PRACE NAUKOWE Unwersytetu Ekonomcznego we Wrocławu RESEARCH PAPERS of Wrocław Unversty of Economcs 307 Poltyka ekonomczna Redaktorzy naukow Jerzy Sokołowsk Grażyna Węgrzyn Wydawnctwo Unwersytetu Ekonomcznego we Wrocławu Wrocław 2013
Redaktor Wydawnctwa: Dorota Ptulec Redaktor technczny: Barbara Łopusewcz Korektor: Barbara Cbs Łamane: Beata Mazur Projekt okładk: Beata Dębska Publkacja jest dostępna w Internece na stronach: www.buk.pl, www.ebscohost.com, The Central and Eastern European Onlne Lbrary www.ceeol.com, a także w adnotowanej bblograf zagadneń ekonomcznych BazEkon http://kangur.uek.krakow.pl/bazy_ae/bazekon/nowy/ndex.php Informacje o naborze artykułów zasadach recenzowana znajdują sę na strone nternetowej Wydawnctwa www.wydawnctwo.ue.wroc.pl Kopowane powelane w jakejkolwek forme wymaga psemnej zgody Wydawcy Copyrght by Unwersytet Ekonomczny we Wrocławu Wrocław 2013 ISSN 1899-3192 ISBN 978-83-7695-390-8 Wersja perwotna: publkacja drukowana Druk: Drukarna TOTEM
Sps treśc Wstęp... 13 Francszek Adamczuk, Produkty tradycyjne regonalne ch wykorzystane w promocj regonu... 15 Ewa Badzńska, Perspektywy barery rozwoju frm spn-off w Polsce... 25 Agneszka Baer-Nawrocka, Arkadusz Sadowsk, Poltyczne strukturalne czynnk wpływające na przemany w rozmeszczenu produkcj trzody chlewnej w krajach Un Europejskej... 35 Agneszka Barczak, Wykorzystane metody programowana lnowego do oceny procesu produkcyjnego grup gospodarstw wybranych typów rolnczych... 45 Woletta Beńkowska-Gołasa, Odległość gmn wejskch województwa mazoweckego od głównych ośrodków gospodarczych a ch pozom przedsęborczośc... 56 Alcja Bonarska-Tret, Turystyka szansą rozwoju lokalnego... 65 Agneszka Borowska, Wykorzystane środków w ramach krajowych programów wsparca pszczelarstwa w Polsce... 77 Anna Czech, Bezpeczeństwo energetyczne Polsk a odnawalne źródła energ... 92 Małgorzata Dolata, Pozycja konkurencyjna obszarów wejskch Polsk Wschodnej z punktu wdzena ch wyposażena w nfrastrukturę gospodarczą... 100 Monka Fabńska, Wybrane czynnk kaptału regonalnego determnujące rozwój frm z sektora włókennczo-odzeżowego z województwa łódzkego... 109 Mateusz Folwarsk, Wynagrodzena dyrektorów wykonawczych rady dyrektorów najwększych amerykańskch banków przed po kryzyse fnansowym... 121 Małgorzata Fronczek, Charakter wymany handlowej Polsk z zagrancą po 1990 roku... 132 Hanna Godlewska-Majkowska, Agneszka Komor, Uwarunkowana konkurencyjnośc przedsęborstw sektora motoryzacyjnego w Polsce w Europe... 142 Marcn Gospodarowcz, Sektor mkroprzedsęborstw w Polsce jego wsparce ze środków UE w latach 2007-2011... 152 Maranna Greta, Ewa Tomczak-Woźnak, Polsk sektor rolny a cyfryzacja przykład barery realzacj projektu wdrażającego technologe nformatyczne... 165
6 Sps treśc Sylwa Guzdek, Znaczene nstytucj otoczena bznesu dla małych średnch przedsęborstw w latach 2007-2012... 176 Barbara Hadryjańska, Umacnane przewag konkurencyjnej przedsęborstw na przykładze sektora rolno-spożywczego... 190 Sławomra Hajduk, Instrumenty ekonomczne zarządzana przestrzeną na pozome lokalnym... 201 Marusz Hamulczuk, Asymetra w transmsj cen w łańcuchu żywnoścowym. Przykład cen drobu w Polsce... 212 Tomasz Holeck, Joanna Woźnak-Holecka, Agata Boconek, Fnansowane śwadczeń opek zdrowotnej osobom neubezpeczonym na podstawe decyzj organu wykonawczego samorządu terytoralnego... 224 Grażyna Karmowska, Zróżncowane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego... 233 Wojcech Ksała, Bartosz Stępńsk, Analza zróżncowana przestrzennego absorpcj funduszy Un Europejskej przez samorządy terytoralne w Polsce... 247 Joanna Kzelewcz, Poltyka gospodarcza rządu Un Europejskej wobec regonów nadmorskch jej wpływ na rozwój turystyk morskej w Polsce. 257 Ewa Kołoszycz, Dochody typowych gospodarstw mlecznych w UE w 2011 roku... 270 Sylwester Kozak, Efektywność zakładów ubezpeczeń na życe w Polsce w latach 2002-2011. Czy welkość własność zagranczna zakładów mają znaczene?... 280 Marusz Kudełko, Ocena zasadnośc budowy elektrown systemowych wykorzystujących nowe złoża węgla brunatnego... 292 Anetta Kuna-Marszałek, Stratege ekologczne przedsęborstw na rynkach mędzynarodowych... 305 Potr Laskowsk, Specjalne strefy ekonomczne jako czynnk rozwoju regonalnego na przykładze Wałbrzyskej Specjalnej Strefy Ekonomcznej INVEST- PARK... 317 Wojcech Leońsk, Zewnętrzne barery rozwoju przedsęborczośc w Polsce... 330 Edyta Łyżwa, Olga Brazewcz-Kumor, Współpraca przedsęborstw przemysłowych z nnym uczestnkam rynku w zakrese dzałalnośc nnowacyjnej... 341 Agneszka Malkowska, Stratega rozwoju Euroregonu Pomerana a budowa konkurencyjnego regonu przygrancznego... 353 Arkadusz Malkowsk, Wschodna granca Polsk. Od peryfer zolacj do współdzałana... 363 Grażyna Mańczak, Ocena poltyk proeksportowej w Polsce... 373 Anton Mckewcz, Bartosz Mckewcz, Analza nakładów pracy w gospodarstwach rolnych w 2010 roku w porównanu do 2002 roku... 384
Sps treśc 7 Domnka Merzwa, Zastosowane modelu multplkacyjnej analzy dyskrymnacj w ocene spółdzelczych przedsęborstw mleczarskch... 396 Andrzej Mszczuk, Nowe podejśce do regonalnego planowana strategcznego (na przykładze województwa podkarpackego)... 408 Zbgnew Mongało, Mchał Śwtłyk, Analza współczynnków efektywnośc uczeln publcznych... 420 Anna Oleńczuk-Paszel, Monka Śpewak-Szyjka, Gospodarowane wojewódzkm zasobem neruchomośc a dochody województwa... 431 Potr Podsadło, Zagadnene pomocy publcznej dla przedsęborstw w sektorze rybołówstwa... 442 Halna Powęska, Cel przekraczana grancy uczestnków handlu przygrancznego a struktura towarowa transgrancznych zakupów na pogranczu polsko-ukrańskm... 454 Zdzsław W. Puśleck, Nowe zjawska we Wspólnej Poltyce Rolnej Un Europejskej w warunkach perspektywy budżetowej na lata 2014-2020... 465 Bogusława Puzo-Wacławk, Samozatrudnene w okrese spowolnena gospodarczego w Polsce... 