Program własny wychowania fizycznego z judo z elementami samoobrony dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum (I, II i III etapu nauczania) Autor programu: mgr Roman Soszka Historia i filozoficzne podstawy judo Twórcą judo jest japończyk Jigoro Kano (1860-1938). W 1877 r. rozpoczął treningi ju-jitsu. Później, bazując na wiedzy swojej i swoich nauczycieli, zaczął opracowywać własny system walki. Usunął z ju-jitsu między innymi wszystkie elementy niebezpieczne nadająć nowemu stylowi sportowego charakteru. W 1882 roku po raz pierwszy użył terminu judo, już wyodrębnionego stylu i założył pierwszą szkołę judo - Kodokan, zwaną także Instytutem Poszukiwania Drogi. W judo obowiązują trzy podstawowe zasady: Pierwszą zasadę 'JU' najlepiej charakteryzują słowa samego Kano: "Przypuśćmy, że siłę człowieka oceniamy w jednostkach od 1 do 10. Np. siła mojego przeciwnika równa się 10 jednostkom, moja siła 7 jednostkom. Z tego wynika, że gdybym nawet użył całej swojej siły przeciwko sile przeciwnika, to mierząc siłę przeciwko sile musiałbym przegrać. Jednak, gdy zamiast przeciwdziałać mu swoją siłą, ustąpię mu na tyle by nie stracić równowagi, wówczas przeciwnik nie przygotowany na taki manewr, pochyli się w przód i straci równowagę. W tym położeniu jest on zdecydowanie słabszy (nie ze względu na swoją siłę fizyczną, lecz niedogodną pozycję) i jego siła przeciwko mojej wynosi dajmy na to 3 jednostki, zamiast normalnych 10. Ja natomiast utrzymuję równowagę i posiadam siłę 7 jednostek. W tym momencie mogę pokonać przeciwnika, używając do tego połowy swojej siły, tj. 3,5 jednostki. Sytuacja ta pozwoli mi na zachowanie drugiej połowy siły do innych celów. Druga zasada seyroku zenyo (maksimum efektu przy minimum wysiłku), polega na stosowaniu racjonalnych i odpowiednich do zaistniałej sytuacji rzutów i chwytów. Trzecia zasada jita kyoei (trenowanie dla wspólnego dobra i korzyści), kierując się tą zasadą powinniśmy postępować tak aby efekty naszej pracy były przydatne dla innych. Judo jest sportową odmianą - dodajmy: uszlachetnioną odmianą - ju-jitsu (wyeliminowanie chwytów niebezpiecznych dla życia), powstałą w ubiegłym stuleciu w Japonii. Ju - znaczy w japońskim języku: łagodny, ustępliwy, giętki; do - jest czasownikiem i odnosi się do działalności ludzkiej w obrębie tej sztuki. Dosłownie zaś oznacza sposób, drogę doskonalenia zarówno fizycznego, jak i psychicznego, aby dążyć do ciągłego doskonalenia samego siebie i dbanie o dobro innych.
Geneza powstania programu Judo to piękny sport. O jego wzorach przekonało się już wielu. W krajach takich jak Japonia czy Francja jest tak popularny, że zasługuje na miano sportu narodowego. Również w Polsce judo cieszy się popularnością. Odnosi się w tej dziedzinie wiele sukcesów przez co podnosi się jej atrakcyjność. Judo doskonale realizuje cele i zadania wychowania fizycznego dla dzieci i młodzieży. Rozwija i kształtuje zarówno cechy wolicjonalne jak i wszelkie cechy motoryczne. Judo może ćwiczyć każdy: dziewczyna i chłopak, mały i duży, wybitnie sprawny ruchowo, jak i ten, który szuka swojego hobby sportowego. Judo pozwala poznać swoje słabe i mocne strony, kształtuje silną wolę, wytrwałość, siłę, szybkość i zwinność oraz gibkość i elastyczność. Uczy również znosić porażki i pozwala poznać słodycz zwycięstwa, wzmacniając poczucie własnej wartości. Ten sport rodem z Japonii, rozwija i kształtuje więzi społeczne w grupie rówieśników. Kreuje odpowiednie zachowania prozdrowotne, uczy szanować partnera, przeciwnika, działać zgodnie z zasadami fair play. Możliwości jakie niesie ze sobą ta dyscyplina sportowa, zarówno w sferze rozwoju fizycznego jak i osobowościowego, zachęcają do popularyzacji judo, szczególnie wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Jestem trenerem II klasy judo oraz instruktorem samoobrony. Pracuję w klubie sportowym AZS-AWF Gorzów Wielkopolski gdzie prowadzę zajęcia z młodzieżą szkolną, zarówno starszą, jak i młodszą. Pozwala ona czerpać wiele satysfakcji, nie