Co to jest BOND?
Bond (obligacja) stanowi część rynków kapitałowych. Obligacja jest papierem wartościowym, będącym podobnie jak kredyt bankowy formą długu.w przeciwieństwie do kredytów bankowych obligacje mogą być przedmiotem obrotu na rynku. Obligacja jest dłużnym instrumentem rynku kapitałowego, emitowanym przed kredytobiorcę, który jest wówczas zobowiązany do zwrotu na rzecz kredytodawcy/ inwestora pożyczonej kwoty wraz z odsetkami w określonym okresie czasu. Zwykle obligacje są uważane za te papiery dłużne o warunkach zapadalności powyżej jednego roku.
Conventional (plain vanilla, bullet) bond Standardowy typ, w którym odsetki ( roczne lub półroczne) są płacone regularnie przy stałym oprocentowaniu przez ustalony okres czasu do wykupu lub umorzenia, ze zwrotem kwoty zadłużenia ( wartość nominalna obligacji). Wszystkie pozostałe obligacje są zmodyfikowaną obligacją konwencjonalną.
W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają żadnych przywilejów właśności. Inwestor, który nabył obligację, a tym samym pożyczył pieniądze instytucji, nie ma prawa głosu w sprawie tej instytucji oraz nie ma prawa głosu na walnym zgromadzeniu. Rynki obligacji są bardzo ważną częścią gospodarki globalnej. Niektóre obligacje są bezpieczniejsze niż inne inwestycje. Zaletą obligacji jest to, że stanowią one stałe źródło dochodu oraz ostateczna spłata jest prawie pewna. W przypadku niewywiązania się wypłacane jest odszkodowanie. Mniejszy zwrot z obligacji w porównaniu z akcją, w długim okresie czasu, wynika z dużo mniejszego ryzyka jakie ponosimy.
Charakterystyka obligacji Rodzaj emitenta: o o o o Skarb Państwa Skarb Państwa emituje obligacje skarbowe. Gminy bądź miasta Gminy i miasta emitują obligacje komunalne. Przedsiębiorstwa prywatne - Firmy prywatne emitują obligacje korporacyjne (obligacje te w Polsce muszą zostać dopuszczone do obrotu giełdowego przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd). Organizacje ponadnarodowe takie jak Bank Światowy.
Termin zapadalności (termin wykupu)- liczba lat, po upływie których emitent musi spłacić należność. W trakcie trwania tego okresu następuje płatność odsetek od długu. W dniu zapadalności dług przestaje istnieć, jest całkowicie spłacony. Wartość nominalna i kupon o o Wartość nominalna (par) kwota, od której emitent płaci odsetki oraz która musi być spłacona w dniu zapadalności obligacji. Stopa kuponu stopa procentowa, której używa się do obliczenia odsetek od obligacji, które emitent musi zapłacić obligariuszowi. Np. Mamy obligację z 7%- stopą kuponową o wartości 1 000 000 zł. Coroczne odsetki wynoszą 70 000 zł. W Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Australii oraz Japonii praktykuje się kupony w dwóch ratach półrocznych. Na rynkach europejskich płatności kuponowe wypłacane są co roku. W rzadkich przypadkach spotyka się obligacje, których odsetki płacone są w okresach kwartalnych lub miesięcznych.
Waluta Obligacje mogą być emitowane praktycznie w każdej walucie. Najczęściej spotykaną walutą są: -dolar, euro, jen japoński. Rzadziej spotykane są: -dolary kanadyjskie, franki i pozostałe główne waluty. Waluta ma wpływ na atrakcyjność i płynność obligacji, dlatego też kredytobiorcy w krajach rozwiniętych często decydują się na wystawianie w walucie innej niż swojej np. dolarów amerykańskich.
Non-conventional Bonds Floating Rate Note (FRN) instrument dłużny o zmiennej stopie procentowej, która jest zależna od benchmarku. Emitentami są głównie istytucje finansowe oraz rządy, mają zwykle dwu- lub pięcioletnie okresy zapadalności. Oprocentowanie może zmieniać się tak często jak emitent zdecyduje, od raz dziennie do raz w roku. Obligacje indeksowane- obligacja, dla której wysokość odsetek oraz kwota wykupu mogą być uzależnione od pewnego wskaźnika (często indeksu cen konsumpcyjnych lub surowców ). Obligacje zerokuponowe Obligacje nie wypłacające odsetek od kwoty podstawowej. Obligacje te sprzedawane są z reguły z dyskontem, czyli poniżej wartości nominalnej. Ich wykup natomiast następuje po wartości nominalnej. Różnica, nazywana dyskontem, jest zyskiem obligariusza.
