Charakter psa dla bystrzaków

Charakter psa dla bystrzaków Autor: Stanley, PhD Coren, Sarah Hodgson T³umaczenie: Olga Kwiecieñ-Maniewska ISBN: 978-83-246-2056-2 Tytu³ orygina³u: Understanding Your Dog For Dummies (For Dummies (Pets)) Format: 180x235, stron: 288 Sekrety psiej psychiki Zastanawiasz siê, jak wygl¹da œwiat widziany oczami Twojego psa? Chcesz wiedzieæ, co sprawia, e czasami jest przygnêbiony, a innym razem bez wyraÿnej przyczyny zaczyna szaleæ jak pijany zaj¹c? Masz ochotê poznaæ osobowoœæ swojego psa i nauczyæ siê porozumiewaæ z nim w jego jêzyku? Zapraszamy Ciê zatem na fascynuj¹c¹ wycieczkê w g³¹b psiego umys³u. Autorzy ksi¹ ki psycholog i trenerka psów pomog¹ Ci zrozumieæ emocjonalne potrzeby szczeniaka i wskazaæ najlepsze sposoby wychowania oraz kszta³towania charakteru Twojego pupila. Doradz¹ równie, jak opiekowaæ siê starzej¹cym siê psem, zmagaj¹cym siê z problemem zniedo³ê nienia. Przedstawi¹ pozytywne techniki szkolenia Twojego czworono nego przyjaciela, dostosowane do jego wieku. Znajdziesz tu tak e niezawodne sposoby postêpowania z psami o ró nej osobowoœci i temperamencie, prowadzenia zwierz¹t lêkliwych oraz agresywnych. Interpretacja cech charakterystycznych i przewidywanie zachowania na podstawie rasy. Jak psy rozumiej¹ ludzki jêzyk oraz interpretacja intonacji i sygna³ów wokalnych. Techniki motywacyjne umo liwiaj¹ce modyfikowanie zachowania. Rozwi¹zywanie problemów z zachowaniem oraz nauka czystoœci. Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 najpopularniejszych nieporozumieñ, 10 sposobów, by zostaæ przywódc¹ dla swojego psa oraz 10 sposobów na ciche porozumienie.

Spis treci O autorach...13 Podzikowania od autorów...15 Wstp...17 O ksice... 18 Konwencje zastosowane w ksice... 18 Czego nie czyta... 18 Naiwne zaoenia... 19 Jak podzielona jest ksika...19 Cz I: Fascynujcy wiat psów... 19 Cz II: Wyjtkowa osobowo Twojego psa... 19 Cz III: Psie wystpki... 20 Cz IV: Psy nie zachowuj si le, czyli o bdnych wyobraeniach i dobrych rozwizaniach... 20 Cz V: Dekalogi... 20 Ikony wykorzystane w ksice... 20 Co dalej... 21 Cz I: Fascynujcy wiat psów...23 Rozdzia 1: Pies na cae ycie: podstawy psiej psychologii...25 Czy Twój pies jest owc w wilczej skórze?... 25 Ludzie i psy: równolega ewolucja... 26 Osobowo... 26 Nadmiar bodców... 27 Wpyw wieku... 27 Wpyw na uczenie si psa... 28 Psy nie s niegrzeczne... 29 Dlaczego psy musz si wyadowa?... 30 Analiza codziennych frustracji... 30 Gdy rzeczywisto ksa: w gb psiej agresji... 31

6 Charakter psa dla bystrzaków Rozdzia 2: Zrozumie psa...33 Jak pies sta si psem?... 33 Pocztki... 34 Pierwszy krok ze strony wilków... 35 Drugi krok ze strony ludzi... 36 Wieczny szczeniak... 37 Cechy zachowania s we krwi... 40 Jak wyleczy psa o zbyt silnym instynkcie pogoni?... 41 ycie seksualne psów... 43 Prawda o kastracji i sterylizacji... 44 Teraz czy póniej? Najlepszy wiek na przeprowadzenie zabiegu sterylizacji lub kastracji... 45 Rozdzia 3: Porozumiewanie si z psem...47 Z polskiego na psie... 47 Oko w oko... 48 Interpretacja intonacji i sygnaów wokalnych... 51 Dobrze wykorzystaj swoje sowa... 52 Suchaj gosu swojego psa... 52 Czytanie mowy ciaa... 56 Uszy w gór, uszy w dó... 59 Wyraz pyska... 60 Ogon... 61 Rozdzia 4: Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy...65 Jaki pan, taki kram, czyli o podobiestwach i rónicach... 65 Twój pies potrzebuje Twojej mioci... 66 Identyfikacja z grup... 67 Wykorzystanie refleksji i pochway, by wpyn na zachowanie psa... 69 Czym hierarchia róni si od demokracji... 69 To jest w ich genach... 70 Objcie askawych rzdów... 72 Ustalenie swojej pozycji... 75 Wzmacnianie dobrego zachowania... 78 Cz II: Wyjtkowa osobowo Twojego psa... 79 Rozdzia 5: Poznanie osobowoci Twojego psa...81 Poznanie osobowoci swojego psa... 81 Test osobowoci dla szczenit... 82 Przygotowanie do testu... 83 Przebieg testu... 85 Ocena dorosego psa... 94 Wyniki testów osobowoci... 95 Interpretacja wyników... 96

