Bankowa ekonomiczna wartość dodana BEVA 2013 Ranking Banków notowanych na GPW Wrocław, czerwiec 2014 r.
Opracowanie: Rafał Krawczyk Analityk biznesowy VBA rafal.krawczyk@vba.pl Wsparcie merytoryczne: Dariusz Ciborski Łukasz Pelc Bartosz Kaszuba Prezes Zarządu VBA Analityk biznesowy VBA Analityk biznesowy VBA dariusz.ciborski@vba.pl lukasz.pelc@vba.pl bartosz.kaszuba@vba.pl Wsparcie techniczne: Jakub Stęplowski Programista VBA 1
Spis treści Geneza BEVA... 3 BEVA za 2013 rok... 5 Ranking zestawienie tabelaryczne... 7 Metodyka kalkulacji BEVA... 11 Spis tabel Tabela 1 Ranking BEVAR... 8 Tabela 2 Ranking BEVA... 9 Tabela 3 Ranking BEVA zestawienie finansowe za 2013 rok [wartości w tys. PLN]... 10 Spis rysunków Rysunek 1 Banki najlepiej gospodarujące powierzonym kapitałem [BEVAR]... 5 Rysunek 2 Banki o największej wartości BEVA [w mln PLN]... 6 2
Geneza BEVA Niniejszy raport prezentuje wykonane przez (VBA) zestawienie banków notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) pod względem wartości fundamentalnej dla akcjonariuszy, mierzonej wskaźnikiem BEVA (Bankowa Ekonomiczna Wartość Dodana). Opracowanie powstało na podstawie danych udostępnionych przez firmę Notoria. Raport nie obejmuje banków, które na dzień sporządzenia rankingu nie posiadały kompletnych danych. Bankowa Ekonomiczna Wartość Dodana jest zaadaptowaną do specyfiki sektora bankowego Ekonomiczną Wartością Dodaną. Ekonomiczna Wartość Dodana (EVA ) 1 wywodzi się z koncepcji dochodu rezydualnego, którą do finansów wprowadził Alfred Marshall pod koniec XVIII wieku. Zgodnie z tą koncepcją dochód rezydualny to nic innego jak nadwyżka wypracowanego wyniku operacyjnego nad całkowitym kosztem kapitału przedsiębiorstwa (własnego i obcego) określonego według obowiązującej stopy procentowej. Koncepcja ta ewoluowała następnie w koncepcję zysku ekonomicznego, popularyzowaną m.in. przez takie firmy doradcze, jak McKinsey, czy Stern Stewart. Wpisując się w tą koncepcję, EVA promuje podejście do przedsiębiorstwa poprzez pryzmat wartości dla inwestora. Główne składniki EVA bazują na danych finansowych dostępnych w bilansie oraz rachunku wyników. Specyficzną cechą w podejściu EVA jest to, że nie da się jej jednoznacznie zaklasyfikować do wskaźników księgowych, czy też gotówkowych. Tworzy ona odrębną grupę wskaźników, a to za sprawą ujęcia kosztu kapitału własnego (który nie jest wykazywany przez system rachunkowości przedsiębiorstwa) wyznacza ona alternatywny koszt zainwestowanego kapitału własnego. Uwzględnienie obok kosztu długu, kosztu kapitału własnego (pomijanego przy liczeniu zysku księgowego w sprawozdaniach finansowych), pozwala na weryfikację, czy firma w danym okresie generuje zyski przewyższające koszt EVA (Economic Value Added) - Ekonomiczna Wartość Dodana jest miarą zysku ekonomicznego. Jest on wyliczany jako różnica między zyskiem operacyjnym netto po opodatkowaniu i alternatywnym kosztem kapitału. Koszt ten określony jest przez średni ważony koszt kapitału własnego i długu (WACC) oraz kwotę zaangażowanego kapitału. Zrównoważony wzrost wartości EVA można osiągnąć na cztery sposoby: Inwestowanie w projekty, których stopa zwrotu przewyższa WACC; Poprawa efektywności działalności operacyjnej, skutkująca