ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE

Transkrypt

1 ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE Klasa7 podstawowa (Proponowany poniżej podział obowiązującego uczniów materiału może być modyfikowany) IX************************************************ Dział I : BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU 1. Źródła wiedzy biologicznej 2. Komórkowa budowa organizmów 3. Tkanki zwierzęce 4. Hierarchiczna budowa organizmu człowieka 5. Organizm człowieka jako zintegrowana całość a. Porównaj obserwacje i doświadczenie jako źródła informacji biologicznej. b. Omów metodę naukową uzyskiwania informacji. c. Omów rolę zwierząt laboratoryjnych w pracach naukowców. Czy można z tego zrezygnować? d. Porówna budowę komórek roślinnych, zwierzęcych, grzybowych i bakteryjnych. e. Jak jest zbudowany i jak działa mikroskop świetlny? f. Co to znaczy, że mamy hierarchiczną budowę organizmu? g. Przedstaw podział tkanek występujących w organizmie człowieka i omów 3 z nich. Dział II : SKÓRA powłoka organizmu 1.Budowa i funkcje skóry 2. Choroby skóry oraz zasady ich profilaktyki. a. Wymień funkcje skóry wyjaśnij, które elementy jej budowy umożliwiają pełnienie tych funkcji. b. Opisz 3 wybrane choroby skóry i wyjaśnij jak im można zapobiegać? X****************************************************** Dział III : UKŁAD RUCHU 1. Budowa i funkcje szkieletu 2. Związek budowy kości z pełnioną funkcja.

2 3. Stawy i inne połączenia kości. 4. Mięśnie ich rola i współdziałanie w układzie ruchu. 5. Aktywność fizyczna a zdrowie człowieka. a. Wyjaśnij, jaki znaczenie w funkcjonowaniu szkieletu ma tkanka chrzęstna? b. Wskaż zależności pomiędzy rodzajami połączeń kości a funkcją tych połączeń. c. Jakie mięśnie nazywamy antagonistycznymi i jakie jest ich znaczenie w aparacie ruchu. d. Opisz 3 wybrane przypadki wzmacniania organizmu przez aktywność fizyczną. XI*************************************************** Dział IV : UKŁAD POKARMOWY I ODŻYWIANIE SIĘ 1. Budowa i funkcje układu pokarmowego 2. Składniki odżywcze, ich rola i źródła. 3. Witaminy i składniki mineralne. 4. Trawienie pokarmów. 5. Potrzeby pokarmowe ludzi. 6. Zasady prawidłowego żywienia. 7. Skutki nieprawidłowego odżywiania się. 8. Choroby układu pokarmowego oraz zasady ich profilaktyki. a. Czym jest trawienie i dlaczego jest niezbędnym elementem odżywiania? Czy można odżywiać się bez trawienia pokarmów? b. Wymień podstawowe duże grupy składników odżywczych, podaj ich źródła i znaczenie. c. Wyjaśnij, dlaczego sałatki z surowych jarzyn powinny zawierać także tłuszcz? d. Czym jest dieta i od czego zależy zdrowa dieta? e. Wymień 3 choroby układu pokarmowego, wskaż ich przyczyny i sposoby zapobiegania. Dział V : UKŁAD KRĄŻENIA. UKŁAD ODPORNOŚCIOWY. 1. Krew i jej funkcje. 2. Budowa i funkcje układu krwionośnego. 3. Serce i jego praca. 4. Wpływ aktywności fizycznej na układ krążenia 5. Higiena układu krwionośnego. XII********************************************************** 6. Budowa układu odpornościowego układ limfatyczny.

3 7. Odporność organizmu. 8. Zastosowanie wiedzy o odporności. 9. Zaburzenia funkcjonowania odporności. a. Omów skład krwi. Wyjaśnij, dlaczego analiza krwi jest jednym z podstawowych badań? b. Scharakteryzuj budowę i funkcję naczyń krwionośnych. c. Opisz budowę i pracę serca. Co to jest EKG i do czego służy? d. Wyjaśni, czy wysiłek fizyczny jest zdrowy dla układu krwionośnego? e. Jakie znaczenie dla odporności organizmu ma jego zdolność do rozpoznawania obcych antygenów? f. Czym różni się odporność wrodzona organizmu od odporności nabytej? g. Opisz 3 praktyczne zastosowania wiedzy o odporności organizmu. I**************************************************** Dział VI : UKŁAD ODDECHOWY. 1. Budowa i funkcje układu oddechowego. 2. Wymiana gazowa w płucach i tkankach. 3. Choroby i higiena układu oddechowego. a. Opisz budowę układu oddechowego. Wyjaśnij, dlaczego należy wdychać powietrze przez nos? b. Opisz mechanizm wdechu i wydechu. Jakie elementy naszego organizmu biorą w nich udział? c. Wyjaśnij różnicę pomiędzy oddychaniem komórkowym a wymiana gazową. Te pojęcia są często NIESŁUSZNIE używane jako synonimy. II******************************************************************* DZIAŁ VII : UKŁAD WYDALNICZY 1. Budowa i funkcje układu wydalniczego. 2. Choroby układu wydalniczego oraz zasady ich profilaktyki. d. Wyjaśnij, na czym polega funkcja wydalnicza organizmu i jakie układy biorą w niej udział e. Opisz budowę i funkcjonowanie nerki. f. Wymień 2 choroby układu wydalniczego i sposoby profilaktyki. Dział VIII : UKŁAD NERWOWY. 1. Budowa i funkcje układu nerwowego.

4 2. Czynności ośrodkowego układu nerwowego. 3. Odruchy bezwarunkowe i warunkowe. 4. Higiena układu nerwowego. Radzenie sobie ze stresem. a. Opisz budowę neuronu i przewodzenie impulsu. b. Wyjaśnij, w jaki sposób chroniony jest centralny układ nerwowy. c. Porównaj odruchy warunkowe i bezwarunkowe wyjaśnij, jakie jest ich znaczenie? d. Omów znaczenie stresu w naszym życiu i sposoby radzenia sobie ze stresem w trudnych sytuacjach. III************************************************* DZIAŁ IX : UKŁAD DOKREWNY 1. Budowa i funkcje układu dokrewnego. 2. Hormony i ich działanie. 3. Hormony antagonistyczne. 4. Zaburzenia działania układu hormonalnego. a. Wyjaśnij rolę układu dokrewnego w organizmie człowieka. b. Opisz działanie hormonów antagonistycznych insuliny i glukagonu. c. Przedstaw 3 konsekwencje zaburzeń działania układu hormonalnego. IV******************************************************** Dział X : NARZĄDY ZMYSŁÓW 1. Budowa i funkcja oka. 2. Ucho narząd zmysłu słuchu i równowagi. 3. Inne zmysły i ich znaczenie. a. Omów wędrówkę promienia światła wewnątrz gałki ocznej. b. Przedstaw budowę ucha. c. Wyjaśnij dlaczego głośna muzyka uszkadza słuch. d. Wymień inne zmysły człowieka i omów ich rolę. IV********************************************* Dział XI : UKŁAD ROZRODCZY. ROZMNAZANIE SIĘ I ROZWÓJ. 1. Budowa i funkcje męskiego układu rozrodczego. 2. Budowa i funkcje żeńskiego układu rozrodczego. 3. Cykl miesiączkowy kobiety. Zapłodnienie. 4. Rozwój zarodkowy i płodowy. 5. Rozwój człowieka i potrzeby z nim związane.