tylko sportowej, wynikającej z rywalizacji, ale także wychowawczej, wynikającej z kształtowania odpowiednich postaw zdrowotnych, rozwijania zainteresowań do pokonywania własnych słabości. Wykorzystując własne wieloletnie doświadczenia i analizując możliwości oraz korzyści dydaktyczno-wychowawcze, powstał pomysł wprowadzenia judo do repertuaru szkolnych dyscyplin sportowych. Stworzony program pozwala osiągnąć podstawowe cele wychowania fizycznego, a mianowicie: cele kształcące dotyczą ciała ludzkiego i jego motoryki, a zmierzają do wzbogacenia zasobu umiejętności ruchowych, doskonalenia sposobów wykonywania różnych czynności, kształtowania motoryki, modyfikacji budowy postaw ciała, wyrabiania wydolności i odporności organizmu; cele wychowawcze dotyczą cech charakteru, postaw moralno- społecznych, zainteresowań i zamiłowań do ruchu, samooceny i samokontroli swoich osiągnięć, estetyki i kultury ruchu; cele poznawcze- przybliżają wychowankowi wiedzę o potrzebach zdrowia fizycznego i psychicznego, przezornego zachowania się w różnych sytuacjach oraz uświadamiają zasady poprawnego wykonywania różnych czynności ruchowych. Program przeznaczony jest dla uczniów klas nauczania początkowego, klas szkoły podstawowej IV-VI oraz uczniów gimnazjum. Dla uczniów klas gimnazjalnych wprowadzono również elementy samoobrony, aby nauczyć ich unikania zagrożeń, radzenia sobie w trudnych sytuacjach czy szukania pomocy. Program umożliwia zapoznanie gimnazjalistów z prostymi technikami relaksacji i odpoczynku po ciężkiej pracy, zarówno fizycznej jak i umysłowej.
Warunki wdrożenia programu Są dwa warunki niezbędne do wdrożenia programu szkoleniowego. Pierwszy to zasoby ludzkie czyli posiadający uprawnienia instruktor lub trener judo. Drugi to specjalistyczna mata judo tzw. tatami, której cena niestety nie jest mała. Matę judo najlepiej rozłożyć w specjalnej Sali treningowej np.: salce korekcyjnej. Umożliwi nam to ułożenie maty w systemie od ściany do ściany. Taki stan całkowicie uniemożliwia rozsuniecie się maty. Istniej jednak możliwość rozkładania maty w dużej hali sportowej np.: w wydzielonej jej części. Nowoczesne tatami wyposażone jest w specjalny podkład antypoślizgowy co uniemożliwia rozsunięcie się maty i zabezpiecza prawidłowy przebieg zajęć lekcyjnych. Do zajęć z młodszą szkolna zaleca się mate o mniejszej gęstości ok. 180kg/m3, która jest bardziej miękka. Dla bezpieczeństwa ćwiczących w salce judo należy zabezpieczyć ściany i ewentualne drabinki gimnastyczne, grzejniki, materacami lub inna miękką otuliną. Grupa ćwiczących powinna być jednorodna płciowo i wiekowo. Dysproporcje wynikające z rożnego poziomu rozwoju fizycznego mogą zwiększyć ryzyko odniesienia kontuzji ćwiczących. Natomiast dojrzałość poznawcza, czy to dzieci młodszych czy uczniów starszych klas determinuje charakter i intensywność zajęć. Grupa ćwiczących liczyć powinna maks. 24 uczniów, przy założeniu, ze na każdego ćwiczącego przypada 4,5 m2 powierzchni maty. I ETAP EDUKACYJNY KLASY I-III CELE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO 1. Wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego uczniów przez zajęcia rekreacyjno sportowe. 2. Rozbudzanie zainteresowań dalekowschodnim sportem walki jakim jest judo. 3. Kształtowanie postaw prozdrowotnych. ZADANIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO 1. Zapoznanie uczniów z możliwościami rozwoju i doskonalenia sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej. 2. Przybliżenie uczniom budowy i działania własnego organizmu oraz zapoznanie ze sposobami jego doskonalenia. 3. Umożliwienie uczniom przezywania sportowej radości płynącej z angażowania się w różne formy aktywności ruchowej. 4. Wyrabianie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych uczestników zajęć. TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA UMIEJĘTNOŚCI: 1. Ukłony. 2. Pady. 3. Sposoby poruszania się po macie. 4. Zwroty i obroty ciała. 5. Postawy judo. 6. Wytrącenie z równowagi. 7. Wykonywanie uników.