477 Małgorzata Raczkowska, Spółdzelczość socjalna w Polsce... 489 Joanna Rogalska, Śwętokrzyske jednostk samorządu terytoralnego jako benefcjenc poltyk regonalnej... 502 Iga Rudawska, Seć jako pośredna forma koordynacj gospodarczej na przykładze zntegowanej opek zdrowotnej... 513 Robert Ruselk, Determnanty efektywnośc techncznej produkcj żywca wołowego w Europe na śwece w roku 2011... 522 Karolna Senkewcz, Karta Praw Studenta a sytuacja absolwentów szkół wyższych na rynku pracy... 534 Agneszka Skoczylas-Tworek, Audyt jako narzędze optymalzacj zarządzana przedsęborstwem w dobe kryzysu ekonomcznego... 546 Katarzyna Skorupńska, Nezwązkowe formy reprezentacj pracownków w polskm systeme stosunków przemysłowych... 557 Agneszka Słomka-Gołębowska, Determnanty nezależnośc komtetu wynagrodzeń w bankach w Polsce... 569 Jerzy Sokołowsk, Optymalzacja wyboru oferty turystycznej przez klenta przy wykorzystanu portalu nternetowego holdaycheck... 581 Małgorzata Sosńska-Wt, Karolna Gałązka, Ocena stopna wykorzystana pomocy publcznej przez przedsęborstwa województwa lubelskego na podstawe wynków badań anketowych... 590 Marcn Stępeń, Elementy zasad podatkowych w aspekce polskego systemu podatkowego... 602 Macej Szczepankewcz, Potencjał nnowacyjny polskch parlamentarzystów... 612
8 Sps treśc Magdalena Ślebocka, Aneta Tylman, Rola funduszy unjnych w fnansowanu zrównoważonego rozwoju na przykładze gmn województwa łódzkego... 623 Arkadusz Śwadek, Katarzyna Szopk-Depczyńska, Aktywność nnowacyjna a welkość przedsęborstw w systeme przemysłowym małopolsk. 633 Darusz Urban, Gospodarka polska jako mejsce nwestycj z perspektywy wybranych państwowych funduszy majątkowych przyczynek do badań emprycznych... 644 Potr Urbanek, Poltyka wynagradzana kadry kerownczej w polskch bankach publcznych na przykładze spółek ndeksu WIG20... 654 Adam Waslewsk, Użytk rolne a rozwój pozarolnczej dzałalnośc gospodarczej w Polsce... 667 Anetta Waśnewska, Aktywność społeczna ekonomczna stowarzyszeń fundacj wybrane zagadnena na podstawe przeprowadzonych badań. 678 Marek Wger, Sytuacja ekonomczna przetwórstwa spożywczego w Polsce w okrese członkostwa w UE stan perspektywy... 688 Edward Wśnewsk, Efekty skal w funkcjonowanu jednostek samorządu terytoralnego na przykładze gmn województwa zachodnopomorskego. 700 Urszula Zagóra-Jonszta, Ruch spółdzelczy dzałalność Francszka Stefczyka... 710 Katarzyna Żak, Dagnoza pozomu nnowacyjnośc polskej gospodark... 721 Summares Francszek Adamczuk, Usage of tradtonal and regonal products n the regon s promoton... 24 Ewa Badzńska, Prospects and barrers to the development of spn-off companes n Poland... 34 Agneszka Baer-Nawrocka, Arkadusz Sadowsk, Poltcal and structural factors affectng the changes n the dstrbuton of pg producton n the European Unon countres... 44 Agneszka Barczak, The use of the lnear programmng method to assess the producton process of groups of farms of some chosen agrcultural types.. 55 Woletta Beńkowska-Gołasa, Dstance of rural communtes n Mazovan Vovodeshp from the man economc centres and ther level of entrepreneurshp... 64 Alcja Bonarska-Tret, Toursm as a chance for local development... 76 Agneszka Borowska, The use of funds under Natonal Programmes for the Support of Apculture n Poland... 91 Anna Czech, Polsh energy securty and renewable energy sources... 99
Sps treśc 9 Małgorzata Dolata, Compettve poston of East Poland rural areas from the pont of vew of economc nfrastructure equpment... 108 Monka Fabańska, Selected factors of the regonal captal determnng nvestment decsons of the companes from the textle and clothng sector from Łódź Vovodeshp... 120 Mateusz Folwarsk, Remuneraton of executve drectors of board of drectors of the bggest Amercan banks before and after the fnancal crss... 131 Małgorzata Fronczek, Character of the Polsh foregn trade after 1990... 141 Hanna Godlewska-Majkowska, Agneszka Komor, Condtonng of automotve sector enterprses compettveness n Poland and n Europe... 151 Marcn Gospodarowcz, Mcroenterprses n Poland and ther support from EU funds n the years 2007-2011... 164 Maranna Greta, Ewa Tomczak-Woźnak, Polsh agrculture sector vs. dgtzaton example and barrers of the computer technologes mplementng project realzaton... 175 Sylwa Guzdek, The mportance of busness envronment for small and medum-szed enterprses n 2007-2012... 189 Barbara Hadryjańska, Strengthenng the compettve advantage of companes on the example of the agr-food sector... 200 Sławomra Hajduk, Economc nstruments of space management on the local level... 211 Marusz Hamulczuk, Asymmetrc prce transmsson along the food chan. Example of poultry prces n Poland... 223 Tomasz Holeck, Joanna Woźnak-Holecka, Agata Boconek, Fnancng health care servces for unnsured ndvduals under a decson of the executve body of the local government... 232 Grażyna Karmowska, Dfferences n the development of povats of West Pomeranan Vovodeshp... 246 Wojcech Ksała, Bartosz Stępńsk, Spatal dfferences n the absorpton of EU funds by the regonal and local governments n Poland... 256 Joanna Kzelewcz, Economc polcy of the government and the European Unon towards coastal regons and ts nfluence upon the development of martme toursm n Poland... 269 Ewa Kołoszycz, Income of typcal dary farms n the European Unon n 2011... 279 Sylwester Kozak, Effcency of lfe nsurance companes n Poland n the years 2002-2011. Do sze and foregn ownershp matter?... 291 Marusz Kudełko, Assessment of buldng of power plants usng new lgnte deposts a systems approach... 304 Anetta Kuna-Marszałek, Envronmental strateges of enterprses on the nternatonal markets... 316
