Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. Konferencja pt.: Handel emisjami od strony prawnej, organizacyjnej i technicznej Warszawa, 15-16 16 czerwca 2004 Strategia przedsiębiorstwa w warunkach działania handlu emisjami CO2 Bolesław Jankowski Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. boleslaw.jankowski@energsys.com.pl www.energsys.com.pl
Główne zagadnienia 1. Konsekwencje wdrożenia handlu emisjami dla przedsiębiorstw 2. Nowe elementy w analizie strategicznej 3. Nowe kompetencje wymagane od przedsiebiorstw 4. Informacje o systemie ETS jako wsad do analiz strategicznych 5. Uwarunkowania wybranych decyzji strategicznych 6. Podsumowanie
Konsekwencje wdrożenia handlu emisjami CO2 (1) Wpływ na działalność inwestycyjną Wpływ na działania rozwojowe (inwestycje): konieczność zabezpieczenia odpowiedniej liczby uprawnień do emisji na produkcje objętą systemem handlu emisjami uwzględnienie wartości pieniężnej strumieni emisji CO2 w kalkulacjach biznes planów konieczność weryfikacji dotychczasowej struktury technologii produkcyjnych i sposobu ich wykorzystania (np. potencjalna opłacalność odstawienia produkcji nierentownej i sprzedaży zaoszczędzonych uprawnień) zainteresowanie instytucji finansowych sytuacją emisyjną kredytobiorcy dodatkowy element niepewności
Konsekwencje wdrożenia handlu emisjami CO2 (2) Wpływ na działalność bieżącą Wpływ na działalność bieżącą: prowadzenie pomiarów, ewidencji i raportowania emisji monitorowanie stanu kont w rejestrze uprawnień planowanie bilansowania emisji i uprawnień analiza kosztów redukcji emisji w przedsiębiorstwie analiza rynku uprawnień do emisji - ceny transakcyjne, podaż, popyt, prognozowanie cen działania na rynku uprawnień - zakup lub sprzedaż uprawnień, instrumenty pochodne występowanie o dodatkowe przydziały uprawnień w przypadku rozbudowy instalacji lub budowy nowej optymalizacja procesów produkcyjnych z uwzględnieniem wartości pieniężnych związanych ze strumieniami emisji CO2
początkowo - brak rzeczywistych działań redukcyjnych ze względu na niepewność odnośnie metod przydziału Konsekwencje wdrożenia handlu emisjami CO2 (3) Możliwe skutki w krótkim i długim okresie 1. Skutki w krótkim okresie wzrost kosztów z tytułu realizacji nowych obowiązków koszty/przychody ze sprzedaży uprawnień (zależne głownie od poszczególnych KPAU) niepewność przyszłych warunków działalności wzrost ryzyka działalności i inwestowania w sektorach ETS 2. Skutki w długim okresie czasu wzrost kosztów wytwarzania w sektorach ETS z tytułu działań redukcji emisji zmiana konkurencyjności technologii (głównie energetycznych) zmiany cen paliw (m.in. wzrost cen biomasy) pojawienie się nowych niskoemisyjnych technologii lub problemy z wypełnianiem zobowiązań i zakłócenia rynkowe w ich braku 2. Możliwe reakcje przedsiębiorców ograniczenie inwestycji (ze względu na niepewność) nasilenie konsolidacji (ograniczanie ryzyka)