Spis treci 7 Rozdzia 6: Interpretacja cech charakterystycznych poszczególnych ras...99 Po co stworzono rasy psów?... 99 Klasyfikacja ras psów... 101 Psy myliwskie (sporting)... 101 Psy gocze... 103 Psy pracujce... 104 Teriery... 105 Miniaturowe psy do towarzystwa... 106 Psy pasterskie... 106 Rasy niemyliwskie... 107 Przewidywanie zachowania psa na podstawie rasy... 107 Inteligencja i zdolno uczenia si... 108 Dominacja i terytorializm... 108 Towarzysko... 109 Reaktywno emocjonalna... 109 Poziom energii... 110 Rozdzia 7: Postrzeganie zmysowe...111 Wzrok, psychologia i przetrwanie... 111 Czy psy widz kolory?... 112 Czy psy widz w nocy?... 113 A co z widzeniem ruchu?... 114 Such... 115 Porównanie zdolnoci suchowych... 115 Rasy, genetyka i guchota... 116 Co wie psi nos?... 118 Urodzony, by wszy... 118 Wyjtkowy nos Twojego psa... 120 Rozdzia 8: Zaspokajanie potrzeb rosncego szczenicia...121 Budowanie wizi na cae ycie... 121 Zaspokojenie potrzeb szczenicia... 122 Pierwsze lekcje... 123 Warunkowanie... 124 Zapobieganie problemom... 126 Agresywne szczeni... 127 Hiperaktywny szczeniak... 127 Niemiay szczeniak... 128 Socjalizacja szczenicia... 128 Tworzenie pozytywnych skojarze... 130 Poznawanie rónych miejsc... 132 Spotykanie nowych ludzi... 134 Dwiki... 134 Wprowadzanie nowych przedmiotów... 135 Spotykanie innych zwierzt... 136

8 Charakter psa dla bystrzaków Rozdzia 9: Gdy pies si starzeje...137 Odkrycie prawdziwego wieku psa... 137 Walka ze starzejcym si ciaem... 139 Pogarszanie si zmysów... 140 Gdy such zawodzi... 141 Gdy pogarsza si wzrok... 144 Starzejcy si umys... 147 Choroba Alzheimera u psów?... 147 Rozwizania dla sabncego umysu... 148 Cz III: Psie wystpki... 151 Rozdzia 10: Techniki motywacyjne umoliwiajce modyfikowanie zachowania...153 Wybór narzdzi i gadetów szkoleniowych... 154 Obroe... 154 Smycze... 156 Radosne szkolenie klikerowe... 158 Targetowanie... 160 Magiczne narzdzia szkoleniowe... 161 Wykorzystanie systemu nagród... 162 Smakoyki i zabawki... 162 Posiki... 164 Dostosowanie nagród do osobowoci psa... 165 Pewny siebie... 165 Lkliwy... 167 Pies po przejciach... 167 Ksztatowanie zachowa... 168 Naprowadzanie jedzeniem... 169 Wykorzystanie punktów nacisku... 169 Modelowanie poprzez dawanie dobrego przykadu... 170 Rozdzia 11: Nauka na co dzie...171 Konsekwencja jest wana... 171 Monitorowanie ludzkiego zachowania... 173 Dzieci i psy... 175 Czego unika?... 178 agodzenie lków psa... 178 Kiedy dyscyplina wywouje lk... 179 Skadniki odpowiedniej korekty... 180 Rozdzia 12: Pozytywne szkolenie i szczliwy pies...183 Ja jestem szefem! Za mn!... 183 Ten, kto idzie przodem, jest przywódc... 184 Proba o pozwolenie... 187 Spotkania i powitania... 187

Spis treci 9 Nauka samokontroli... 187 Zniechcanie werbalne... 188 Nauka warowania... 190 Zosta... 191 Spokój... 192 Poczenie... 193 Nieodzowna komenda Do mnie... 193 Kontrola bez smyczy... 195 Cz IV: Psy nie zachowuj si le, czyli o bdnych wyobraeniach i dobrych rozwizaniach...197 Rozdzia 13: Rozwizywanie problemów z zachowaniem...199 Osobista filozofia a niegrzeczny pies... 199 Nora dla psa... 203 Uciszenie nadmiernego szczekania... 204 Psy szczekajce na ssiadów... 205 Nadmierne szczekanie na podwórku... 206 Inne dokuczliwe szczekanie... 207 Szczekanie w samochodzie... 208 Gryzienie przedmiotów... 208 Pohamowanie skakania... 209 Skakanie podczas powitania... 210 Skakanie na innych ludzi... 211 Nauka czystoci... 212 Toaletowy plan dnia... 213 Gdy zdarzy si wypadek... 214 Rozdzia 14: Zachowania o podou lkowym...217 Twarz strachu... 217 Wykorzystanie umiejtnoci spoecznych do rozwizywania konfliktów... 219 Rozpoznawanie objawów stresu... 220 Syndrom ciekncego psa... 221 Zatrzyma przeciek... 222 Opanowanie lku separacyjnego... 223 Jak to wszystko si zaczyna... 225 Jak rozwiza problemy zwizane z lkiem separacyjnym i izolacj... 226 agodzenie lków i fobii... 228 Zabawi strach... 230 Przepracowa strach... 231

10 Charakter psa dla bystrzaków Rozdzia 15: Zrozumienie i rozwizanie problemów z zachowaniem agresywnym...233 Rozpoznawanie objawów agresji... 233 Odczytywanie mowy ciaa... 234 Ocena skonnoci agresywnych... 236 Rola rasy... 237 Wykluczenie czynników medycznych... 238 Identyfikacja rónych rodzajów agresji... 241 Agresja dominacyjna... 241 Agresja zaborcza... 243 Agresja lkowa... 244 Agresja terytorialna... 245 Agresja owcza... 245 Agresja matczyna... 246 Kontrolowanie agresji... 247 Zapobieganie agresji... 249 Czy kastracja lub sterylizacja moe pomóc?... 250 Cz V: Dekalogi... 253 Rozdzia 16: 10 sposobów na ciche porozumienie...255 Kontakt wzrokowy... 255 Postawa ciaa... 257 Dotyk... 258 Twoje nastawienie... 258 Brak reakcji... 259 Odzwierciedlanie ruchów... 259 Mniej patrz na psa... 260 Sygnay optyczne... 260 Pozycja ciaa... 261 Wykorzystanie smakoyków do nauki komend optycznych... 261 Rozdzia 17: 10 najpopularniejszych nieporozumie...263 Kady pies chce by przywódc stada... 263 Machanie ogonem oznacza, e pies jest zadowolony i przyjacielsko nastawiony... 264 Psy rozumiej, co si do nich mówi... 265 Pies, który si boi, nie ugryzie... 265 Psy wiedz, e zrobiy co zego... 266 Psy czasami bywaj zoliwe... 266 Psy nienawidz kotów... 267 Psy lubi, gdy si je przytula... 267 Twój stres nie ma wpywu na psa... 268 Lizanie przez psa to odpowiednik pocaunków... 268

