KONSULTACJE SPOŁECZNE:

KONSULTACJE SPOŁECZNE: PRAKTYCZNY MINIPRZEWODNIK DLA ORGANIZATORÓW CZYM SĄ MIEJSKIE KONSULTACJE SPOŁECZNE? Konsultacje społeczne to dialog z mieszkaocami, którego celem jest uzyskanie ich opinii na temat spraw istotnych dla dzielnicy lub miasta. Rezultatem konsultacji jest większa wiedza urzędników o postrzeganiu danej sprawy przez mieszkaoców. Celem konsultacji nie jest natomiast przekonanie mieszkaoców do rozwiązania proponowanego przez urząd. Służą temu spotkania informacyjne i promocyjne. Należy zatem odróżniad: Informowanie które służy przekazaniu informacji i promocji podjętych przez urząd decyzji (np. dlaczego należy zamknąd szkołę X) Konsultowanie którego celem jest uzyskanie opinii i informacji (np. co urząd mógłby zrobid, żeby dzieci nie poniosły niepotrzebnych kosztów likwidacji szkoły X) Współdecydowanie którego celem jest wspólne opracowanie rozwiązania (np. na jakich zasadach rodzice zgodziliby się na likwidację szkoły X). Informowanie: przekonad Współdecydowanie: zdecydowad Konsultacje: dowiedzied się strona 1

CO O KONSULTACJACH MÓWI PRAWO? Najważniejszym dokumentem dotyczącym konsultacji społecznych jest Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Zgodnie z artykułem 5a: 1. W wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą byd przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkaocami gminy. 2. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkaocami gminy określa uchwała rady gminy. O tym, czy sprawy są ważne dla gminy, decydują zazwyczaj jej władze i do nich przede wszystkim należy inicjatywa w organizowaniu konsultacji. Należy pamiętad, że prawo nakłada obowiązek konsultowania kwestii związanych z: Ochroną środowiska: kwestię tę reguluje Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeostwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Działalnością w sferze zadao publicznych określonych w art. 3 i 4 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (z późn. zm.). Sprawami określonymi w uchwałach rady gminy (miasta). CZEGO NAJCZĘŚCIEJ DOTYCZĄ KONSULTACJE? Poza kwestiami, które wynikają z Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, władze lokalne zazwyczaj organizują konsultacje w sprawach, które: wiążą się z wysokim ryzykiem konfliktu, budzą silne emocje i mieszkaocy chcą uczestniczyd w pracach nad ich rozwiązaniem; dotyczą ważnych interesów mieszkaoców a ujawnienie ich stanowiska przyczynia się do sprawniejszego procesu decyzyjnego i mniejszych protestów. strona 2

KIEDY ORGANIZOWAĆ KONSULTACJE? Reguła jest jedna: konsultacje zawsze organizuj PRZED podjęciem decyzji w danej sprawie a PO zdefiniowaniu problemu. A zatem wtedy, kiedy już wiesz, na czym polega zadanie, a wystarczająco wcześnie, żeby można było uwzględnid głosy mieszkaoców w podejmowanych decyzjach. NIGDY nie nazywaj konsultacjami spotkao, na których informujesz o już przyjętych rozwiązaniach. Po co stawiad się w kłopotliwej sytuacji człowieka, który prosi o rekomendacje w sprawach, w których już nic nie zostanie zmienione? JAK PLANOWAĆ KONSULTACJE? Najpierw upewnij się, że w sprawie, która ma byd poddana konsultacjom na pewno nie ma gotowego rozwiązania. Jeśli decyzja jest ciągle przed Tobą i naprawdę chcesz się dowiedzied, co myślą mieszkaocy na dany temat i jakie rozwiązanie byłoby najbliższe ich oczekiwaniom Zbuduj piramidę konsultacji, czyli rozpisz sprawę, o której myślisz, tak żebyście i Ty, i Twoi współpracownicy rozumieli, jaki rodzaj wiedzy chcecie zyskad dzięki spotkaniom z mieszkaocami. OBSZAR OTWARTY OBSZAR NEGOCJOWALNY OBSZAR ZAMKNIĘTY Urząd nie ma w danej sprawie propozycji rozwiązania a uzyskane opinie pomogą je sformułowad. Przestrzeo potencjalnie największego wpływu mieszkaoców. Urząd ma pewne pomysły dotyczące możliwych rozwiązao, ale jest gotów je zmienid pod wpływem uzyskanych opinii, informacji i danych. Kwestie nie podlegające dyskusji i zmianom ze względu na tzw. czynniki obiektywne, czyli obowiązujące prawo, terminy, ograniczenia finansowe. strona 3

