Gdańsk jako ośrodek nauki (oświaty) 1900 Conradinum (Szkoła Realna) 1904 Wyższa Szkoła Techniczna (Gdańsk stał się miastem akademickim) 1904 nowy gmach Szkoły św. Piotra i Pawła (I LO) 1908 katolickie seminarium nauczycielskie przy dzisiejszej Sobieskiego 18/19 (Wrzeszcz)
Gdańsk jako ośrodek kultury 1871 otworzył podwoje Selonke-Theater przy Długich Ogrodach 33a (w 1877 przemianowany na Wilhelm-Theater) zmienił charakter na salę teatralnorestauracyjną 1873 uruchomienie Muzeum Miejskiego w dawnym budynku Gimnazjum Akademickiego (klasztoru franciszkanów)
Wilhelm-Theater przy Długich Ogrodach
Gdańsk ośrodek kultury 1879 powstało Towarzystwo Historyczne (Westpreussischer Geschichtsverein) 1903 nowy budynek Archiwum Państwowego 1905 nowy budynek Biblioteki Miejskiej (Wałowa 15) 1911 Muzeum Wnętrz Mieszczńskich (Dom Uphagena)
Gdańsk ośrodek sportu 1901 regaty wioślarskie na Motławie 1903 zawody pływackie w Brzeźnie (W Gd. od 1902 Danziger Schwimmvereins) 1903 pierwszy klub piłkarski (Robert Sander) 1907 turniej bokserski w dawnym Wilhelm-Theater 1908 sala sportowa z łaźnią (przy dzis. Kieturakisa) 1911 - Plac sportowy im. Ehlersa (przy dzis. Smoluchowskiego, obecnie szpital zakaźny) 1912 Akademickie Mistrzostwa Niemiec w lekkiej atletyce, pływaniu, wioślarstwie 1915 Sala sportowo-widowiskowa przy wielkiej Alei
Gdańsk ośrodek finansów 1899 Zentralstelle zur Forderung industrieller Unternehmungen in Osten (Centrala wspierania przedsiębiorczości na Wschodzie) z siedzibą w Gdańsku Po 1900 liczne kasy oszczędności i banki spółdzielcze, w tym założona w 1907 r. Sparkasse der Stadt Danzig (Piwna 36/37) Dalej działa Danziger-Privat-Actien-Bank oraz Danziger Sparkassen-Actien-Verein
Gdańsk ośrodek przemysłu Przemysł stoczniowy duża stocznia państwowa (co nie było normą w innych miastach Niemiec), kilka mniejszych stoczni, w II poł. XIX w. w większości spółek akcyjnych; w 1892 r. rozpoczęła produkcję Schichau- Werft filia stoczni Ferdinanda Schichau a z Elbląga W 1890 r. zakończyła działalność stocznia Devrienta
Gdańsk ośrodek przemysłu Przemysł maszynowy: Produkcja maszyn i kotłów parowych (w 1872 Danziger Maschinenbau-Actiengesellschaft) Produkcja (fabryka) broni, (fabryczki) amunicji, warsztaty artylerii (przy Ułańskiej)
Gdańsk ośrodek przemysłu Przemysł maszynowy nowe branże W 1896/1904 r. na wyspie Ostrów powstała huta i stalownia martenowska firmy (ostatecznie) Nordische Electricitäts und Stahlwerke A.G. w 1906 r. przestała istnieć 1899 produkcja wagonów 1901 produkcja śrub i nitów 1912 naprawa taboru kolejowego (Przeróbka)
Gdańsk ośrodek przemysłu Przemysł chemiczny Produkcja nawozów sztucznych (fabryka Petschowa i Davidsohna), fabryka chemiczna w Porcie Cesarskim, fabryki mydła Przemysł spożywczy Olejarnie, młyny zbożowe, rafinerie cukru, browary (Danziger Actien-Brauerei - 1873), wytwórnie czekolady, rzeźnia miejska Inne branże: Produkcja celulozy (Letnica), tytoniu, papierosów, zapałek (Młyniska), mebli (Refektarska), parkietów
Rzemiosło gdańskie Około 1900 r. w Gdańsku 53 branże, 1556 majstrów Do branż rozwijających się należała branża budowlana Dobrze stały branże odzieżowa, spożywcza (różnego rodzaju), meblarska Silne było gdańskie bursztynictwo
Handel gdański Domy handlowe (towarowe) np. Freymannów przy Targu Węglowym (1905) Rathana Sternfelda (Wrzeszcz, Główna 24, Długa 75, a od 1915 - Długa 77/78)
Gdańsk ośrodek portowy Dominacja Hamburga i Bremy w przewozach i przeładunkach degradacja portów bałtyckich, w tym Gdańska Rozwój sieci kolejowej uderzył w żeglugę rzeczną na Wiśle, jednak w ostatniej dekadzie transport rzeczny odzyskał częściowo znaczenie bo tani w początku XX w. znowu stagnacja (zaniedbanie żeglowności) Nowe taryfy celne na granicy z Rosją (po 1877), otwarta wojna celna w 1892-1894 r.. Po 1902 r. nowe napięcia celne
