Wykład 8. METODY OCENY JAKOŚCI I NARZĘDZIA JEJ KSZTAŁTOWANIA 1
1. Pomiar i ocena jakości: Pomiaru i oceny jakości dokonujemy na podstawie zbioru cech (mierzalnych i niemierzalnych). Działania w procesie oceny jakości produktu Pomiar cech Zbiór charakte- rystyk i tworzą- Ocena cych ich cech Kwalifikowanie cech do grup Skale cech nominalne, porządkowe, przedziałowe i ilorazowe. 2
2. Wskaźniki oceny jakości produktów: Ocenę jakości produktów dokonuje się przez porównanie ich ze wzorcem, np.: z wyrobem wcześniej produkowanym, z podobnym najlepszym wyrobem dostępnym na rynku, z przyjętą normą. Dla miarodajnej oceny stosuje się różne mierniki, np. w przypadku maszyny: wskaźniki funkcjonalności, wskaźniki niezawodności, w tym trwałości, nieuszkadzalności, przechowywalności itp., wskaźniki technologiczności, jak energochłonność, materiałochłonność itp., wskaźniki i koszty eksploatacji, wskaźniki ekologiczne, wskaźniki estetyczne itp. 3
3. System oceny zgodności produktów: System oceny zgodności produktów: w obszarze obowiązkowym, w obszarze fakultatywnym. Przebieg oceny zgodności w obszarze obowiązkowym i fakultatywnym zewnętrznym (np. norm ISO): 1. Producent przygotowuje produkty zgodnie z nor- mami i wystawia pisemną deklarację zgodności; Dla wyrobów o większym ryzyku samodeklaracja nie wystarcza, a ocena powinna być przeprowa- dzona przez upoważnioną organizację. 2. Producent przedstawia jednostce certyfikującej dokumentację i/lub prototyp produktu; 3. Jednostka certyfikująca sprawdza i wydaje certyfikat badania; 4. Na podstawie certyfikacji producent znakuje wyrób zgodnie z normami. 4
Proces certyfikacji jest na ogół trzystopniowy: inspekcja wstępna u producenta, badania cech produktu, w tym laboratoryjne, nadzór w okresie ważności certyfikatu (najczęściej 3 lata). Jednostka, która wydaje certyfikat, sprawuje nadzór za pomocą: inspekcji prowadzonej u producenta w celu potwier- dzenia zgodności stosowania certyfikatu z wyma- ganiami umowy; inspekcji z pobraniem próbek do badań kontrolnych; okresowej oceny wyników badań, przeprowadza- nych w określonym laboratorium. 5
4. Narzędzia i metody analizowania procesów jakościowych: Dla pomiaru i oceny jakości stosuje się: 1. Tradycyjne narzędzia: Narzędzia zbierania danych: arkusz kontrolny, kartę kontrolną, histogram; Narzędzia analizy danych: schemat blokowy, diagram Ishikawy, wykres Pareto, wykres korelacyjny; 6
narzędzia i metody pomiaru i oceny cd.: 2. Nowe narzędzia: Narzędzia analizy problemu: diagram pokrewieństwa, diagram relacji, burza mózgów; Narzędzia podejmowania decyzji o działaniach: diagram systematyki, diagram macierzowy, macierzowa analiza danych; Narzędzia ustalania kolejności działań: plan działania, diagram strzałkowy (diagram przepływu); 7
narzędzia o metody pomiaru i oceny cd.: 3. Narzędzia statystyczne: Narzędzia zbierania danych i pobierania próbek; Narzędzia szacowania parametrów populacji: statystyki, rozkłady, przedziały ufności; Narzędzia wnioskowania: hipotezy statystyczne, analiza wariancji, analiza regresji i korelacji, metody taksonomiczne. 4. Metody i techniki zarządzania, np. analiza SWOT, benchmarking. 8
5. Metody projektowania i doskonalenia procesów jakościowych: Zróżnicowane metody w zależności od etapu w zarządzaniu jakością. 1. Metody rozpoznania wymagań klientów Badanie satysfakcji klientów; Benchmarking; QFD (Quality Function Deployment) pozwala na identyfikowanie wymagań klientów poprzez: wyznaczanie i ocenę związków między wyma- ganiami klientów a parametrami technicznymi, przeniesienie parametrów technicznych produk- tu na jego zespoły i części, np. badania wytrzymałości, sprawności itp., ocenę poszczególnych operacji procesu technologicznego. 9
metody projektowania i doskonalenia cd. Przykładem zastosowania tej metody jest tzw. schemat domu jakości, w którym określa się: wymagania klientów, ważność wymagania według klientów, parametry techniczne produktu, zależności między wymaganiami klientów a parametrami technicznymi produktu, zależności między parametrami technicznymi produktu, porównanie produktu własnego z konkurencją, docelowe wartości parametrów technicznych, wskaźniki technicznej trudności wykonania. 10
metody projektowania i doskonalenia cd. 2. Metody koncepcji produktu: Diagram Ishikawy; Analiza wartości; QFD. 3. Metody projektu wykonawczego: QFD; FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) ana- lizowanie przyczyn i skutków potencjalnych wad, błędów, uszkodzeń itp., w tym: ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia potencjalnych błędów, możliwości niewykrycia błędów przed dostawą, sporządzanie list i pytań dotyczących błędów. FMEA konstrukcji i procesu. 11
metody projektowania i doskonalenia cd. DOE (Design of Experiments) określanie czynników jakości: czynników sterowalnych, czynników niesterowalnych, czynników zakłócających (wewnętrznych i zewnętrznych), opracowanie kart zmienności czynników, przedstawienie czynników w postaci sche- matu blokowego. FTA (Fault Tree Analysis) uporządkowanie i powiązanie czynników zakłóceń; HAZOP (Hazard and Operability Studies) anali- za zagrożeń i zdolności operacyjnych; 12
metody projektowania i doskonalenia cd. 4. Metody przygotowania procesów realizacji: Wskaźniki zgodności jakościowej, wynikające z norm; Analiza tolerancji; FMA; FTA; HAZOP ; TPM (Total Productive Maintanance ) zespól metod, które służą identyfikacji i likwidacji strat mających wpływ na jakość, wydajność i koszty w odniesieniu do maszyn. 5. Metody doskonalenia jakości: Benchmarking; Kaizen; Lean management; Metody twórczego myślenia, np. analogii, burzy mózgów. 13
6. Narzędzia rozwiązywania problemów i zarządzania jakością: Zróżnicowane metody, do podstawowych zalicza się: heurystyczne, jak metoda burzy mózgów, czy też metoda grupowego ustalania priorytetów, synektyczne oparte są na analogii i kojarzeniu ze sobą różnych zjawisk, benchmarking jako metoda synektyczna; kontrastowania - czyli zestawienia i porównania dowolnej liczby elementów dla przeprowadzenia wnioskowania poprzez zanegowanie, przeciwień- stwa itp., czyli wymuszonego kontrastowania,np.: metoda za i przeciw, analiza SWOT jako metoda za i przeciw, metoda detektywa, metoda adwokata lub adwokata diabła; metody eksperckie i partnerskie. 14
Dziękuję za uwagę... 15