Wewnątrzszkolny system wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się Szkoła dobra dla dzieci ze specjalnymi potrzebami jest lepszą szkołą dla wszystkich Bengt Linquist System wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się PODSTAWA PRAWNA: Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku ze zmianami (tekst jednolity Dz.U.1996r. Nr 67, poz.329 z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej (Dz.U.z 2003r. Nr 11, poz. 114) Rozporządzenie MENiS z dnia 11grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych.( Dz. U. z 2003r. Nr 5 poz 46) Rozporządzenie MEN is z dnia 21 marca 2001 r.w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych. (Dz.U. z 2001r. Nr 29, poz. 323, Nr 128, poz. 1419, Dz.U. z 2002r. Nr 46, poz. 431, Nr 46, poz. 433, Nr 155, poz. 1289, Nr 214, poz. 1807, Dz.U. z 2003r. Nr 26, poz. 225) Obszar działania Rozpoznawanie potrzeb i możliwości psychofizycznych i edukacyjnych uczniów Sposoby realizacji, metody, formy 1.Diagnoza wstępna a) analiza kart sześciolatka b) analiza ankiety dla rodziców uczniów rozpoczynających naukę w klasie I c) rozmowa, wywiad z rodzicami d) obserwacja postępów w uczeniu się dziecka ze szczególnym uwzględnieniem: - motoryki dużej - motoryki małej - techniki i tempa czytania - rozumienia cicho czytanego tekstu - poziomu graficznego pisma - tempa pracy - sprawności ortograficznej Odpowiedzialni za realizację Wychowawcy klas I Wychowawcy klas Wszyscy nauczyciele
- zdolności koncentracji uwagi - pamięci e) analiza wytworów dziecka: - prac plastyczno- technicznych - próbek pisma Dostosowanie wymagań edukacyjnych do możliwości i ograniczeń ucznia w pracy na lekcji 2.Badanie przesiewowe SRD uczniów klas I 3. Diagnoza właściwa a) badanie w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej b) analiza opinii poradni - porównanie opinii poradni z własnymi obserwacjami i badaniami - omówienie zaburzeń rozwojowych i niedoborów systemu percepcyjno-motorycznego ucznia i ich konsekwencji dla przebiegu procesu uczenia się 1. Oddziaływania dotyczące ucznia a) wyznaczenie miejsca w klasie uwzględniające deficyty i mocne strony dziecka b) ograniczenie występowania sytuacji stresowych i lękowych (np. odpytywanie na forum klasy, wyrywanie do odpowiedzi, pośpieszanie ucznia) c) bazowanie na emocjach pozytywnych ( dostrzeganie nawet drobnych sukcesów dziecka) d) systematyczne sprawdzanie poprawności zapisu notatek przez ucznia ze względu na tendencje do zniekształcania informacji) 2. Dostosowanie form i metod pracy na lekcji a) częste stosowanie polisensorycznych metod nauczania: - doświadczenia - pokazy - zajęcia w terenie - film dydaktyczny - foliogramy b) częste stosowanie metod Nauczyciele -terapeuci Wychowawcy klas Przewodniczący i członkowie klasowych zespołów nauczycieli Wszyscy nauczyciele
aktywizujących np.: - mapy mentalne - powierzanie ról - drama - burza mózgów - metody aktywności kreatywnej - karty dydaktyczne c) stosowanie różnorodnych form pracy : indywidualnej, grupowej, zbiorowej, jednorodnych i zróżnicowanych 3. Indywidualizacja pracy domowej ucznia a) dostosowanie ilościowe (w miarę potrzeb) - mniejsza ilość zadań - wydłużony termin na wykonanie zadania b) dostosowanie jakościowe - wydawanie wskazówek do pracy w domu - możliwość zapisywania zadań na komputerze lub maszynie do pisania -możliwość nagrywania wypowiedzi 4. Dostosowanie form i metod sprawdzania stopnia opanowania wiadomości i umiejętności a) przedstawienie i powtórzenie zagadnień obejmujących sprawdzian b) przygotowanie karty sprawdzianu - polecenia krótkie i precyzyjne - czytelny zapis poleceń - odpowiednia ilość miejsca na rozwiązania i odpowiedzi - możliwość zaznaczania odpowiedzi w teście d) wydłużenie czasu sprawdzianu o 50% lub zmniejszenie liczby zadań do wykonanie ( w miarę potrzeb) 5. Dostosowanie systemu oceniania a) prace pisemne należy oceniać pod względem merytorycznym (treść i zakres wiedzy umiejętności) ortografia, czy poziom graficzny pisma nie mogą dyskredytować pracy b) ortografię oceniamy za pomocą oceny opisowej