10 Sps treśc Potr Laskowsk, Specal economc zones as a factor of regonal development based on Wałbrzych Specal Economc Zone INVEST-PARK.. 329 Wojcech Leońsk, External barrers to the development of entrepreneurshp n Poland... 340 Edyta Łyżwa, Olga Brazewcz-Kumor, Cooperaton of ndustral enterprses wth other market partcpants n terms of nnovatve actvty... 352 Agneszka Malkowska, Strategy for the development of Pomerana Euroregon and buldng of compettve border regon... 362 Arkadusz Malkowsk, The eastern border of Poland from outskrts and solaton to co-operaton... 372 Grażyna Mańczak, Pro-export polcy assessment n Poland... 383 Anton Mckewcz, Bartosz Mckewcz, Analyss of labour output n agrcultural farms n 2010 n comparson to 2002... 395 Domnka Merzwa, Applcaton of multplcaton analyss of dscrmnaton to the evaluaton of cooperatve dary companes... 407 Andrzej Mszczuk, New approach the regonal strategc plannng (as an example of Podkarpacke Vovodeshp)... 419 Zbgnew Mongało, Mchał Śwtłyk, Analyss of effcency coeffcents of publc unverstes... 430 Anna Oleńczuk-Paszel, Monka Śpewak-Szyjka, Vovodeshp real estate management vs. vovodeshp revenue... 441 Potr Podsadło, State ad for fshng ndustry companes... 453 Halna Powęska, The purpose of crossng the border by cross-border traders and the commodty structure of cross-border purchasng n the Polsh- Ukranan border regon... 464 Zdzsław W. Puśleck, New phenomena n the Common Agrcultural Polcy of the European Unon n the condtons of a budgetary perspectve for the years 2014-2020... 476 Bogusława Puzo-Wacławk, Self-employment durng the economc slowdown n Poland... 488 Małgorzata Raczkowska, Socal cooperatve movement n Poland... 501 Joanna Rogalska, Śwętokrzyske local government unts as benefcares of regonal polcy... 512 Iga Rudawska, Network as an ntermedate form of economc coordnaton on the example of ntegrated healthcare... 521 Robert Ruselk, Determnants of techncal effcency of beef producton n Europe and n the world n 2011... 533 Karolna Senkewcz, Consequences of sgnng Student s Law Card for unversty graduates... 545 Agneszka Skoczylas-Tworek, Audt as a tool for optmzaton of company management n the current economc crss... 556
Sps treśc 11 Katarzyna Skorupńska, Non-trade unon forms of employee representaton n the Polsh system of ndustral relatons... 568 Agneszka Słomka-Gołębowska, Determnants of compensaton commttee ndependence n banks n Poland... 580 Jerzy Sokołowsk, Optmzaton of tourst offer selecton by usng Internet portal HoldayCheck... 589 Małgorzata Sosńska-Wt, Karolna Gałązka, Assessment of the use of publc assstance by companes n Lubln Vovodeshp based on survey results... 601 Marcn Stępeń, Elements of tax rules n the context of the Polsh tax system... 611 Macej Szczepankewcz, Polsh parlamentarans nnovaton potental... 622 Magdalena Ślebocka, Aneta Tylman, The role of EU funds n the fnancng of sustanable development on the example of Łódź Vovodeshp muncpaltes... 632 Arkadusz Śwadek, Katarzyna Szopk-Depczyńska, The mpact of enterprses sze on regonal nnovaton systems Małopolske case... 643 Darusz Urban, Polsh economy as a place of nvestment from the perspectve of selected soveregn wealth funds a contrbuton to the emprcal analyses... 653 Potr Urbanek, Executve remuneraton polcy n the Polsh publc banks on the example of WIG20 companes... 666 Adam Waslewsk, Arable land and the development of non-agcultural economc actvty n Poland... 677 Anetta Waśnewska, Socal and economc actvty of assocatons and foundatons selected problems based on research... 687 Marek Wger, Food processng n Poland n the tmes of EU membershp condton and perspectve... 699 Edward Wśnewsk, Economes of scale n the operaton of local government unts on the example of communtes of Western Pomerana... 709 Urszula Zagóra-Jonszta, Cooperatve movement and actvtes of Francszek Stefczyk... 720 Katarzyna Żak, Dagnoss of the nnovaton level of Polsh economy... 732
PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS nr 307 2013 Poltyka ekonomczna ISSN 1899-3192 Grażyna Karmowska Zachodnopomorsk Unwersytet Technologczny w Szczecne ZRÓŻNICOWANIE ROZWOJU POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Streszczene: W artykule podjęto próbę oceny ekonomczno-społecznego potencjału jednostek samorządu terytoralnego na pozome powatów. Na podstawe badanych zmennych stwerdzono brak konwergencj warunkowej mędzy powatam województwa zachodnopomorskego. Zróżncowane polskch regonów charakteryzuje sę znaczna trwałoścą, gdyż poszczególne ch cechy społeczno-gospodarcze wzajemne sę wzmacnają. Wybór możlwych kerunków rozwoju zależy ścśle od aktualnej władzy powatów regonów. Znajomość potencjałów jest ważna ne tylko dla samych powatów, ale także dla wszystkch nstytucj współpracujących. Słowa kluczowe: rozwój regonalny, konwergencja regonów, zmenne dagnostyczne. 1. Wstęp Zróżncowane przestrzenne rozwoju jest podstawowym problemem współczesnej gospodark. Wyrównane regonalnych dysproporcj rozwoju gospodarczego jest celem dzałań podejmowanych w ramach poltyk regonalnej. Podejmowane dzałana ne zawsze przynoszą zamerzone rezultaty, co znajduje potwerdzene w zmenających sę tendencjach do zbeżnośc rozbeżnośc produktu regonalnego na 1 meszkańca 1. Polskę cechuje dość slne zróżncowane przestrzenne. Poszczególne województwa wyraźne różną sę mędzy sobą ne tylko stopnem rozwoju, lecz równeż samym potencjałem demografcznym, ekonomcznym społecznym. Przyczyny slnego zróżncowana pozomu rozwoju poszczególnych regonów kraju wynkają zarówno z uwarunkowań o charakterze przyrodnczym, hstorycznym, jak z naturalnych procesów rozwoju społeczno-gospodarczego. Wobec obowązującego w Polsce trójstopnowego podzału admnstracyjnego kraju za rozwój lokalny uznaje sę ten realzowany na terytorum gmn, mast powatów. Rozwój na pozome każdego województwa samorządowego rozpatrywany 1 G. Tondl, Convergence after dvergence? Regonal Growth n Europe. Sprnger Wen New York 2001, s. 118.
