5. Jęczmień ozimy Uwagi ogólne W ciągu ostatniego dziesięciolecia powierzchnia uprawy jęczmienia ozimego w kraju zwiększyła się niemal dwukrotnie. Jednak w strukturze zasiewów zbóż zajmuje tylko 2,7%. Pomimo dobrego plonowania ma słabszą mrozoodporność w stosunku do innych zbóż. W ostatnim okresie zarejestrowano 4 odmiany w tym: SU Melania, Zenek, SU Vireni hodowli zagranicznych i Kobuz Poznańskiej Hodowli Roślin. Wycofano z rejestru w 2013 r. aż 10 odmian: Tiffany, Amarena, Bursztyn, Laverda, Matilda, Merle, Merlot, Rosita, Traminer, Wendy. Do badań w województwie podkarpackim Zespół Wojewódzki PDOiR przyjął 13 odmian (dwie pochodzące z polskich hodowli). Doświadczenia przeprowadzono w SDOO Przecław oraz PODR Boguchwała zgodnie z metodyką opracowaną przez Centralny Ośrodek dla zbóż. Doświadczenia wykonano w dwóch powtórzeniach oraz na dwóch poziomach agrotechnicznych. Wyniki doświadczeń W bieżącym roku łagodna zima i dobre warunki pogodowe podczas wiosenno - letniej wegetacji wpłynęły korzystnie na przezimowanie i rozwój roślin. Problemem natomiast było duże wyleganie roślin przed zbiorem i utrudniony zbiór spowodowany opadami deszczu w obydwu punktach badawczych. W r. średnie plony ziarna na przeciętnym poziomie agrotechnicznym a 1 w Przecławiu wyniosły 56,8 dt z ha a w Boguchwale 49,4 dt z ha, natomiast przy zastosowaniu wyższego poziomu agrotechniki a 2 odpowiednio 67,6 dt z ha i 65,2 dt z ha. Plon ten był niższy od średniej w badanym trzyleciu, który na a 1 wynosił 62,4 dt z ha i odpowiednio na a 2 74,9 dt z ha. mi nalepiej plonującymi na poziomie a 1 w SDOO Przecław w ostatnim roku były: Fridericus, Souleyka, Henriette, Scarpia a na wyższym poziomie a 2 Souleyka, SU Melania i Fridericus. W PODR Boguchwała najwyżej plonowała Souleyka, Holmes i Scarpia na przeciętnym poziomie a 1 a przy wyższym poziomie a 2 Scarpia, Antonella i Holmes. W badanym wieloleciu 2012- zarówno na poziomie a 1 jak i na a 2 pod względem plonowania najlepiej oceniane były odmiany: Antonella, Souleyka, Holmes, Scarpia, Fridericus i Henriette i KWS Meridian. Większą odpornością na wyleganie spośród badanych odmian wykazały się Holmes i Henriette. Duży wpływ na wyleganie ma wysokość roślin. W badanym trzyleciu odmianami o najniższym pokroju były Henriette, Antonella i Maybrit na obydwóch poziomach agrotechnicznych. Ważnym czynnikiem wpływającym na plonowanie zbóż jest stopień porażenia odmian przez choroby. W badanym trzyleciu zaobserwowano bardzo małe porażenie pleśnią śniegową. Krótkotrwałe zaleganie niewielkiej pokrywy śniegowej nie sprzyjało rozwojowi pleśni śniegowej stąd porażenie niewielkie. W okresie 2012- na poziomie bez ochrony fungicydami stwierdzono małe zainfekowanie chorobami. mi odpornymi i o niewielkim porażeniu na przedstawione poniżej choroby były: - na rdzę jęczmienia - Antonella, Souleyka, KWS Meridian - na mączniaka liści - Antonella, Titus, Souleyka - na czarną plamistość - Antonella, Titus - na plamistość siatkową - Holmes, Antonella, Maybrit - na rynchosporiozę - Antonella, Henriette W tabelach 1-9 przedstawiono szczegółowe zestawienie wyników.