8. Uchwyty za judogi. 9. Zasady judo. 10. Trzymania opasujące i sposoby wyjścia z trzymania. 11. Pozycje obronne w parterze i sposoby ich rozbicia. 12. Rzuty: de ashi harai, o goshi, ippon seoi nage, o sato gari. SPRAWNOŚĆ KONDYCYJNA 1. Szybkie zmiany pozycji ciała. 2. Wymijanie i omijanie przeszkód. 3. Szybka reakcja na działanie partnera. 4. Ćwiczenia wzmacniające poszczególne grupy mięśniowe. 5. Wykonywanie ćwiczeń w dłuższym okresie czasu np. powtórzenia wyjść z trzymań, powtórzenia wejść do rzutów. SPRAWNOŚĆ KOORDYNACYJNA 1. Reagowanie na sygnały dźwiękowe i wzrokowe. 2. Wykonywanie ruchów w rytmie powtórzeniowym w miejscu i w ruchu. 3. Dostosowanie własnych ruchów do ruchów partnera. 4. Przyjmowanie odpowiedniej pozycji ciała w pozycji stojącej i leżącej. WIADOMOŚCI 1. Historia judo. 2. Rytuał i ceremoniał w judo. 3. Budowa ciała. 4. Wpływ aktywności ruchowej na zdrowie człowieka. 5. Higiena osobista. 6. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w czasie zajęć judo. 7. Terminologia i nazewnictwo elementów judo. 8. Przepisy i zasady judo. ZADANIA WYCHOWAWCZE 1. Kształtowanie nawyku czynnego wypoczynku. 2. Rozwijanie zainteresowań sportowych. 3. Znoszenie porażek. 4. Przekonanie do pokonywania własnej słabości i zmęczenia. 5. Kształtowanie świadomej dyscypliny. 6. Eksponowanie sukcesów i osiągnięć uczniów. 7. Ukazywanie sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu. 8. Przekonanie do judo. WYMAGANIA PROGRAMOWE PODSTAWOWE: 1. Uczeń uczestniczy w zajęciach. 2. Potrafi bezpiecznie zachować się podczas upadku. 3. Uczeń przestrzega zasad bezpieczeństwa w czasie zajęć. PONADPODSTAWOWE: 1. Uczeń samodzielnie prezentuje nabyte umiejętności z zachowaniem zasad samoakceptacji.