234 Grażyna Karmowska jest w kategorach rozwoju regonalnego 2. Podstawowym celem poltyk Un Europejskej jest ogranczene regonalnych nerównośc, a celem Polsk jest, w czase możlwe jak najkrótszym, osągnęce standardów rozwojowych blskch standardom UE. Celem opracowana było porównane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego w latach 2005 2011 ocena czy w cągu tego okresu wystąpło zblżene sę (konwergencja) pozomów ch rozwoju. Konwergencja, rozumana jako upodabnane sę do sebe regonów, jest zjawskem pożądanym przewdzanym w narodowych strategach rozwoju regonalnego oraz w dokumentach Un Europejskej. Na wyrównane pozomu rozwoju przeznaczane są też środk Un Europejskej. W ekonom pojęce konwergencj oznacza ujednolcane pozomu dochodów bądź nnych mernków badanych zjawsk ekonomcznych, doganane regonów bogatych przez bedne, natomast dywergencja jest procesem przecwnym, oznaczającym rozwarstwane dochodów (bądź nnych mernków badanych zjawsk ekonomcznych), uceczkę regonów bogatych. W lteraturze ekonomcznej występują dwe podstawowe konwergencje zwązane z regonam na pozome NUTS2 (województw). Jest to konwergencja sgma, która zachodz wówczas, gdy zróżncowane dochodu per capta mędzy regonam zmnejsza sę w czase. Marą zróżncowana konwergencj beta jest stopa wzrostu dochodu per capta. Może być to konwergencja bezwzględna, zakładająca, że regony bedne rozwjają sę szybcej nż bogate, bądź konwergencja warunkowa upodabnają sę do sebe regony o podobnych charakterystykach strukturalnych 3. Badane pomar rozwoju regonów ne doczekało sę jednoznacznego rozwązana. Dotychczasowe opracowana proponują różne zestawy mernków czy model, które zależą przede wszystkm od celu badań oraz dostępnośc danych. Równeż podzał klasyfkacja mernków różną sę, w zależnośc od podejśca autora. Mernk rozwoju regonów dzelone są m.n. na podstawowe relatywne 4, merzalne nemerzalne 5 czy syntetyczne, szczegółowe współzależnośc 6. K. Kukuła 7 do oceny rozwoju regonu proponuje wykorzystać m.n. mary badana struktur, badane jej dynamk czy rozmyte metody grupowana obektów. Jednym z podstawowych zagadneń zwązanych z badanam regonów jest określene zboru czynnków rozwoju regonalnego, które w dalszej analze mogą 2 B. Flpak, M. Kogut, A. Szewczuk, M. Zoło, Rozwój lokalny regonalny. Uwarunkowana, fnanse, procedury. Fundacja na rzecz Unwersytetu Szczecńskego, Szczecn 2005. 3 K. Malaga, P. Klber, Konwergencja nerównośc regonalne w Polsce w śwetle neoklasycznych model wzrostu, Wydawnctwo AE w Poznanu, Poznań 2007, s. 6. 4 M. Opałło, Mernk rozwoju regonów, PWE Warszawa 1972, s. 112-191. 5 M. Obrębalsk Mernk rozwoju regonalnego, [w:] Metody oceny rozwoju regonalnego, red. D. Strahl, Wydawnctwo AE we Wrocławu, Wrocław 2006, s. 26-35. 6 K. Secomsk, Mernk rozwoju regonów, Gospodarka Admnstracja Terenowa 1970, nr 1, s. 5. 7 Statystyczne studum struktury agrarnej w Polsce, red. K. Kukuła, PWN, Warszawa 2010.