Gdańsk ośrodek portowy Obroty portu gdańskiego w 1913 r. 70% obrotów wschodnie prowincje Prus (w tym Wielkopolska) 15% obrotów Królestwo Polskie 10% obrotów Rosja (ziemie za Bugiem)
Gdańsk ośrodek portowy Struktura przewozów (eksport) Spadek wywozu zboża około 1880 r., nowa koniunktura na zboże (z Ukrainy) po 1890 r. budowa wielkich elewatorów w Nowym Porcie. Zboże wywozi się do Skandynawii i Finlandii, w mniejszym stopniu Holandii i Belgii Wywozi się także cukier, drewno (tu spadek)
Gdańsk ośrodek portowy Struktura przewozów (import) Węgiel z Wielkiej Brytanii (ale potem rosnąca konkurencja Górnego Śląska i niekorzystna polityka celna, węgiel górnośląski stał się towarem eksportowym) Ruda żelaza (z Szwecji) Cement (z północnych Niemiec) Sól angielska Nafta z USA Kamienie brukowe ze Szwecji Śledzie norweskie i szkockie Zanik towarów kolonialnych (po otwarciu Kanału Sueskiego)
Gdańsk ośrodek portowy Wzrost wielkości statków, zanik (w ostatniej dekadzie XIX w.) żaglowców - w 1890 r. upadła ostatnia firma armatorska oparta na żaglowcach G. Lincka Dominacja bandery niemieckiej (56%), potem szwedzka (10%), norweska (7%), duńska (6%), holenderska (2%) Dalszy upadek gdańskiego armatorstwa (w 1899 r. koniec firmy Danziger Schiftfahrts Gibsone ów.)
Modernizacja Gdańsk nowoczesny KOMUNIKACJA MIEJSKA: Zob. J. Kukliński, Gdańskie tramwaje w latach 1873-1945, Cz. 1, Jant. Szlaki, nr 4, 1994, s. 13-17; cz. 2 Jant. Szlaki, nr 1, 1995, s. 35-37; UŁATWIENIA KOMUNIKACYJNE Ok. 1870 likwidacja przedproży w głównych ciągach komunikacyjnych (Długa, Szeroka) 1894-1896 obalenie fortyfikacji zach. i płn.
Modernizacja Gdańsk nowoczesny TRAMWAJE 1864 omnibusy firmy Thiel, Goldweid u. Hadlich Długi Targ Sopot (przez Promenadę), po 1870 tylko do Wrzeszcza 1872 firma Deutsche Pferdeeisenbahn Gesellschaft uruchomiła pierwszą linię tramwajową (konną) z Targu Siennego Promenadą, Wielką Aleją do Wrzeszcza i Oliwy. Odcinek Wrzeszcz Oliwa wkrótce zawieszono (1879)
Modernizacja tramwaje c.d. 1877 dotychczasowe przedsiębiorstwo ogłosiło upadłość (filia gd.), powstała nowa firma Danziger Strasseneisenbahn 1878 nowa, druga linia tramwaju konnego, z Targu Siennego do Oruni 1884-1885 trzecia linia Łąkowa (Weidenstrasse, szpital boromeuszek) Dł. Ogrody, Długa, Targ Sienny, Targ Rakowy
Modernizacja tramwaje c.d. 1884-1885 czwarta linia od Bramy Żuławskiej (Długie Ogrody, Długa) do Targu Rakowego 1885 Zajezdnia na Kurzej (Huehnerberg) na Dolnym Mieście 1886 piąta linia z Łąkowej poprzez Toruńską, Żabi Kruk (Poggenphul) do Targu Rybnego (Fischmarkt) 1886 szósta linia Siedlce Targ Węglowy
Modernizacja tramwaje c.d. W 1891 r. przedsiębiorstwo Danziger Strassenbahn dysponowało 58 wagonami, 21 km torów. Zajezdnie: Dolne Miasto, Wrzeszcz (przy Partyzantów/Mirchauerweg), Orunia (przy Gościnnej/Johann-Rickmers-Strasse), Siedlce- Emaus (przy Kartuskiej/Karthauser Strasse) Prędkość tych tramwajów to 7 km/h!
Modernizacja tramwaje c.d. 1894 dotychczasowa firma nie była w stanie przeprowadzić elektryfikacji sieci, wystawiono ją na licytację. Nabyło ją Allgemeine Elektrizitäts-Gesellschaft z Berlina; od 1896 Allgemeine Lokal- und Strassenbahn- Geselschaft (ALS z Berlina). VII 1896 elektryfikacja linii do Oruni, Siedlec (początkowo tylko do N. Ogrodów), Wrzeszcza Do końca tego roku elektryfikacja pozostałych linii, budowa nowej linii z Targu Węglowego przez Drzewny, Wały Jagiellońskie, Podwale Grodzkie do Dworca Głównego (wiązało się to z obaleniem fortyfikacji) 1901 ponowne przedłużenie trasy z Wrzeszcza do Oliwy