wzrostem stopy zwrotu kapitału; Wycofanie kapitału z inwestycji, których stopa zwrotu jest mniejsza od WACC oraz dla których nie ma perspektyw wzrostu i przesunięcie tych środków do inwestycji dobrze rokujących lub bezpośrednio do właścicieli; Zwiększenie stosunku długu do kapitału własnego, w sytuacji gdy stosunek ten powoduje obniżenie WACC i nie zagraża elastyczności i przetrwaniu spółki. To co odróżnia EVA od innych wskaźników wydajności, takich jak ROE, EBITDA, czy EPS, to uwzględnienie wszystkich kosztów prowadzenia działalności spółki (operacyjnej i finansowej). EVA interpretuje się podobnie jak NPV, co oznacza, że dbanie o ciągły wzrost EVA powinno być jednym z celów organizacji opierających się na koncepcjach tworzenia wartości. Stern Stewart & Co. 1 EVA jest zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Stern Stewart & Co. 3
zaangażowanego kapitału. Wyliczona EVA udziela więc odpowiedzi, jak spółka zarządza kapitałem powierzonym przez właścicieli oraz wierzycieli. Dodatnia EVA oznacza zysk ekonomiczny przedsiębiorstwa, czyli kreowanie wartości. Wartość zerowa pokazuje, że przedsiębiorstwo pokrywa koszt zaangażowanego kapitału. Ujemna wartość oznacza ekonomiczną stratę i niszczenie wartości. Przyjęty w niniejszym opracowaniu model kalkulacji opiera się o klasyczną metodę opracowaną przez Stern Stewart & Co. z uwzględnieniem kilku korekt wynikających ze sposobu prezentacji danych w sprawozdaniach finansowych banków. W niniejszym raporcie przedstawiono Bankową Ekonomiczną Wartość Dodaną za 2013 oraz 2012 rok banków notowanych na GPW. W celu uszeregowania banków w rankingu posłużono się względną miarą zdefiniowaną przez odniesienie Bankowej Ekonomicznej Wartości Dodanej do wielkości zainwestowanego kapitału własnego (BEVA/KW). W wyniku tej operacji otrzymano wskaźnik bankowej ekonomicznej stopy zwrotu (BEVAR), która pokazuje jak efektywnie bank wykorzystywał w danym okresie swój kapitał. Odniesienie Bankowej Ekonomicznej Wartości Dodanej do kapitału własnego banku ma swoje uzasadnienie w istocie działania banku. Oprócz realizacji ekonomicznych celów rentowności i płynności, bank jako podmiot zaufania publicznego odpowiedzialny jest za zachowanie bezpieczeństwa wkładu pieniądza. To bezpieczeństwo powinno być osiągnięte przez utrzymywanie kapitałów własnych na odpowiednim poziomie. Raport przygotowany został w oparciu o dane według stanu na dzień 16 czerwca 2014 r. 4
BEVA za 2013 rok Jedenaście banków zanotowało wzrost fundamentalnej wartości dodanej mierzonej BEVA Po 2013 roku jedenaście z czternastu analizowanych banków może poszczycić się pozytywną Bankową Ekonomiczną Wartością Dodaną. Banki, którym nie udało się wypracować zysku ekonomicznego to: o o o BOŚ S.A. Bank BPH S.A. Nordea Bank Polska S.A. Banki z dodatnią wartością BEVA, wypracowały sumarycznie 6,3 mld PLN zysku ekonomicznego. Dla kontrastu banki z ujemną wartością BEVA poniosły stratę ekonomiczną rzędu 0,8 mld PLN. Zatem można stwierdzić, że cały sektor bankowy wykreował 5,5 mld PLN wartości dodanej. Bank BZ WBK z największą bankową ekonomiczną stopą zwrotu. Pod względem ekonomicznej stopy zwrotu liderem w 2013 r. został bank BZ WBK S.A. (19,2%). Drugie miejsce zajął Getin Noble Bank S.A. (12,2%), a trzecie Getin Holding S.A. (11%). Na drugim końcu zestawienia znalazł się bank Nordea Bank Polska S.A. (-25,8%) [od 1 kwietnia 2014 r. bank stał się częścią Grupy Kapitałowej PKO BP], Bank BPH S.A. (-4%) oraz BOŚ S.A. (-2,5%), które zanotowały największą stratę ekonomiczną (ujemna wartość BEVA). Rysunek 1 Banki najlepiej gospodarujące powierzonym kapitałem [BEVAR] 5
