Recenzja pracy doktorskiej mgr Edyty Sadowskiej pt. Realizacja funkcji administracji publicznej w polityce bezpieczeństwa w województwie małopolskim od 1999 roku ss. 238 Recenzent: prof. dr hab. Jan Maciejewski Miejsce pracy: Uniwersytet Wrocławski Data wykonania recenzji: 14.11.2016 r. Oświadczenie: Recenzent oświadcza, że nie posiada żadnych interesów w odniesieniu do recenzowanej pracy doktorskiej, a problematyka tej rozprawy mieści się w głównym nurcie jego zainteresowań badawczych. Przyjęta do recenzji praca doktorska Pani mgr Edyty Sadowskiej pt. Realizacja funkcji administracji publicznej w polityce bezpieczeństwa w województwie małopolskim od 1999 roku napisana została pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. Andrzeja Kozery. 1
Przedmiotem rozważań podjętych w pracy doktorskiej jest rola administracji publicznej w kształtowaniu polityki bezpieczeństwa w województwie małopolskim po 1999 roku. Poddane analizie naukowej struktury biurokratyczne realizują cel zapewniania bezpieczeństwa poprzez złożone mechanizmy stworzone właśnie do tych zadań jako weberowski typ idealny. Biurokracja administracyjna staje się tutaj swoistym instrumentem władzy, sprawuje pieczę nad bezpieczeństwem publicznym oraz urzeczywistnia złożone działania niezbędne dla zachowania porządku publicznego i bezpieczeństwa w wymiarze lokalnym. Przyjęty tytuł zdeterminował główny cel naukowy dysertacji, z którym skorelowane są cele naukowe oraz teza badawcza, w której mgr Edyta Sadowska zakłada istnieje związku pomiędzy działaniami instytucji administracji państwa a przeciwdziałaniem negatywnym skutkom przestępczości. Dla dokładniejszego przedstawienia problematyki zawężono obszar badawczy do województwa małopolskiego. Podstawowym celem recenzowanej rozprawy jest próba usystematyzowania interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu bezpieczeństwa obywateli oraz przeanalizowanie prowadzonej polityki na poziomach lokalnych badanego województwa. Doktorantka podjęła się naukowej eksploracji zadań i kompetencji, jakie znajdują się w zakresie obowiązków instytucji administracji publicznej i przedstawiła ocenę roli, jaką odgrywają owe instytucje w procesie kształtowania poczucia bezpieczeństwa. Tak wyodrębniony zakres tematyczny dysertacji, oprócz wartości stricte naukowej, ma walor nauki stosowanej. Stąd też zauważam w recenzowanym doktoracie wartość dodaną. Zasadnicza treść rozprawy zawarta jest na 220 stronach, a składa się ze wstępu, czterech rozdziałów i zakończenia. Opatrzona jest wykazami tabel ( 22) i rysunków ( 61) oraz bibliografią. Wstęp do rozprawy mieści się tylko na czterech stronach, co jest zaletą, ale należałoby przekonać Czytelnika, iż w dalszej treści będzie bardziej szczegółowo dookreślona problematyka 2
bezpieczeństwa. Recenzowana praca doktorska w moim odczuciu została sformułowana poprawnie pod względem metodycznym, ale po oglądzie całości zauważam, iż należałoby pełniej przedstawić wypracowane hipotezy, a następnie odnieść się do nich i zweryfikować w poszczególnych rozdziałach pracy, gdyż to umożliwia klarowne przedstawienie podjętej problematyki naukowej oraz ich treści badawczych. Zakończenie dysertacji jest skromne, ale wystarczające do wyprowadzenia wniosków z przeprowadzonych badań oraz zasygnalizowania wartości praktycznej zrealizowanych badań. Przechodząc do oceny zawartości recenzowanej dysertacji, stwierdzam, iż wstęp, zgodnie z kanonami prac doktorskich, jest wprowadzeniem do pracy. Przedstawiona została pokrótce podjęta problematyka badawcza, podstawowe założenia, zaprezentowana została struktura pracy, wykorzystana metodologia oraz baza źródłowa. Stwierdzam, że we wstępie Doktorantka podjęła próbę logicznego uzasadnienia wyboru tematu, ujęcie problemów, które analizowała w formie pytań ułatwiło zrealizowanie ambitnego projekt badawczego. Sformułowane zostały podstawowe hipotezy, skromnie zdefiniowano zakres przedmiotowy, podmiotowy, przestrzenny i czasowy dysertacji. W pierwszym rozdziale przedstawiono rzetelnie platformę teoretyczną wprowadzającą w tematykę bezpieczeństwa lokalnego. W