Oferta zajęć specjalistycznych Działalność rady pedagogicznej c) ocena powinna zawierać komentarz motywujący do dalszej pracy d) ocena powinna uwzględniać włożony wysiłek a nie tylko uzyskany efekt e) w miarę potrzeb wynikających z dysfunkcji ucznia i specyfiki przedmiotu ( język obcy) ocenianie powinno odbywać się w formie odpowiedzi ustnej W miarę możliwości ( z godzin do dyspozycji dyrektora) szkoła organizuje dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się pozalekcyjne zajęcia specjalistyczne 1. Zajęcia logopedyczne dla uczniów klas I IV 2. Zajęcia wspomagające rozwój dla uczniów klas I - III - kinezjologia edukacyjna P. Denisona - metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz - ruch rozwijający V. Sherborne 3. Zajęcia korekcyjno kompensacyjne dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum 4. Zajęcia terapii psychologicznej dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum 5. Zajęcia socjoterapii w ramach świetlicy socjoterapeutycznej Dla uczniów klas terapeutycznych planuje się w ramach tygodniowego planu lekcji zajęcia 1. terapii językowej 2. terapii matematycznej 3. terapii wychowawczej 1. W ramach klasowych zespołów nauczycieli - wymiana spostrzeżeń w celu wstępnej diagnozy ucznia Dyrektor Nauczyciele - terapeuci Wychowawcy Dyrektor Nauczyciele - terapeuci Przewodniczący i członkowie klasowych zespołów
- analiza opinii Poradni Psychologiczno Pedagogicznej - analiza indywidualnych przypadków - wymiana doświadczeń w zakresie pracy z uczniem z dysleksją - lekcje koleżeńskie - zajęcia otwarte dla rodziców 2. W ramach działalności zespołów przedmiotowych - uwzględnianie w planach pracy zespołów zajęć pozalekcyjnych umożliwiających rozwijanie zainteresowań i uzdolnień dzieci z dysleksją nauczycieli Przewodniczący i członkowie zespołów przedmiotowych - organizowanie konkursów, turniejów, imprez umożliwiających przeżycie sukcesu i pokazanie swoich uzdolnień dzieciom z dysfunkcjami - wymiana doświadczeń i wspólne poszukiwanie metod i form nauczania przedmiotu dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się - lekcje koleżeńskie Wspierająca rola rodziców 3. W ramach działalności zespołu terapeutycznego - analiza indywidualnych przypadków - organizowanie grup i prowadzenie zajęć specjalistycznych - opracowanie programów terapii dla poszczególnych uczniów - prowadzenie konsultacji dla nauczycieli i rodziców - analiza wyników zewnętrznego oceniania uczniów z dysleksją 1. Systematyczna współpraca nauczyciel terapeuta Przewodniczący i członkowie zespołu terapeutycznego Rodzice Nauczyciele Nauczyciele - terapeuci rodzic
- wymiana informacji, wskazówek do pracy z dzieckiem 2. Wyrażanie zgody na udział dziecka w zajęciach specjalistycznych 3. Wyrażanie zgody na kontynuowanie nauki przez dziecko w klasie terapeutycznej Rodzice Nauczyciele Nauczyciele - terapeuci Wspomagająca funkcja organu prowadzącego 3. Wspieranie dziecka w pokonywaniu trudności w uczeniu się 4. Systematyczna praca z dzieckiem w domu zgodnie z wskazówkami nauczycieli i terapeutów 5. Udział rodziców w zajęciach specjalistycznych dzieci i lekcjach otwartych 1. Wyrażenie zgody na utworzenie klas terapeutycznych Dyrektor Ewaluacja wdrożonego systemu wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. W edukacji termin ewaluacja pojawia się jako proces diagnostycznooceniający, zawierający w sobie elementy pomiaru, osądu i decyzji. W definicji Bolesława Niemiecki Ewaluacja dydaktyczna jest systematycznym zbieraniem informacji o warunkach przebiegu i wynikach działań dydaktycznych w celu ulepszenia tych działań lub podjęcia decyzji o ich prowadzeniu. Ewaluacja musi funkcjonować w sposób ciągły, bowiem jej sens polega na uzyskaniu informacji zwrotnej, która ma stanowić podstawę do krytycznej refleksji nad własnym działaniem. W pierwszej fazie należy dokonać uściślenia problemów i celów ewaluacji. Musimy zadać sobie pytania, czego chcemy się dowiedzieć? 1. Czy wewnątrzszkolny system wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest zgodny z rozporządzeniami MENiS? 2. Czy wdrożony system wspomaga i stymuluje rozwój uczniów? 3. Czy wewnątrzszkolny system wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest znany i akceptowany przez uczniów, rodziców i nauczycieli? 4. Czy wewnątrzszkolny system wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest konsekwentnie stosowany przez nauczycieli?