Spis treci 11 Rozdzia 18: 10 sposobów, by zosta przywódc dla swojego psa...269 Kontroluj zasoby... 269 Naucz psa odpowiednich manier... 269 Wysokie miejsca powinny by zastrzeone dla ludzi... 270 Podkrelaj swoje prawo do przejcia... 270 Wykorzystaj izolacj do kontrolowania niegrzecznego zachowania... 271 Postaraj si zrozumie swojego psa... 272 Organizacja czasu i przestrzeni psa... 273 wicz dotykanie caego ciaa psa... 273 Bd przewidywalny... 274 Podkrelaj pozytywy... 274 Skorowidz...275

Rozdzia 4 Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy W tym rozdziale: Co Twój pies myli przez cay dzie. Ustalenie hierarchii w domu. Zachta do dobrych manier. Uwarunkowanie psa, by bez oporów dzieli si przedmiotami i jedzeniem. T wój pies, niezalenie od jego rozmiaru czy koloru sierci, jest zaprogramowany, by zachowywa si jak no có, jak pies. Nie jest kociakiem, królikiem, wink morsk ani dzieckiem. Jego zachowanie jest typowe dla psów i przewidywalne: chodzi na czterech apach, pi w nocy i potrzebuje ciepych uczu. Te uniwersalne dla psów zachowania mog Ci da przewag w komunikowaniu si z nim i szkoleniu go. Celem tego rozdziau jest pomóc Ci pozna wzorce zachowania psa i jego styl komunikowania si, by móg dostosowa do niego swoje metody uczenia go waciwych zachowa. Dowiesz si, jak mówi po psiemu i patrze na sytuacje z jego punktu widzenia. Ten rozdzia pozwoli Ci si równie upora z sytuacjami z ycia codziennego, poczwszy od nauczenia psa dobrych manier, a skoczywszy na zmniejszeniu nasilenia niewaciwych zachowa, takich jak nadpobudliwo, nadmierna pewno siebie, lk czy impulsywno. Jaki pan, taki kram, czyli o podobiestwach i rónicach Ludzie i psy maj wiele cech wspólnych. Obydwa gatunki okrelaj swoj pozycj w grupie na podstawie interakcji spoecznych, lubi si uczy i poznawa róne rzeczy, a take musz zbada swoje otoczenie, by czu si bezpiecznie i mie poczucie kontroli nad yciem.

66 Cz I: Fascynujcy wiat psów Twój pies pragnie Ci naladowa: jeli idziesz na spacer, pies chce i z Tob. Jeli przygotowujesz jedzenie, to pies te chce w tym uczestniczy. Kiedy kto Was odwiedza, Twój pies potrzebuje formalnego zapoznania z t osob. Jeli Twój pies nie radzi sobie dobrze z takimi sytuacjami, nie popadaj w rozpacz. Mimo e pomidzy ludmi a psami jest wiele podobiestw, istniej midzy nimi równie istotne rónice. Gówn rónic jest to, e dzieci dorastaj, podczas gdy psy przez cae ycie pozostaj do pewnego stopnia szczenitami. Oczywicie pies dojrzewa w cigu pierwszych dwóch lat swojego ycia, jednak nie opuci dobrowolnie Twojego domu ani nie poyczy sobie Twojej karty kredytowej. Z drugiej strony, musisz wiedzie, e wikszo psów pilnuje swoich zabawek i jedzenia i broni ich nawet przed najbardziej ukochanymi czonkami rodziny, chyba e waciciel zada sobie trud nauczenia ich innego zachowania (patrz rozdzia 15.). Pocztkowo moesz odczuwa zo na psa z powodu tego typu zachowa, ale gdy zrozumiesz, w jaki sposób pies myli, bdziesz móg podej bardziej wiadomie do tych problemów, wykonujc z psem odpowiednie wiczenia. Twój pies potrzebuje Twojej mioci Psy lubi by chwalone, potrzebuj zachty i pozytywnych informacji zwrotnych. Zbyt wiele psów mieszka w domach, gdzie negatywne reakcje to ich chleb codzienny, przez co wiele z nich zupenie nie rozumie, czego si od nich oczekuje, i zaczyna si zachowywa gwatownie lub nawet maniakalnie. Biedne psy! Wyobra sobie, e kto, kogo kochasz, nieustannie Ci ponia, mówic: To jedzenie jest obrzydliwe, Kiepski rzut, Marny z Ciebie m itp. Chcielibymy dostawa grosik za kadym razem, gdy syszymy, jak waciciel mówi o swoim psie: Ale on wie, e zrobi le!. Psy nie rozumuj w taki sposób jak ludzie. Gdy pies wyglda na zalknionego, to naprawd si boi. Chcemy nauczy Ci bardziej radosnego podejcia do szkolenia psa i rozwizywania problemów, ebycie i Ty i Twój pies czuli wzajemn wi i rado, a nie wyczerpanie. Twój pies potrzebuje organizacji i pozytywnego wzmocnienia, czyli nagród i zachty, które bdziemy omawia w tym rozdziale i w dalszej czci ksiki. Jeli najczciej mówisz mu: nie, to pies nie jest w stanie zrozumie, co moe zrobi, by Ci uszczliwi. W rozdziale 15. omawiamy System Rodzinnej Wspópracy, znany równie jako system w yciu nie ma nic za darmo. Za kadym razem, gdy chcesz zrobi co przyjemnego dla psa, na przykad masz zamiar go pogaska, pobawi si z nim zabawk lub da mu smakoyk, popro go, by usiad. W ten sposób uczysz go mówienia prosz.