rzeczy samej, zabieg ten stanowi uporządkowany przegląd pojęć i definicji, co oceniam pozytywnie. Przyjęte przez Doktorantkę rozumienie podstawowych pojęć zastosowanych w rozprawie pozwoliło w dalszych etapach pracy nad doktoratem dokonać weryfikacji materiału badawczego i klarownie, aczkolwiek skromnie dokonać weryfikacji postawionych hipotez. W całej pracy mgr Edyta Sadowska przyjęła filozofię, zwłaszcza w części badawczej, przechodzenia od ogółu do szczegółu ( tutaj od szczebla województwa do poziomu gminy), co oceniam pozytywnie jako przejaw logicznego analizowania rozproszonych w nauce teorii, podejść oraz definicji. 3
Drugi rozdział w całości poświęcony jest polityce bezpieczeństwa realizowanej na płaszczyźnie wojewódzkiej. Dzieli się on na część teoretyczną, w której zaprezentowane zostały funkcje i kompetencje poszczególnych instytucji działających na terenie województwa, i część badawczą, w której przedstawione zostały programy profilaktyczne i podjęta została próba oceny ich efektywności. Jest to rozdział syntetyczny, co oceniam pozytywnie Z kolei w trzecim rozdziale Doktorantka w naturalny sposób przeszła do kontynuacji zagadnień przedstawianych w rozdziale pierwszym, dokonując charakterystyki problemów na szczeblu powiatu. Ma on podobną do rozdziału drugiego konstrukcję, tj. podzielony jest na część teoretyczną i empiryczną. Zaprezentowano w nim programy profilaktyczne i podjęto udaną, aczkolwiek zbyt ogólną próbę ich oceny. Taki podejście ma wartość nie tylko naukową, ale i praktyczną, gdyż przedstawiona w dysertacji analiza działań prewencyjnych pod kątem przede wszystkim ich społecznej przydatności staje się niezbędną pomocą naukową w przygotowywaniu kolejnych programów edukacji dla bezpieczeństwa. W rozdziale czwartym mgr Edyta Sadowska prezentuje najmniejszą jednostkę administracji samorządowej, czyli gminę. Przyjęła podobną konstrukcję narracji naukowej i tak jak w częściach poprzednich, w celu kontynuacji analizy problematyki bezpieczeństwa rozdział zawiera wstęp teoretyczny poświęcony instytucjom administracji działającym na terenie gminy, a w części praktycznej Doktorantka przedstawia działania, jakie administracja realizuje na danym obszarze ze sfery bezpieczeństwa, i poddaje owe działania krytycznej analizie. Prawidłowym zabiegiem w mojej ocenie jest zastosowanie podziału rozdziałów na część teoretyczną i praktyczną. Początkowo anonsowane treści merytoryczne służą późniejszemu pełnemu zrozumieniu zaprezentowanej części praktycznej. Wytworzenie właściwej i klarownej siatki pojęciowej pozwala zrozumieć aplikacyjne walory dysertacji. 4
Praca doktorska mgr Edyty Sadowskiej jest osadzona na wyselekcjonowanej, dobrze dobranej bibliografii liczącej ponad 100 pozycji, zawierającej zarówno opracowania książkowe, jak i pojedyncze artykuły z czasopism oraz publikacje dostępne w Internecie. W recenzowanej pracy wykorzystano sporą ilość aktów prawnych, na których Autorka opiera się głównie w teoretycznej części pracy. Moje zastrzeżenie dotyczy zbyt małego odniesienia się do literatury obcojęzycznej, a przecież w dobie Internetu nie jest to kłopotliwe. Z kolei pozytywnym i ważnym poznawczo aspektem pracy jest skorzystanie z danych statystycznych różnych ośrodków badawczych, co podnosi rangę wypracowanej empirii. Ciekawym zabiegiem badawczym dysertacji wydaje się wykorzystanie przypisów polemicznych, dygresyjnych i odsyłających. Jako pozytyw dysertacji wskazuję to, że Doktorantka dla zrealizowania celów naukowych rozprawy wypracowała i zastosowała właściwie metody analizy danych statystycznych, w szczególności analizę ilościową oraz analizę treści dokumentów. Metody zostały właściwie dobrane, aczkolwiek mogłaby być pełniej omówione w pracy. Takie pogłębione omówienie użytych metod badawczych przyczyniłoby się do pełniejszego ich wykorzystania w analizie wyników badań własnych. Kontynuując dalszy krytyczny ogląd recenzowanego doktoratu, zwracam uwagę na tytuły podrozdziałów, które moim zadaniem niezbyt dokładnie określają treści w nich omawiane. Doktorantka posiada takowe prawo do autonomicznego podejścia, co może przedstawić w trakcie obrony publicznej. Brakuje w tej pracy doktorskiej własnych badania ilościowych za pomocą podstawowej chociażby ankiety, a przeprowadzonych zgodnie z metodologią na reprezentatywnej grupie mieszkańców obszarów, o których traktuje praca. Takie poznanie problemów bezpieczeństwa społeczności lokalnej pozwoliłoby zobrazować ich rzeczywiste potrzeby w badanym zakresie. 5