Zróżncowane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego 235 być wykorzystane w analzach regonalnych jako zmenne cechy lustrujące wybrany segment rozwoju regonu czy jako zmenne objaśnające ekonometrycznych model regonalnych. Cechy te muszą spełnać krytera merytoryczne, formalne statystyczne. 2. Charakterystyka obektu badań Województwo zachodnopomorske podzelone jest na 18 powatów zemskch 3 powaty grodzke. Udzał powerzchn województwa zachodnopomorskego w powerzchn kraju wynos 7,1%, a ludność stanow ok. 4,5% ludnośc Polsk. Urbanzacja województwa jest na pozome średnej krajowej wynos ok. 69% (tab. 1). Tabela 1. Podzał terytoralny województwa zachodnopomorskego Charakterystyk Wartośc Powaty (NUTS4) 21 Powerzchna terytoralna (km 2 ) 22 892 Ludność (osoby) 1 693 072 Osoby na 1 km 2 74 Urbanzacja (%) 68,9 Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS. O potencjale regonu śwadczą m.n. zasoby sły roboczej wyrażone wskaźnkam obcążena demografcznego, które wskazują na nekorzystną tendencję zman w poszczególnych grupach ekonomcznych ludnośc (tab. 2). Tabela 2. Wskaźnk obcążena demografcznego w latach 2005 2010 w powatach województwa zachodnopomorskego Powaty Ludność w weku neprodukcyjnym na 100 osób w weku produkcyjnym 2005 2011 przyrost (osoby) Ludność w weku poprodukcyjnym na 100 osób w weku przedprodukcyjnym 2005 2011 przyrost (osoby) Ludność w weku poprodukcyjnym na 100 osób w weku produkcyjnym 2005 2011 przyrost (osoby) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Bałogardzk 56,8 54,1 2,7 58,7 76 17,3 21 23,4 2,4 Choszczeńsk 56,5 52,9 3,6 58,6 77,6 19 20,9 23,1 2,2 Drawsk 55,0 53,2 1,8 57,7 77,9 20,2 20,1 23,3 3,2 Golenowsk 53,4 52,9 0,5 54,2 71,6 17,4 18,8 22,1 3,3 Gryfck 54,6 52,4 2,2 57,1 74,1 17 19,9 22,3 2,4
236 Grażyna Karmowska Tabela 2, cd. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Gryfńsk 52,6 51,5 1,1 53,9 72,5 18,6 18,4 21,7 3,3 Kameńsk 51,7 50,0 1,7 62,9 87,5 24,6 20 23,4 3,4 Kołobrzesk 52,6 53,1 0,5 64,9 92,2 27,3 20,7 25,5 4,8 Koszalńsk 54,6 50,4 4,2 49,2 64,3 15,1 18 19,7 1,7 Łobesk 58,3 55,1 3,2 64,8 81,2 16,4 22,9 24,7 1,8 Myślborsk 54,2 53,0 1,2 60,8 79,9 19,1 20,5 23,5 3 Polck 44,6 46,4 1,8 39,8 52,6 12,8 12,7 16 3,3 Pyrzyck 55,6 53,9 1,7 60,6 80,1 19,5 21 24 3 Sławeńsk 57,2 54,5 2,7 56,2 75,7 19,5 20,6 23,5 2,9 Stargardzk 52,5 51,7 0,8 59,6 81,3 21,7 19,6 23,2 3,6 Szczecneck 58,6 54,5 4,1 60,7 82,8 22,1 22,1 24,7 2,6 Śwdwńsk 55,9 52,6 3,3 60 82,1 22,1 21 23,7 2,7 Wałeck 54,6 53,5 1,1 55,6 76,3 20,7 19,5 23,2 3,7 Masta na prawach powatu Koszaln 48,3 54,2 5,9 94,7 125,3 30,6 23,5 30,1 6,6 Szczecn 49,9 53,9 4 101,1 125,6 24,5 25,1 30 4,9 Śwnoujśce 47,5 52,6 5,1 87,3 125,7 38,4 22,1 29,3 7,2 Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS. Jedyne w powatach grodzkch w roku 2011 w porównanu z rokem 2005 wzrósł wskaźnk ludnośc w weku neprodukcyjnym na 100 osób w weku produkcyjnym. Wzrost wskaźnka ludnośc w weku poprodukcyjnym na 100 osób w weku przedprodukcyjnym jest równeż znaczne wyższy nż w pozostałych powatach. Trzec wskaźnk obcążena demografcznego, lczba osób w weku neprodukcyjnych w relacj do 100 osób w weku produkcyjnym, równeż ne przedstawa optymstycznego obrazu rozwoju społecznego powatów. Jedyne w powece polckm oraz w powatach grodzkch obserwujemy tendencję wzrostową. Mmo tych nekorzystnych zman w obcążenu demografcznym, w powatach województwa zachodnopomorskego przybywa jednostek gospodarczych (tab. 3). Mmo że w latach 2005 2011 wyrejestrowuje sę też dużo jednostek gospodarczych, saldo dla wszystkch powatów jest dodatne. Zwększają sę równeż nakłady nwestycyjne w przedsęborstwach. Przecętne nakłady nwestycyjne wzrosły w roku 2011 w porównanu z 2005 o 70%. Jedyne w powatach: łobeskm, myślborskm polckm w roku 2011 były nższe nż w roku 2005 (tab. 4).
Zróżncowane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego 237 Tabela 3. Jednostk nowo zarejestrowane w rejestrze REGON w latach 2005 2010 w powatach województwa zachodnopomorskego Powaty Jednostk nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludnośc Saldo rejestracj 2005 2005 2005 2010 Bałogardzk 81 35 35 78 Choszczeńsk 81 16 16 74 Drawsk 81 39 39 56 Golenowsk 83 22 22 84 Gryfck 104 16 16 106 Gryfńsk 86 16 16 78 Kameńsk 112 10 10 100 Kołobrzesk 104 54 54 131 Koszalńsk 76 15 15 90 Łobesk 80 29 29 77 Myślborsk 79 18 18 79 Polck 108 20 20 94 Pyrzyck 100 35 35 102 Sławeńsk 90 48 48 74 Stargardzk 96 16 16 93 Szczecneck 65 42 42 64 Śwdwńsk 59 23 23 57 Wałeck 76 41 41 64 Masta na prawach powatu Koszaln 106 116 32 21 Szczecn 111 147 40 39 Śwnoujśce 100 127 20 22 Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS. Tabela 4. Nakłady nwestycyjne w przedsęborstwach według mejsca lokalzacj nwestycj Nakłady nwestycyjne w przedsęborstwach na 1 meszkańca (w zł) Powaty 2005 2011 przyrost 1 2 3 4 Bałogardzk 1126 1940 814 Choszczeńsk 432 1054 622 Drawsk 624 1398 774 Golenowsk 2611 3794 1183