Rozdzia 4: Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy 67 Jeli czujesz si teraz winny, e dotychczas nie dawae psu zbyt wiele pozytywnych wzmocnie, to pamitaj, e nie ma lepszego momentu na wprowadzanie zmian ni teraniejszo. Chwal psa, ilekro bdziesz mie tak okazj: wietny chwyt (nie szkodzi, e pies jeszcze nie aportuje cakiem dobrze), Dobry pies! (gdy spokojnie ogryza swoj zabawk), Grzeczny piesek (gdy odpoczywa). Twoje pozytywne nastawienie dobrze wpynie na jego ch do wspópracy. Zrób tabel zacht, tak jak tabela 4.1. zamieszczona poniej, i poka j reszcie rodziny i przyjacioom. Naucz psa, co moe zrobi, eby Ci zadowoli, nawet jeli bd to jakie drobiazgi. Tabela 4.1. Przykadowa tabela zacht Chwal psa za wszystko, co robi dobrze Odpoczynek (nie wtedy, gdy pies jest pogrony w gbokim nie) Gryzienie koci Zabawa swoj zabawk Rezygnacja z pogonienia kota Jedzenie Siedzenie zamiast skakania Zaatwianie si na dworze Siadanie na pierwsz komend Lizanie zamiast gryzienia (Naucz psa rzeczy, które Ci si bd podobay) Czasami trudno jest reagowa pozytywnie, gdy jeste u kresu wytrzymaoci, jednak postaraj si to chocia poudawa przez jaki czas. Twój pies z pewnoci bdzie wola otrzymywa Twoj pozytywn uwag za dobre zachowanie, ni negatywn za ze. Jeli nie bdziesz podkrela jego dobrych cech, to sam skonisz go do zego zachowania, poniewa bdzie chcia, eby zwraca na niego uwag w jakikolwiek sposób, byleby tylko mu j powica. Identyfikacja z grup Psy tak bardzo identyfikuj si ze swoim stadem, czy te rodzin, e wikszo z nich nawet nie wiedziaaby, jak ma si zachowa, gdyby je pozostawi samym sobie. Gdyby psom rónych ras zada pytanie, jakby si zachoway,

68 Cz I: Fascynujcy wiat psów gdyby nagle znalazy si na ulicy, to chocia usyszaby róne odpowiedzi, zrozumiaby, e aden z tych psów nie byby zachwycony swoj niezalenoci. Golden retriever czym prdzej znajdzie jak pik lub patyk i rzuci j pod nogi najbliszego przechodnia. Border collie zagoni wszystkich ludzi w zasigu wzroku w ciasne stadko. Beagle zaczby radonie wszy w tumie, dopóki kto nie poszedby za nim. Jack Russell terrier szczekaby jak oszalay w odpowiedzi na jaki tajemniczy haas w kcie budynku, dopóki nie zgromadziby si tum. Cavalier king Charles spaniel udaby si w kierunku najbliszych kolan, na jakie mógby si wdrapa. Labrador retriever pobiegby do najbliszej restauracji, pooyby si pod stolikiem i czeka na resztki. Krótko mówic, aden pies, ani Twój, ani aden inny, nie przepada za samotnoci. Jako gatunek psy nabywaj poczucie tosamoci poprzez interakcje spoeczne. Moesz je nazwa groupies lub wymyli na to jaki bardziej naukowy termin, ale postaraj si, by Twój pies spdza jak najmniej czasu sam. Niektóre rasy psów s spokojniejsze ni inne, niektóre za hodowano, by umiay pracowa samodzielnie. Jeli Twój rozkad dnia wymaga, by pies zostawa sam w domu, zajrzyj do rozdziau 6., by dowiedzie si, które rasy lepiej znosz samotno i co moesz zrobi, by uly psu w poczuciu osamotnienia. Status zwierzcia domowego a izolacja Dopiero stosunkowo niedawno ludzie zaczli oczekiwa od psów, e zaakceptuj dugie okresy samotnoci. To niewiarygodne, ale przez wiksz cz XX wieku nie istniay adne prawa nakazujce trzymanie psów na smyczy. Psy przez wiksz cz dnia przebyway na podwórku, a nocami czsto pozwalao im si biega swobodnie. Dawno temu wikszo psów nie uznawano nawet za zwierzta domowe. Psy zostay udomowione i byy hodowane do wykonywania okrelonych zada z korzyci dla spoeczestwa, takich jak pasienie owiec, pilnowanie dobytku czy cignicie adunków na wózkach i saniach. Kiedy psy stay si domowymi pupilkami, zaczto od nich oczekiwa, e zapomn o swoich genach psów pracujcych (co nie zawsze jest moliwe), chocia jednoczenie zaczto te zwraca wiksz uwag na ich psychologiczne i emocjonalne potrzeby. Wicej szczegóowych informacji o rasach psów znajdziesz w rozdziale 6.

Rozdzia 4: Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy 69 Wykorzystanie refleksji i pochway, by wpyn na zachowanie psa Wyobra sobie poziom energii swojego psa w skali od 1 do 10, gdzie 1 oznacza sen, a 10 bardzo silne pobudzenie, lk lub agresj. Podziel skal na dwie strefy: od 1 do 7, w której pies jest opanowany i szczliwy, i od 8 do 10, kiedy pies zachowuje si w sposób chaotyczny. Twoim celem jest zrozumienie Twojego psa i wyszkolenie go tak, by by w stanie towarzyszy Ci w rónych sytuacjach, czujc si komfortowo i zachowujc w opanowany, przytomny sposób innymi sowy, by dziaa w strefie od 1 do 7. Czy podejrzewasz, e pies zbyt czsto znajduje si w strefie 8 10 na przykad gdy zadzwoni dzwonek do drzwi, dzieci wróc do domu lub gdy po prostu chcesz usi i zrelaksowa si przed telewizorem? Najlepiej byoby, gdyby poziom energii Twojego psa odzwierciedla Twój wasny gdyby pies odpoczywa, gdy i Ty bdziesz odprony, towarzyszy Ci, kiedy wybierasz si na spacer, i wtedy si z Tob bawi, albo gdyby potrafi si zaj sam sob, gdy nie bdziesz mia dla niego czasu. To byyby bardzo due oczekiwania w stosunku do niewyszkolonego psa, jednak gdy ju go wyszkolisz, to w naturalny sposób dostosuje si on do Twojego rozkadu dnia. W rozdziale 13. omawiamy okrelone sposoby na zniechcenie psa do okrelonego zachowania, tutaj jednak wystarczy, jeli powiemy, e pies bdzie powtarza te zachowania, na które zwracasz uwag. Jeli pies zareaguje na komend lub zajmie si gryzieniem swojej zabawki, a Ty go za to pochwalisz, to on to zapamita. Jeli pies zachowuje si w sposób nieopanowany lub rozrabia, a Ty dajesz ujcie swojej frustracji, to pies zareaguje na negatywn uwag, jak mu powicasz, i bdzie powtarza te zachowania, które doprowadzaj Ci do szau. Czym hierarchia róni si od demokracji Twój pies postrzega Twoj rodzin i Ciebie w taki sposób, w jaki postrzegaby grup psów, i podobnie stara si by jej czonkiem. To wanie ta cecha psów sprawia, e przewyszaj one inne gatunki w lojalnoci i posuszestwie wobec czowieka. Pies definiuje swoj pozycj w yciu wedug aktywnoci grupy, zwracajc baczn uwag na swoj w niej pozycj, któr postrzega w sposób hierarchiczny, nie demokratyczny. Ta rónica pomidzy ludmi i psami jest bardzo wana: próba wychowania psa z zastosowaniem modelu demokracji byaby nieskuteczna.