2. Posługuje się podstawowym nazewnictwem i terminologią judo. 3. Zna podstawowe przepisy walki judo. II ETAP EDUKACYJNY KLASY IV-VI CELE EDUKACYJNE 1. Wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego uczniów przez zajęcia rekreacyjno sportowe. 2. Rozbudzanie zainteresowań dalekowschodnim sportem walki jakim jest judo. 3. Wdrażanie do zachowań prozdrowotnych. ZADANIA EDUKACYJNE 1. Zapoznanie uczniów z możliwościami rozwoju i doskonalenia sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej stosując elementy judo. 2. Umożliwienie uczniom zapoznanie się z podstawowymi technikami i zasadami judo. 3. Zaznajomienie wychowanków z organizacją zajęć judo, jako jedną z form czynnego wypoczynku z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i fair play. 4. Zapoznanie uczniów z zasadami dbania o swoje zdrowie i życie. TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA UMIEJĘTNOŚCI: 1. Ukłony. 2. Pady. 3. Sposoby poruszania się po macie. 4. Zwroty i obroty ciała. 5. Postawy judo. 6. Wytrącenie z równowagi. 7. Wykonywanie uników. 8. Uchwyty za judogi. 9. Zasady judo. 10. Trzymania opasujące i czworoboczne oraz sposoby wyjść z trzymań. 11. Sposoby rozbicia pozycji obronnych w partnerze. 12. Rzuty nożne: de ashi harai, hiza guruma, o uchi gari, ko uchi gari, sasae tsurikomi ashi, o sato gari. 13. Rzuty biodrowe: o goshi. 14. Rzuty ręczne: ippon seoi nage. 15. Podstawowe kombinacje i kontrataki oparte o dotychczas poznane rzuty. SPRAWNOŚĆ KONDYCYJNA I KOORDYNACYJNA 1. Wzmacnianie zdrowia i rozwój sprawności przez kształtowanie szybkości, siły, wytrzymałości, zwinności, zręczności, równowagi stosując różnego rodzaju zadania indywidualne i zespołowe. 2. Podnoszenie sprawności ogólnej i kształtowanie orientacji sytuacyjnej oraz szybkości działania wobec osób będących w ruchu przez stosowanie ćwiczeń i zabaw z elementami judo. 3. Rozwijanie sprawności specjalnej przez wykonywanie wychyleń przeciwnika, wejść do rzutów, rzutów nożnych, biodrowych, ręcznych w miejscu i w ruchu, bez oporu
i z oporem przeciwnika oraz przez zakładanie trzymań, wyjść z trzymań bez oporu przeciwnika i z jego oporem. WIADOMOŚCI: 1. Znaczenie stosowanych form ruchu dla rozwoju sprawności. 2. Wpływ ruchu na organizm. 3. Utylitarne wartości judo. 4. Historia, filozofia, rytuał i ceremoniał w judo. 5. O zasadach organizacji i sędziowania walki sportowej judo. 6. Judo jako dyscyplina olimpijska. 7. Terminologia i nazewnictwo elementów judo. 8. Sposoby samoochrony w czasie wykonywania ćwiczeń. 9. Higiena osobista. 10. O technice ćwiczeń. ZADANIA WYCHOWAWCZE: 1. Kształtowanie świadomej dyscypliny. 2. Eksponowanie sukcesów i osiągnięć uczniów. 3. Znoszenie porażek. 4. Ukazywanie sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu. 5. Pomoc współćwiczącemu. 6. Samodoskonalenie ruchowe. 7. Inspirowanie uczniów do obserwacji postawy ciała w czasie ruchu i spoczynku. 8. Przekonanie do judo. WYMAGANIA PROGRAMOWE PODSTAWOWE: 1. Uczeń uczestniczy w zajęciach. 2. Posiada umiejętność bezpiecznego upadania w różnych kierunkach. 3. Uczeń potrafi bezpiecznie stosując zasady walki asekuracji i samoasekuracji zaprezentować wybraną przez siebie technikę judo z asekuracją nauczyciela. 4. Zna podstawowe przepisy i zasady olimpijskiej dyscypliny jaka jest judo. 5. Stosuje podstawowe nazewnictwo i terminologię judo. PONADPODSTAWOWE: 1. Uczeń potrafi łączyć technikę podstawową w kombinacje bez pomocy nauczyciela. 2. Posiada umiejętność stosowania kontrataków. 3. Uczeń stosuje podczas zajęć autokorektę błędów w wykonywanej technice. 4. Potrafi zastosować w walce szkoleniowej technikę walki judo. 5. Uczeń wie, jak należy zachować się na zawodach sportowych będąc w roli zawodnika i widza. III ETAP- GIMNAZJUM CELE EDUKACYJNE 1. Kształtowanie i rozwijanie aktywnej postawy umożliwiającej permanentny i świadomy udział w zajęciach judo, powodujący wszechstronny rozwój organizmu, zarówno sprawności morfo-funkcjonalnej jak i koordynacyjno kondycyjnej.
2. Rozbudzanie zainteresowań sportami walki. 3. Kształtowanie postaw prozdrowotnych a w szczególności kształtowanie odporności psychicznej umożliwiającej samokontrolę, samoocenę i samodzielne podejmowanie działań służących szybkiemu rozpoznawaniu i unikaniu zagrożeń. ZADANIA EDUKACYJNE 1. Zapoznanie uczniów z możliwościami rozwoju i doskonalenia sprawności fizycznej stosując elementy judo. 2. Umożliwienie uczniom zapoznanie się z podstawowymi technikami i elementami judo. 3. Zaznajomienie wychowanków z aspektami taktyki i strategii walki. 4. Zapoznanie uczniów z zasadami dbania o swoje zdrowie i życie w aspekcie rozpoznawania i unikania zagrożeń. 5. Zaopatrzenie uczniów w umiejętności poprawy kondycji psychicznej przez stosowanie techniki relaksacji. TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA UMIEJETNOŚCI 1. Przyjmowanie prawidłowej postawy. 2. Poruszanie się w walce. 3. Umiejętność bezpiecznego upadania. 4. Podstawy walki w parterze: trzymania, dźwiganie, duszenia. 5. Rzuty i obalenia: nożne, ręczne, biodrowe, z poświęceniem. 6. Uwalnianie się z chwytów i duszeń. 7. Obrona przed uderzeniami i kopnięciami. 8. Podstawowe kombinacje i kontrataki w oparciu o poznane elementy. SPRAWNOŚĆ 1. Kształtowanie podstawowych cech motorycznych przez stosowanie różnych zadań indywidualnych i zbiorowych ze zmiennym obciążeniem, w różnej ilości w różnym czasie. 2. Rozwijanie sprawności specjalnej przez wykonywanie ćwiczeń indywidualnie i ze współćwiczącym; bez oporu przeciwnika i z jego oporem; w miejscu i w ruchu; w formie powtórzeń; w formie walki zadaniowej; w formie walki szkoleniowej. WIADOMOŚCI 1. Wpływ aktywności ruchowej na dojrzewający organizm. 2. Higiena pracy i wypoczynku. 3. Sposoby relaksacji. 4. Sposoby ochrony i samoochrony. 5. O technice ćwiczeń. 6. Jak uniknąć zagrożeń? 7. Zasady postępowania w sytuacji zagrożenia. 8. Znaczenie rozwijania sprawności w życiu człowieka. ZADANIA WYCHOWAWCZE 1. Eksponowanie osiągnięć uczniów.
2. Ukazywanie predyspozycji osobowościowych uczniów dla własnego ukierunkowania zainteresowań sportowych. 3. Ukazywanie sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu. 4. Pomoc współćwiczącemu. 5. Kształtowanie świadomej dyscypliny. 6. Wzmacnianie cech wolicjonalnych. 7. Przekonanie do zdrowego trybu życia. 8. Przestrzeganie i stosowanie zasad fair play. WYMAGANIA PROGRAMOWE PODSTAWOWE 1. Uczeń świadomie uczestniczy w zajęciach dbając o własny rozwój psychofizyczny. 2. Posiada umiejętność bezpiecznego upadania. 3. Potrafi zaprezentować wybraną przez siebie technikę judo w stójce i w parterze. 4. Przestrzega zasad bezpieczeństwa w trakcie zajęć, zna sposoby asekuracji i samoasekuracji ćwiczeń judo. 5. Uczeń zna podstawowe przepisy judo. 6. Zna jedną z technik relaksacji. 7. Potrafi uniknąć zagrożeń. PONADPODSTAWOWE 1. Uczeń potrafi wykonywać technikę judo łącząc ją w kombinacje. 2. Potrafi stosować kontrataki. 3. Uczeń samodzielnie doskonali technikę ataku i obrony. 4. Posiada umiejętność stosowania technik ataku i obrony w walce szkoleniowej. 5. Potrafi dokonać samokontroli i samooceny oraz samodzielnie podejmować działania służące rozpoznawaniu i unikaniu zagrożeń. Metody Metody pracy na lekcji judo muszą uwzględniać wiek uczniów, płeć, warunki pracy, zainteresowania podopiecznych lub inne czynniki mające wpływ na zachowania wychowanków. Walka z nudą i monotonią w procesie nauczania polega na właściwym doborze metod pracy oraz ich odpowiednią różnorodnością pozwala to zwielokrotnić efekty naszych działań i dostarcza uczniom wielu wrażeni. W lekcji judo stosować można następujące metody: 1. Odtwórcze: metoda naśladowczo- ścisła, metoda zadaniowo- ścisła. 2. Twórcze: metoda problemowa. 3. Proaktywne: metoda zabawowo- naśladowcza, metoda zabawowa- klasyczna, metoda bezpośredniej celowości ruchu, metoda programowego usprawniana się. 4. Wychowawczego oddziaływania: metoda wpływu osobistego, metoda wpływu sytuacyjnego.
W praktyce szkolnej metody pracy stosujemy łącznie i nie ograniczamy się tylko do jednej z nich. Wymienione metody zazębiają się w praktycznej działalności z metodami rozwijania podstawowych cech motorycznych do których zaliczamy: szybkość, siłę i wytrzymałość. 1. Metody kształcenia szybkości: metoda powtórzeniowa, metoda treningu na prędkościach submaksymalnych. 2. Metody kształcenia siły: metoda krótkotrwałych maksymalnych wysiłków, metoda wielokrotnych wysiłków, metoda powtórzeniowa. 3. Metody kształcenia wytrzymałości: metoda ciągła, metoda powtórzeniowa, metoda interwałowa. Formy Formy dydaktyczne stosowane w zajęciach judo to: 1.Organizacyjne: forma podziału uczniów, forma porządkowa 2.Prowadzenia zajęć: forma frontalna, forma pracy w zespołach, forma pracy w zespołach z zadaniami dodatkowymi, forma obwodowo- stacyjna, forma indywidualna. Stosując metody i formy wychowania fizycznego na zajęciach judu należy pamiętać o zadaniach jakie wyznaczamy sobie w poszczególnych lekcjach i konieczności dostosowania tych metod oraz form do liczebności grupy, do poziomu sprawności uczniów, do wielkości oraz warunków panujących w sali ćwiczeń. Umiejętność trafnego wyboru metod i form pracy pozwoli osiągnąć lepsze rezultaty szczególnie w takich sferach jak umiejętności i sprawność fizyczna. Atrakcyjność zajęć, stwarzanie możliwości maksymalnego wykorzystania czasu pracy i optymalnej intensyfikacji ćwiczeń są decydującymi czynnikami właściwego przebiegu procesu usprawniania i wychowania uczniów. Środki dydaktyczne Środki dydaktyczne stosowane w zajęciach judo to: 1. Jednofunkcyjne przybory typowe i nietypowe: manipulacyjne- zwinnościowe z rożnych materiałów, kształtujące cechy motoryczne, pomocnicze do nauczania różnych form aktywności. 2. Wielofunkcyjne przyrządy typowe: urządzenia do kształtowania sprawności fizycznej (drabinki, liny, siatki). 3.Środki dydaktyczne niezbędne do przekazu informacji (plansze, filmy, CD, sprzęt RTV).
Stosowanie różnorodnych przyrządów i przyborów na lekcji judo wpływa na: podniesieni atrakcyjności ćwiczeń, zwiększenie motywacji uczniów do ćwiczeń, zwiększenie intensywności ćwiczeń, stawianie uczniów w różnych sytuacjach problemowych co pozwala wychowankom wykazać się kreatywnością, podnoszenie efektywności pracy uczniów. Ewaluacja programu Realizacja programu w zakresie judo na lekcji w-f przebiegać będzie w cyklu rocznym. Progres w rozwoju sprawności fizycznej mierzona będzie indeksem sprawności fizycznej Zuchory. Zadania kontrolno- oceniające sprawdzać będą poziom opanowania elementów technicznych na koniec każdego semestru. Na zakończenie etapu szkolenia: po III klasie SP, po VI klasie SP, po III klasie Gim. uczeń będzie mógł przystąpić do egzaminu na stopień szkoleniowy judo. Przeprowadzone zostanie wśród młodzieży badanie atrakcyjności i przydatności zajęć judo. Młodzież uzdolniona lub wykazująca chęć do rozwijania swoich umiejętności judo będzie mogła kontynuować dalsza naukę w klubie sportowym AZS AWF Gorzów Wlkp. Bibliografia: Botwiński R., Środki dydaktyczne w powszechnej szkole średniej. WSiP Warszawa 1977 r. Kołodziej M. J., Lekcje wychowania fizycznego w klasach IV- VI. Maszczak T., Metodyka wychowania fizycznego. Wyd. AWF Warszawa 1991r. Pawlak J., Judo mistrzów. Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1975r. Strzyżewski S., Metody treningowe w procesie wychowania fizycznego. WFiHSz 1985r., nr 5. Strzyżewski S., Proces wychowania w kulturze fizycznej. Warszawa 1986r. Strona Polskiego Związku Judo http://www.pzjudo.pl