III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca 1 05.10. 15:00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii 2 07.10. 13:30-15:00 piątek Odpowiedź immunologiczna prawidłowa i zaburzona cz. I 3 12.10. 15:00-16:30 środa Odpowiedź immunologiczna prawidłowa i zaburzona cz. II / Dr M. Kurowski 4 19.10. 15:00-16:30 środa Immunologia nowotworów; Dr M. Kurowski 5 26.10. 15:00-16:30 środa Nadwrażliwość i choroby alergiczne I 6 02.11 15:00-16:30 środa Nadwrażliwość i choroby alergiczne I 7 09.11. 15:00-16:30 środa Immunopatologia układu pokarmowego Dr M. Chałubiński 8 16.11. 15:00-16:30 środa Immunohematologia Dr M. Chałubiński 9 23.11. 15:00-16:30 środa Choroby z autoimmunizacji 10 30.11. 15:00-16:30 środa Alergia i nadwrażliwosć na leki 11 07.12. 15:00-16:30 środa Niedobory odporności 12 14.12. 15:00-16:30 środa Immunopatologia skóry Dr M. Kurowski 13 21.12. 15:00-16:30 środa Immunopatologia układu oddechowego. Szczepionki 14 11.01. 15:00-16:30 środa Immunologia transplantacji 15 18.01. 15:00-16:30 środa Praktyczne problemy diagnostyki immunologicznej i alergologicznej 16 25.01. 15:00-16:30 środa Immunomodulacja i leczenie biologiczne chorób o podłozu immnologicznym 1
PROGRAM SEMINARIÓW I ĆWICZEŃ Ćwiczenia Treści zajęć w grupach studenckich (seminaria i ćwiczenia praktyczne): STRUKTURA ĆWICZEŃ (3h lekcyjne 135 minut) 1-8 ćwiczenie Wejściówka 15 minut Prezentacja 30 minut Seminarium 90 minut (w tym 15 minut część praktyczna/pracownia) STRUKTURA ĆWICZEŃ (2h lekcyjne 90 minut) 9-10 ćwiczenie Wejściówka 15 minut Prezentacja 30 minut Seminarium 45 minut Ćwiczenie. 1. Wprowadzenie do immunologii. Budowa i funkcje układu odpornościowego. Kurowski) (dr Marcin Tydzień od. 3.10.2016 Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 1,2 Seminarium: Budowa i funkcje układu odpornościowego (90 minut) 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego. 3. Narządy limfatyczne budowa i funkcja Część praktyczna: Komórki układu immunologicznego. Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych. (15 minut w trakcie części seminaryjnej) 1. Wykonanie przez studentów rozmazu krwi obwodowej. Wykonanie pierwszego etapu izolacji limfocytów. 2. Oglądanie preparatów pod mikroskopem identyfikacja komórek układu odpornościowego, omówienie wzoru odsetkowego leukocytów krwi obwodowej. 3. BIOBANK 2
Ćwiczenie 2. Mechanizmy odpowiedzi nieswoistej. (lek. Agnieszka Drewnik) Tydzień od 10.10.2016. Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 13,14,15 Seminarium: Odporność wrodzona. (90 minut) 1. Rozpoznawanie drobnoustrojów, receptory odpowiedzi nieswoistej. 2. Komórki układu odpowiedzi nieswoistej. 3. Humoralne elementy odpowiedzi nieswoistej układ dopełniacza. 4. Funkcje makrofagów i granulocytów. 5. Współdziałanie swoistej i nieswoistej odpowiedzi odpornościowej. 4. Cytotoksyczność zależna od przeciwciał. Część praktyczna: Pracownia diagnostyki immunologicznej. Metody oparte na reakcji antygen przeciwciało, cz. 1. (15 minut w trakcie części seminaryjnej) 1. Omówienie zasady reakcji precypitacji i aglutynacji 2. Testy lateksowe wykonanie oznaczenia RF i CRP 3. Przypadek kliniczny: niedobór odporności niedobór C1 inhibitora Ćwiczenie 3. Rozpoznawanie i prezentacja antygenów. (lek. Olga Brzezińska-Pawłowska Tydzień od 17.10.2016. Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 4.4-4.6; 5; 9 Seminarium: Rozpoznawanie i prezentacja antygenów. (90 minut) 1. Antygeny: definicje, rodzaje 2. Komórki APC 3. Budowa układu MHC 4. Populacje i subpopulacje limfocytów 5. Obróbka antygenu i prezentacja w kontekście MHC 5. Rozpoznawanie antygenów przez limfocyty B Część praktyczna: Pracownia transplantologii. (15 minut w trakcie części seminaryjnej) 1. Omówienie zasad kwalifikacji do przeszczepów. 2. Zasady doboru dawców do przeszczepów i metody oznaczania antygenów ransplantacyjnych. 3. Prezentacja ośrodka dawców szpiku. Przypadek kliniczny - przeszczep 3