238 Grażyna Karmowska Tabela 4, cd. 1 2 3 4 Gryfck 988 2442 1454 Gryfńsk 2018 2926 908 Kameńsk 543 1396 853 Kołobrzesk 1532 2198 666 Koszalńsk 906 1874 968 Łobesk 1383 948 435 Myślborsk 2877 2041 836 Polck 2740 1946 794 Pyrzyck 832 996 164 Sławeńsk 775 1119 344 Stargardzk 982 1800 818 Szczecneck 2125 2645 520 Śwdwńsk 1119 1513 394 Wałeck 730 1783 1053 Masta na prawach powatu Koszaln 1481 2944 1463 Szczecn 2124 2935 811 Śwnoujśce 1505 10251 8746 Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS. W latach 2010 2011 dużym wsparcem nwestycj w powatach były środk unjne. Środk te ne były dzelone równomerne. Trzy powaty otrzymały łączne ok. 60% środków: kołobrzesk 24,6%, wałeck 19,3% powat grodzk Śwnoujśce 20,2%. Udzał pozostałych powatów wynosł zaledwe od klku setnych procenta do klku procent. Tabela 5. Dochody wydatk ogółem na 1 meszkańca w latach 2005 2010 w powatach województwa zachodnopomorskego Powaty Dochody na 1 meszkańca (zł) Wydatk na 1 meszkańca (zł) 2005 2011 przyrost 2005 2011 przyrost 1 2 3 4 5 6 7 Bałogardzk 1892,51 3056,77 1164,26 1951,28 3147,69 1196,41 Choszczeńsk 1905,89 2771,38 865,49 1979,66 3085,63 1105,97 Drawsk 3022,82 3394,2 371,38 2832,55 3652,93 820,38 Golenowsk 1884,79 3066,05 1181,26 1894,18 3231,08 1336,9 Gryfck 2162 3554,9 1392,9 2112,56 3444,21 1331,65
Zróżncowane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego 239 1 2 3 4 5 6 7 Gryfńsk 1954,68 3046,73 1092,05 1941,73 3571,33 1629,6 Kameńsk 2072,39 3685,8 1613,41 2013,35 4132 2118,65 Kołobrzesk 2423,19 4091,59 1668,4 2221,39 4438,11 2216,72 Koszalńsk 2196,19 3333,45 1137,26 2385,81 3632,26 1246,45 Łobesk 1806,15 3116,73 1310,58 1768,92 3441,49 1672,57 Myślborsk 1872,31 2985,4 1113,09 1812,98 3217,68 1404,7 Polck 2163,22 3517,06 1353,84 1990,28 3545,91 1555,63 Pyrzyck 2044,1 2584,81 540,71 2011,45 2790,5 779,05 Sławeńsk 2066,26 3938,34 1872,08 2103,43 3468,21 1364,78 Stargardzk 1719,22 2579,76 860,54 1740,49 2715,54 975,05 Szczecneck 1980,22 2887,62 907,4 1960,84 3148,91 1188,07 Śwdwńsk 1936,75 2957,23 1020,48 2087,42 3113,11 1025,69 Wałeck 1848,33 2846,86 998,53 1821,11 3035,1 1213,99 Masta na prawach powatu Koszaln 2651,34 3640,22 988,88 2575,39 4256,09 1680,7 Szczecn 2235,92 3374,72 1138,8 2179,12 3943,52 1764,4 Śwnoujśce 3426,07 5304,7 1878,63 3625,59 5534,99 1909,4 Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS. Kolejnym analzowanym mernkem ekonomcznym rozwoju regonu były dochody wydatk powatów w przelczenu na 1 meszkańca. We wszystkch powatach województwa zachodnopomorskego nastąpł wzrost obu wskaźnków (tab. 5). 600 400 200 0 zł -200-400 -600 bałogardzk choszczeńsk drawsk golenowsk gryfck gryfńsk kameńsk kołobrzesk koszalńsk łobesk m. Koszaln m. Szczecn m. Śwnoujśce myślborsk polck pyrzyck sławeńsk stargardzk szczecneck śwdwńsk wałeck -800 saldo 2011 saldo 2005 Rys. 1. Saldo budżetów powatów na 1 meszkańca w latach 2005 2010 w powatach województwa zachodnopomorskego Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS.
240 Grażyna Karmowska Wzrost dochodów powatów ne pozwolł jednak na pełne zaspokojene ch potrzeb. Przecętne dochody powatów w roku 2005 były na pozome przecętnych wydatków. Wększość powatów ne wykazywała defcytu, jednakże rosnące obcążena budżetów powatów znaczne przekraczają ch dochody w roku 2011 tylko jeden powat wykazywał saldo dodatne (sławeńsk). W roku 2011 przecętne wydatk powatów przekraczały średno o 7% ch dochody (rys. 1). 3. Wykorzystane metody badań Najczęścej stawanym celem badana jest wyselekcjonowane zespołu wskaźnków umożlwających ocenę zróżncowana regonów z punktu wdzena osągnętego pozomu rozwoju społeczno-gospodarczego. Nezbędne jest do tego określene zboru czynnków ch rozwoju, które pownny w sposób wymerny odpowadający rzeczywstośc opsywać procesy ekonomczne ch rozwój, a także rozwój społeczny. Na wybór mernków rozwoju regonów wpływ mają zastosowane metody, których wybór sprawa najwęcej trudnośc. Ocena zróżncowana mędzy- wewnątrzregonalnego jest pochodną obszarów rozwoju regonalnego. Do tego celu należy wykorzystać mary statystyczne nformujące o stopnu zróżncowana regonalnego: obszar zmennośc cechy, wartość maksymalna a mnmalna, odchylene standardowe, współczynnk zmennośc tp. Wartośc tych mar nformują o stopnu zróżncowana pozomu rozwoju mędzy badanym obektam przestrzennym 8. Do wstępnej analzy zróżncowana poszczególnych zmennych dagnostycznych przyjęto przedzały ufnośc dla wartośc przecętnej oraz dla odchyleń standardowych wybranych cech charakteryzujących rozwój społeczno-gospodarczy 9. Do ogólnej oceny zróżncowana rozwoju powatów wykorzystano bezwzorcową marę agregacj. Przy budowe tej mary wykorzystano wybrane zmenne dagnostyczne, które spełnały określone krytera, zarówno merytoryczne, jak formalne, tj. posadały względną wartość nformacyjną, spełnały wymóg słabej korelacj mędzy sobą oraz wysok stopeń zmennośc, a także możlwe wszechstronne charakteryzowały strukturę społeczną gospodarczą badanych obszarów 10. Do oceny przyjęto dwe grupy zmennych: demografczne ekonomczne. Z zaproponowanych zmennych wybrano te, które spełnały wyżej wymenone krytera merytoryczne formalne. 1. Zmenne demografczne: wskaźnk obcążena demografcznego 2: ludność w weku poprodukcyjnym na 100 osób w weku przedprodukcyjnym wskaźnk obcążena demografcznego 3: ludność w weku poprodukcyjnym na 100 osób w weku produkcyjnym 8 K. Kukuła, Elementy statystyk w zadanach, PWN, Warszaw 2010, s. 228-234. 9 J. Greń, Statystyka matematyczna. Modele zadana, PWN, Warszawa 1975, s. 21, 41. 10 K. Kukuła, Metoda untaryzacj zerowanej, PWN, Warszawa 2000.
