ŁUBIN WĄSKOLISTNY WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Zainteresowanie nasionami łubinu wyraźnie wzrasta w ostatnich latach. Z racji swojego pochodzenia łubiny mają małe wymagania cieplne przez cały okres wegetacji. Nasiona kiełkują już w temperaturze 3-4 0 C, a młode siewki znoszą przymrozki nawet do -8 0 C. Dlatego należy je wysiewać z chwilą kiedy tylko można wjechać w pole, nawet w marcu. Tak wczesny wysiew umożliwia roślinom skorzystanie z pozimowego zapasu wody w glebie. Często występujące w maju posuchy niewiele szkodzą dobrze już ukorzenionym roślinom. W dalszej części wegetacji łubin wytwarza silny, głęboki korzeń palowy przez co wykazuje znaczną odporność na niedobór opadów, zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. System korzeniowy łubinu w zależności od przepuszczalności gleby może sięgać nawet do 240cm. Grube palowe korzenie wpływają na glebę strukturotwórczo, przyczyniając się do rozluźniania cząsteczek glebowych i poprawy warunków glebowych dla rozwoju pożądanych w glebie bakterii brodawkowych. Najważniejszą cechą biologiczną łubinów jest ich zdolność do wiązania azotu atmosferycznego i praktycznego samozaopatrzenia w ten składnik. Łubin wąskolistny jest jednym z trzech gatunków łubinu uprawianych w Polsce. Cechuje się on najkrótszym wśród nich okresem wegetacji oraz różnorodnością użytkowania i dużym zróżnicowaniem zarejestrowanych odmian. W pracach hodowlanych nad łubinem dąży się do uzyskania odmian o niepękających strąkach oraz odporniejszych na choroby. Łubin może być doskonałą alternatywą dla soi. Wśród roślin bobowatych nasiona słodkich odmian łubinu są najbogatszym źródłem białka, którego jakość odpowiada jakości białka sojowego. Krajowy rejestr zawiera 17 odmian łubinu wąskolistnego: 14 niesamokończących, z czego 3 to formy o wysokiej zawartości alkaloidów, a 11 niskoalkaloidowe, oraz 3 odmiany samokończące. Te ostatnie, mimo nieco niższego potencjału plonowania, cieszą się uznaniem tych producentów, którzy cenią sobie łatwość jednofazowego zbioru. Łubin wąskolistny jest gatunkiem stosunkowo plastycznym. Z jednej strony z powodzeniem może być uprawiany na glebach lżejszych, dając zadowalające plony nasion, zwłaszcza odmiany niesamokończące. Z drugiej zaś dostępne są formy samokończące, które wysiane na lepszym stanowisku dają stabilny plon pozyskany z równomiernie i wcześnie dojrzewających roślin. W tym gatunku postęp hodowlany jest wyraźny, zwłaszcza z punktu widzenia potencjału i stabilności plonowania, obniżenia zawartości alkaloidów i niepękania strąków. W ostatnim dziesięcioleciu liczba odmian zarejestrowanych zwiększyła się o 55%. Jest to szczególnie widoczne w grupie odmianach niesamokończących. Gatunek ten od kilku lat przoduje pod względem ilości produkowanych nasion. W roku w województwie mazowieckim doświadczenie z łubinem wąskolistnym zlokalizowane było w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie, badanych było 16 odmian. Plony uzyskiwane w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie były niższe niż w latach poprzednich, i były na poziomie średnich krajowych. Najlepiej plonujące odmiany w minionym sezonie w Kawęczynie to: Regent, Dalbor, Heros i Zeus. Najwyższe plony w kraju uzyskały odmiany: Regent, Heros, Wars, Karo, Zeus. Rośliny były w większym stopniu porażone przez fuzariozę, większe też było wyleganie roślin.