Konsekwencje wdrożenia handlu emisjami CO2 (4) Szanse i zagrożenia dla przedsiębiorstw w Polsce 1. Szanse z tytułu wprowadzenia handlu emisjami: brak poważniejszych ograniczeń rozwoju przy zatwierdzeniu aktualnego projektu KPAU możliwość sprzedaży uprawnień, jeśli przydział uprawnień nie zostanie w pełni wykorzystany zachęta do zmniejszenia emisyjności produkcji - stymulacja rozwoju technologicznego i unowocześnienia produkcji rozwój kompetencji w wyniku uczestniczenia w rynku uprawnień do emisji 2. Zagrożenia dodatkowe bariery dla wzrostu produkcji w przypadku ograniczenia KPAU przez KE dodatkowe koszty z tytułu nowych obowiązków (pomiary, raportowanie, planowanie, działanie na rynku uprawnień itp.) opóźnienia we wdrażaniu systemu, niepewność przyszłych zasad - mogą ograniczać działania modernizacyjne i inwestycyjne w długim okresie - pogorszenie konkurencyjności technologii węglowych (wysoka emisja CO2) oraz gospodarek z wysoką emisyjnością CO2 ograniczone zasoby kompetentnej kadry do budowy niezbędnych zespołów analitycznych
Działalność przedsiębiorstwa w systemie ETS (1) Analiza przedsięwzięć rozwojowych 1. Opracowanie koncepcji przedsięwzięcia 2. Opracowanie scenariuszy zmian otoczenia popyt, ceny, regulacje prawne, konkurencja itp. warunki pozyskania finansowania warunki pozyskania uprawnień do emisji (przydział uprawnień, ceny) 3. Sformułowanie wariantowych rozwiązań technologie, paliwa, emisyjność CO2 wymagania odnośnie kontroli emisji CO2 dla danej technologii nakłady inwestycyjne, koszty (m.in. pozyskanie uprawnień emisyjnych) 4. Ocena skutków poszczególnych rozwiązań stopa zwrotu uwzględniająca koszty zarządzania emisją CO2 5. Analiza czułości, wybór rozwiązania do wdrożenia różne warianty odnośnie dostępności i cen uprawnień emisyjnych 6. Opracowanie planu wdrożenia
Działalność przedsiębiorstwa w systemie ETS (2) Analiza opłacalności przedsięwzięć redukcji emisji 1. Analiza przedsięwzięć redukcji emisji identyfikacja przedsięwzięć redukcji emisji w przedsiębiorstwie określenie kosztów i efektów ich realizacji sporządzenie krzywej kosztów i potencjałów redukcji emisji CO2 2. Opracowanie scenariusza zmian otoczenia popyt wewnętrzny i zewnętrzny na uprawnienia emisyjne, prognoza cen uprawnień emisyjnych 3. Sformułowanie wariantowych rozwiązań realizacja przedsięwzięć redukcji emisji, sprzedaży/zakupu uprawnień działania zmierzające do zakupu/sprzedaży uprawnień bez przedsięwzięć redukcji 4. Ocena skutków poszczególnych rozwiązań ocena skutków podjęcia działań redukcyjnych w krótkim i długim okresie ocena skutków zbilansowania potrzeb emisyjnych poprzez zakup uprawnień 5. Analiza czułości, wybór rozwiązania do wdrożenia ocena skutków zmian cen, zasad przydzielania uprawnień itp.