Kod kraju pochodzenia Tabela 1 Jęczmień ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączenia do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce 1 2 4 5 1 Bartosz 2002 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Grupa IHAR, 63-740 Kobylin, Smolice 146 2 Maybrit 2006 DE Saaten Union Polska sp. z o. o., 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70 3 Fridericus 2007 2013 DE KWS Lochow-Petkus Polska sp. z o.o., 57-150 Prusy, Kondratowice, ul. Słowiańska 5 4 Scarpia 2007 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o. o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70 5 Souleyka 2010 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70 6 Antonella 2011 DE Saaten Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70 7 Henriette 2011 2015 FR Saaten-Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70 8 Holmes 2011 2015 DK DANKO Hodowla Roślin HPB sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 9 KWS Meridian 2011 DE KWS Lochow-Petkus Polska sp. z o.o., 57-150 Prusy, Kondratowice, ul. Słowiańska 5 10 Titus 2012 BE Saaten Union Polska sp. z o. o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70 11 Kobuz 2013 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 12 SU Melania 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70 13 Zenek 2013 FR DANKO Hodowla Roślin HPB sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan
Tabela 2 Jęczmień ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Przecław PODR Boguchwała Powiat Mielec Rzeszów Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 Klasa bonitacyjna gleby III a II ph gleby w KCl 5,82 6,49 Przedplon Rzepak oz Rzepak oz Data siewu (dzień, m-c, rok) 19 IX 2013 25 IX 2013 Obsada nasion (szt/m 2 ) 350 350 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 17 VII 16 VII Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 71 78 N na poziomie a 2 (kg/ha) 111 118 P 2 O 5 (kg/ha) 70 60 K 2 O (kg/ha) 105 90 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Plonvit Z 1,0 l Plonvit Z 1,0 l Basfoliar 36 Extra - 2,0 l + Adob Mn + Adob Cu 2,0 + 1,0 l Basfoliar 36 Extra - 3,0 l + Basfoliar 12-4-6+S + amino - 3,0 l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Orius 060 FS Funaben Plus 02 WS Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Maraton 375 SC - 4,0 l Expert Met 56 WG - 0,35 kg Grodyl 75 WG +Actriob 842 OC - 40 g +1,0 l Insektycyd (nazwa,dawka/ha) - Karate Zeon 050 CS - 0,1 l (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa,dawka/ha) Soligor 425 EC -0,8 l Tilt Turbo 460 EC - 1,0 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa,dawka/ha) Artea 330 EC - 0,5 l Artea 330 EC - 0,5 l Regulator wzrostu (nazwa,dawka/ha) Moddus 250 EC - 0,6 l Moddus 250 EC - 0,6 l
Tabela 3 Jęczmień ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha Przecław Boguchwała a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,5 8,5 9,0 9,0 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,8 8,8 9,0 9,0 3 Martwe rośliny (%) 0,2 0,2 0,0 0,0 4 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 08 V 10 V 16 V 18 V 5 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 26 VI 27 VI 20 VI 22 VI 6 Wysokość roślin (cm) 115 110 101 96 7 