Obligacje objęte sekurytyzacją Sekurytyzacja to operacja finansowa umożliwiająca przedsiębiorstwom, instytucjom finansowym i bankom pozyskanie kapitału. Jest to zamiana należności na papiery wartościowe. Ma zastosowanie wówczas, gdy w ramach stosunków wierzycielskodłużniczych podmioty decydują się na zamianę aktywów np. w postaci należności, na papiery wierzycielskie (akcje) lub dłużne (papiery komercyjne, obligacje). Innymi słowy polega ona na emisji krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych pod zastaw należności, którymi są najczęściej wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów hipotecznych, pożyczek samochodowych, pożyczek na zakupy ratalne, należności z tytułu umów leasingowych, opłat czynszowych, rachunków telefonicznych itp. Obligacje z opcjami wbudowanymi Niektóre obligacje zawierają wbudowane w nie opcje kupna bądź sprzedaży. Obligacja z opcją przedterminowego wykupu na żądanie emitenta zawiera zastrzeżenie pozwalające emitentowi na wcześniejszy wykup tej obligacji po uprzednio określonej cenie w określonym momencie w przyszłości, co jest równoznaczne z tym, że nabywca takiej obligacji sprzedaje emitentowi opcję kupna. Występują także obligacje z opcją przedterminowego wykupu na żądanie posiadacza obligacji, zawierające zastrzeżenie pozwalające właścicielowi takiego instrumentu wymagać wcześniejszego wykupu po uprzednio określonej cenie w ustalonym okresie w przyszłości. Nabywca takiej obligacji kupuje wraz z sama obligacją opcję sprzedaży tej obligacji.
Ustalanie ceny obligacji konwencjonalnej ( Conventional Bond) Zasady ustalania ceny na rynku obligacji są dokładnie takie same jak te na innych rynkach finansowych, które stwierdzają, że wartość jakiegokolwiek instrumentu finansowego jest równa wartości bieżącej netto dziś ze wszystkich przyszłych przepływów pieniężnych z instrumentu. Cena obligacji jest wyrażona w procentach w stosunku do wartości nominalnej obligacji. Przykład: Jeśli aktualna cena na rynku obligacji za obligację w dolarach amerykańskich jest notowana jako 98.00, to za każde $100 nominalnej wartości obligacji nabywca zapłaci $98. Użycie stopy procentowej lub stopy dyskontowej do kalkulacji aktualnej wartości jest kluczem do wszystkiego.
Przepływy pieniężne obligacji ( Bond Cash Flows) Przepływy pieniężne obligacji waniliowych są płatnościami odsetek oraz kuponami, które są płacone podczas życia obligacji wraz z ostatnią kwotą wykupienia. Konwencjonalna obligacja z ustaloną datą spłaty składa się z renty rocznej ( płatności kuponowe) oraz płatności w dniu zapadalności. Przykład: 5 % obligacja państwowa ma półroczny kupon = 100 x 0.0025= 2.50, płatność wykupu jest równa 100. To są tylko przepływy pieniężne. Obligacja została wydana 23 czerwca 1999, termin zapadalności to 7 marca 2012,a kupony wypłaca 7 marca oraz 7 sierpnia każdego roku. W 2002 roku obligacja składa się z 20 przepływów pieniężnych 2.50 oraz jednej płatności w wysokości 100. Czas pomiędzy wypłatami kuponowymi dla wszystkich obligacji jest traktowany jako jedna jednostka czasu, więc w naszym przykładzie czas między pierwszym a ostatnim przepływem pieniężnym to 20 jednostek.
Stopa dyskontowa rd Jest to stopa procentowa stosowana do dyskontowania przepływów pieniężnych za obligację (w celu ustalenia wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych). stopa dyskonta rd= ((FV-PV)/FV) x100% PV FV wartość obecna wartość nominalna ( przyszła) Przykład: Potrzebujemy gotówki w dniu dzisiejszym. Posiadamy bony skarbowe o wartości nominalnej 1000zł, które sprzedajemy po cenie 930zł ( z dyskontem równym 70zł) rd= ((1000-930)/1000 ) x100%=7% Natomiast jako kupujący zainwestowaliśmy dziś 930zł, aby w dniu wykupu przez Skarb Państwa otrzymać wartość nominalną równą 1000zł. Zatem stopa zwrotu z takiej inwestycji będzie równa: r= ((FV-PV)/PV)x100%=7,52%
Cena godziwa obligacji to aktualna wartość wszystkich przepływów pieniężnych. Składa się na nią suma odsetek i wartość wykupu. Cena konwencjonalnej obligacji z rocznym kuponem wyraża się wzorem: P cena C roczna wypłata kuponowa (C/2 dla półrocznych) R stopa dyskontowa N liczba lat do zapadalności ( dla półrocznych obligacji 2N) M wartość nominalna ( zwykle 100% waluty)
Podstawowa formuła kalkuluje godziwą cenę w dzień wypłaty kuponu, więc nie ma narosłych odsetek, włączonych w cenę. Data użyta do kalkulacji to data uregulowania obligacji ( settlement date for bonds)- data, w której obligacja zmieni swojego właściciela po tym jak zostanie sprzedana. ( kupujący dokonuje płatności na rzecz sprzedającego, a sprzedający przekazuje obligacje kupującemu ) Standardowa procedura ustalania ceny jest regulowana jeśli handel ma miejsce między dniami kuponu. Jeśli wybierzemy datę rozliczenia dla pewnej transakcji (zwykle data uregulowania), musimy wyliczyć liczbę dni kalendarzowych od tego dnia do daty następnego kuponu. Wówczas możemy użyć następującego stosunku aby zmodyfikować ogólny wzór na cenę obligacji: n liczba okresów odsetkowych w czasie trwania obligacji Dla półrocznych obligacji r/2.