PRZYKŁAD: PIRAMIDA INWESTYCJI PLAC REKREACJI Obszar zamknięty: kwota przeznaczona na inwestycję z budżetu miasta, termin koniecznego zakooczenia inwestycji (rok budżetowy), przepisy dotyczące bezpieczeostwa, lokalizacja inwestycji Obszar negocjowalny: przeznaczenie placu (rozrywka starszych nastolatków), rodzaj urządzeo (park linowy), wykonawca koncepcji, uzyskanie środków zewnętrznych Obszar otwarty: rodzaj urządzeo, zasady korzystania, inne możliwe funkcje Określ kryteria, według których będą oceniane propozycje mieszkaoców i organizacji. Powinny wynikad z obszaru zamkniętego piramidy decyzji, byd zrozumiałe dla uczestników konsultacji i przedstawione na samym początku procesu konsultacji. Na podstawie piramidy wypisz pytania, które zadasz podczas konsultacji. Pamiętaj, że konsultacje to spotkania, na których mówid mają ich uczestnicy. Od tego, czy i jakie im zadasz pytania, będą zależały ich odpowiedzi. To pozornie proste, ale błędem wielu urzędników jest przekonywanie mieszkaoców do rozwiązao pożądanych przez urząd. PRZYKŁAD: KONSULTACJE ZAMKNIĘCIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ Typowo: Konsultacje w sprawie restrukturyzacji systemu oświaty, w tym likwidacji szkoły X. Lepiej: Jak ochronid uczniów przed negatywnymi konsekwencjami zamknięcia szkoły X? Określ grupę, która jest najważniejsza dla sprawy podlegającej konsultacjom. Kogo w największym stopniu dotyczy problem, który będzie przedstawiony podczas konsultacji? Kto posiada informacje, których ci brakuje? Przygotuj uczestników konsultacji: pomóż im samym przygotowad się do dyskusji: Zadbaj, żeby mieszkaocy mieli aktualne informacje o sprawie. Częstym błędem jest pokazywanie mieszkaocom istotnych dokumentów dopiero podczas spotkao. Ludzie denerwują się wówczas, że są zaskakiwani nowymi danymi. strona 4

Nie warto popełniad tego błędu: po prostu umieśd dokumenty na stronie internetowej, roześlij je pocztą elektroniczną, przygotuj kopie, które łatwo będzie można otrzymad w urzędzie i przed spotkaniem. Wybierz miejsce, w którym odbędą się konsultacje: niech będzie naprawdę łatwo dostępne. Gdzie powinno odbywad się spotkanie, żeby miejsce było wygodne dla mieszkaoców? Kiedy i gdzie najłatwiej spotkad mieszkaoców, na których głosie najbardziej ci zależy? Zaplanuj sposób prowadzenia spotkao. Najważniejszym celem konsultacji jest zebranie opinii mieszkaoców. Czasem bardzo proste metody, na przykład gotowy formularz, który wypełnia każdy z uczestników spotkania, pozwalają szybko zebrad opinie. Poświęd trochę czasu na opracowanie scenariusza spotkania. Zaplanuj agendę spotkania, czyli scenariusz jego przebiegu w taki sposób, żeby było dla wszystkich jasne, na czym polega ich rola podczas konsultacji. Określ role i zadania wszystkich uczestników spotkania ze strony urzędu w taki sposób, żeby ich obecnośd wspierała wiarygodnośd konsultacji. Sprawdź, czy jest wystarczająco dużo miejsc siedzących w wybranym przez ciebie miejscu. Ustaw salę w sposób, który zmniejsza dystans między ludźmi. Zadbaj o oznaczenie miejsca konsultacji. Tabliczki ze strzałką Konsultacje miejskie serdecznie zapraszamy ułatwią mieszkaocom znalezienie drogi i wprowadzą dobry nastrój. Zaplanuj harmonogram konsultacji i ogłoś go z wyprzedzeniem, żeby mieszkaocy wiedzieli, jak będzie wyglądał cały proces podejmowania decyzji. a. Jakie terminy są najbardziej dogodne z punktu widzenia mieszkaoców? b. Jakie byłyby najbardziej dogodne dla urzędu? Trzeba to jakoś pogodzid. strona 5