5. Czy formy dostosowań zawarte w wewnątrzszkolnym systemie wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się są jasne oraz znane uczniom, rodzicom i nauczycielom? Kolejna faza procesu ewaluacji dotyczy zbierania danych. Oto przykłady narzędzi służących do mierzenia jakości wdrażanego systemu. 1. Analiza danych statystycznych dokonana przez pedagoga szkolnego. I - III IV - VI gimnazjum Liczba uczniów kierowanych na badania do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej Liczba uczniów z opinią o dysleksji Liczba uczniów objętych pozalekcyjnymi zajęciami specjalistycznymi Terapia logopedyczna Zajęcia korekcyjnokomensacyjne Zajęcia wspomagające rozwój Terapia psychologiczna Socjoterapia Liczba uczniów uczęszczających do klas terapeutycznych 2. Ankieta dla nauczycieli 1) Czy zapoznał się Pan/Pani z wewnątrzszkolnym systemem wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się? TAK NIE Jeśli nie to, dlaczego?... 2) Czy indywidualizuje Pan/Pani zadania domowe dzieciom z dysleksją? Często Czasami Nigdy Ilościowo Jakościowo 3) W jakim stopniu dostosowuje Pan/Pani formy i metody sprawdzania stopnia opanowania wiadomości i umiejętności dla uczniów z dysleksją? Przedstawiam i omawiam z uczniami zagadnienia obejmujące sprawdzian Przygotowuje karty sprawdzianów Wydłużam czas pisania sprawdzianu Zmniejszam liczbę zadań Zawsze Czasami Nigdy 4) Czy oceniając uczniów uwzględnia Pan/Pani dostosowania dla dzieci z dysleksją?
Prace pisemne oceniam pod względem merytorycznym (treść i zakres wiedzy i umiejętności) Ortografię oceniam za pomocą oceny opisowej TAK NIE 5) Jak często dokonuje Pan/Pani oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia na podstawie odpowiedzi ustnej? CZĘSTO NA PROŚBĘ UCZNIA NIGDY 6) Czy wspólna analiza opinii poradni oraz wymiana doświadczeń w klasowym zespole nauczycielskim pomaga Panu/Pani w pracy z uczniami z dysleksją? Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Zdecydowanie nie 7) W jaki sposób poszerza Pan/Pani swoją wiedzę dotyczącą pracy z uczniem ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się? TAK NIE Szkolenia zespołów przedmiotowych Szkolenie rady pedagogicznej Zewnętrzne kursy i warsztaty Studia podyplomowe Kursy kwalifikacyjne Samodzielne studiowanie fachowej literatury 8) Jakie metody aktywizujące stosuje Pan/Pani najczęściej na swoich lekcjach? 1)... 2)... 3)... 4)... 5)... 9) Jak przebiega Pana/Pani współpraca z rodzicami dzieci z dysleksją? TAK CZASAMI NIE Kontaktują się z nauczycielem Respektuje wskazówki i zalecenia 10) Czy wprowadziłby Pan/Pani zmiany w wewnątrzszkonym systemie wspierania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się? TAK NIE Jeśli tak to, jakie?... 3. Ankieta dla rodziców uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 1) Czy został Pan/Pani zapoznany z wewnątrzszkolnym systemem wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się? TAK NIE 2) Czy uważa Pan/Pani, że formy dostosowań ujęte w wewnątrzszkolnym system wspomagania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się wpływają wspierająco i stymulująco na rozwój Pana/Pani dziecka? Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Zdecydowanie nie
3) Czy uważa Pan/Pani, że wdrożony system zwiększa poczucie bezpieczeństwa Pana/Pani dziecka? Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Zdecydowanie nie 4) Czy jest Pan/Pani na bieżąco informowany o wynikach i postępach dziecka? Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Przez nauczycieli Przez terapeutów Zdecydowanie nie 5) Proszę ocenić, w jakim stopniu wspiera Pan/Pani swoje dziecko w pokonywaniu trudności w uczeniu się? CZĘSTO POMAGAM DZIECKU CZASAMI POMAGAM DZIECKU NIGDY NIE POMAGAM DZIECKU 6) Czy brał Pan/Pani udział w zajęciach otwartych? Jeżeli tak to proszę podać ich ilość. Zajęcia specjalistyczne Lekcje otwarte 7) Proszę napisać, co najkorzystniej wpłynęło na pokonywanie trudności w uczeniu się Pana/Pani dziecka?...... 4. Ankieta dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. 1) Czy nauczyciele okazują Ci życzliwość i zrozumienie Twoich trudności w uczeniu się? WSZYSCY WIĘKSZOŚĆ POŁOWA NIEKTÓRZY NIKT 2) W jaki sposób nauczyciele pomagają Ci w nauce? Czy możesz zapisywać zadania domowe za pomocą komputera? Czy podczas sprawdzianów otrzymujesz kartę pracy? Czy nauczyciel obniża ocenę Twoich prac za błędy ortograficzne? Czy masz możliwość poprawy sprawdzianów w formie odpowiedzi ustnej? ZAWSZE CZASAMI NIGDY 3) Czy rodzice pomagają Ci w nauce? ZAWSZE CZĘSTO CZASAMI NIGDY
Analiza uzyskanych informacji pozwoli na postawienie diagnozy, która będzie oceną wdrożonego systemu, jego skuteczności i jakości. Wyciągnięte wnioski pozwolą nam podjąć decyzję o ulepszeniu działań lub ich kontynuacji.