osobom o niskich kwalifikacjach zawodowych Beata Kita Warszawa, 8 marca 2010 r.

Pomoc psychologiczna 2010 osobom o niskich kwalifikacjach zawodowych Beata Kita Warszawa, 8 marca 2010 r.

Plan prezentacji Warszawa, 08.03.2010 r. 1. Osoba o niskich kwalifikacjach zawodowych uczestnik projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy sytuacja życiowa i psychologiczna 2. Pomoc psychologiczna jako jeden z ważnych elementów pomocy osobom o niskich kwalifikacjach zawodowych 3. Znaczenie pomocy psychologicznej dla osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych 4. Rekomendacje dotyczące udzielania pomocy psychologicznej

Charakterystyka uczestników projektu Warszawa, 08.03.2010 r. Płeć Kobiety Mężczyźni 5% 95%

Charakterystyka uczestników projektu cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Wiek 18-25 lat 26-30 lat 31-35 lat 36-40 lat 41-45 lat 46-50 lat 8% 4% 5% 28% 27% 28%

Charakterystyka uczestników projektu cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Wykształcenie Podstawowe Gimnazjalne Ponadgimnazjalne 44% 52% 4%

Charakterystyka uczestników projektu cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Sytuacja zawodowa Bezrobotni z prawem do zasiłku 2 uczestników Bezrobotni bez prawa do zasiłku 47 uczestników Nieaktywni zawodowo i wychowujący dziecko/dzieci do 7 roku życia 32 uczestników Pracujący okresowo 12 uczestników (w tej liczbie znajdują się osoby nieaktywne zawodowo oraz bezrobotne bez prawa do zasiłku)

Sytuacje trudne w rodzinach uczestników projektu Warszawa, 08.03.2010 r. Rodziny niepełne (51), pełne zrekonstruowane (26), Problemy opiekuńczo-wychowawcze 39 uczestników Dzieci poza rodziną (w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, w rodzinach zastępczych, u dalszej rodziny itp.) dot. 13 uczestników Zaburzenia u dzieci (zachowania, w nauce, FAE, ADHD) dot. 23 osób Agresja w relacjach rodzinnych (bez stwierdzonej przemocy) 12 uczestników Przemoc w rodzinie, w tym krzywdzenie dzieci 24 uczestników

Sytuacje trudne w rodzinach uczestników projektu cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Problemy w prowadzeniu gospodarstwa domowego 22 uczestników Długotrwała lub ciężka choroba 28 uczestników Niepełnosprawność w rodzinie 18 uczestników Alkoholizm, narkomania u członka rodziny 27 uczestników Problemy w relacjach z dalszą rodziną (konflikty, brak kontaktu, ograniczanie samodzielności, narzucanie) 24 uczestników Brak samodzielnego mieszkania 28 uczestników Zagrożenie utratą mieszkania (wyrok eksmisyjny, brak praw do lokalu nielegalne zajmowanie, zadłużenie przekraczające możliwość spłaty przez rodzinę) 40 uczestników

Warszawa, 08.03.2010 r. Sytuacje trudne w rodzinach uczestników projektu cd. Sytuacje kryzysowe: rozwód-rozstanie, choroba, kradzież, pożar, utrata mieszkania itp.) 9 uczestników Dochód poniżej kryterium 67 uczestników Zadłużenia (za energię, czynsz, niespłacane kredyty 49 uczestników Nie korzystanie z uprawnień, mimo prawa (alimentów, świadczeń rodzinnych, dofinansowania do czynszu, rozłożenia zadłużenia na raty itp.) 31 uczestników ŚREDNIO: 8 POWAŻNYCH TRUDNOŚCI NA 1 UCZESTNIKA

Oczekiwania uczestników wobec projektu Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc w otwarciu się i określeniu siebie samego, poznaniu siebie, swoich możliwości, podjęciu dalszej decyzji o swoim życiu i dzieci, realizacji celów Uwierzenie w siebie, we własne możliwości, polubienie siebie, nabranie pewności siebie, przezwyciężenie lęku, pokonanie nieśmiałości, odczytywanie uczuć Otwarcie się i wyjście do ludzi, lepsze zrozumienie siebie i innych, pokonywanie bariery w komunikowaniu się z innymi ludźmi, poznawanie i kontakty z ludźmi, przygotowanie się do rozmowy z pracodawcą, Podwyższanie kwalifikacji, znalezienie pracy.