Jako głos w dyskusji, zwracam uwagę na brak podsumowań rozdziałów, poza czwartym. Wartością dodaną w pracy na pewno są wyniki analizy poziomu bezpieczeństwa, zaprezentowane zarówno na podstawie przeprowadzonej analizy dokumentów dotyczących miasta Krakowa, jak i miasta Trzebini. Wypracowane wyniki oprócz wartości naukowej mają wartość praktyczną, gdyż służą przede wszystkim przyszłym konstrukcjom strategii bezpieczeństwa. Ponadto analizy wyników takiego badania pozwalają zwrócić uwagę na istotę i wartość, jaką we współczesnym świecie ma bezpieczeństwo w lokalnej społeczności i w jaki sposób wpływa na rozwój całego regionu. Wyartykułowanie wartości, jaką jest owe bezpieczeństwo lokalne, zwraca uwagę na konieczność podejmowania pogłębionych i w szerszym zakresie badań powyższej problematyki. Dookreślenie potrzeb lokalnej ludności, jej obaw wynikających z braku przewidywalności zagrożeń, umożliwi budowanie w przyszłości nowoczesnych strategii bezpieczeństwa. Pogłębiona analiza danych statystycznych, odnoszących się do roli prewencji w przeciwdziałaniu przestępczości pozwala na dogłębne zrozumienie istoty zagrożeń i umożliwia dostosowanie potrzeb mieszkańców do konstruowanych lokalnych programów. Ponadto uwypuklenie znaczenia sprawnej administracji publicznej na poziomie gminy w procesie kształtowania polityki bezpieczeństwa znacząco podnosi wartość gminy jako najbliższej jednostki organizacyjnej w administracji samorządowej naszego państwa. Wnioski końcowe Recenzowana praca doktorska mgr Edyty Sadowskiej pt. Realizacja funkcji administracji publicznej w polityce bezpieczeństwa w województwie 6
małopolskim od 1999 roku jest systematycznym opracowaniem naukowym w dyscyplinie nauk o polityce z dziedziny problematyki bezpieczeństwa wewnętrznego na różnych poziomach władzy administracyjnej, prezentującym programy z tego zakresu na szczeblu zarówno krajowym, jak i wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym. Pomimo wielu uwag dyskusyjnych i krytycznych zaznaczyć należy, że jest to jednocześnie udana próba wzbogacenia wiedzy na temat polityki bezpieczeństwa, uwzględniająca działania administracji publicznej w Polsce po 1999 roku. Pozytywnie oceniam wysiłki badawcze mgr Edyty Sadowskiej, dlatego przechodząc do konstatacji końcowych, przedstawiam Doktorantce kwestie, które w czasie publicznej obrony należy rozwinąć: 1. Które z funkcji administracji publicznej dla bezpieczeństwa są w Polsce incydentalnie realizowane? 2. Podejście safety culture we współczesnej polityce bezpieczeństwa. 3. Typologia, zadania i znaczenie grup dyspozycyjnych dla bezpieczeństwa mieszkańców gminy. Na podstawie rzetelnej lektury przedłożonej dysertacji doktorskiej mgr Edytę Sadowską pragnę podkreślić, że poczynione krytyczne uwagi w niczym nie ujmują uznania dla poniesionego wysiłku badawczego. Dlatego też, pomimo tych krytycznych uwag, rozprawę z całym przekonaniem oceniam pozytywnie, jest w mojej opinii, dobra, samodzielna i oryginalna. Składam także propozycję opublikowania doktoratu w postaci monografii, oczywiście po dogłębnych korektach redakcyjnych i uzupełnieniu o publikacje dotyczące podjętej problematyki zarówno z dorobku międzynarodowego, jak i ośrodka badawczego z Uniwersytetu Wrocławskiego. Podsumowując swoją recenzję, wskazuję, iż zrealizowany projekt doktorski spełnia warunki określone w Ustawie z dnia 14 marca 2003 r., 7
o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2003 r., nr 65, poz. 595 z późn. zm.), co kwalifikuje mgr Edytę Sadowską do uzyskania stopnia naukowego doktora w dziedzinie nauk społecznych, w dyscyplinie nauki o polityce. Stawiam wniosek o dopuszczenie Doktorantki do dalszych etapów przewodu doktorskiego. 8