Bank PKO BP S.A. z największą wartością mierzoną Bankową Ekonomiczną Wartością Dodaną Pod względem wielkości Bankowej Ekonomicznej Wartości Dodanej na szczycie zestawienia znalazł się bank PKO BP S.A. z zyskiem ekonomicznym ponad 2,5 mld PLN. Drugie miejsce przypadło BZ WBK S.A. z zyskiem 1,7 mld PLN, a trzecie Getin Noble Bank S.A. z zyskiem 0,5 mld PLN. Natomiast negatywną tendencję co do fundamentalnej wartości dodanej zanotowały Nordea Bank Polska S.A., Bank BPH S.A. oraz BOŚ S.A. Rysunek 2 Banki o największej wartości BEVA [w mln PLN] 6
Ranking zestawienie tabelaryczne Poniżej zaprezentowany jest pełny ranking BEVA polskich banków notowanych na GPW. Poszczególne kolumny rankingu oznaczają: Bank skrócona nazwa banku; Skrót 3 znakowy kod przypisany danemu bankowi (stosowany przez GPW); Ranking miejsce rankingowe spółki; BEVAR bankowa ekonomiczna stopa zwrotu, która posłużyła do uszeregowania banków w rankingu; określa stosunek wartości BEVA do wartości kapitału własnego banku; BEVA wartość BEVA; MV wartość rynkowa baku wyliczona jako iloczyn liczby akcji i ceny akcji na koniec roku. Źródła danych Dane źródłowe do obliczeń zostały pozyskane dzięki uprzejmości i zaangażowaniu Notoria Serwis S.A. Podstawowym materiałem źródłowym były skonsolidowane roczne sprawozdania finansowe banków oraz kursy akcji i wartości indeksów. 7
Tabela 1 Ranking BEVAR Ranking BEVAR BEVA [tys. PLN] MV [tys. PLN] Bank Skrót 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 BZ WBK BZW 1 3 19,2% 9,4% 1 719 935,0 705 581,7 36 258 076,5 18 054 842,9 GETBANK GNB 2 nd 12,2% nd 532 636,0 nd 7 075 882,7 nd GETIN GTN 3 11 11,0% -5,4% 218 709,3-340 843,8 2 756 248,6 2 064 224,2 PKO PKO 4 2 10,3% 10,0% 2 525 251,5 2 274 562,9 49 275 000,0 46 125 000,0 MBANK MBK 5 nd 5,5% nd 528 527,5 nd 21 087 756,5 nd BMILLENN MIL 6 9 4,8% -1,1% 230 564,7-51 230,5 8 734 440,8 5 361 976,2 BSK ING 7 6 3,4% 1,7% 277 384,8 105 977,1 14 746 835,0 11 839 100,0 HANDLOWY BHW 8 7 2,0% -0,6% 144 404,0-39 446,0 13 719 258,0 12 843 838,7 BNPPARIP BNP 9 14 1,4% -14,0% 24 381,6-196 167,9 2 697 135,0 1 434 646,3 BGZ BGZ 10 10 0,9% -1,4% 30 098,2-36 004,5 3 915 030,7 2 804 851,5 PEKAO PEO 11 1 0,4% 18,4% 102 121,4 3 939 417,6 47 112 622,6 43 963 032,2 BOS BOS 12 13-2,5% -8,7% -35 741,7-100 829,0 1 075 042,5 686 197,4 BPH BPH 13 12-4,0% -8,0% -191 011,2-369 377,1 4 178 401,1 3 748 294,2 NORDEA NDA 14 15-25,8% -26,7% -588 132,5-573 284,3 2 557 935,1 1 381 917,6 8