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 4,6 6,0 4,1 6,5 8 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 4,4 5,8 3,3 3,8 9 Porażenie przez choroby : mączniak (skala 9 o ) 5,7 6,0 8,0 9,0 10 - rynchosorioza (skala 9 o ) 7,2 7,7 8,0 9,0 11 - choroby podstawy -kompleks (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 12 - rdza źdźbłowa (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 13 - rdza jęczmienia (skala 9 o ) 5,8 6,4 6,7 8,6 14 - plamistość siatkowa (skala 9 o ) 6,3 6,0 7,9 9,0 15 - czarna plamistość (skala 9 o ) 5,4 5,6 8,0 9,0 16 - pleśń śniegowa (skala 9 o ) 8,8 8,8 9,0 9,0 17 Masa 1000 ziaren (g) 45,3 46,0 37,1 41,9 18 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 8,5 9,2 12,6 13,2 19 Plon ziarna (dt z ha) 56,8 67,6 49,4 65,2 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4 Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 Przecław Boguchwała Przecław Boguchwała Wzorzec, dt z ha 56,8 49,4 67,6 65,2 1 Bartosz 97 83 103 81 2 Maybrit 77 95 82 89 3 Fridericus 122 77 112 94 4 Scarpia 110 113 101 117 5 Souleyka 117 127 121 108 6 Antonella 105 113 100 114 7 Henriette 114 91 107 97 8 Holmes 107 118 99 110 9 KWS Meridian 107 99 98 105 10 Titus 98 84 100 87 11 Kobuz 68 102 69 96 12 SU Melania 103 93 118 83 13 Zenek 76 106 89 108 Wzorzec wszystkie odmiany badane
Tabela 5 Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Mrozoodporność skala 9 2013 2012 Poziom a 1 Poziom a 2 2013-2012- 2013 2012 Wzorzec, dt z ha 53,1 60,7 73,7 56,9 62,4 66,4 69,1 89,6 67,8 74,9 1 Bartosz 4,5 90 96 98 93 95 93 99 97 95 96 2 Maybrit 5 85 102 85 97 3 Fridericus 6 101 100 105 100 102 103 96 102 100 101 4 Scarpia 5 111 96 104 103 103 109 99 105 105 106 5 Souleyka 4,5 122 108 103 115 110 115 113 103 114 110 6 Antonella 5 109 115 110 112 112 107 107 103 107 106 7 Henriette 5,5 103 103 102 103 103 103 107 99 105 101 8 Holmes 4,5 112 114 98 113 107 104 105 107 105 106 9 KWS Meridian 5 103 103 101 103 102 101 102 97 102 100 10 Titus 5,5 91 102 97 94 108 101 11 Kobuz 5,0 84 82 12 SU Melania 4,5 98 106 13 Zenek 5,5 90 99 Liczba doświadczeń 2 2 2 4 6 2 2 2 4 6 wzorzec: wszystkie badane odmiany mrozoodporność - wg Listy Opisowej Odmian COBORU 2013-2012-
Tabela 6 Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 Liczba lat badań Rdza jęczmienia Czarna plamistość Rynchosporioza Plamistość siatkowa 2012-2012 - 2012-2012 - Wzorzec, (skala 9 o ) 6,2 6,4 6,6 6,5 7,6 8,1 7,1 6,6 1 Bartosz 3-0,5 0,3 0,1 0,2-0,1 0,1-0,9 0,3 2 Maybrit 2 0,5 0,4 0,1 0,3-0,1-0,1-0,4 0,4 3 Fridericus 3 0,0 0,0 0,3-0,1 0,2 0,0 0,1 0,0 4 Scarpia 3-0,5-0,9-0,9-0,8-0,1-0,3-0,6-0,4 5 Souleyka 3 0,3 0,6-0,4 0,0-0,6-0,1 0,6-0,2 6 Antonella 3 1,0 0,6 1,3 1,1 0,9 0,4 0,9 0,5 7 Henriette 3-1,0-0,4-0,4-0,5 0,9 0,4 0,1-0,5 8 Holmes 3-0,3 0,4 0,6-0,5-0,3-0,2 0,6 0,5 9 KWS Meridian 3 0,5 0,6-0,9-0,3 0,2 0,2 0,1 0,0 10 Titus 2 0,0-0,7 0,1 1,0-0,8-0,5-0,1 0,1 11 Kobuz 1-0,3-0,4 0,9-0,1 12 SU Melania 1-0,3 0,8-0,3-0,1 13 Zenek 1 0,5 0,1-0,6-0,4 Liczba doświadczeń 2 5 2 6 2 3 2 5 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany, Liczba doświadczeń dla okresu 2012- odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