5 6. Choroby przenoszone drogą płciową oraz zasady ich profilaktyki. a. Porównaj budowę układu rozrodczego męskiego i żeńskiego. b. Opisz i wyjaśnij znaczenie kolejnych faz cyklu miesiączkowego kobiety. c. Krótko przedstaw historię życia od poczęcia do narodzin. d. Omów krótko rozwój człowieka i specyficzne potrzeby związane z kolejnymi jego etapami. VI************************************************* Dział XII : HOMEOSTAZA. ZDROWIE I CHOROBY. 1. Współdziałanie układów narządów. 2. Choroby jako efekt zaburzenia homeostazy. 3. Drogi szerzenia się i profilaktyka chorób zakaźnych. 4. Choroby nowotworowe. 5. Substancje psychoaktywne w życiu człowieka. a. Wyjaśni krótko, dlaczego stan równowagi organizmu jest tak ważny? b. Omów problem homeostazy na przykładach regulacji temperatury i ilości wody w organizmie. Czym jest sprzężenie zwrotne? c. Wyjaśnij pojęcie zdrowie i omów jego składowe: zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne. d. Omów przebieg choroby zakaźnej na wybranym przykładzie. e. Czym są choroby niezakaźne i jakie jest ich znaczenie społeczne. f. Omów znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce i leczeniu. 30 PYTAŃ EGZAMINACYJNYCH; KL.7 SP 1.Organizm człowieka jest strukturą zintegrowaną na wielu poziomach. Opisz jego budowę od poziomu komórki do poziomu całego organizmu. Podaj po 2 przykłady dla każdego poziomu. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla pracy organizmu ma homeostaza. 2. Opisz budowę i funkcje skóry jako elementu łączącego organizm ze środowiskiem. Jak należy dbać o skórę i jakie mogą być konsekwencje braku profilaktyki. 3. Opisz budowę szkieletu człowieka uwzględniając obecność tkanki kostnej i tkanki chrzęstnej jaka jest ich rola? W jaki sposób łączą się ze sobą elementy szkieletu. Wyjaśnij znaczenie szkieletu dla całego organizmu.

6 4. Układ mięśniowy jest połączony z układem kostnym razem tworzą układ ruchu. Jakie jest znaczenie każdego z tych elementów? Jakie inne funkcje pełnią mięśnie w organizmie człowieka? Czym różnią się od siebie tkanki mięśniowe? 5. Opisz wpływ aktywności fizycznej na różne aspekty zdrowia człowieka. Kiedy sport zaczyna być szkodliwy? A kiedy jest niezbędny? Kiedy aktywność fizyczna jest formą terapii? 6. Opisz budowę układu pokarmowego i wyjaśnij jaką funkcję pełnią poszczególne jego odcinki. Na czym polega proces trawienia i dlaczego jest niezbędny? 7. Co oznacza słowo dieta? Jakie składniki powinny wchodzić w skład zbilansowanej diety? Czym są diety eliminacyjne i jakie dają efekty? Dlaczego sałatki podaje się ze śmietaną lub oliwą? 8. Czemu służy obliczanie indeksu BMI? Jakie są najczęstsze konsekwencje niewłaściwego odżywiania się? Omów na 3 przykładach choroby układu pokarmowego i możliwości profilaktyki. 9. Krew jest tzw. tkanką płynną. Omów jej skład i znaczenie poszczególnych elementów. Jakie są i jakie mają znaczenie grupy krwi? Czym jest autotransfuzja i dlaczego się ją stosuje? 10. Co jest głównym motorem ruchu krwi w organizmie? Opisz budowę i znaczenie 3 typów naczyń krwionośnych? Czym jest mały krwioobieg a czym duży? Dlaczego żyły maja zastawki a tętnice nie? 11. Opisz budowę serca i jego pracę. Czym są naczynia wieńcowe? Wyjaśnij, czym jest automatyzm serca i jakie to ma znaczenie. Co rejestruje EKG i jakie informacje możemy tą drogą uzyskać? 12. Na czym polega higiena układu krwionośnego? Jakie konsekwencje niesie ze sobą nieprzestrzeganie jej zasad? Wyjaśnij czym różni się zwykła anemia od białaczki? Dlaczego podstawowe badanie krwi jest jednym z najczęściej zalecanych badań? 13. Jakie elementy wchodzą w skład układu limfatycznego? Jakie jest jego znaczenie? Co to znaczy, że układ krwionośny jest zamknięty a układ limfatyczny otwarty? 14. Czym jest odporność organizmu? Jakie mogą być formy odporności? W jaki sposób możemy kształtować odporność organizmu? Dlaczego warto się szczepić? Wyjaśnij różnicę między szczepionką a surowicą. 15. Czym jest zgodność tkankowa organizmów? Kiedy informacja o niej jest niezbędna? Czym jest konflikt serologiczny? Kiedy i jak można mu zapobiegać? Problemy z odpornością alergie, HIV. 16. Wyjaśnij różnicę między wymiana gazową a oddychaniem komórkowym. Jak jest zbudowany układ oddechowy i w jaki sposób następuję wdech i wydech? Dlaczego powietrze należy wciągać przez nos? Dlaczego mówienie z pełną buzią może być niebezpieczne? 17. Opisz wymianę gazową w płucach i tkankach. Jaki jeszcze układ bierze udział w tym procesie? Jaki jego składnik odpowiada za transport tlenu? Jakie czynniki wpływają na stan i funkcjonowanie układu oddechowego? Co to jest alarm smogowy? Wymień i omów 3 dowolnie wybrane choroby układu oddechowego. 18. Jaka jest podstawowa funkcja układu wydalniczego? Wymień elementy tego układu i określ ich rolę? Wyjaśnij, dlaczego badanie moczu zaliczmy do podstawowych badań analitycznych? Jakie informacje możemy tą droga uzyskać? Jak należy dbać o układ moczowy i jakie mogą być konsekwencje zaniechania profilaktyki? 19. Omów budowę i pracę komórki nerwowej oraz nerwu. Wskaż różnicę. W jaki sposób są przekazywane informacje w układzie nerwowym? Z jakich części jest składa się układ nerwowy? 20. Budowa i funkcje mózgu, budowa i funkcje rdzenia kręgowego. W jaki sposób mózg i rdzeń są chronione? Co to są odruchy warunkowe i bezwarunkowe jaka jest ich rola? 21. Co to jest stres i jakie jest jego znaczenie w życiu człowieka? Podaj przykłady. Omów podstawowe zasady higieny układu nerwowego. W jaki sposób możemy zwiększyć efektywność uczenia się?

7 22. Omów budowę oka i ucha oraz zasady ich działania. Wymień inne zmysły, którymi posługuje się człowiek. Jakie jest znaczenie sprawnych narządów zmysłów? 23. Czym są hormony, jaką rolę pełnią w organizmie człowieka? Omów antagonizm działania insuliny i glukagonu. Jakie problemy zdrowotne mogą wynikać z zaburzeń hormonalnych. Wymień i omów 3 wybrane choroby. 24. Omów budowę i funkcje męskiego układu rozrodczego. Jakie męskie cechy płciowe pojawiają się w okresie dojrzewania u chłopców? 25. Omów budowę i funkcje żeńskiego układu rozrodczego. Jakie żeńskie cechy płciowe pojawiają się w okresie dojrzewania u dziewcząt? 26. Jak przebiega cykl miesiączkowy kobiety? Czy przebiega on tak samo u wszystkich kobiet? Gdzie i kiedy są wytwarzane komórki jajowe? W jakiej części cyklu może dojść do zapłodnienia i jak ono przebiega? Jak reaguje organizm kobiety gdy nie dojdzie do ciąży? 27. Rozwój zarodkowy i płodowy omów etapy życia człowieka przed urodzeniem. Jaka jest rola błon płodowych i łożyska? 28. Rozwój człowieka i różne potrzeby z nim związane. 29. Choroby przenoszone drogą płciową oraz zasady ich profilaktyki. Omów na 3 wybranych przykładach. 30. Co to znaczy, że choroby można traktować jako efekt zaburzenia homeostazy? Czy wszyscy ludzie przebywający razem - razem też chorują? Dlaczego? Kiedy my najczęściej chorujemy?