ZIEMNIAK Znaczenie gospodarcze ziemniaka wynika z ważnej roli, jaką jego uprawa odgrywa w płodozmianie zwłaszcza na słabych glebach lekkich, jakich Polska posiada ponad 65 %, gdzie nie udają się pszenica czy buraki cukrowe. Uprawa jego wpływa na żyzność gleby, oczyszczenie jej z chwastów, jak również zwiększa plonowanie roślin następczych. Obserwowany spadek jego udziału w strukturze zasiewów w Polsce jest zjawiskiem niepokojącym, zwłaszcza przy coraz częściej występującej monokulturze roślin zbożowych. Stan ten wynikający z bieżących korzyści materialnych rolników prowadzi do zanieczyszczenia gleby środkami chemicznymi oraz jej stopniowej degradacji i wyjałowienia. Ziemniak jest wartościowym, niskokalorycznym, a więc nietuczącym pokarmem, zawierającym pełnowartościowe białko i dostarczającym organizmowi znacznych ilości witaminy C, potasu i jodu. Ziemniak może być spożywany w postaci naturalnej lub w formie szeregu produktów spożywczych, zwłaszcza smażonych i suszy. Stanowi on surowiec do otrzymywania wysokiej jakości skrobi, stosowanej w różnej postaci we wszystkich dziedzinach gospodarki. Używany jest do produkcji alkoholu etylowego oraz posiada znaczną wartość paszową. Należy mieć nadzieję, że stworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju produkcji sadzeniaków wysokiej jakości oraz produkcji bioetanolu z ziemniaka umożliwi wzrost jego uprawy w Polsce. Opracowanie niniejsze zawiera wyniki doświadczeń, z odmianami zarejestrowanymi, w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego przeprowadzonych w 2013 roku w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Krzyżewie i Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Marianowie. Odmiany badano w czterech oddzielnych grupach wczesności: bardzo wczesne, wczesne, średniowczesne, średniopóźne i późne oraz po raz kolejny odmiany skrobiowe. Zgodnie z metodyką badań wszystkie doświadczenia były chronione chemicznie przed zarazą ziemniaka i stonką ziemniaczaną. Zbiór doświadczeń w grupie bardzo wczesnych przeprowadzono w dwóch terminach: I termin 40 dni od wschodów, II termin po zakończeniu wegetacji, w pozostałych grupach zbiór następował po zakończeniu wegetacji. Plon handlowy z wyjątkiem ziemniaków bardzo wczesnych to bulwy o średnicy powyżej 35 mm. Dla wszystkich analizowanych doświadczeń wzorzec stanowiła średnia wszystkich odmian badanych w danej grupie wczesności.
Tabela 63. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2013 r. Wyszczególnienie Kompleks glebowy 5 4 Klasa bonitacyjna gleby IV b IV a ph gleby 6,4 6,0 Zasobność gleby mg/100 g P 2 0 5 K 2 0 Mg 16,5 14,1 9,2 13,6 10,8 5,8 Przedplon Gryka Pszenica ozima Data sadzenia b. wczesne 30.04 - Data sadzenia wczesne 30.04 - Data sadzenia średniowczesne 30.04 06.05 Data sadzenia śr. późne i późne 30.04 06.05 Data sadzenia skrobiowe 30.04 06.05 Data zbioru b. wczesne II termin kopania 14.08 - Data zbioru wczesne 07.09 - Data zbioru średniowczesne 03.10 28.09 Data zbioru śr. późne i późne 03.10 02.10 Data zbioru skrobiowe 04.10 02.10 N kg/ha 100 90 P 2 0 5 kg/ha 100 80 K 2 0 kg/ha 150 120 Insektycydy Apacz 50 WG 2 x 40 g. Herbicydy dawka Afalon Dysp. 450 SC 1,5 l. Apacz 50 WG 40 g. Sumi Alpha 050 EC 0,5 l. Fungicydy Ridomil Gold 68 WG 2x2 kg. Pyton Consento 450 SC 2 l. Revus 250 SC 0,6 l. Altima 500 SC 0,4 l. Ridomil Gold 68 WG 2 x 2 kg. Revus 250 SC 0,6 l. Pyton 450 SC 1,5 l.
Zawartość skrobi Tabela 64. Plon ziemniaków bardzo wczesnych w 2013 r. (dt. z ha). I termin zbioru II termin zbioru Plon ogólny Plon handlowy Plon ogólny Plon handlowy Wzorzec dt z ha 163 x 155 x 375 x 358 x 12,4 1 Arielle 196 120 190 123 376 100 367 102 14,1 2 Denar 105 64 97 63 320 85 304 85 10,9 3 Impala 134 82 127 82 415 111 389 109 11,9 4 Justa 136 83 128 83 334 89 324 90 12,9 5 Lord 179 110 168 109 433 115 423 118 12,3 6 Miłek 217 133 206 133 371 99 356 99 14,0 7 Viviana 176 108 168 109 377 100 345 96 12,6 8 Agata 166 102 154 100 348 93 338 94 10,1 9 Riviera 228 140 222 143 357 95 347 97 10,6 10 Irys 207 127 180 116 351 94 338 94 14,2 Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich odmian.