Tabela 1 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Rok zbioru: Lp. Odmiana Rok wpisania Do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 1 SONET* 1999 2 KARO* 2001 3 BORUTA* 2002 4 ZEUS* 2002 5 GRAF* 2004 6 KALIF* 2006 7 BOJAR* 2007 8 NEPTUN* 2009 9 REGENT* 2009 10 KADRYL* 2010 11 DALBOR* 2011 12 HEROS* 2011 13 OSKAR* 2012 14 TANGO* 2012 15 KURANT * 16 WARS * * odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy
Tabela 2 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Warunki polowe doświadczenia. Rok zbioru. Miejscowość Kawęczyn Powiat Sochaczew Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 Klasa bonitacyjna gleby III a PH gleby w KCl 6,14 Przedplon Pszenica jara Data siewu ( dzień, m-c, rok ) 01.04. Obsada (szt /m 2 ) 100-130 Data zbioru ( dzień, m-c, rok ) 12.08. Nawożenie mineralne N ( kg / ha ) P2O5 ( kg / ha ) 45 K2O ( kg / ha ) 90 Nitragina Zastosowana doglebowo Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa ) Vitavax 200 FS Herbicyd (nazwa, dawka / ha ) Avalon Dyspersyjny 450SC 1,5 l Fungicyd (nazwa, dawka / ha ) - Tabela 3 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Wyniki ogólne doświadczenia. Rok zbioru. Lp. Cecha Kawęczyn 1 Pełnia wschodów ( data: dzień, m-c ) 22.04 2 Ocena wschodów ( skala 9 0 ) 8,5 3 Początek kwitnienia ( dzień, m-c ) 02.06 4 Ocena stanu ogólnego ( skala 9 0 ) 8,9 5 Wyleganie w fazie początku kwitnienia ( skala 9 0 ) 9,0 6 Koniec kwitnienia ( dzień, m-c ) 30.06 7 Wyleganie w fazie końca kwitnienia ( skala 9 0 ) 4,8 8 Wysokość roślin ( cm ) 87 9 Wyleganie przed zbiorem ( skala 9 0 ) 5,1 10 Porażenie przez fuzariozę ( skala 9 0 ) 7,1 11 Porażenie przez antraknozę ( skala 9 0 ) 9,0 12 Dojrzałość techniczna ( dzień, m-c ) 28.07 13 Równomierność dojrzewania ( skala 9 0 ) 9,0 14 Masa 1000 nasion ( g ) 148 15 Wilgotność nasion podczas zbioru ( % ) 17,7 16 Plon nasion ( dt/ha ) 35,2
Tabela 4 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Plon nasion odmian ( % wzorca ) na tle średnich krajowych. Lata zbioru,2013, 2012 Lp. Odmiana Barwa Kawęczyn Średnia krajowa kwiatów 2013 2012 2013 2012 Wzorzec dt z ha 35,3 40,3 32,0 35,0 32,6 31,2 1 Sonet * Nieb 103 96 107 94 74 90 2 Karo ** Nieb 102 110 107 102 98 108 3 Boruta * B 109 94 96 99 95 95 4 Zeus Bjróż 112 98 119 102 99 105 5 Graf Jróż 78 101 91 96 103 92 6 Kalif B 78 98 92 96 107 107 7 Bojar Nieb 105 97 97 96 94 101 8 Neptun Nieb 102 104 102 103 102 105 9 Regent* Nieb 116 91 98 111 97 100 10 Kadryl Nieb 87 96 95 96 97 88 11 Dalbor Nieb 114 96 98 99 104 105 12 Heros Nieb-b 112 112 101 104 111 105 13 Oskar** Nieb-b 97 92 106 93 106 93 14 Tango B 88 115 97 99 112 104 15 Kurant Nieb 102 - - 100 (111) (106) 16 Wars Nieb 95 - - 105 (102) (104) Wzorzec w roku średnia z odmian zarejestrowanych pastewnych, wzorzec w roku 2013,2012 średniaze wszystkich badanych odmian( ) wyniki z doświadczeń rejestrowych Barwa kwiatów: b biała, bjróż bardzo jasnoróżowa, jróż jasnoróżowa, nieb- niebieska Średnia krajowa wg Wstępne wyniki plonowania odmian. Rośliny bobowate, Słupia Wielka, listopad r. *- odmiana samokończąca, ** - odmiana o dużej zawartości alkaloidów (gorzka) Tabela 5 