Tabela 2 Ranking BEVA Ranking BEVA [tys. PLN] BEVAR MV [tys. PLN] Bank Skrót 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 PKO PKO 1 2 2 525 251,5 2 274 562,9 10,3% 10,0% 49 275 000,0 46 125 000,0 BZ WBK BZW 2 3 1 719 935,0 705 581,7 19,2% 9,4% 36 258 076,5 18 054 842,9 GETBANK GNB 3 nd 532 636,0 nd 12,2% nd 7 075 882,7 nd MBANK MBK 4 nd 528 527,5 nd 5,5% nd 21 087 756,5 nd BSK ING 5 5 277 384,8 105 977,1 3,4% 1,7% 14 746 835,0 11 839 100,0 BMILLENN MIL 6 10 230 564,7-51 230,5 4,8% -1,1% 8 734 440,8 5 361 976,2 GETIN GTN 7 13 218 709,3-340 843,8 11,0% -5,4% 2 756 248,6 2 064 224,2 HANDLOWY BHW 8 9 144 404,0-39 446,0 2,0% -0,6% 13 719 258,0 12 843 838,7 PEKAO PEO 9 1 102 121,4 3 939 417,6 0,4% 18,4% 47 112 622,6 43 963 032,2 BGZ BGZ 10 8 30 098,2-36 004,5 0,9% -1,4% 3 915 030,7 2 804 851,5 BNPPARIP BNP 11 12 24 381,6-196 167,9 1,4% -14,0% 2 697 135,0 1 434 646,3 BOS BOS 12 11-35 741,7-100 829,0-2,5% -8,7% 1 075 042,5 686 197,4 BPH BPH 13 14-191 011,2-369 377,1-4,0% -8,0% 4 178 401,1 3 748 294,2 NORDEA NDA 14 15-588 132,5-573 284,3-25,8% -26,7% 2 557 935,1 1 381 917,6 PKO PKO 1 2 2 525 251,5 2 274 562,9 10,3% 10,0% 49 275 000,0 46 125 000,0 9
Tabela 3 Ranking BEVA zestawienie finansowe za 2013 rok [wartości w tys. PLN] Bank Skrót BEVAR BEVA Wynik z tytułu Wynik z tytułu odsetek prowizji Wynik netto Kapitalizacja BZ WBK BZW 19,2% 1 719 935,0 3 276 560,0 1 778 556,0 1 982 328,0 36 258 076,5 GETBANK GNB 12,2% 532 636,0 1 297 834,0 419 238,0 399 725,0 7 075 882,7 GETIN GTN 11,0% 218 709,3 600 411,0 409 981,0 248 942,0 2 756 248,6 PKO PKO 10,3% 2 525 251,5 6 721 962,0 3 005 752,0 3 226 593,0 49 275 000,0 MBANK MBK 5,5% 528 527,5 2 225 811,0 834 738,0 1 206 375,0 21 087 756,5 BMILLENN MIL 4,8% 230 564,7 1 220 051,0 588 737,0 535 795,0 8 734 440,8 BSK ING 3,4% 277 384,8 2 042 600,0 976 600,0 961 500,0 14 746 835,0 HANDLOWY BHW 2,0% 144 404,0 1 242 152,0 642 302,0 972 708,0 13 719 258,0 BNPPARIP BNP 1,4% 24 381,6 537 585,0 149 671,0 102 283,0 2 697 135,0 BGZ BGZ 0,9% 30 098,2 1 015 428,0 276 492,0 160 144,0 3 915 030,7 PEKAO PEO 0,4% 102 121,4 4 505 562,0 2 142 844,0 2 784 779,0 47 112 622,6 BOS BOS -2,5% -35 741,7 277 878,0 109 947,0 65 903,0 1 075 042,5 BPH BPH -4,0% -191 011,2 1 821 375,0 428 965,0 192 383,0 4 178 401,1 NORDEA NDA -25,8% -588 132,5 592 057,0 39 154,0 59 566,0 2 557 935,1 BZ_WBK BZW 19,2% 1 719 935,0 3 276 560,0 1 778 556,0 1 982 328,0 36 258 076,5 10
Metodyka kalkulacji BEVA Bankowa Ekonomiczna Wartość Dodana wyrażona jest formułą: Gdzie: BEVA t = NOPAT t WACC t IC t 1 BEVA t bankowa ekonomiczna wartość dodana wypracowana w okresie t, NOPAT t skorygowany zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (Net Operating Profit AfterTax), WACC t średnioważony koszt kapitału po opodatkowaniu (Weighted Average Cost of Capital), IC t 1 całkowity kapitał zainwestowany (z początku okresu). W celu wyznaczenia wartości BEVA dla spółek notowanych na GPW przyjęto uproszczony model wyliczeń, bez uwzględniania korekt księgowych, zastosowano jednolitą metodę wyliczeń dla wszystkich banków. NOPAT: Za wielkość NOPAT przyjęto pozycję wynik z działalności operacyjnej (przed kosztem oprocentowania) pomniejszony o wielkość zapłaconego podatku dochodowego: Gdzie: NOPAT t = OP t T t OP t wynik z działalności operacyjnej w okresie t, T t zapłacony podatek dochodowy w okresie t. 11