Działalność przedsiębiorstwa w systemie ETS (3) Nowe wymagane kompetencje 1. Znajomość zasad pomiaru i raportowania emisji 2. Znajomość rynku uprawnień emisyjnych znajomość zasad transakcyjnych, instrumenty pochodne sporządzanie prognoz cen uprawnień, oceny podaży i popytu 3. Planowanie bilansów emisji i uprawnień w krótkim i długim okresie ocena przyszłych przydziałów uprawnień na prowadzone instalacje istniejące oraz nowe lub rozbudowywane planowane emisje CO2 z prowadzonych instalacji wyznaczenie salda zakupu sprzedaży uprawnień 4. Sporządzanie krzywej kosztów i efektów redukcji emisji w przedsiębiorstwie 5. Zarządzanie informacją wprowadzenie do systemów informacji zarządczej danych wspierających zarządzanie bilansowaniem emisji i uprawnień zastosowanie odpowiednich modeli do analiz strategicznych uwzględniających wpływ emisji CO2 na efektywność przedsięwzięć
Podstawowe informacje do analiz strategicznych (1) Co wiemy i czego nie wiemy o handlu emisjami? Czas trwania Protokół z Kioto (PzK) obejmuje okres do 2012 r. PzK nie został dotąd ratyfikowany niepewność odnośnie działania systemu po 2012 r. a nawet w latach 2008-12 Zakres niepewność odnośnie objęcia systemem innych GC (kwestie pomiarowe) niepewność odnośnie objęcia innych sektorów (chemia, aluminium, transport) brak jasności odnośnie zakresu pojęcia instalacja spalania brak jasności odnośnie udziału instalacji o małych emisjach (np.. ceramika w Polsce) Cele redukcyjne poza ustaleniami z Kioto nie ma wiążących celów redukcyjnych po 2012 r. deklarowany docelowy poziom 70% redukcji wydaje się obecnie nierealistyczny Zasady funkcjonowania niepewność odnośnie sposobu zarządzania, organizacji rejestrów, weryfikacji istniejące regulacje odnośnie zasad monitoringu i rapoprtowania
Podstawowe informacje do analiz strategicznych (2) Co wiemy i czego nie wiemy o handlu emisjami? Powiązanie z instrumentami Kioto jest dyrektywa łącząca niepewność odnośnie skuteczności kontroli przedsięwzięć JI CDM Metody alokacji brak kompletu Planów Alokacji, niepewność odnośnie oceny Planów przez KE brak jasności odnośnie zasad alokacji stosowanych w przyszłości (GF czy BM) Podaż i popyt duży zakres niepewności, zależne w dużej mierze od Planów Alokacji w długim okresie zależne od celow redukcyjnych i powiązania z mechanizmami Kioto Ceny uprawnień duży zakres niepewności, zależne od czynników podażowo - popytowych i kosztów redukcji Wnioski: Obecnie dostępne informacje nie pozwalają na racjonalne uwzględnienie handlu emisjami na decyzje strategiczne Przyszły kształt systemu zależy głównie od decyzji politycznych i presji lobbystycznych
Podstawowe informacje do analiz strategicznych (3) Aktualne i przyszłe cele systemu ETS 1. Cele bieżące: Redukcja emisji CO2 o 8% w stos. do 1990 r. w starych krajach Unii (EU-15) Zwiększenie ekonomicznej efektywności działań z zakresu redukcji emisji CO2 w skali całej UE-15 Ograniczenie niekorzystnych skutków na gospodarkę i zatrudnienie w UE-15 Uwaga: Tekst Dyrektywy podaje cele odniesione do krajów piętnastki unijnej, nie wymienia celów dla nowych krajów unijnych 2. Cele długoterminowe: Redukcja emisji CO2 o 70% w skali globalnej (na podst. Sixth Community Environmental Action Plan, pkt 2 Preambuły Dyrektywy 2003/87/WE 3. Wnioski: Pod względem celów system handlu emisjami CO2 ma wspomagać wypełnienie zobowiązań Protokołu z Kioto w zakresie redukcji emisji CO2, w dłuższym horyzoncie zakłada się dążenie do głebszej redukcji emisji oznaczać to będzie stopniowe ograniczanie uprawnień wydawanych poszczególnym sektorom