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012- Liczba lat Lp. Odmiana badań Fuzarioza 2012- Wzorzec, ( skala 9 0 ) 7,1 8,0 1 Sonet 3-1,9-0,9 2 Karo 3 0,4 0,2 3 Boruta 3 0,1-0,1 4 Zeus 3 0,9 0,5 5 Graf 3-0,1 0,2 6 Kalif 3-0,1 0,0 7 Bojar 3-0,4-0,1 8 Neptun 3-0,9-0,3 9 Regent 3 0,6 0,1 10 Kadryl 3 0,1 0,2 11 Dalbor 3 0,9 0,1 12 Heros 3-0,1-0,1 13 Oskar 3 0,6 0,1 14 Tango 3-0,6-0,1 15 Kurant 1 0,6-16 Wars 1 0,1 - Liczba doświadczeń 1 3 Wzorzec: wszystkie badane odmiany
Tabela 6 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Ważniejsze cechy użytkowe ( odchylenia od wzorca ). Lata zbioru:,2012-. Wyleganie (skala 9 0 ) Wysokość Masa 1000 Liczba W fazie końca Przed zbiorem roślin nasion Lp. Odmiana Lat kwitnienia ( cm ) ( g ) badań 2012-2012- 2012-2012- Wzorzec 4,8 5,1 86,7 76,3 147,8 148,1 1 Sonet 3 2,0 2,9-8,2-7,7 20,6 13,2 2 Karo 3 3,2 2,1 1,5 5,3 24,3 29,7 3 Boruta 3 0,5 1,4 1,3 3,6-0,1-1,4 4 Zeus 3-3,8-1,9-2,0 3,6-0,7-0,4 5 Graf 3-2,3-2,6 0,5 0,7-13,1-18,1 6 Kalif 3 0,5 0,4-0,7 3,9 4,0 1,0 7 Bojar 3 3,5 1,9 0,0-3,7 13,3 12,3 8 Neptun 3-3,8-3,1-8,7-7,9 4,0 11,6 9 Regent 3-2,5-0,4-7,7-10,0-9,4-9,7 10 Kadryl 3-3,3-2,6 7,3 7,4-9,4-4,8 11 Dalbor 3 4,0 3,1-5,0-4,3-19,8-16,4 12 Heros 3 2,0-0,6-6,2-8,5-29,8-25,3 13 Oskar 3 1,5 0,6 6,3 4,9-6,0-4,3 14 Tango 3-3,3-2,9 11,0 9,8 17,5 17,1 15 Kurant 1-2,0-1,9 4,0-10,2 16 Wars 1 3,7 3,4 6,3 - -5,3 Liczba doświadczeń 1 1 1 3 1 3 Wzorzec: wszystkie badane odmiany Nie wystąpiło w latach 2012,2013 ŁUBIN WĄSKOLISTNY CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BĘDĄCYCH W BADANIACH PIERWSZY RAZ W ROKU. ( sporządzona na podstawie List Opisowych Odmian ) 1. KURANT Odmiana niesamokończąca, niealkaloidowa przydatna do uprawy na paszę. Plon nasion oraz białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania roślin średni. Okres kwitnienia i dojrzewania średniej długości. Rośliny wysokie, o dość dużej do dużej odporności na wyleganie w fazie kwitnienia i przed zbiorem nasion. Odporność na choroby (fuzarioza, opadzina liści, antraknoza) duża. Dojrzewanie dość równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Masa 1000 nasion średnia. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość duża, tłuszczu surowego i włókna surowego średnia. Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt /m 2. 2. WARS - Odmiana niesamokończąca, niealkaloidowa przydatna do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion duży, stabilny w latach badań. Plon białka dość duży dodużego. Termin kwitnienia roślin i dojrzewania średni. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie do dość wysokich, w fazie początku kwitnienia niewylegające. Wyleganie w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem bardzo małe. Odporność na choroby (fuzarioza, opadzina liści, antraknoza) duża do bardzo dużej. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion dość mała. Masa 1000 nasion dość mała. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, tłuszczu surowego i włókna surowego średnia. Najbardziej odpowiednimi do uprawy są gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 100 szt /m 2. Nie wystąpiło w latach 2012,2013