Odchylenie od wzorca Odchylenie od wzorca Plon skrobi dt z ha Zawartość skrobi % Tabela 65. Plon ziemniaków wczesnych w 2013 r. (dt. z ha). Plon ogólny Plon handlowy Wzorzec dt z ha 412 x x 406 x x 57,9 14,1 1 Altesse 471 59,0 114 467 60,9 115 67,8 14,4 2 Bellarosa 392-19,3 95 384-22,8 94 56,9 14,5 3 Cyprian 387-24,4 94 380-26,6 93 51,9 13,4 4 Gwiazda 450 38,7 109 448 41,2 110 60,8 13,5 5 Michalina 385-26,4 94 381-25,5 94 51,2 13,3 6 Oman 402-9,8 98 393-13,0 97 60,3 15,0 7 Owacja 427 15,8 104 424 17,2 104 63,7 14,9 8 Vineta 378-33,6 92 375-31,4 92 50,7 13,4 Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich odmian.
Tabela 66. Plon ziemniaków średniowczesnych w 2013 r. (dt. z ha). Plon ogólny Plon handlowy Wzorzec dt z ha 461 423 442 x 450 404 427 x 1 Ametyst 690 646 668 151 659 622 641 150 2 Bogatka 329 410 369 84 322 389 355 83 3 Cekin 428 399 413 93 422 394 408 96 4 Finezja 495 450 472 107 465 424 445 104 5 Folva 396 417 406 92 388 399 394 92 6 Gawin 470 429 449 102 453 408 430 101 7 Igor 516 431 473 107 498 414 456 107 8 Jurata 451 375 413 93 448 357 402 94 9 Jurek 504 416 460 104 496 403 449 105 10 Legenda 424 333 378 86 417 312 365 85 11 Malaga 479 371 425 96 476 349 412 97 12 Oberon 376 383 380 86 371 357 364 85 13 Sagitta 523 369 446 101 504 349 427 100 14 Satina 430 467 448 101 421 456 439 103 15 Stasia 505 394 449 102 488 369 429 100 16 Tajfun 513 528 521 118 510 497 503 118 17 Tetyda 575 369 472 107 554 362 458 107 18 Gala 347 328 74 344 321 75 19 Inara 440 420 95 429 406 95 20 Wega 383 364 82 379 356 83 21 Wendy 407 388 88 394 371 87 22 Irga 384 365 83 374 351 82 23 Bursztyn 546 526 119 529 506 119
Tabela 67. Zawartość i plon skrobi ziemniaków średniowczesnych (% i dt. z ha). Plon skrobi Zawartość skrobi Wzorzec 64,5 67,7 66,1 x 13,9 16,0 14,9 x 1 Ametyst 100 107 104 157 14,5 16,6 15,6 104 2 Bogatka 37 54 45 69 11,3 13,2 12,3 82 3 Cekin 67 68 68 103 15,7 17,2 16,5 110 4 Finezja 79 74 76 115 15,9 16,4 16,2 108 5 Folva 56 69 63 95 14,2 16,6 15,4 103 6 Gawin 76 82 79 120 16,2 19,2 17,7 118 7 Igor 62 60 61 92 11,9 14,0 13,0 87 8 Jurata 63 63 63 95 13,9 16,8 15,4 103 9 Jurek 63 57 60 91 12,5 13,8 13,2 88 10 Legenda 68 63 66 100 16,1 19,2 17,7 118 11 Malaga 59 57 58 88 12,4 15,4 13,9 93 12 Oberon 50 60 55 83 13,2 15,8 14,5 97 13 Sagitta 78 61 69 105 14,9 16,4 15,7 105 14 Satina 60 70 65 98 13,9 15,0 14,5 97 15 Stasia 75 65 70 106 14,9 16,4 15,7 105 16 Tajfun 83 88 86 130 16,2 16,7 16,5 110 17 Tetyda 84 51 68 102 14,6 13,8 14,2 95 18 Gala 40 41 62 11,4 12,5 84 19 Inara 57 59 89 13,0 14,1 94 20 Wega 47 48 73 12,2 13,3 89 21 Wendy 46 48 72 11,3 12,4 83 22 Irga 49 50 76 12,7 13,8 92 23 Bursztyn 86 87 132 15,7 16,8 112