Warszawa, 08.03.2010 r. Psychologiczny obraz osoby o niskich kompetencjach BADANIA TESTOWE W RAMACH EWALUACJI PROJEKTU SYSTEMOWEGO 2009

Obraz siebie Warszawa, 08.03.2010 r. 7 Wielowymiarowy Kwestionariusz Samooceny MSEI - charakterystyka osób badanych N=54 6 5 4 3 2 4,19 5,75 2,43 2,34 5,18 4,3 3,25 3,17 1,55 1,85 1,85 1,9 5,48 3,04 4,46 2,42 4,76 2,27 4,53 2,02 4,8 1,79 średnia 1 odchylenie standardowe 0 Odchylenie standardowe określa przedział w którym mieści się większość respondentów. Dane przedstawione w stenach (wyniki niskie: 1 3 sten, wyniki wysokie: 8 10 sten).

Obraz siebie cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Ogólna samoocena - obniżona (rzadko zadowoleni z siebie, mało pewni siebie) Kompetencje - średnie (oceniają siebie jako dość kompetentnych, potrafiących się uczyć nowych rzeczy) Poczucie bycia kochanym - niskie (czują się niekochani i odrzuceni przez bliskich, raczej wątpią w swoje umiejętności wytrwania w intymnym związku) Popularność niska (czują się pomijani, lekceważeni, wykluczani, w kontaktach z nowymi osobami boją się odtrącenia)

Obraz siebie cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Zdolności przywódcze - średnie (dostrzegają, że potrafią wpływać na innych ludzi oraz bywają asertywni i zdarza się, że wygrywają w sporach) Samokontrola - średnia (oceniają siebie jako dość opanowanych, wytrwałych i zdyscyplinowanych) Samoakceptacja moralna - średnie (czują się raczej w zgodzie z wyznawanymi zasadami moralnymi, potrafią realizować to co dla nich ważne) Atrakcyjność fizyczna obniżona (są raczej niezadowoleni ze swojego wyglądu, czasami wątpią w swoją atrakcyjność i myślą, że ich wygląd zniechęca do nich innych ludzi)

Obraz siebie cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Witalność - obniżona (odczuwają, że są w nieco gorszej kondycji fizycznej niż inni ludzi w ich wieku, nie lubią być obserwowani w trakcie fizycznych aktywności tańca, zajęć) Integracja tożsamości - obniżona (nie zawsze wiedzą na czym im zależy, czego chcą od życia, co odczuwają, doświadczają konfliktów wewnętrznych, mają problem z podejmowaniem decyzji) Obronne wzmacnianie samooceny - obniżone (w dość umiarkowanym stopniu pokazują potrzebę aprobaty społecznej)

Dbałość o siebie, własne zdrowie Warszawa, 08.03.2010 r. Inwentarz Zachowań Zdrowotnych IZZ charakterystyka osób badanych N = 54 3,5 3 3,04 3,01 2,81 2,5 2 2,14 2,49 1,5 1 1,29 0,68 0,95 0,9 0,78 średnia odchylenie standardowe 0,5 0 Zachowania Prawidłowe nawyki Zachowania Pozytywne zdrowotne żywieniowe profilaktyczne nastawienie Odchylenie standardowe określa przedział w którym mieści się większość respondentów. psychiczne Dane przedstawione w stenach (wyniki niskie: 1 4 sten, wyniki wysokie: 7 10 sten). Praktyki zdrowotne

Dbałość o siebie, własne zdrowie cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Nawyki żywieniowe niskie (w przeważającej mierze nieprawidłowe) Zachowania profilaktyczne - niskie (mała motywacja do zachowania dobrego zdrowia, w przeważającej mierze opór przed wykonaniem badań kontrolnych, szczepień itp.) Pozytywne nastawienie psychiczne - niskie (oczekują, że niewiele dobrego ich spotka) Praktyki zdrowotne niskie (podejmują bardzo niewiele działań służących zdrowiu)

Warszawa, 08.03.2010 r. Orientacja życiowa 4,5 4 Test Orientacji Życiowej LOT-R - charakterystyka osób badanych N=54 4,1 3,5 3 2,5 2 1,89 1,5 1 średnia odchylenie standardowe 0,5 0 Dyspozycyjny optymizm Odchylenie standardowe określa przedział w którym mieści się większość respondentów. Dane przedstawione w stenach (wyniki niskie: 1 4 sten, wyniki wysokie: 7 10 sten).

