka otwarta Rośnie, ale słabiej niż w autarkii (miejsce oszczędności publicznych częściowo zajmuje napływ kapitału z zagranicy) I Spadają Spadają, ale słabiej niż w autarkii NX Nie dotyczy Spada, ale słabiej niż w małej gospodarce otwartej Mała gospodarka zamknięta Brak zmian (stopa procentowa zależy od światowej stopy procentowej, na którą mała gospodarka nie ma wpływu) Nie zmieniają się Spada
Literatura Brzozowski Cieślik rozdział 2 Na następne zajęcia należy rozwiązać zadania 2.3.2-2.3.5 ze zbioru zadań Cieślika & Brzozowskiego (na papierze pisane odręcznie, do oddania podczas zajęć)