70 Cz I: Fascynujcy wiat psów Wybierz rol, jak chcesz peni! Albo moesz by przewodnikiem stada i dawa swojemu psu wskazówki, albo Twój pies spróbuje przej t pozycj i wyszkoli Ciebie w trosce o prawidowe funkcjonowanie stada. W grupie kto musi by szefem i podejmowa wane decyzje. Ludzkim odpowiednikiem pojcia hierarchii jest gra zespoowa. Na szczycie druyny znajduje si jeden kapitan lub dwóch wspókapitanów, a poniej nich jest hierarchia graczy, ustawiona wedug starszestwa, si i moliwoci. Rol kapitana jest taka organizacja dziaania poszczególnych graczy, by kady z nich móg najlepiej wykorzysta swoje talenty. Wszyscy gracze z kolei staraj si ze sob wspópracowa i dogadywa, by osign wspólny cel. To jest w ich genach Wikszo ludzi nie zignorowaaby maego dziecka, którego wyraz twarzy wiadczyby o zagubieniu, jednak ci sami ludzie potrafi przeoczy podobny wyraz na pysku swojego psa. Psy, zwaszcza mode, s genetycznie zaprogramowane, by szuka wskazówek, tak wic czowiek moe wykorzysta ich oddanie w tym czasie. Jeli bdzie si ignorowao psa, moe zacz powtarza zachowania, które poprzednio pozwoliy mu cign na siebie uwag pana. To czsto prowadzi do bdnego koa, które trudno jest przerwa. Naucz psa wykonywania trzech komend, które bdziesz móg wykorzysta, ilekro pies bdzie od Ciebie oczekiwa, e powiesz mu, co ma robi: Przynie pik. Gdzie twoja ko? Siad / Na miejsce. Jeli Twój pies jeszcze nie zna tych komend, uwanie przeczytaj kolejn sekcj pt. Wydawanie komend i zaprowad psa do odpowiedniego przedmiotu lub nako go do przyjcia danej pozycji. Pochwal go za wspóprac, nawet jeli musisz mu pomóc w prawidowym wykonaniu polecenia. Jeli pies si w Ciebie wpatruje, zwykle czeka na wskazówki, co ma robi. Cigy podziw budzi u psa niepokój, co szybko prowadzi do odreagowania w postaci brudzenia w domu, zachowa destrukcyjnych lub kradziey nalecych do Ciebie przedmiotów. Lepiej jest nauczy psa reagowania na komendy omówione w kolejnej sekcji, Wydawanie komend, aby móg powiedzie psu, co ma robi, gdy zacznie na Ciebie patrze.

Rozdzia 4: Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy 71 W kadym miocie rodzi si przywódca W kadym miocie szczenit rodzi si przywódca, którego atwo rozpozna ju w wieku omiu tygodni. To szczeni domaga si swego w porze posików, jest bardzo pewne siebie w zabawie i apodyktyczne. W ludzkiej rodzinie równie zaczyna zdradza te same cechy, szybko si orientujc, z kim moe sobie na to pozwoli. Jeli podejrzewasz, e masz pod swoim dachem siln psi osobowo, to zadaj sobie pytania wymienione w poniszej tabelce, zaznaczajc waciw odpowied. Zachowanie Od momentu, gdy przyniosem szczeniaka do domu. Te zachowania pojawiy si u mojego psa póniej. To nie oddaje dobrze zachowania mojego psa. Bawi si aktywnie i niedelikatnie, uderzajc ludzi apami lub próbujc si na nich wspina. Staje w drzwiach, blokuje dojcie do schodów. Wpada w podniecenie na widok nowych ludzi lub reaguje negatywnie na zmiany w normalnym rozkadzie dnia. Domaga si uwagi, nie chce si dzieli zabawkami, broni przedmiotów lub swojej miski. Bawic si z innymi psami, wci stara si na nie wspina lub próbuje kopulowa. Jeli Twój szczeniak od samego pocztku by bardzo pewny siebie, to moliwe, e ma bardziej dominujc osobowo, nastawion na objcie przywództwa. Taki szczeniak potrzebuje Twojego konsekwentnego przewodnictwa. Jeli czujesz, e przegrywasz szkoleniow bitw, wykonuj wiczenia opisane w rozdziale 12., a jeli zajdzie taka potrzeba, poszukaj profesjonalnej pomocy. Jeli u psa takie cechy pojawiy si w okresie dojrzewania lub póniej, to znaczy, e przej rol przywódcy tylko dlatego, e Ty tego nie zrobie. Musisz zmieni swoje zachowanie, by odzyska nalen sobie pozycj, i chocia bdzie to wymagao konsekwencji z Twojej strony, to pies bdzie Ci wdziczny, e zdejmujesz mu z barków to trudne zadanie. Bycie szefem to nieatwa praca!