Orientacja życiowa cd. Warszawa, 08.03.2010 r. W konfrontacji z sytuacją trudną (np. zagrażającą ich zdrowiu) skłonni są do zaprzeczania, odwracania uwagi i zaprzestawania działań. Pesymistyczne nastawienie powoduje, że trudniej przystosowują się do zmian sytuacji życiowej wynikającej np. z choroby, trudniej zdrowieją

Kompetencje społeczne Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS - charakterystyka osób badanych N=54 Warszawa, 08.03.2010 r. 6 5 4,78 4 4,13 4,1 4,15 3 średnia 2 1,95 2,07 2,05 1,72 odchylenie standardowe 1 0 Kompetencje społeczne Sytuacje intymne Ekspozycja społeczna Asertywność Odchylenie standardowe określa przedział w którym mieści się większość respondentów. Dane przedstawione w stenach (wyniki niskie: 1 3 sten, wyniki wysokie: 8 10 sten).

Kompetencje społeczne cd. Warszawa, 08.03.2010 r. Kompetencje społeczne przeciętne i niskie Kompetencje intymne (umożliwiające nawiązanie i utrzymanie bliskiego kontaktu interpersonalnego, ujawnianie swoich odczuć, pragnień, oczekiwań) przeciętne i niskie Kompetencje związane z ekspozycją społeczną (bycie obiektem uwagi, oceny innych osób, dostosowywanie się do reguł i norm) przeciętne i niskie Asertywne (związane z realizacją własnych celów, potrzeb, wywierania wpływu i opierania się naciskom innych) przeciętne i niskie

Warszawa, 08.03.2010 r. 2. Pomoc psychologiczna jeden z elementów wsparcia Formy wsparcia w ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: praca socjalna prowadzona metodą kontraktu socjalnego (pomoc rzeczowa, finansowa, poradnictwo) pracownik socjalny pomoc pedagogiczna prowadzona w środowisku i w instytucji (interwencja kryzysowa, towarzyszenie, modelowanie zachowań, wsparcie psychiczne) asystent rodzinny indywidualna pomoc psychologiczna psycholog treningi umiejętności społecznych i rozwoju osobistego (wyjazdowe o charakterze integracyjno-edukacyjnym, stacjonarne) - trenerzy

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna jeden z elementów wsparcia cd. Formy wsparcia w ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: edukacja prozdrowotna (konsultacje medyczne w miejscu zamieszkania, wskazywanie specjalistów, spotkania tematyczne ) - pielęgniarka doradztwo zawodowe (indywidualne i grupowe) doradca zawodowy kursy i szkolenia zawodowe firmy szkoleniowe zajęcia opiekuńcze i rozwojowe dla dzieci (podczas trwania spotkań grupowych dla rodziców) pedagodzy, psycholodzy, plastyk

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna w kontakcie indywidualnym W ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: dobrowolna, ale zalecana w przypadku zaobserwowania trudności kontraktowana dostępna (różne godziny, różne dni tygodnia) poufna oparta na współpracy z pozostałymi realizatorami formy: indywidualne konsultacje, diagnoza psychologiczna, indywidualne plany rozwoju osobistego, poradnictwo, wsparcie psychiczne, interwencje kryzysowe, kierowanie na terapię indywidualną i rodzinną, na grupy radzenia sobie z przemocą

Pomoc psychologiczna grupowa Warszawa, 08.03.2010 r. W ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: dobrowolna, ale zalecana kontraktowana dostępna (dwa terminy, zapewniona opieka dla dzieci) systematyczna (raz w tygodniu, 2 godz., łącznie 48 godz. zajęć) poufna oparta na współpracy z pozostałymi realizatorami grupy liczące 12-15 uczestników bazująca na aktywnych metodach pracy (psychodrama, mikroedukacja, praca w małych zespołach, dyskusja, burza mózgów, realizacja zadań grupowych, zadań domowych i in.)