Podstawowe informacje do analiz strategicznych (4) Aktualne i przyszły zakres przedmiotowy systemu ETS 1. Zakres sektorowy: Rodzaje instalacji obejmowane systemem (Załącznik I Dyrektywy) Energetyczne spalanie paliw (>20MW), koksownie, rafinerie Produkcja i przetwórstwo metali żelaznych żelazo i stal (ponad 2,5 t/godz.) Przemysł surowców mineralnych wapno, cement, szkoło, ceramika Papiernictwo Możliwości czasowego wyłączenia (OPT-OUT) tylko w pierwszym okresie KE rozważy poszerzenia zakresu sektorowego dyrektywy (chemia, aluminium itp.) 2. Rodzaje emisji w systemie pierwszy okres - wyłącznie CO2 kolejne okresy - możliwość poszerzenia systemu na inne gazy GC (Art. 30 pkt 1) 3. Wnioski: w dłuższej perspektywie czasowej należy się liczyć z poszerzeniem zakresu instalacji obejmowanych systemem (m.in. interpretacja instalacji spalania ) włączenie innych gazów do systemu ETS możłiwe po rozwiązaniu trudności pomiarowych
Podstawowe informacje do analiz strategicznych (5) Możliwe modyfikacje Dyrektywy 2003/87/WE 1. KE rozważy ujednolicenie zasad tworzenia KPAU (Art. 30, ust 2, pkt. c) interpretacja pojęcia instalacja spalania kryteria jakie jakie muszą spełniać plany alokacji ujednolicenie metod alokacji stosowanie alokacji poprzez aukcje 2. KE rozważy stworzenie systemu benchmarków (Art. 30, ust 2, pkt k) oparcie benchmarków o BAT i analizy kosztowo - efektywnościowe zastosowanie we wszystkich krajach UE 3. KE rozważy dostosowanie dyrektywy do poszerzonej UE (Art. 30, ust 2, pkt i) 4. Wnioski: Należy się spodziewać dążenia KE do ujednolicenia zasad opracowania Planów Alokacji oraz ograniczania roli rządów krajowych w całym procesie KE i kraje EU-15 będą dążyły do zastosowanie w nowych krajach UE tych samych zasad przydziału uprawnień co w krajach EU-15 niezależnie od sytuacji emisyjnej Można oczekiwać, że bez presji nowych krajów UE zapisy o dostosowaniu dyrektywy do poszerzonej UE nie będą zastosowane
Wybrane zagadnienia strategiczne (1) Budowa nowej instalacji lub r lub rozbudowa istniejącej Zasady ogólne w systemie ETS: konieczność zabezpieczenia uprawnień dla nowych instalacji w Rezerwie uprawnień brak przesądzenia o sposobie przydziału (bezpłatny czy odpłatny) brak definicji instalacji nowej w przypadku rozbudowy Rozwiązania na dalsze okresy w systemie ETS (od 2008) zwiększenie możliwości przydziału poprzez aukcję (do 5%) brak ujednoliconych zasad przydziału Proponowane rozwiązania na pierwszy okres 2005-2007 w większości krajów - przydział bezpłatny z Rezerwy uprawnień w Polsce przydział bezpłatny, Rezerwa ok. 3,3 mln t CO2 rocznie Zagadnienia wymagające doprecyzowania w polskiej ustawie definicja instalacji nowej, w tym instalacji podlegającej istotnej modernizacji zasady określania liczby uprawnień dla instalacji nowej procedura składania wniosków, weryfikacji danych, wydawania decyzji
Wybrane zagadnienia strategiczne (2) Likwidacja istniejącej instalacji Zasady ogólne w systemie ETS: pozostawienie decyzji w gestii krajów członkowskich Rozwiązania na dalsze okresy w systemie ETS (od 2008) pozostawienie decyzji w gestii krajów członkowskich Proponowane rozwiązania na pierwszy okres 2005-2007 w większości krajów - konieczność zwracania uprawnień w przypadku likwidacji w Niemczech - możliwość zachowania uprawnień w przypadku budowy w ciągu 2 lat nowej instalacji w miejsce likwidowanej w Polsce - na razie brak konkretnych propozycji prawnych Zagadnienia wymagające doprecyzowania w polskiej ustawie definicja likwidacji instalacji określenie warunków pozostawienia uprawnień po likwidacji instalacji zasady rozliczania emisji i uprawnień po likwidacji, ewent. wyliczanie liczby uprawnień do zwrotu procedura powiadamiania, rozliczania emisji i uprawnień, wydawania decyzji o wyłączeniu instalacji z systemu