72 Cz I: Fascynujcy wiat psów Objcie askawych rzdów Jeli podejrzewasz, e pies próbuje kontrolowa Twoje zwyczaje, musisz przeorganizowa hierarchi w domu. O ile nie chcesz, by Twój pies Ci wyszkoli, to pierwszym krokiem jest zastanowienie si, co chcesz zrobi, i przekonanie samego siebie, e jeste w stanie to zrobi. Dobre nastawienie jest najwaniejsze. Jeli czujesz, e grzniesz, sprawd, czy znajdziesz odpowied na swoje problemy w indeksie na kocu ksiki, albo rozwa zwrócenie si o pomoc do profesjonalisty. Twój pies jest genetycznie zaprogramowany w ten sposób, by akceptowa przywództwo, wic pod pewnymi wzgldami ju masz przewag. Zdefiniowanie swojej przestrzeni Psy okrelaj swoj pozycj na podstawie relacji spoecznych i przestrzennych. Jeli schodzisz psu z drogi, przechodzisz nad nim lub obchodzisz go dookoa, to przekazujesz psu jasny i czytelny sygna, e uznajesz jego przewodnictwo. Przesta to robi i przeczytaj ponisze wskazówki: Naucz psa znaczenia komendy Przepraszam. Dla psa wan wskazówk na temat Waszej relacji jest uszanowanie przestrzeni osobistej: albo Ty schodzisz psu z drogi, albo on Tobie. Natychmiast naucz psa szanowania Twojej przestrzeni. Jeli pies ley Ci na drodze, powiedz: Przepraszam i lekko trcaj psa stop, a si usunie. Jeli pies zachodzi Ci drog, id prosto na niego, dopóki nie zejdzie na bok. Czy pies opiera si o Ciebie caym ciarem? Powiedz: Przepraszam i odepchnij go nog, a nauczy si szanowa Twoj osobist przestrze. Naucz psa ka si na uboczu. Czy masz psa, który zawsze plcze si pod nogami? Nie tylko jest to niebezpieczne, ale oznacza to take wyrane domaganie si uwagi. Zapewnij psu odpowiednie miejsce we wszystkich pomieszczeniach w domu, kadc tam posanie i zabawki. Jeli pies niechtnie tam przebywa, przeczytaj sekcj Wyznaczanie punktu zabaw w kadym pomieszczeniu. Te dwa wiczenia to bardzo istotne lekcje grzecznoci, które s szczególnie wane, jeli Twój pies sprawia problemy (patrz cz IV). Jeli prosisz psa, by si przesun, a on na Ciebie warczy, zatrzymaj si. To znak, e najwyszy czas przeczyta rozdzia 15. powicony agresji, by dowiedzie si, co powiniene zrobi, albo zadzwoni i poprosi o pomoc profesjonalnego szkoleniowca. Aktywne zachowania agresywne wymagaj fachowej pomocy, która moe wykracza poza zakres tej ksiki.

Rozdzia 4: Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy 73 Cige syszymy to samo Chciabym wszdzie zabiera swojego psa, ale jest taki nieusuchany. Próbowalimy, jednak po jakim czasie nie mielimy innego wyjcia, ni zamkn go gdzie samego. Gdyby nauczy si dobrze zachowywa, miaby o wiele wicej wolnoci. Jeli na myl o spuszczeniu psa ze smyczy przechodz Ci ciarki, to prawdopodobnie wpdzie si w bdne koo. By moe nie uwiadamiasz sobie tego, ale to wanie dugie okresy samotnoci nasilaj brak opanowania i niewaciwe zachowanie psa. Oto rozwizanie: wykorzystuj smycz równie w domu. Dobierz odpowiedni obro szkoleniow Nie bój si uywa smyczy (patrz rozdzia 11.) i wykorzystaj zestaw obroy ze smycz do prowadzenia psa w domu. Wykorzystaj komendy opisane w tym rozdziale, by nauczy psa dobrych manier i przyzwyczai do wszystkich pomieszcze. Smycz nie jest okrutnym narzdziem: potraktuj j jak odpowiednik prowadzenia dziecka za rk. Okrutna i dezorientujca dla psa jest wymuszona samotno. Gdy pies zacznie z Tob wspópracowa, pozwól mu cign smycz za sob po domu, aby móg j atwo schwyci w razie potrzeby dodatkowej kontroli. Gdy bdziesz pewien, e maniery psa si poprawiy i e zacz si zachowywa prawidowo, moesz zrezygnowa ze smyczy jednak dopiero wtedy, gdy bdziesz pewny, e nie bdzie Ci wicej potrzebna. Zach rodzin i przyjació, by wspomogli Ci w Twoich wysikach wychowywania psa. Gdy pies zignoruje kogo z nich, wkrocz, by wyegzekwowa wykonanie komendy. Pies musi si nauczy respektowa ich wszystkich. Wydawanie komend Kady wie, e mae dziecko potrzebuje kierownictwa, interakcji i cierpliwoci. Tak samo jest z psami. Jedyna rónica polega na tym, e dzieci s zaprogramowane, by porozumiewa si za porednictwem sów, a psy nie, chocia potrafi reagowa na komendy gosowe i optyczne (patrz rysunek 4.1). Musisz nauczy psa reagowania na kilka codziennych komend. Oto sze komend na pocztek: Imi. Pomó psu wyrobi sobie przyjemne skojarzenie z imieniem. Woaj go po imieniu, ilekro wracasz do domu albo w przyjemnym momencie, na przykad dajc psu smakoyk, gaszczc go czy bawic si z nim ulubion zabawk. Nie woaj psa, gdy masz zamiar zrobi co, co moe odbiera jako nieprzyjemne, na przykad zamkn go gdzie samego albo przeprowadzi jakie nieprzyjemne zabiegi pielgnacyjne. W przeciwnym razie moesz doprowadzi do sytuacji, e pies, syszc Chod tu, bdzie sobie myla: Trzeba wia. Jeli komenda Chod tu przynosi odwrotny od oczekiwanego skutek, przesta jej uywa. Uyj pojemnika ze smakoykami i zapoznaj si z innymi technikami szkoleniowymi opisanymi w rozdziale 12. Oczywicie moesz te po prostu trzyma psa na smyczy.