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna grupowa zajęcia stacjonarne W ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: BLOKI TEMATYCZNE Integracyjny Rozwoju osobistego (świadomość siebie i własnych granic, wgląd w znaczące doświadczenia, cele, marzenia, wartości; rozpoznawanie i wyrażanie potrzeb, emocji, radzenie sobie ze złością i lękiem, wyrażanie radości i szczęścia; obraz siebie i samoocena mocne i słabe strony, akceptacja ograniczeń, refleksje nad zmianą; ja i rodzina bagaż z przeszłości - rodzinne przekazy, radzenie sobie ze stresem, pokonywanie trudności samodzielność i kreatywność, zarządzanie czasem i budże-tem, skuteczne działanie wyznaczanie strefy osobistego wpływu) Rozwoju umiejętności społecznych (komunikacja werbalna i niewerbal-na, rozpoczynanie rozmowy, uważne słuchanie, autoprezentacja, asertywność, rozwiązywanie konfliktów, ludzie w moim otoczeniu źródło wsparcia, radzenie sobie w grupie role, sytuacje trudne w miejscu pracy)

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna grupowa zajęcia stacjonarne W ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: BLOKI TEMATYCZNE cd. Umiejętności rodzicielskich (reagowanie na emocje dzieci, na agresję jako jedną z form zachowania, reakcje dzieci jako sygnały ich potrzeb, cele wychowawcze, wspieranie dziecka ku samodzielności, konsekwencje zamiast kar) Zawodowo-zadaniowy (planowanie celów w oparciu o zasoby i potrzeby, motywacja do podjęcia zmiany w życiu, godzenie obowiązków domowych z pracą, podejmowanie decyzji i odpowiedzialność za efekty, Ja w zmianie (wyzwania, korzyści i trudności związane ze zmianą, świadomość dokonujących się zmian)

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna grupowa zajęcia wyjazdowe W ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: dobrowolna dla całych rodzin kontraktowana wyjazd tygodniowy obejmujący warsztaty psychoedukacyjne i zajęcia dla rodziców z dziećmi rozwijające poznawane umiejętności (w ciągu 5 dni, łącznie 20 godz. zajęć), zajęcia rekreacyjno-integracyjne dla rodziców i dzieci (łącznie 20 godz.), opiekuńcze i rozwojowe dla dzieci poufna oparta na współpracy z pozostałymi realizatorami bazująca na aktywnych metodach pracy (psychodrama, mikroedukacja, praca w małych zespołach, dyskusja, burza mózgów, realizacja zadań grupowych, zadań domowych i in.)

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna grupowa zajęcia wyjazdowe W ramach projektu systemowego realizowanego w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, współfinansowanego z EFS: BLOKI TEMATYCZNE Integracja grupy, określenie celu pracy (jaki jestem jako osoba, jako rodzic, co bym zmienił w kontakcie z dzieckiem) Komunikacja (jak mówić by nas rozumiano, jak słuchać skutecznie, bariery komunikacyjne) Stawianie granic sobie i innym (komunikat Ja ) Współpraca i rozwiązywanie konfliktów (jak szukać porozumienia) Co zamiast karania kształtowanie umiejętności wychowawczych (konsekwencje, jak motywować dzieci do zmiany) Pokonywanie trudności

Warszawa, 08.03.2010 r. Znaczenie pomocy psychologicznej dla osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych Ocena wpływu różnych form pomocy, w tym pomocy psychologicznej, na rozwijanie umiejętności i kompetencji na podstawie wywiadów pogłębionych z losowo wybranymi 16 uczestnikami projektu systemowego - 2009 (najczęściej wybierane formy pomocy) Umiejętności osobiste: trening stacjonarny, asystent, psycholog Umiejętności społeczne: trening stacjonarny, asystent, psycholog i trening wyjazdowy Samodzielność, zaradność: asystent, trening stacjonarny, zasiłki i pomoc rzeczowa oraz praca socjalna, Umiejętność opieki nad dzieckiem: asystent, trening stacjonarny, zajęcia opiekuńcze dla dzieci