Przykład 1 : Ustalamy godziwą cenę ( fair price) dla 9% brytyjskiej obligacji rządowej z półrocznym kuponem. Dane: C=9, M= 100, N=10 lat, r=4,98%
Przykład 2: Jaka jest cena 5% kuponowej obligacji w sterlingach z pięcioletnim terminem zapadalności,z półrocznym kuponem jeśli stopa dyskontowa wynosi 5,40%? Otrzymujemy 10 półrocznych kuponów o wartości 2.50 oraz kwotę wykupu 100 w dziesięciu sześciomiesięcznych okresach czasu liczonych od teraz. Dane: C=2,5, n=10, r=0,027 Cena obligacji wynosi 98.2675 na 100 wartości nominalnej.
Ustalanie ceny niedatowanej obligacji Obligacje wieczyste i niepodlegające zwrotowi nie mają daty wykupu, odsetki są przeniesione na czas nieokreślony. W strukturze przepływy pieniężne z niedatowanych obligacji mogą być traktowane jako ciągła renta roczna albo renta wieczysta. Cena godziwa obligacji niedatowanej ( przy N zmierzającym do nieskończoności w poprzednim wzorze) jest wyrażona wzorem : C- kupon r- stopa dyskontowa P = C/r
Konwencje ustalania cen Konwencja na większości rynków obligacji ma podać cenę jako procent wartości nominalnej. Przyjmuje się, że wartość nominalna to 100 jednostek monetarnych, o ile nie podano inaczej. Sprzedaż obligacji poniżej wartości nominalnej uznaje się za sprzedaż z dyskontem, a powyżej z premią.
Przykład: Ile wynosi całkowita zapłata za 5 000 000 nominału obligacji rządowej, jeśli cena jest równa 114.50? Cena obligacji jest równa 114.50 na 100. 1.145 x5 000 000 = 5 725 000 A co jeśli cena jest równa 99.50 na $100? Wówczas: 0.995x5 000 000 =$4 975 000 - Obligacja z dyskontem
Czysta i brudna cena obligacji Do tej pory przy ustalaniu ceny obligacji ignorowaliśmy odsetki kuponu. Wszystkie obligacje ( poza zerokuponowymi) naliczają odsetki codziennie, a wypłacają w dniu kuponu. Cena giełdowa ( rynkowa)- podawana jest procentowo w stosunku do wartości nominalnej, nie uwzględniając narosłych odsetek, które zostały naliczone od ostatniej wypłaty dywidendy. Czysta cena obligacji cena giełdowa Ponieważ wszystkie obligacje naliczają odsetki codziennie, nawet jeśli obligacja trwa jeden dzień, na tych odsetkach zarabia obligatariusz. Brudna cena obligacji ( brutto) suma ceny giełdowej ( czystej) i naliczonych odsetek. Cena brudna pomnożona przez wartość nominalną jest ceną zakupu obligacji. Czysta cena obligacji zmienia się wraz ze zmianą stóp procentowych na rynku, które są stałe w okresie odsetkowym. Tak więc czysta cena będzie stała dla tego okresu. Zaś brudna cena za tę samą obligację wzrośnie stopniowo do następnego terminu płatności.
W dniu wypłaty kuponu ceny czyste i brudne są takie same, a narastające odsetki są równe 0. ex-dividend date data reinwestycji. Jeśli sprzedaż obligacji jest przed tą datą dywidenda należy do nowego właściciela, jeśli w dniu lub po dniu to sprzedający ma prawo do dywidendy. Naliczone odsetki netto od daty ostatniej reinwestycji: AI C Nxt Nxc Day base wyliczeń odsetki naliczone netto kupon obligacji liczba dni między datą reinwestycji a datą wypłacania kuponu( 7 dni dla brytyjskich obligacji rządowych) liczba dni między datą reinwestycji a datą wyliczeń liczba dni będących podstawą do
Czysta cena obligacji= Brudna cena AI. Dla obligacji, które są sprzedawane po dacie reinwestycji ( Ex-Date), naliczone odsetki netto możemy wyliczyć ze wzoru: Przykład: 7% obligacja rządowa z datą kuponową 7 lipca i 7 grudnia każdego roku. 100 nominału obligacji przeliczono na wartość 27 sierpnia 2002 roku. Jakie są naliczone odsetki netto? Mamy 81 dni od ostatniego kuponu do dnia rozliczenia obligacji. Podstawiając do wzoru otrzymujemy: 3,5x81/366=1,54918
Dziękujemy za uwagę Kinga Kalinowska i Ewelina Kiebała