Ćwiczenie 4. Budowa i funkcja przeciwciał oraz receptorów TCR. (dr Barbara Majkowska-Wojciechowska) Tydzień od 24.10.2016. Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz.,3; 4.1-4.3; 22.1.1 Seminarium: Immunoglobuliny. Rozpoznanie antygenu w mechanizmach odpowiedzi swoistej. (90 minut) 1. Klasy, podklasy przeciwciał- budowa, funkcja. 2. Budowa receptorów TCR. 3. Dojrzewanie i selekcja limfocytów T i B. 4. Powstawanie przeciwciał, źródła różnorodności Ig. 5. Powstawanie i generacja różnorodności receptorów TCR Część praktyczna: Metody oznaczania stężenia IgE. Część praktyczna: Diagnostyka chorób z autoimmunizacji. (15 minut w trakcie części seminaryjnej) 1. Testy oparte o immunofluorescencję pośrednią i bezpośrednią. 2. Wykonanie pierwszego etapu testu immunofluorescencji pośredniej. 3. Demonstracja przykładowych preparatów ANA i ANCA, ATA 4. Przypadek kliniczny autoimmunizacja: choroba Hashimoto i toczeń. Przypadek kliniczny: Niedobór odporności humoralnej (CVID) Ćwiczenie 5. Odpowiedź typu komórkowego zależna od limfocytów T (Dr Maciej Chałubiński) Tydzień od 7.11.2016 Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 6.1-6.1.5; 11, 12 Seminarium: Odpowiedź komórkowa zależna od limfocytów T (90 minut) 1. Etapy odpowiedzi typu komórkowego zależnej od limfocytów T 2. Rozpoznawanie antygenu i kostymulacja 3. Ekspansja klonalna 4. Powstawanie pamięci immunologicznej. 5. Cytokiny. Część praktyczna: Metody oceny jakościowej i ilościowej komórek układu odpornościowego. (15 minut w trakcie części seminaryjnej) 1. Cytometria przepływowa: fenotypowanie, ocena czynnościowa komórek układu immunologicznego. 2. Demonstracja i zasada działania cytofluorometru. Analiza wykresów badań cytofluorymetrycznych oceniających populacje komórkowe krwi. Przypadek kliniczny nabyty niedobór odporności (HIV). 4
Ćwiczenie 6. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi T komórkowej (Dr Małgorzata Pawełczyk) Tydzień od 14.11.2016 Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 8;10 Seminarium: Mechanizmy efektorowe odpowiedzi T komórkowej(90 minut) 1. Migracja limfocytów T 2. Funkcje efektorowe limfocytów Th 3. Funkcje efektorowe limfocytów Tc Część praktyczna: Pracownia hodowli komórkowych. (15 minut w trakcie części seminaryjnej) 1. Prezentacja pracowni hodowli komórkowych. 2. Obserwacja mikroskopowa różnych hodowli komórkowych (RPMI, Beas2B, hnec). Przypadek kliniczny: niedobór odporności komórkowej. Ćwiczenie 7. Humoralna odpowiedź immunologiczna (Dr Barbara Majkowska-Wojciechowska) Tydzień od 21.11.2016. Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 6.2 Seminarium: humoralna odpowiedź immunologiczna (90 minut) 1. Fazy i typy odpowiedzi humoralnej swoistej i nieswoiustej 2. Stymulacja limfocytów B przez antygen 3. Współpraca limfocytów Th w humoralnej odpowiedzi immunologicznej 4. Funkcje efektorowe przeciwciał 5. Regulacja odpowiedzi humoralnej zależnej od przeciwciał Część praktyczna: Demonstracja nefelometru, zasada i rodzaje testów nefelometrycznych. (15 minut w trakcie części seminaryjnej) Ćwiczenie 8. Regionalna odpowiedź immunologiczna. Odpowiedź przeciwzakaźna. Szczepionki. (Lek. Joanna Jamroz) Tydzień od 28.11.2016. Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 19 5
Seminarium: Regionalna odpowiedź immunologiczna. Odpowiedź przeciwzakaźna. Szczepionki. (90 minut) 1. Regionalna odpowiedź immunologiczna 2. Odpowiedź przeciwwirusowa, bakteryjna, przeciwpasożytnicza 3. Odporność patogenów na mechanizmy odpowiedzi komórkowej 4. Immunologia szczepień ochronnych. Część praktyczna: Pracownia genetyczna (15 minut w trakcie części seminaryjnej) 1. Pracownia genetyczna 2. Ocena ekspresji mrna i mirna Przypadek kliniczny: diagnostyka boreliozy Ćwiczenie 9. Mechanizmy tolerancji i autoimmunizacji. (Dr Maciej Chałubiński) Tydzień od 5.12.2016. Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 7,21 Seminarium: Mechanizmy tolerancji immunologicznej i autoimmunizacji 1. Mechanizmy zapewniające tolerancję na własne antygeny. 2. Choroby autoimmunizacyjne. Ćwiczenie 10. Reakcje nadwrażliwości. (Dr Marcin Kurowski) Tydzień od 12.12.2016. Podręcznik: Immunologia. Gołąb i wsp. 2013. Rozdz. 20 Seminarium: Nadwrażliwość 1. Mechanizmy nadwrażliwości. 2. Przeciwciała IgE, eozynofile i mastocyty 3. Kliniczne przykłady reakcji z nadwrażliwości Część praktyczna: Pracownia genetyczna Ocena ekspresji mrna i mirna Przypadek kliniczny alergiczny nieżyt nosa 6
Kolokwium - termin do uzgodnienia Wykaz literatury podstawowej: Gołąb i wsp. Immunologia wyd. 2013r uzupełniającej: Abbas i wsp. Immunologia - funkcje i zaburzenia układu immunologicznego, wyd. 2015r Marek Kowalski. Immunologia kliniczna. Mediton, 2000. 7