Warszawa, 08.03.2010 r. Znaczenie pomocy psychologicznej dla osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych Ocena wpływu różnych form pomocy, w tym pomocy psychologicznej, na rozwijanie umiejętności i kompetencji na podstawie wywiadów pogłębionych z losowo wybranymi 16 uczestnikami projektu systemowego - 2009 (najczęściej wybierane formy pomocy)- cd. Poczucie wartości /samoocena: trening stacjonarny i psycholog, asystent, trening wyjazdowy i praca socjalna Wizerunek (higiena i zdrowie): asystent, psycholog, pielęgniarka i zasiłki Kompetencje zawodowe: kursy zawodowe, trening stacjonarny i doradca zawodowy, warsztaty aktywnego poszukiwania pracy Motywacja do podjęcia pracy zawodowej: kursy zawodowe, trening stacjonarny, asystent

Warszawa, 08.03.2010 r. Rekomendacje dotyczące pomocy psychologicznej osobom o niskich kompetencjach zawodowych Dobrowolna lub zobowiązanie do udziału w konsultacji (w celu wstępnego rozpoznania potrzeb, kwalifikacji do form pomocy, w tym do grup psychoedukacyjnych, wsparcia) Formy indywidualne i grupowe Oparta na kontrakcie (kiedy, jak, gdzie, ile spotkań itp.) Bazująca na współpracy z innymi realizatorami (wzajemne konsultacje), niemniej gwarantująca poufność uczestnikowi Wykorzystująca możliwości i ofertę lokalnej pomocy (poradnie, ośrodki) W relacji partnerskiej (klient ekspert w swoich sprawach, psycholog ekspert w swojej dziedzinie, który pobudza do refleksji, z zaciekawieniem podąża i poznaje świat klienta, wskazuje dylematy, podsumowuje, wyjaśnia jeśli klient tego potrzebuje, wspólnie z nim szuka rozwiązań i pozostawia jemu decyzje) Wykorzystująca dorobek Terapii Motywującej (wyzwalania i wzmacniania motywacji do wprowadzania zmian w życiu budowania wewnętrznej motywacji do zmiany)

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna elementy terapii motywującej TERAPIA MOTYWUJĄCA (TM) jest skoncentrowaną na osobie, opartą na współpracy formą prowadzenia klienta w kierunku wydobywania i wzmacniania motywacji do zmiany (William Miller i Stephen Rollnick, 2009). Jest skuteczną strategią diagnostyczną i terapeutyczną, która w czasie prowadzenia rozmowy pomaga w pokonaniu ambiwalencji i oporu, utrudniającym wielu ludziom podjęcie pożądanych i istotnych dla nich zmian w życiu. Stanowi nowatorskie podejście, którego praktyka oparta jest na danych naukowych (empirycznych) /*ulotka informacyjna Polskiego Towarzystwa Terapii Motywującej/

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna elementy terapii motywującej - cd. MOTYWACJA Nie jest stałą cechą charakteru (trwałą i zawsze przejawiającą się właściwością, która albo istnieje, albo nie i której nie możemy zmienić) Jest wewnętrznym stanem gotowości do wprowadzania zmian Stan ten może się zmieniać na przestrzeni czasu i w zależności od sytuacji

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna elementy terapii motywującej cd. FAZY PROCESU ZMIANY (Prochaska i Di Clemente): Faza przedkontemplacyjna Faza kontemplacyjna Faza decyzji Faza aktywnej zmiany Faza utrzymania Faza nawrotu

Warszawa, 08.03.2010 r. Pomoc psychologiczna elementy terapii motywującej - cd. KONTAKT: POLSKIE TOWARZYSTWO TERAPII MOTYWUJĄCEJ www.pttm.org.pl e-mail: sekretariat@pttm.org.pl tel. +48 604 292 502, 666 322 319 Jeśli traktujesz osobę zgodnie z tym, kim ona jest, pozostanie ona tym kim jest. Ale jeśli potraktujesz ją jako taką, jaką powinna być i mogłaby być, to stanie się tym, kim powinna być i kim może być Johann Wolfgang Goethe

Warszawa, 08.03.2010 r. Dziękuję za uwagę Beata Kita, Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy Dział pomocy specjalistycznej, ul. Paca 42 C, Warszawa