Załącznik nr 1 Założenia dotyczące wprowadzenia nettingu w papierach wartościowych dla rozliczeń rynku kasowego 28.06.2013 str. 1
Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Założenia procesu nettingu papierów wartościowych... 5 3. Raporty generowane przez KDPW_CCP... 7 4. Raporty generowane przez KDPW... 8 5. Obsługa wynettowanych instrukcji rozrachunku w KDPW... 9 6. Ewidencjonowanie papierów wartościowych na rachunkach prowadzonych przez uczestników KDPW... 11 str. 2
1. Wstęp CCP, które w ramach mechanizmów nowacji bądź open-offer przejmują obowiązki stron transakcji, stają się kupującym dla sprzedającego i sprzedającym dla kupującego, stosują w procesie przygotowania rozrachunku w CSD netting papierów wartościowych w tych przypadkach, w których jest to możliwe do wykonania, mając na uwadze obowiązujące na różnych rynkach uwarunkowania formalno - prawne oraz przyjętą w niektórych modelach fakultatywność nettingu. Poniższa tabela przedstawia stopień wykorzystania nettingu w europejskich izbach rozliczeniowych. Rys. 1 Stopień wykorzystania nettingu przez europejskie izby rozliczeniowe. Nazwa CCP Data Nettingu Poziom nettingu Wykorzystanie nettingu Euro CCP Data transakcji ISIN Waluta Data transakcji Data rozrachunku EMCF Data transakcji ISIN Waluta Data rozrachunku Konto własne Uczestnika Rozliczającego lub Konta podmiotów, w imieniu których działa Uczestnik Rozliczający Konto własne Uczestnika Rozliczającego lub Konta podmiotów, w imieniu których działa Uczestnik Rozliczający (Segregated / Unsegragated) Eurex Clearing Data rozrachunku ISIN Waluta Konto własne Uczestnika Rozliczającego (Principal Accounts) lub Konta podmiotów, w imieniu których działa Uczestnik Rozliczający (Agent Accounts) LCH Data ISIN Clearnet Ltd transakcji Data transakcji transakcji Data rozrachunku Waluta SIX x-clear Data transakcji ISIN Waluta Data rozrachunku Konto pw Konto pieniężne Priorytet Keler CCP Data transakcji ISIN Data rozrachunku CCP.Austria Data transakcji ISIN Data rozrachunku Netting na Konto własne Uczestnika Rozliczającegolub Konta podmiotów, w imieniu których działa Uczestnik Rozliczający Netting na Konto własne Uczestnika Rozliczającego lub Konta podmiotów, w imieniu których działa Uczestnik Rozliczający (House/Client) Netting na Konto własne Uczestnika Rozliczającego lub Konta podmiotów, w imieniu których działa Uczestnik Rozliczający Netting na Konto własne Uczestnika Rozliczającego lub Konta podmiotów, w imieniu których działa Uczestnik Rozliczający W przypadku instrukcji rozrachunkowych, będących wynikiem wielostronnego nettingu przeprowadzonego w CCP, dla danego ISINu, CCP z jednej strony wystawia instrukcje RvP dla rozrachunku transakcji ze sprzedającymi, oraz instrukcje DvP dla rozrachunku transakcji z kupującymi. Powyższą sytuację ilustruje przykład poniżej. str. 3
Rys. 2 Rozrachunki będące wynikiem wielostronnego nettingu Sytuacja wyjściowa W przypadku pomyślnego rozrachunku każdej z instrukcji, na koniec dnia rozrachunkowego saldo konta CCP jest zerowe (zero account principle). Jednak w CSD dość często dochodzi do sytuacji, zawieszenia rozrachunku jednej bądź wielu instrukcji skierowanych do rozrachunku przez CCP. W takim przypadku europejskie CCP wykorzystują proponowane przez CSD mechanizmy ukierunkowane na płynność rozliczeń oraz minimalizację ryzyka powstawania tzw. box positions, wykorzystując m.in. mechanizmy rozrachunku częściowego (partial settlement), podziału instrukcji (split settlement) jak również shaping instrukcji w przypadku przekroczenia, w wyniku nettingu, ustalonych wolumenów/wartości. Wszystkie powyższe procedury, stosowane w celu zachowania zero account principle na koniec każdego dnia rozrachunkowego, nie wymagają zgody drugiej strony transakcji. Jednocześnie w ramach przygotowania do rozrachunków transgranicznych, grupa ds. T2S przy Europejskim Stowarzyszeniu Centralnych Kontrpartnerów (EACH), w której skład wchodzą m.in. przedstawiciele KDPW_CCP wypracowała, zaakceptowane przez T2S rekomendacje dot. harmonizacji zasad rozrachunku przeprowadzanego przez CCP na T2S. Jednym z założeń obsługi przez T2S instrukcji rozrachunku kierowanych przez CCP jest zerowanie konta CCP na koniec dnia (zero account principle). W ramach współpracy z T2S wypracowany został mechanizm empty box position w ramach którego, w wyniku przeprowadzenia rozrachunku częściowego, bądź splitu instrukcji, konto CCP pozostaje wyzerowane na koniec dnia, natomiast pozycje zawieszone skierowane do przetwarzania w dniu kolejnym. str. 4
Poniższe schematy obrazują funkcjonowanie mechanizmu empty box position, zgodnie z rozwiązaniami wypracowanymi przez EACH. Rys. 3 Mechanizm Empty Box Position Rys. 4 Skierowanie nierozrachowanych pozycji do ponownego rozrachunku Mechanizmy nettingu przygotowane w założeniach obsługi nettingu w systemach KDPW_CCP, KDPW oraz w systemach ewidencji Uczestników KDPW uwzględniają uwarunkowania formalno prawne obowiązujące w przepisach prawa dla polskiego rynku kapitałowego. W przypadku zawieszenia rozrachunku instrukcji rozrachunku stosowane są mechanizmy optymalizujące, przy czym przekazane przez KDPW_CCP instrukcje rozrachunku nie są wycofywane z KDPW (ponowne skierowanie do rozrachunku odbywa się w ramach systemu KDPW). 2. Założenia procesu nettingu papierów wartościowych Dla procesu generowania przez KDPW_CCP instrukcji rozrachunku przyjęto następujące założenia: 1) Uczestnik rozliczający ma możliwość wyboru modelu rozrachunku papierów wartościowych w odniesieniu do każdego konta rozliczeniowego. Dostępne modele rozrachunku: str. 5
a. rozrachunek brutto w papierach wartościowych instrukcje rozrachunku tworzone do każdej instrukcji rozliczeniowej; b. netting w papierach wartościowych jedna wynettowana instrukcja rozrachunku tworzona do każdej pozycji rozliczeniowej; c. netting kierunkowy dwie instrukcje rozrachunku tworzone oddzielnie do pozycji rozliczeniowej kupna i sprzedaży. 2) netting w papierach wartościowych dotyczy wyłącznie transakcji gwarantowanych zawartych w obrocie zorganizowanym; 3) wszystkie instrukcje z KDPW_CCP kierowane są do KDPW na sesje rozrachunkowe z DVP; 4) Instrukcje rozrachunku kierowane są przez KDPW_CCP do KDPW w dniu ich dostarczenia do KDPW_CCP (w praktyce w dniu zawarcia transakcji); 5) wybór modelu rozrachunku dla danego konta rozliczeniowego wskazywany jest przez Uczestnika rozliczającego w komunikacie otwierającym konto rozliczeniowe 1 ; Rys. 5 Ilustracja wyboru modelu rozrachunku dla konta 6) w przypadku transakcji przewidzianych wyłącznie do rozrachunku brutto odpowiednia pozycja typu brutto będzie naliczana na właściwym koncie rozliczeniowym niezależnie od wybranego dla tego konta wariantu nettingu; 7) ze względu na uwarunkowania prawne może nastąpić ograniczenie wykorzystania nettingu do kont papierów własnych oraz indywidualnych kont klientów Uczestnika (jak np. konta obsługujące zdalnych członków giełdy); 8) w przypadku zmiany przez uczestnika modelu rozrachunku dla konta, nowe zasady będą stosowane wyłącznie do instrukcji rozrachunku przekazywanych do KDPW po dokonaniu zmian; 9) pozycje rozliczeniowe tworzone w KDPW_CCP na bazie transakcji z rynków, zdefiniowane są w szczególności poprzez następujące dane: a. data zawarcia transakcji b. data rozrachunku 1 Struktury komunikatów wraz z przykładami, zmieniane ze względu na wprowadzenie nowych usług nettingi i rozrachunku w częściach, dostępne są w części Planowane zmiany w związku z podziałem kont na konta rozliczeniowe i rozrachunkowe na stronie internetowej KDPW_CCP pod adresem: http://www.kdpwccp.pl/pl/uczestnicy/strony/komunikaty_kdpw_stream.aspx. str. 6
c. ISIN d. Kod uczestnika e. ID konta rozliczeniowego f. Kod rynku: (XG, XA, XC, XM) g. Tryb obrotu: (ZG); 10) do zerowych pozycji rozliczeniowych (powstałych w wyniku wynettowania transakcji na koncie rozliczeniowym) tworzone będą instrukcje rozrachunku z zerową liczbą papierów wartościowych i zerową wartością. Rys.6 Rozrachunek zerowej instrukcji rozrachunku 3. Raporty generowane przez KDPW_CCP 2 W trakcie i na zakończenie dnia rozliczeniowego Uczestnikom KDPW_CCP udostępniane są następujące raporty postrozliczeniowe: dzień T (dzień zawarcia transakcji): - w trakcie trwania sesji giełdowej: 1. secl.001.001.02 Potwierdzenie przyjęcia transakcji, 2. secl.002.001.02 Potwierdzenie usunięcia transakcji, 3. sese.sts.002.01 komunikat informujący o przyjęciu transakcji, bądź anulowaniu transakcji, - w trakcie sesji kompensacyjnej: 4. secl.003.001.02 Zestawienie zawartych transakcji, 5. secl.004.001.02 Zestawienie pozycji rozliczeniowych, 6. secl.010.001.02 Zestawienie zobowiązań rozrachunkowych, 7. camt.smt.001.02 Salda rozliczeń pieniężnych, 8. semt.ssf.001.01 Raport przepływu papierów na dzień zawarcia transakcji. Po wdrożeniu projektu dodatkowo Uczestnikom zostaną udostępnione dwa dodatkowe raporty postrozliczeniowe dotyczące procedur odkupu papierów wartościowych: 9. secl.007.001.02 Zawiadomienie o odkupie papierów wartościowych, 10. secl.009.001.02 Potwierdzenie zawarcia transakcji odkupu papierów wartościowych. 2 Struktura i format poszczególnych komunikatów udostępnianych przez KDPW_CCP prezentowane są w serwisie internetowym KDPW_CCP: http://www.kdpwccp.pl/pl/uczestnicy/strony/komunikaty_kdpw_stream.aspx str. 7
4. Raporty generowane przez KDPW 3 W trakcie i na zakończenie procesu rozrachunku Uczestnikom KDPW udostępniane są następujące raporty postrozrachunkowe: dzień SD (dzień rozrachunku instrukcji rozrachunkowych): 1. camt.smt.001.02 Salda rozliczeń pieniężnych, 2. semt.smt.001.02 Wyciąg z konta, 3. sese.sts.001.03 Status instrukcji rozrachunku. Po wdrożeniu projektu dodatkowo Uczestnikom KDPW zostaną udostępnione dodatkowe raporty postrozrachunkowe zawierające analitykę wynettowanej instrukcji rozrachunku: 4. semt.nta.001.01- Raport analityczny do wynettowanych instrukcji rozrachunku (transakcje rozrachowane) 5. semt.nta.002.01 - Raport analityczny do wynettowanych instrukcji rozrachunku (transakcje zawieszone). Rys.7 Informacje przekazywane w wyniku rozrachunku instrukcji (oprócz informacji statusowej) Raporty analityczne 4 do wynettowanych instrukcji rozrachunku przekazywane przez KDPW będą zawierały w szczególności następujące informacje: identyfikator zapisu ewidencyjnego, identyfikator transakcji z rynku, identyfikator instrukcji rozrachunku, Wolumen/ wartość w części rozrachowanej, Wolumen/wartość w części zawieszonej, kierunek transakcji (DT, CT). 3 Struktura i format poszczególnych komunikatów udostępnianych przez KDPW prezentowane są w serwisie internetowym KDPW: http://www.kdpw.pl/pl/kdpw_stream/system/strony/komunikatyxml.aspx 4 Struktura i format nowych komunikatów semt.nta.001.01 oraz semt.nta.002.01 zawierające analitykę rozrachowanych i zawieszonych wynettowanych instrukcji rozrachunku zostaną opublikowane na stronie internetowej KDPW (w zakładce planowane zmiany w części dot. systemu kdpw_stream) z początkiem lipca 2013 r. str. 8
5. Obsługa wynettowanych instrukcji rozrachunku w KDPW Dla procesu rozrachunku transakcji w KDPW, dokonywanego na podstawie wynettowanych instrukcji kierowanych przez KDPW_CCP przyjęto następujące założenia: 1) instrukcje netto (w obu modelach rozrachunku) będą podlegały rozrachunkowi w częściach od pierwszej sesji rozrachunkowej. KDPW_CCP jako Centralny Kontrpartner zawsze będzie wyrażałwyrażał zgodę na rozrachowanie w częściach wystawionych instrukcji, w których będzie występować po stronie debetowej w papierach, w zakresie instrukcji, gdzie jest stroną debetowaną. Szczegółowe iinformacje dotyczące zasad rozrachunku w częściach instrukcji kierowanych do rozrachunku przez KDPW_CCP znajdują się w Załączniku nr 2; Rys.8 Informacje przekazywane w wyniku przeprowadzenia rozrachunku w częściach wykonanego w KDPW 2) w przypadku gdy następuje zawieszenie rozrachunku całej instrukcji rozrachunku przy jednoczesnym wskazaniu rozrachunku pojedynczych transakcji (instrukcji rozliczeniowych) wchodzących w skład analityki instrukcji, który po obu stronach się zbilansował, KDPW wygeneruje zerowy dowód ewidencyjny, który zostanie zaksięgowany na pierwszej sesji, na której nastąpiło zawieszenie rozrachunku; 3) informacje dotyczące instrukcji rozliczeniowych (transakcji) które wchodzą w skład instrukcji rozrachunku, która została rozrachowana, rozrachowana w częściach bądź zawieszona, będą udostępniane w dodatkowym komunikacie generowanym przez KDPW (dotyczy również zerowych dowodów ewidencyjnych); 4) w przypadku niedoboru papierów wartościowych do pełnego rozrachunku instrukcji rozrachunku, w analityce (w stosunku do jednej instrukcji rozliczeniowej) może nastąpić wskazanie resztowych części, tzn. części, która została rozrachowana i części która pozostaje w rozrachunku w odniesieniu do papierów wartościowych i środków pieniężnych z uwzględnieniem wielkości zawieszonego rozrachunku netto; str. 9
5) analityka rozrachunku z uwzględnieniem wskazania poszczególnych transakcji możliwych do rozrachowania będzie przekazywana w odniesieniu do dowodu ewidencyjnego wykazanego na wyciągu (niezależnie od tego czy jest to dowód zerowy czy odzwierciedlający rozrachunek całości lub części instrukcji rozrachunku) Rys.9 Informacje przekazywane w wyniku rozrachunku zerowego dowodu ewidencyjnego 6) W wyniku procesu nettingu mogą powstać następujące typy instrukcji rozrachunku: - Dostawa papierów wartościowych za zapłatę Delivery versus payment (DvP) - Otrzymanie papierów wartościowych za zapłatę Receipt versus payment (RvP) - Dostawa papierów wartościowych bez płatności Delivery free of payment (DFP) - Otrzymanie papierów wartościowych bez płatności recept free of payment (RFP) - Płatność Cash payment (CPO) - Otrzymanie środków pieniężnych Cash recept (CRO) - Dostawa papierów wartościowych i zapłata Deliver with payment (DWP) - Otrzymanie papierów wartościowych i środków pieniężnych Receipt Wit payment (RWP) - Rozrachunek zerowy str. 10