Zróżncowane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego 241 2. Zmenne ekonomczne: dochody powatu na 1 meszkańca (zł), wydatk powatu na 1 meszkańca (zł), jednostk nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludnośc, nakłady nwestycyjne w przedsęborstwach. Zmenne x j zostały unormowane z wykorzystanem metody untaryzacj zerowanej (MUZ) w zmenne z j : dla stymulant xj mn xj zj = ; max xj mn xj, max x mn x (1) dla destymulant j j max xj xj zj = ; max xj mn xj. (2) max x mn x j j Następne pogrupowano obekty (powaty) w cztery klasy z wykorzystanem syntetycznej mary agregatowej (q ): Grupa I II III IV Przedzał klasowy q q+ Sq ( ) q q, q+ Sq ( )) q q Sq ( ), q q< q Sq ( ) ) gdze: S(q) odchylene standardowe od wartośc średnej q, q średna arytmetyczna q, r s 1 1 q = q dla q = z r. (3) j = 1 s j= 1 W m wyższej grupe znajduje sę powat, tym wyższy pozom rozwoju osągnął w porównanu do średnej wojewódzkej. Stosowane mernków syntetycznych uwzględnających wele aspektów rozwoju stanow alternatywne źródło nformacj dla mernków cząstkowych. Wykorzystane jedyne mernków cząstkowych może ogranczać ogólną ocenę rozwoju, z kole mernk syntetyczne stwarzają problemy z nterpretacją wynków, jednakże pozwalają na grupowane ocenę zman w klasyfkacj obektu.
242 Grażyna Karmowska 4. Wynk analza Na potrzeby nnejszego opracowana przeanalzowano występowane konwergencj warunkowej na pozome powatów województwa zachodnopomorskego. Jako potencjalne czynnk wpływające na występowane konwergencj wytypowano wskaźnk obcążena demografcznego, dochody wydatk budżetów gmn mast na prawach powatu na 1 meszkańca, jednostk nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludnośc oraz wydatk majątkowe nwestycyjne na 1 meszkańca. Przyjmując, że zblżane sę pozomów zmennej dagnostycznej w poszczególnych powatach województwa oznacza zmnejszane sę przedzałów ufnośc dla wartośc średnej tej zmennej, natomast zjawsko przecwne to zwększane zróżncowana, przeanalzowano 8 wybranych zmennych dagnostycznych. Przedzały ufnośc posłużyły do oceny poszczególnych zmennych dagnostycznych porównana ch obszaru zmennośc w latach 2005 2011 (tab. 6). Tabela 6. Przedzały ufnośc dla wartośc przecętnych w roku 2005 2011 Zmenne dagnostyczne granca dolna 2005 2011 granca górna granca dolna granca górna Ludność w weku neprodukcyjnym na 100 osób w weku produkcyjnym 51,93 51,80 51,80 5,21 Ludność w weku poprodukcyjnym na 100 osób w weku przedprodukcyjnym 56,20 75,20 75,20 20,88 Ludność w weku poprodukcyjnym na 100 osób w weku produkcyjnym 19,29 22,38 22,38 3,52 Dochody na 1 meszkańca (zł) 1964,20 2041,02 2041,02 606,70 Wydatk na 1 meszkańca (zł) 1947,43 3257,50 3257,50 621,22 Jednostk nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludnośc 82,50 107,45 107,45 21,98 Jednostk wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludnośc 52,63 77,51 77,51 34,11 Nakłady nwestycyjne w przedsęborstwach na 1 meszkańca (zł) 1063,58 1488,41 1488,41 1075,27 Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS. Przedzały ufnośc w roku 2011 mały mnejszą rozpętość dla wskaźnków demografcznych oraz dla zmennej oznaczającej jednostk wykreślone z rejestru na 10 tys. ludnośc. Zróżncowane według tych zmennych sę zmnejsza. Pozostałe badane zmenne dagnostyczne wykazały zwększające sę zróżncowane mędzy powatam. Z tego wynka, że w okrese 6 lat powaty województwa zachodnopomorskego raczej ne zblżyły sę do sebe (5 cech wskazujących na zwększone ch
Zróżncowane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego 243 zróżncowane 3 na zmnejszane sę zróżncowana). Potwerdzają to testy stotnośc, które wykorzystano do porównana zmennych dagnostycznych w badanych okresach. Hpoteza zerowa zakładała równość wartośc przecętnych danej zmennej w obu badanych latach, a hpoteza alternatywna stotną różncę mędzy nm, z ufnoścą 95% 11. Jedyne zmenna dagnostyczna: ludność w weku neprodukcyjnym na 100 osób w weku produkcyjnym ne wykazała stotnych różnc, natomast pozostałe zmenne stotne statystyczne różnły sę mędzy sobą w latach 2005 2011. Poneważ poszczególne zmenne dagnostyczne ne są porównywalne mędzy sobą, zbudowano syntetyczne mary agregatowe rozwoju społecznego rozwoju ekonomcznego, z wykorzystanem zmennych zestandaryzowanych według wzorów (1)-(3). Następne pogrupowano powaty w cztery klasy według syntetycznych mar agregatowych: rozwoju ekonomcznego rozwoju społecznego (tab. 7 8). Tabela 7. Rozwój społeczno-ekonomczny powatów województwa zachodnopomorskego w roku 2005 Rozwój społeczny Rozwój ekonomczny I II III IV I polck koszalńsk II drawsk, gryfck, kameńsk bałogardzk, choszczeńsk, golenowsk, gryfńsk, myślborsk, sławeńsk, stargardzk III kołobrzesk pyrzyck łobesk IV m. Koszaln, m. Szczecn, m. Śwnoujśce wałeck szczecneck, śwdwńsk Źródło: opracowane własne. Powaty znajdujące sę w klasach I-II pod względem rozwoju zarówno społecznego, jak ekonomcznego są na pozome rozwoju społeczno-ekonomcznego powyżej przecętnej dla województwa, czyl znaczne odbegają swom pozomem n plus od pozostałych (klasa I) oraz osągają wynk newele przekraczające przecętny pozom mernka agregatowego. W roku 2005 do tej grupy należały 4 powaty: polck (klasa I), drawsk, gryfck kameńsk (klasa II). Powaty grodzke należały do powatów o ponadprzecętnym rozwoju ekonomcznym (klasa I), ale jednocześne o bardzo nskm pozome rozwoju społecznego (klasa IV). 11 J. Greń, wyd. cyt., s. 65.