zasady wznawiania produkcji z instalacji, której produkcję przeniesiono lecz która nie została poddana likwidacji Wybrane zagadnienia strategiczne (3) Koncentracja produkcji Zasady ogólne w systemie ETS: ogólne zasady dotyczące sposobu przenoszenia uprawnień z jednej instalacji na drugą rozwiązanie zagadnień szczegółowych w gestii krajów członkowskich Rozwiązania na dalsze okresy w systemie ETS (od 2008) pozostawienie decyzji w gestii krajów członkowskich Proponowane rozwiązania na pierwszy okres 2005-2007 na ogół brak szczególnych rozwiązań w tym względzie w Polsce - na razie brak konkretnych propozycji prawnych Zagadnienia wymagające doprecyzowania w polskiej ustawie sposób przekazywania uprawnień pomiędzy instalacjami jednego podmiotu (wystarczy powiadomienie i dokonanie zmiany w Rejestrze uprawnień) sposób przekazywania uprawnień pomiędzy podmiotami należącymi do tego samego właściciela (prawdopodobnie obowiązkowa umowa kupna/sprzedaży uprawnień) zasady przekazania uprawnień z instalacji, której produkcję przeniesiono do innego zakładu (instalacji)
Wybrane zagadnienia strategiczne (4) Wartość przedsiębiorstwa Wpływ zależny od metody alokacji i liczby przydzielanych uprawnień Bezpłatna alokacja uprawnień zwiększa wartość przedsiębiorstw uzyskujących uprawnienia pokrywające ich potrzeby, Odpłatny przydział dla instalacji nowych zwiększa wartość instalacji istniejących Grandfathering zwiększa wartość wszystkich przedsiębiorstw w podobnym stopniu, benchmarking zwiększa wartość przedsiębiorstw o niskiej emisyjności Ograniczanie przydziału uprawnień w okresach przyszłych będzie relatywnie zmniejszało wartość instalacji o wysokiej emisyjności W krótkim okresie na wartości zyskają wszystkie przedsiębiorstwa objęte handlem emisjami, w dłuższym okresie w miarę ograniczania przydziałów będzie malała wartość instalacji o wysokich emisjach
Wybrane zagadnienia strategiczne (5) Konsolidacja Przydział uprawnień dokonywany na poziomie instalacji, dysponentem jest prowadzący instalację Duże grupy przemysłowe lub przedsiębiorstwa wielozakładowe zarządzają uprawnieniami przydzielonymi dla dużej liczby instalacji Zarządzanie wieloma instalacjami daje więcej możliwości optymalizacji decyzji produkcyjnych, redukcji emisji i operacji kupna/sprzedaży uprawnień Konsolidacja zmniejsza ryzyko utraty pozycji rynkowej po wprowadzeniu systemu, stwarza szerszy zakres działań dostosowawczych, Pojedyncze podmioty w ramach handlu emisjami ulegną osłabieniu w stosunku do dużych graczy Sektor dużej energetyki energetyczny w Polsce jest obecnie mało skonsolidowany co może narażać go na większe zagrożenie, Handel emisjami może skłaniać do przyspieszenia konsolidacji
Podsumowanie 1. Poważne implikacje handlu emisjami dla działalności przedsiębiorstw, 2. Niepewność zasad funkcjonowania handlu emisjami CO2 w UE (brak możliwości racjonalnego podejmowania decyzji już teraz) 3. Niepewny przydział uprawnień w Polsce - konieczność zatwierdzenia KPAU przez KE 4. Niepewność warunków działania handlu emisjami w Polsce - nadal trwające prace nad ustawą 5. Zdobycia nowych kompetencji kluczowym czynnikiem utrzymania konkurencyjności polskich przedsiębiorstw 6. Realizacja aktualnych zamierzeń KE będzie niekorzystne dla znacznej grupy polskich przedsiębiorstw 7. Konieczność aktywnego włączenia się Polski w kształtowanie systemu ETS lub wystąpienie o wyłączenie Polski z systemu