OP: Za wynik z działalności operacyjnej przyjęto wynik z działalności bankowej, powiększony o wynik z pozostałej działalności operacyjnej oraz pomniejszony o koszty działania banku i amortyzacji. Gdzie: OP t = BP t + PPO t PKO t KD t A t OP t zysk z działalności operacyjnej w okresie t, BP t wynik z działalności bankowej w okresie t; PPO t pozostałe przychody operacyjne w okresie t; PKO t pozostałe koszty operacyjne w okresie t; KD t koszty działania banku w okresie t; A t amortyzacja w okresie t. Kapitał zainwestowany (IC): Ze względu na specyfikę działalności bankowej koszt kapitału obcego uwzględniony jest w wyniku działalności bankowej (wynik z tytułu odsetek i prowizji). Oznacza to, że wynik z działalności operacyjnej uwzględnia już koszt kapitału obcego, natomiast nie uwzględnia kosztu kapitału własnego. Koszt kapitału własnego wyliczony został z następującego wzoru: Gdzie: KE t = k e KW t 1 KE t koszt kapitału własnego wyrażony w PLN, k e koszt kapitału własnego wyrażony w %, KW t 1 wielkość kapitału własnego na początek badanego okresu. 12
CAPM (Capital AssetPricing Model) model wyceny aktywów kapitałowych wykorzystywany m.in. do wyliczenia kosztu kapitału własnego. Model pozwala zobrazować zależność między ponoszonym ryzykiem systematycznym (niedywersyfikowalnym), a oczekiwaną stopą zwrotu. Uznaje się, że model został opracowany niezależnie przez J. Treynora, W. Sharpe a, J. Lintnera, J. Mossina. Funkcja CAPM: R = R f + β(r m R f ), Gdzie: R oczekiwana stopa zwrotu; R f stopa wolna od ryzyka; β współczynnik beta, określający udział ryzyka danego papieru wartościowego w ryzyku rynkowym; R m stopa zwrotu z rynku W celu wyznaczenia procentowego kosztu kapitału własnego wykorzystano model CAPM (model wyceny aktywów kapitałowych). Na podstawie wartości indeksu WIG-BANKI i indeksu WIG wyznaczone zostały miesięczne stopy zwrotu, w oparciu o które oszacowano współczynnik beta dla sektora bankowego. Beta wartość wyznaczona na podstawie miesięcznych stóp zwrotu z indeksu WIG-BANKI względem stóp zwrotu z indeksu WIG (portfel rynkowy) za okres ostatnich 10 lat (120 okresów). Stopa zwrotu z rynku roczna stopa zwrotu wyliczona na podstawie średniej wartości miesięcznych stóp zwrotu z indeksu WIG za ostatnie 10 lat (120 okresów). Na rok 2012 i 2013 stopa ta wyniosła odpowiednio 14,7%, 10,0%. Stopa wolna od ryzyka średnia rentowność 52- tygodniowych bonów skarbowych w danym roku, która wyniosła 4,54% w 2012 oraz 4,47% w 2013 roku. Po uwzględnieniu wszystkich powyższych założeń wartość BEVA wyliczana jest zgodnie z następującym wzorem: BEVA t = BP t + PPO t PKO t KD t A t T t k e KW t 1 13
Value Based Advisors jest spółką świadczącą usługi doradcze i informatyczne. VBA specjalizuje się w projektowaniu i wdrażaniu modeli controllingowych oraz systemów zarządzania VBM. Zakres usług informatycznych obejmuje opracowanie dedykowanego oprogramowania, usługi dotyczące integracji danych oparte o technologię szyny integracyjnej oraz rozwiązania klasy Business Intelligence. VBA specjalizuje się w opracowywaniu architektury informatycznej opartej o paradygmat SOA. Spółka dostarcza usług głównie dla sektora energetycznego, kolejowego oraz telekomunikacyjnego. Więcej na stronie Notoria Serwis zajmuje się opracowywaniem i sprzedażą baz danych dotyczących podmiotów gospodarczych oraz monitorowaniem rynków finansowych. Głównymi klientami spółki są agencje informacyjne, wydawnictwa prasowe, portale internetowe oraz inwestorzy giełdowi. Więcej na stronie www.notoria.pl