Tabela 7 Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby oraz procent martwych roślin na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012- Liczba lat badań Pleśń śniegowa Mączniak % roślin martwych 2012-2012- 2012- Wzorzec, (skala 9 o ) 9,0 8,4 6,8 6,7 0,2 1,3 1 Bartosz 3 0,0 0,1-0,8-0,5 0,8 0,1 2 Maybrit 2 0,0 0,1 0,2 0,3-0,2-0,1 3 Fridericus 3 0,0 0,2 0,2-0,5-0,2-0,8 4 Scarpia 3 0,0 0,0-1,6-0,9-0,2 0,2 5 Souleyka 3 0,0-0,1 0,7 0,4 0,3-0,3 6 Antonella 3 0,0 0,1 0,9 1,3 0,3 0,0 7 Henriette 3 0,0-0,4 0,2-0,4-0,2 0,2 8 Holmes 3 0,0 0,0-0,8-0,1-0,2 0,6 9 KWS Meridian 3 0,0-0,2 0,2-0,2-0,2 0,5 10 Titus 2 0,0 0,3 0,5 0,6 0,8-0,1 11 Kobuz 1 0,0 0,7-0,2 12 SU Melania 1 0,0 0,2-0,2 13 Zenek 1 0,0-0,3 0,2 Liczba doświadczeń 0 3 2 6 1 4 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany, Liczba doświadczeń dla okresu 2012- odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
Tabela 8 Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012- Liczba lat badań Wyleganie w fazie (skala 9 o ) dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2012-2012- 2012-2012- Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 4,3 6,1 3,8 5,1 108 101 41,2 42,4 1 Bartosz 3 0,4 0,0-0,1 0,0 6 4-0,4 0,2 2 Maybrit 2-0,3 0,2-0,1-0,4-2 -2-0,6-1,3 3 Fridericus 3 0,2 0,0 0,2 0,1-2 0-2,0 1,8 4 Scarpia 3 0,2-0,9-0,1-0,3 4 3-4,4-1,2 5 Souleyka 3-0,1-0,1 0,4 0,1-4 -1 2,5 3,2 6 Antonella 3 0,2 0,2-0,1-0,1-5 -2 0,4 0,0 7 Henriette 3-0,6 0,0-0,6 0,3 1-2 0,4 2,4 8 Holmes 3-0,1 0,1 0,2 0,3 2-1 -2,4 0,6 9 KWS Meridian 3 0,4 0,2 0,4 0,1-1 1 0,1 0,8 10 Titus 2 0,2-0,1-0,1 0,2 8 13 5,4 4,9 11 Kobuz 1 0,2 0,2-2 3,0 12 SU Melania 1-0,8-1,0 0 2,4 13 Zenek 1 0,2 0,0-4 -0,7 Liczba doświadczeń 2 6 2 6 2 6 2 6 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany, Liczba doświadczeń dla okresu 2012- odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
Tabela 9 Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012 - Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2012-2012- 2012-2012- Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 6,2 6,9 4,8 5,5 103 97 43,9 45,3 1 Bartosz 3 0,0 0,1-0,3 0,1 3 2-4,7-1,8 2 Maybrit 2-0,7 0,1-0,3-0,2-2 -1-3,0-3,8 3 Fridericus 3 0,0-0,2 0,2-0,1-1 0 1,9 2,5 4 Scarpia 3 0,0-1,0-0,1-0,5 5 4-2,8-0,5 5 Souleyka 3 0,8 0,2 1,4 0,6-3 -1 4,1 2,5 6 Antonella 3 0,5 0,4 0,4 0,4-2 -1-0,2 2,0 7 Henriette 3-0,5-0,1-0,3 0,4 2-1 0,9 2,8 8 Holmes 3 0,5-0,1-0,1-0,2-3 -4-2,6 0,8 9 KWS Meridian 3 0,3-0,2 0,2 0,1-2 0 0,6 0,8 10 Titus 2-0,2-0,1-0,1 0,4 7 14 3,5 4,2 11 Kobuz 1-0,7-0,6 3 3,2 12 SU Melania 1-0,2-1,0-2 0,9 13 Zenek 1 0,0 0,0-5 -1,9 Liczba doświadczeń 2 6 2 6 2 6 2 6 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: wszystkie badane odmiany Liczba doświadczeń dla okresu 2012- odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
Charakterystyka odmian jęczmienia ozimego wpisanych do krajowego Rejestru w roku wg. COBORU LOO - SU VIRENI dwurzędowa, typu pastewnego. Plenność na poziomie najlepszych odmian dwurzędowych. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na plamistość siatkową, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość średnia, na mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie dość duże. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. Zachowujący odmianę: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan