Zadanie 1. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono pęcherzyki płucne oplecione siecią naczyń krwionośnych. Określ znaczenie gęstej sieci naczyń krwionośnych oplatających pęcherzyki płucne.... Zadanie 2. (2 pkt) Poniższy rysunek obrazuje w sposób uproszczony budowę nabłonka jednowarstwowego, wielorzędowego wyścielającego, miedzy innymi, drogi oddechowe. Wyjaśnij, na czym polega adaptacja w budowie nabłonka dróg oddechowych do pełnienia określonych funkcji przez tą tkankę. W odpowiedzi uwzględnij dwa elementy budowy nabłonka oddechowego przedstawione na rysunku. Zadanie 3. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono dwa rodzaje tkanki nabłonkowej człowieka. Przyporządkuj każdemu z przedstawionych na rysunkach nabłonków po jednym z wymienionych niżej miejsc jego występowania w organizmie człowieka. A. zewnętrzna powierzchnia ciała (naskórek) B. drogi oddechowe (tchawica, oskrzela) C. jelito cienkie I... II... Zadanie 4. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono budowę pęcherzyka płucnego człowieka. Wyjaśnij na przykładzie jednego, przestawionego na rysunku elementu budowy pęcherzyka płucnego przystosowanie pęcherzyka do pełnionej funkcji....... Zadanie 5. (2 pkt). Schemat pęcherzyków płucnych człowieka oplecionych naczyniami krwionośnymi. Ustal, w którym z naczyń krwionośnych uwzględnionych na schemacie płynie krew bardziej natlenowana. Odpowiedź krótko uzasadnij. Zadanie 6. (2 pkt). Wpływ wysiłku fizycznego na pracę układu oddechowego można zaobserwować podczas lekcji wychowania fizycznego, kiedy uczniowie biegną na 60 m. Zaplanuj obserwację wpływu wysiłku fizycznego na układ oddechowy, podając parametr, który będzie obserwowany i sposób przeprowadzenia obserwacji.
Zadanie 7. (2 pkt). W gardle krzyżują się dwie drogi: pokarmowa z oddechową. Wejście z gardła do krtani otwiera lub zamyka ruchoma chrząstka tzw. nagłośnia. Wyjaśnij związek przestrogi: Nie rozmawiaj przy jedzeniu! z funkcją nagłośni. Zadanie 8. (2 pkt.) Poniższe schematy przedstawiają mechanizm wentylacji płuc ze szczególnym uwzględnieniem roli przepony. Ustal, który z rysunków (A czy B) przedstawia wdech. Swój wybór uzasadnij jednym argumentem. Zadanie 12. (2 pkt.) Podaj nazwę związku chemicznego, którego budowę przedstawia schemat. Zaznacz strzałką i podpisz miejsce, w którym gromadzona jest energia w tym związku.......................................... Zadanie 13. (1 pkt.). W tabeli przedstawiono porównanie składu chemicznego dwóch rodzajów powietrza (wdychanego i wydychanego). Powietrze I Powietrze II Tlen ok. 21% ok. 16% Azot ok. 78% ok. 78% Argon i inne gazy ok. 1% ok. 1% Dwutlenek węgla ok. 0,03% ok. 4% Zadanie 9. (2 pkt.) Schemat przedstawia budowę mitochondrium. Wskaż na nim strzałką i podaj nazwę struktury, w której zachodzi cykl Krebsa.... Zadanie 10. (1 pkt.) Podaj nazwę etapu oddychania komórkowego, który może przebiegać zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych. Określ miejsce jego zachodzenia w komórce. Na podstawie analizy powyższych danych ustal i podaj wraz z uzasadnieniem, który z rodzajów powietrza (I czy II) jest wdychany przez człowieka. Zadanie 14. (1 pkt.). Jaką budowę mają płuca człowieka? Zadanie 15. (2 pkt). Uczeń ma do dyspozycji: zlewkę szklaną, wodę wapienną [roztwór Ca(OH)2], rurkę szklaną. Podaj kolejność czynności ucznia, który na lekcji biologii sprawdzi, że w powietrzu wydychanym znajduje się CO2.
Zadanie 16. (3 pkt). Schemat ilustruje procesy zachodzące w erytrocytach. a) Określ, gdzie w organizmie zachodzi proces I, a gdzie proces II. b) Wyjaśnij, co oznacza, że oksyhemoglobina jest utlenowaną hemoglobiną. Zadanie 17. (1 pkt). Człowiek silnie reaguje na zmiany stężenia dwutlenku węgla we krwi jednego z czynników zaburzających równowagę wewnętrzną organizmu. Uzupełnij poniższy tekst, wpisując w odpowiedniej formie określenia wybrane spośród wymienionych. hamowanie, pobudzenie, podwyższenie, rdzeń kręgowy, rdzeń przedłużony, obniżenie Zadanie 20. (3 pkt). Na schemacie przedstawiono budowę układu oddechowego człowieka. Wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi prowadzi do... ph krwi, co powoduje. ośrodka oddechowego zlokalizowanego w.... W efekcie zwiększa się częstotliwość i głębokość oddechów. Zadanie 18. (2 pkt). W jamie nosowej wyróżnia się okolicę węchową, dzięki której odczuwane są zapachy i okolicę oddechową, w której wdychane powietrze zostaje oczyszczone, ogrzane i nawilżone. Podaj dwie cechy budowy jamy nosowej umożliwiające jej pełnienie dwóch z wyżej wymienionych funkcji. Zadanie 19. (1 pkt). Na uproszczonym wykresie przedstawiono zmiany objętości powietrza w płucach. Na podstawie analizy wykresu przyporządkuj każdej ze strzałek od 1 do 3 odpowiedni opis: A jest to objętość powietrza wymieniana w płucach podczas głębokiego wdechu i wydechu. B jest to objętość powietrza wymieniana w płucach podczas spokojnego wdechu i wydechu. C jest to objętość powietrza, którą można usunąć z płuc po zakończeniu spokojnego wdechu. D jest to część powietrza, której nie da się usunąć z płuc nawet przy maksymalnym wdechu i wydechu. 1..., 2..., 3... a) Wpisz (obok liter od A do D), nazwy zaznaczonych na rysunku elementów budowy układu oddechowego. b) Podaj nazwę procesu zachodzącego w płucach.
Zadanie 21. (1 pkt). Wymiana gazowa w płucach zachodzi na zasadzie dyfuzji. Niezależnie od wysokości nad poziomem morza zawartość tlenu w powietrzu jest taka sama (21%), zmienia się natomiast jego ciśnienie parcjalne. W tabeli przedstawiono wartości ciśnienia parcjalnego tlenu w naczyniach włosowatych płuc oraz w powietrzu atmosferycznym na różnych wysokościach n.p.m. Na podstawie powyższych informacji wyjaśnij, uwzględniając mechanizm wymiany gazowej, dlaczego aby przebywać na wysokości 8 tys. m n.p.m., powinno się używać butli z tlenem.