% skrobi Plon skrobi Plon handlowy Plon ogólny Tabela 68. Plon ziemniaków późnych jadalnych w 2013 r. (dt. z ha). Wzorzec dt z ha 448 446 447 x 1 Gustaw 441 363 402 90 2 Jelly 436 493 465 104 3 Mondeo 466 483 474 106 Wzorzec dt z ha 443 435 439 x 1 Gustaw 430 342 386 88 2 Jelly 434 486 460 105 3 Mondeo 464 476 470 107 Wzorzec dt z ha 68,0 70,6 69,3 x 1 Gustaw 71 61 66 95 2 Jelly 62 77 70 101 3 Mondeo 71 73 72 104 Wzorzec % 15,2 15,9 15,6 x 1 Gustaw 16,2 16,8 16,5 106,0 2 Jelly 14,3 15,7 15,0 96,4 3 Mondeo 15,2 15,2 15,2 97,6
Plon handlowy Plon ogólny 2011 2012 2011 2013 Tabela 69. Plon ziemniaków skrobiowych w 2013 r. (dt. z ha). 2012 Wzorzec dt z ha 384 433 409 x 502 424 445 1 Glada 331 386 358 88 398 402 386 2 Harpun 353 351 352 86 3 Pasat 331 428 379 93 545 365 430 4 Zuzanna 415 338 376 92 491 395 421 5 Dawid 362 386 95 6 Eurostarch 454 478 117 7 Eurobravo 468 492 120 8 Jubilat 357 381 93 451 372 401 9 Kaszub 317 341 84 10 Hinga 361 466 414 101 516 483 471 11 Inwestor 356 483 419 103 461 414 431 12 Kuras 459 507 483 118 636 565 561 13 Pasja Pomorska 374 440 407 100 14 Pokusa 473 497 485 119 612 556 551 15 Bosman 357 381 93 436 369 395 16 Gandawa 384 408 100 Wzorzec dt z ha 371 406 389 x 482 403 425 1 Glada 317 353 335 86 376 384 365 2 Harpun 339 336 337 87 3 Pasat 324 395 359 92 523 348 410 4 Zuzanna 400 330 365 94 471 381 406 5 Dawid 345 363 93 6 Eurostarch 444 462 119 7 Eurobravo 466 484 124 8 Jubilat 345 362 93 433 362 386 9 Kaszub 307 324 83 10 Hinga 351 445 398 102 501 457 452 11 Inwestor 340 452 396 102 434 384 405 12 Kuras 427 497 462 119 611 548 540 13 Pasja Pomorska 356 417 386 99 14 Pokusa 453 432 442 114 584 531 519 15 Bosman 355 372 96 429 362 388 16 Gandawa 367 385 99
Zawartość skrobi (%) Plon skrobi (dt. z ha) 2011 2012 2011 2013 Tabela 70. Plon i zawartość skrobi ziemniaków skrobiowych w 2013 r. (dt z ha i %) 2013 Wzorzec dt z ha 77 88 83 x 99 84 89 1 Glada 63 80 71 86 78 77 75 2 Harpun 72 72 72 87 3 Pasat 60 83 72 87 96 66 78 4 Zuzanna 79 68 73 89 87 77 79 5 Dawid 77 82 100 6 Eurostarch 93 99 120 7 Eurobravo 91 97 117 8 Jubilat 78 84 102 83 74 80 9 Kaszub 66 71 87 10 Hinga 79 100 89 108 115 105 103 11 Inwestor 78 99 89 107 94 83 89 12 Kuras 94 111 102 124 125 114 114 13 Pasja Pomorska 80 84 82 99 14 Pokusa 82 96 89 108 105 110 101 15 Bosman 69 74 90 85 70 76 16 Gandawa 73 78 94 Wzorzec % 20,1 20,3 20,2 x 19,7 19,6 19,8 1 Glada 19,0 20,7 19,0 98 19,8 19,2 19,7 2 Harpun 20,4 20,6 20,4 101 3 Pasat 18,2 19,4 18,2 93 17,7 18,1 18,0 4 Zuzanna 19,1 20,0 19,1 97 17,9 19,6 18,9 5 Dawid 21,2 21,2 105 6 Eurostarch 20,6 20,6 102 7 Eurobravo 19,5 19,5 97 8 Jubilat 22,0 22,0 109 18,5 20,0 20,2 9 Kaszub 20,8 20,8 103 10 Hinga 21,9 21,4 21,9 107 22,1 21,6 21,9 11 Inwestor 21,9 20,6 21,9 105 20,3 20,1 20,8 12 Kuras 20,4 21,8 20,4 104 19,8 20,3 20,2 13 Pasja Pomorska 21,3 19,1 21,3 100 14 Pokusa 17,3 19,3 17,3 91 17,2 19,8 18,1 15 Bosman 19,2 19,2 96 19,6 19,1 19,3 16 Gandawa 18,9 18,9 94