6. Ewidencjonowanie papierów wartościowych na rachunkach prowadzonych przez uczestników KDPW Zastosowanie wyżej opisanych mechanizmów w procesie rozrachunku dokonywanego na podstawie wynettowanej instrukcji rozrachunku, umożliwiających zarówno optymalizację tego rozrachunku, jak i spełnienie ustawowego wymogu (zgodnie z art. 45f Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi) nakładającego na podmiot przeprowadzający rozrachunek obowiązek określenia transakcji, których rozrachunek ulega zawieszeniu, skutkuje przyjęciem następujących założeń w zakresie ewidencjonowania papierów wartościowych na rachunkach prowadzonych przez uczestników KDPW: 1) W wyniku rozrachunku wykonanego na podstawie instrukcji rozrachunku KDPW_CCP wystawionej do pozycji rozliczeniowej, powstałej jako rezultat rozliczenia transakcji na zasadzie nettowania papierów wartościowych, uczestnik otrzyma wyciąg z konta ewidencyjnego, komunikat statusowy informujący o zmianie statusu instrukcji (np. zaewidencjonowana/zaewidencjonowana częściowo) oraz analityczny raport informujący o transakcjach, których dotyczy wykonany rozrachunek; 2) Podstawę zapisu ewidencyjnego dokonywanego w wyniku przeprowadzonego w KDPW rozrachunku, o którym mowa w pkt 1, na rachunku papierów wartościowych lub rachunku zbiorczym prowadzonym przez uczestnika, stanowi Wewnętrzna Nota Księgowa wystawiona do wyciągu z konta ewidencyjnego lub komunikatu statusowego pozwalająca na wykonanie księgowań wynikających z transakcji na rachunkach prowadzonych przez uczestnika zgodnie z informacją zawartą w raporcie analitycznym; 3) Wymóg księgowania każdego wejścia i wyjścia papierów wartościowych na rachunku wynika z art. 7 ust.2 i 5 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Skoro bowiem umowa zobowiązująca do przeniesienia papierów wartościowych przenosi je z chwilą dokonania zapisu na rachunku nabywcy, jeżeli do takiego zapisu nie dojdzie oznaczać to będzie, że nigdy nie nabył on papierów będących przedmiotem tej transakcji; 4) Krajowy Depozyt nie określa zasad, zgodnie z którymi dokonywane są zapisy na rachunkach pieniężnych. Krajowy Depozyt przekazuje jedynie dokument potwierdzający rozrachunek świadczenia pieniężnego w zakresie naliczonej przez KDPW_CCP pozycji netto. W stosunku do wchodzących w skład pozycji netto transakcji zawartych w raporcie analitycznym, kwota rozrachowanego świadczenia pieniężnego wskazuje w jakim zakresie wykonane zostało świadczenie pieniężne wynikające z instrukcji rozrachunku. Firma inwestycyjna lub bank prowadzący rachunki papierów wartościowych lub rachunki zbiorcze powinien określić sposób postępowania odnośnie dokonywania zapisów na rachunkach pieniężnych klientów w sytuacji zawieszenia rozrachunku instrukcji lub rozrachunku częściowego, w wyniku których powstanie rozbieżność pomiędzy wartością konkretnej transakcji lub jej części a przypisaną jej kwotą świadczenia widoczną w raporcie analitycznym przesłanym po dokonaniu rozrachunku. str. 11