74 Cz I: Fascynujcy wiat psów Rysunek 4.1. Podstawowe komendy pomog Ci si zorganizowa w cigu dnia. Zach psa, by usiad, zanim dasz mu cokolwiek przyjemnego. Zawsze przeprowadzaj psa przez drzwi. Nie powinien wychodzi z domu bez Twojej asysty. Naucz psa, by chodzi za Tob Zawoaj psa, gdy si od niego oddalasz lub chowasz przed nim, by zwikszy jego zainteresowanie. Potrznij pojemnikiem ze smakoykami, woajc psa po imieniu, by go zainteresowa i zwikszy jego entuzjazm do suchania Ci. Pocztkowo pies bdzie reagowa tylko na jedzenie, jednak w ten sposób stopniowo nauczysz go pozytywnej wspópracy z Tob. Ostatecznie bdziesz móg wycofa smakoyki i zastpi je pochwa i pieszczotami. Pika lub zabawka. Czsto w cigu dnia pies bdzie na Ciebie patrzy, oczekujc wskazówek, co ma robi. Jeli nic mu nie podpowiesz, jego nagromadzona energia moe doprowadzi do tego, e pies zacznie rozrabia. Dlatego powiniene go nauczy znaczenia tych sów. Za kadym razem, bawic si z psem lub dajc mu co do gryzienia, powiedz: zabawka albo: ko. Siad, prosz. Mona powiedzie, e pies, który grzecznie siada, mówi: Prosz. Naucz psa siadania, trzymajc smakoyk przed jego nosem i przesuwajc go do tyu nad jego gow albo uciskajc minie na wysokoci jego talii kciukiem i palcem wskazujcym i jednoczenie delikatnie unoszc do góry jego podbródek. Naucz psa, e musi usi, by otrzyma nagrod, jedzenie lub Twoj uwag. Czekaj/Dobrze. Ta komenda kae psu znieruchomie i czeka na dalsze polecenia. Wykorzystuj j na progu, na krawniku przed wejciem na ulic, wchodzc i wychodzc z domu, budynku lub samochodu. Aby nauczy psa tej komendy, kontroluj go za pomoc smyczy lub przytrzymaj go, równoczenie mówic: Czekaj, a nastpnie zwalniajc go za pomoc komendy Dobrze.

Rozdzia 4: Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy 75 Za mn. Ta komenda przypomina Twojemu psu, e to Ty jeste przywódc i podejmujesz decyzj za Was obu. Jest to nie tylko gest dominacyjny, ale przede wszystkim zapewnienie psa, e bdziesz go ochrania i broni. Jeli Twój pies próbowa przej t rol, uyj smyczy i odpowiedniej obroy szkoleniowej, by nad nim zapanowa (patrz rozdzia 11.). Rozwa te wykorzystanie przysmaków, pojemnika ze smakoykami lub klikera, by zachci psa do wspópracy (patrz rozdzia 11.). Poó si. Ta komenda zachca psa do odprenia si. Jak najczciej kieruj psa na kocyk lub dywanik i zapewnij mu jakie zajcie zastpcze, na przykad dajc ko do gryzienia lub zabawk, co powstrzyma go od nonsensownego wasania si po domu. Moesz wykorzysta t komend zarówno w domu, jak i podczas wyjazdów. Gdy pies jest niespokojny, kiedy jesz obiad, odpoczywasz albo czekasz z nim w kolejce u weterynarza, ta znajoma komenda pomoe mu si uspokoi. Ustalenie swojej pozycji Twój pies jest zaprogramowany, by postrzega Ciebie i Twoj rodzin jako inne psy. Polega na strukturze spoecznej, jak stworzycie, by móc czu si bezpiecznie i by czci grupy. Jeli dasz mu poczucie, e potrafisz by dobrym przewodnikiem, i bdziesz si troszczy o jego potrzeby, to pies bdzie si zwraca do Ciebie we wszystkich sytuacjach. Jeli za dla psa bdzie niejasne, czego od niego oczekujesz, albo jeli czsto si na niego zocisz, to moe Ci postrzega jako chwiejnego emocjonalnie nastolatka zamiast jako szefa. Co gorsza, moe stwierdzi, e nie mona na Tobie polega jako na przywódcy, co z pewnoci sprawi, e pies bdzie si czu sfrustrowany i zagroony. Jeli tak si stanie, to waciwie masz gwarantowane problemy behawioralne w przyszoci. Wykonuj z psem wiczenia opisane poniej, by na nowo ustali swoj pozycj jako przywódcy: Czy wydaje Ci si, e pies zachowuje si niewa- ciwie ze zoliwoci? Autorzy tej ksiki zgadzaj si, e psy powtarzaj zachowania, które sprawiaj, e zwracamy na nie uwag (pozytywn czy negatywn), i e potrafi odreagowywa swój niepokój, gdy zostan same, jednak z pewnoci nie bywaj zoliwe. Czy to bya zoliwo? Psy nie s nieszczere ani wredne. Wniosek, e pies jest mciwy, w niczym nie poprawi Waszej relacji, a moe wprowadzi z energi w domu. Nie pytaj, co Twój pies robi le, tylko co moe zrobi dobrze.