244 Grażyna Karmowska W 2011 r. 15 powatów pozostało na tym samym pozome rozwoju społeczno- -ekonomcznego co w roku 2005, trzy powaty awansowały do wyższych klas (śwdwńsk w rozwoju społecznym, koszalńsk polck w rozwoju ekonomcznym) oraz trzy obnżyły swój rozwój (kameńsk w społecznym, drawsk grodzk Koszaln w ekonomcznym). Tabela 8. Rozwój społeczno-ekonomczny powatów województwa zachodnopomorskego w 2011 r. Rozwój społeczny Rozwój ekonomczny I II III IV I polck koszalńsk II gryfck bałogardzk, choszczeńsk, drawsk, golenowsk, gryfńsk, myślborsk, pyrzyck, sławeńsk, stargardzk śwdwńsk, wałeck III kołobrzesk kameńsk łobesk szczecneck IV m. Szczecn, m. Śwnoujśce m. Koszaln Źródło: opracowane własne. W badanym okrese ponad 62% powatów pozostało w tej samej klase rozwoju społecznego ekonomcznego. Awans powatu polckego (klasy perwsze przy obu wskaźnkach rozwoju) wynka m.n. z dzałalnośc na jego terene Zakładu Chemcznego Polce, który generuje znaczne wpływy do budżetu powatu. Powat koszalńsk awansował w rozwoju ekonomcznym m.n. dzęk umejętne prowadzonej poltyce nwestycyjnej wykorzystanu środków unjnych. Zmany w klasyfkacj pozostałych powatów spowodowane są m.n. lkwdacją zakładów państwowych dużych pracodawców, a powstawane nowych podmotów gospodarczych ne rekompensuje zapotrzebowana na mejsca pracy oraz ne generuje wystarczających wpływów do budżetu. Ocena rozwoju społeczno-ekonomcznego badanych powatów z wykorzystanem zbudowanego syntetycznego wskaźnka wykazała, że badane powaty różną sę pozomem rozwoju społeczno-ekonomcznego, a najlcznejszą grupą (7 w roku 2005 9 w roku 2011) są powaty należące do klasy II rozwoju społecznego klasy III rozwoju ekonomcznego. 5. Podsumowane W artykule podjęto próbę oceny, czy powaty województwa zachodnopomorskego w okrese przynależnośc Polsk do Un Europejskej, tj. w latach 2005-2011, upodobnły sę do sebe, czyl czy wystąpła konwergencja warunkowa.
Zróżncowane rozwoju powatów województwa zachodnopomorskego 245 Na podstawe badanych zmennych stwerdzono brak konwergencj warunkowej mędzy powatam województwa zachodnopomorskego. Zróżncowane powatów charakteryzuje sę znaczną trwałoścą, gdyż poszczególne ch cechy społeczno-gospodarcze wzajemne sę wzmacnają. Około 67% powatów charakteryzuje sę rozwojem społecznym powyżej przecętnej wojewódzkej (klasa I II), natomast jedyne 38% powatów znalazło sę w klasach I-II w rozwoju ekonomcznym. Około 38% powatów znajduje sę powyżej przecętnej w rozwoju społecznym, ale ponżej przecętnej w rozwoju ekonomcznym. Badana te należy przyjąć jako propozycję do dalszych badań z wykorzystanem szerszego zakresu zmennych metod. Wybór możlwych kerunków rozwoju zależy ścśle od aktualnej władzy powatów regonów. Znajomość potencjałów jest ważna ne tylko dla samych powatów, ale także dla wszystkch nstytucj współpracujących. Informacja, w której klase znajduje sę dany powat, pownna być przyczynkem do szukana powodów sposobów poprawy. Zrównoważony rozwój gospodarczy powatu zależy od długotermnowej poltyk nwestycyjnej, z uwzględnenem zarówno obecnego, jak przyszłego potencjału gospodark, przyrody, nfrastruktury oraz demograf regonów. Długotermnowe planowane rozwoju ma szczególne znaczene dla ustalena kerunku dzałań beżących samorządów terytoralnych. Podstawą do podejmowana decyzj nwestycyjnych pownno być mądre odpowedzalne korzystane z posadanych zasobów naturalnych, demografcznych ekonomcznych. Lteratura Flpak B., Kogut M., Szewczuk A., Zoło M., Rozwój lokalny regonalny. Uwarunkowana, fnanse, procedury, Fundacja na rzecz Unwersytetu Szczecńskego, Szczecn 2005. Greń J., Statystyka matematyczna. Modele zadana, PWN, Warszawa 1999. Kukuła K., Elementy statystyk w zadanach, PWN, Warszawa 2010. Kukuła K., Metoda untaryzacj zerowanej, PWN, Warszawa 2000. Malaga K., Klber P., Konwergencja nerównośc regonalne w Polsce w śwetle neoklasycznych model wzrostu, Wydawnctwo AE w Poznanu, Poznań 2007. Opałło M., Mernk rozwoju regonów, PWE Warszawa 1972. Obrębalsk M., Mernk rozwoju regonalnego, [w:] Metody oceny rozwoju regonalnego, red. D. Strahl, Wydawnctwo AE we Wrocławu, Wrocław 2006. Secomsk K., Mernk rozwoju regonów, Gospodarka Admnstracja Terenowa 1970, nr 1. Statystyczne studum struktury agrarnej w Polsce, red. K. Kukuła, PWN, Warszawa 2010. Tondl G., Convergence after Dvergence? Regonal Growth n Europe, Sprnger, Wen, New York 2001.
246 Grażyna Karmowska DIFFERENCES IN THE DEVELOPMENT OF POVIATS OF WEST POMERANIAN VOIVODESHIP Summary: Ths paper attempts to assess the economc and socal potental of local government unts at the second level of Polsh admnstratve dvson called povat. On the bass of the varables tested, no condtonal convergence was found between the povats of the West Pomeranan Vovodeshp. Dversfcaton of Polsh regons s characterzed by hgh persstence as each of ther soco economc characterstcs renforces the other ones. The range of possble drectons of development depends strctly on the present authortes of povats and regons. Beng aware of the potental s mportant not only for povats themselves but also for all cooperatng nsttutons. Keywords: regonal development, regons convergence, dagnostc varables.