76 Cz I: Fascynujcy wiat psów Wyznaczanie punktu zabaw w kadym pomieszczeniu Twój dom dla psa to po prostu wielka nora. To, w jaki sposób uoysz Wasze relacje w domu, ma wikszy wpyw na zachowanie psa ni jakiekolwiek inne dziaania czy programy szkoleniowe, w jakie si zaangaujesz. Pomyl o zapewnieniu psu miejsca do zabaw w kadym pomieszczeniu tak samo jak o zaproponowaniu krzesa komu, kto przychodzi z wizyt. Pies nie wie, gdzie powinien si znajdowa w domu, o ile mu tego nie powiesz. Gdy to zrobisz, bdzie si czu mile widziany i spokojniejszy, zwaszcza jeli w ten sposób bdzie móg bra udzia w yciu rodzinnym. Jeli tego nie zrobisz, zwikszysz prawdopodobiestwo zego zachowania psa, co sprawi, e zwrócisz na niego negatywn uwag. Tego rodzaju reakcj pies moe postrzega jako form konfrontacji i pomyle, e jego swoboda w domu to zaproszenie do zabawy. Oto, w jaki sposób powiniene wyznaczy psu miejsce do zabawy: 1. Zdecyduj, do których pomieszcze psu bdzie wolno wchodzi. Jeli bdziesz musia odizolowa psa, lecz chcesz, by dzieli z Wami cay dom lub na przykad cay parter domu, to jak najszybciej podejmij kroki w tym kierunku. 2. W kadym z tych pomieszcze wybierz miejsce na pododze (lub mebel), który Twój pies bdzie móg uzna za swój wasny. Dla naszych potrzeb nazwiemy to punktem zabaw. 3. Oznacz to miejsce dywanikiem lub kocem i poó tam kilka ulubionych psich zabawek. 4. Poka psu jego specjalne miejsce. Wprowad psa do pokoju na smyczy, jeli zanadto si wierci, i powiedz mu: Poó si (patrz wczeniejsza sekcja, Wydawanie komend ), równoczenie prowadzc go do punktu zabaw. Usid tam razem z nim i zach psa, by zainteresowa si swoimi zabawkami. Powi psu mnóstwo uwagi i dawaj mu smakoyki. Czsto prowad psa w te miejsca. Jeli nie bdzie chcia tam zosta, upewnij si, e mia odpowiedni ilo ruchu i nie potrzebuje si zaatwi, a nastpnie przywi go tam na smyczy lub przytrzymaj za jej pomoc. Przechodzenie przez drzwi Z punktu widzenia psa drzwi stanowi wejcie do nory. Ten, kto kontroluje wchodzenie i wychodzenie z nory, ten ma wadz. Jeli pies przepycha si przez drzwi lub zachowuje nieodpowiednio, gdy przychodz gocie, to najwyraniej doszed do wniosku, e to on tu rzdzi.

Rozdzia 4: Spojrzenie na ycie z psiej perspektywy 77 Innymi sowy, wychodzi na to, e pacisz czynsz lub spacasz kredyt za bardzo luksusow psi bud! Na szczcie zmiana tej sytuacji nie jest trudna, jednak wymaga konsekwencji z Twojej strony. 1. Naucz psa, by przechodzi przez drzwi za Tob. Pocztkowo powiniene trzyma go na smyczy, by nauczy go odpowiedniej reakcji na komendy Czekaj i Dobrze (patrz sekcja Wydawanie komend ). 2. Naucz psa grzecznego witania si z gomi, pamitajc, e dobre wychowanie zaczyna si w domu. Ignoruj psa, jeli jest nadmiernie pobudzony lub zachowuje si nieodpowiednio, gdy Ty lub inny czonek rodziny wracacie do domu (wicej wskazówek na temat tego, jak postpowa w przypadku takich zachowa jak skakanie czy gryzienie, znajdziesz w rozdziale 13.). Jeli pies by zamknity w klatce, kojcu lub sam w pokoju, to nie mów do niego, dopóki si nie uspokoi lub nie zajmie swoj zabawk. Gdy ju si uspokoi, obejmij go, witajc si z nim w taki sposób, jak jest to przedstawione na rysunku 4.2., czyli przekadajc kciuk przez obro psa, by uniemoliwi mu skakanie. Rysunek 4.2. Objcie psa podczas powitania Aby stworzy punkt powita, wybierz miejsce w odlegoci kilku kroków od drzwi. W to miejsce bdziesz wysya psa, nim otworzysz drzwi, by wpuci goci. Z góry naucz psa znaczenia sów Cofnij si, prowadzc psa w to miejsce i kac mu tam czeka, podczas gdy bdziesz otwiera i zamyka drzwi. Jeli pies nie potrafi zosta w miejscu, gdy nie ma w pobliu nikogo obcego, to na pewno te nie usiedzi, gdy przyjd gocie. W takim przypadku przywi smycz do jakiego nieruchomego obiektu i, odsyajc psa od drzwi, przywi

78 Cz I: Fascynujcy wiat psów go na smyczy w punkcie powita. Powtarzaj wykonywanie tego wiczenia jak najczciej, gdy nikogo nie ma, przy udziale innych czonków rodziny i gdy przychodz gocie. Jeli Twój pies zachowuje si w sposób bardzo nieopanowany, jest agresywny lub lkliwy, przeczytaj cz IV. Pozwól psu swobodnie biega, gdy ju przywitasz si z gociem, a pies si uspokoi. Celem jest to, by pies naladowa Twoj reakcj na przybyszów. Twój pies nie jest przewodnikiem stada, to Ty nim jeste. Moesz wpyn na reakcje psa na przyjcie goci, wzmacniajc swój autorytet w sposób opisany powyej. Wzmacnianie dobrego zachowania Nauka dobrych manier nie powinna by ograniczona do 15-minutowych sesji szkoleniowych. Uczc psa nowych sów, wple je w codzienne sytuacje jak najszybciej i stwórz list staych komend, które bd si powtarzay przy rónego rodzaju czynnociach, jak na przykad Do góry przy wchodzeniu po schodach, Auto czy Spacer. Znane psu sowa wprowadzaj w jego ycie element podniecenia, podobnego do tego, jakie odczuwasz, przebywajc w obcym kraju i spotykajc kogo, kto mówi w Twoim jzyku. Dobre maniery zwizane s te ze spokojnym i konsekwentnym wydawaniem przez Ciebie psu polece. Aby wzmocni dobre maniery, nie zapomnij: o konsekwencji. Gdy wydasz psu komend, wyegzekwuj jej wykonanie. Pochwal psa, jeli Ci posucha, albo nako go do przyjcia danej pozycji. o wydawaniu komend tylko raz. Jeli bdziesz si powtarza, pies szybko to zauway i natychmiast przestanie reagowa. o realistycznych oczekiwaniach. To, e pies potrafi si dobrze zachowywa, nie oznacza, e bdzie w stanie to zrobi, gdy kto zadzwoni do drzwi albo pójdziesz z nim w goci. Jeli to konieczne, przypnij psu smycz, by móc natychmiast wyegzekwowa wykonanie polece.