Na podstawie materia³ów NBP opracowano w Departamencie Statystyki

BIULETYN INFORMACYJNY 6/2000

Na podstawie materia³ów NBP opracowano w Departamencie Statystyki Projekt graficzny ok³adki: DECORUM Sk³ad i druk: Drukarnia NBP NBP INFORMUJE Pocz¹wszy od 1999 r. wybrane dane statystyczne, w tym dzienne kursy walut i stopy procentowe, a tak e kalendarz udostêpniania danych, publikowane s¹ na stronie internetowej NBP: http://www.nbp.pl Serwis internetowy Narodowego Banku Polskiego zawiera równie Biuletyn Informacyjny NBP. e mail: nbp@nbp.pl Wyda³: Gabinet Prezesa NBP Wydzia³ Promocji i Informacji 00 919 Warszawa, ul. Œwiêtokrzyska 11/21 tel. 653 27 97, 653 23 35, fax 653 24 75, 653 13 21, tlx 825 522 Copyright by Narodowy Bank Polski, 2000 ISSN 1230 0020

SPIS TREŒCI SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE)................................... 4 Produkcja sprzedana przemys³u......................................................... 4 Poziom cen........................................................................ 4 Rynek pracy....................................................................... 6 Wynagrodzenia i œwiadczenia spo³eczne................................................... 7 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI.................................................. 8 Struktura poda y pieni¹dza............................................................ 8 Czynniki kreacji pieni¹dza............................................................. 11 Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych................................. 11 Zad³u enie netto sektora bud etowego................................................ 12 Aktywa zagraniczne netto......................................................... 13 Saldo pozosta³ych pozycji (netto)..................................................... 13 POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO............................................ 15 Stopy procentowe.................................................................. 15 Rezerwy obowi¹zkowe.............................................................. 16 Kursy walutowe................................................................... 16 Rynek pierwotny bonów skarbowych.................................................... 18 Operacje otwartego rynku............................................................ 18 BILANS P ATNICZY NA BAZIE P ATNOŒCI W II KWARTALE 2000 R................................... 20 Rachunek bie ¹cy.................................................................. 20 P³atnoœci towarowe.............................................................. 20 P³atnoœci us³ugowe.............................................................. 20 Dochody...................................................................... 21 Transfery bie ¹ce................................................................ 22 Niesklasyfikowane obroty bie ¹ce.................................................... 22 Rachunek kapita³owy i finansowy....................................................... 22 Inwestycje bezpoœrednie........................................................... 23 Inwestycje portfelowe............................................................. 23 Pozosta³e inwestycje.............................................................. 23 Polskie nale noœci za granic¹..................................................... 23 Polskie zobowi¹zania wobec zagranicy.............................................. 23 Stan oficjalnych aktywów rezerwowych................................................... 24 NAJWA NIEJSZE DECYZJE RADY POLITYKI PIENIÊ NEJ NBP.......................................25 ANEKS STATYSTYCZNY.................................................................. 27 Tabele.......................................................................... 29 Wykresy......................................................................... 95 SZEREGI CZASOWE POZBAWIONE WAHAÑ SEZONOWYCH....................................... 103 UWAGI METODYCZNE................................................................. 123 3

SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) Produkcja sprzedana przemys³u 1 W przedsiêbiorstwach o liczbie pracuj¹cych powy ej 9 osób. W II kwartale 2000 r. produkcja sprzedana przemys³u 1 ukszta³towa³a siê na poziomie o 9,7 wy szym ni w analogicznym okresie ubieg³ego roku. Na szybszy ni w poprzednim roku wzrost produkcji przede wszystkim z³o y³o siê zwiêkszenie o 10,4 produkcji w sekcji przetwórstwa przemys³owego oraz o 9,4 w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energiê elektryczn¹, gaz i wodê. Natomiast spadek produkcji zarejestrowany w sekcji górnictwa i kopalnictwa o 2,4 ograniczy³ nieco tempo wzrostu produkcji sprzedanej przemys³u ogó³em. W omawianym okresie tempo wzrostu produkcji sprzedanej by³o ni sze ni w I kwartale 2000 r., kiedy to wynosi³o 10,7. W czerwcu bie ¹cego roku produkcja sprzedana przemys³u ogó³em by³a o 13,5 wy sza ni przed rokiem. Na szybszy ni w analogicznym miesi¹cu 1999 r. wzrost produkcji z³o y³o siê w g³ównej mierze zwiêkszenie o 15,4 produkcji w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energiê elektryczn¹, gaz i wodê oraz o 13,9 przetwórstwa przemys³owego. W omawianym okresie g³ównymi barierami ograniczaj¹cymi wzrost bie ¹cej dzia³alnoœci produkcyjnej by³y: niski popyt krajowy i zagraniczny, konkurencyjny import oraz wysokie obci¹ enia bud etowe. Poziom cen Ceny produkcji sprzedanej przemys³u w czerwcu 2000 r. by³y o 4,1 wy sze od cen w grudniu 1999 r. (wobec 3,3 przed rokiem). Na wysokie tempo wzrostu cen w I pó³roczu 2000 r. mia³ wp³yw przede wszystkim ich znaczny wzrost w ci¹gu II kwarta³u. W II kwartale bie ¹cego roku œrednie miesiêczne tempo wzrostu cen produkcji sprzedanej przemys³u by³o wy sze zarówno w stosunku do analogicznego okresu ubieg³ego roku (0,8 wobec 0,4), jak i w stosunku do poprzedniego kwarta³u (0,5). W okresie od stycznia do czerwca 2000 r. najszybciej ros³y ceny w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energiê elektryczn¹, gaz i wodê (7,2 wobec 10,2 przed Wykres A Produkcja sprzedana przemys³u (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 80 I II III IV 2000 Ogó³em Górnictwo i kopalnictwo Przetwórstwo przemys³owe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energiê elektryczn¹, gaz i wodê V VI 4

SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) Wykres B WskaŸniki cen produkcji sprzedanej przemys³u (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) 112 110 108 106 104 102 100 I II III IV V VI Ogó³em 2000 Górnictwo i kopalnictwo Dzia³alnoœæ produkcyjna ogó³em Zaopatrywanie w energiê elektryczn¹, gaz i wodê Wykres C WskaŸniki cen wybranych grup towarów i us³ug konsumpcyjnych (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) 115 110 105 100 I Ogó³em ywnoœæ II III IV 2000 Noœniki energii Us³ugi ogó³em V VI Towary nie ywnoœciowe 5

SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) rokiem). Nieco ni sze tempo wzrostu cen zanotowano w sekcjach: przetwórstwo przemys³owe (3,8 wobec 2,5) oraz górnictwo i kopalnictwo (3,5 wobec 1,6). Od kwietnia dynamika cen produkcji sprzedanej przemys³u w skali dwunastomiesiêcznej wykazywa³a tendencjê wzrostow¹. W czerwcu wynosi³a ona 108,9 wobec 107,9 w maju i 107,4 w kwietniu. Najbardziej wzros³y ceny w górnictwie i kopalnictwie o 10,9, najmniej zaœ w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energiê elektryczn¹, gaz i wodê o 7,9. Ceny produkcji budowlano-monta owej w okresie od stycznia do czerwca bie ¹cego roku wzros³y o 4,6 (wobec 4,7 przed rokiem). Od marca obserwowana jest wzrostowa tendencja cen w skali dwunastu miesiêcy. W czerwcu ceny wzros³y o 8,8 w stosunku do analogicznego miesi¹ca 1999 r., zaœ w maju i kwietniu odpowiednio o 8,4 i 8,3. W czerwcu 2000 r. ceny towarów i us³ug konsumpcyjnych by³y o 5,5 wy sze od cen w grudniu 1999 r. (wobec 4,8 przed rokiem). Podobnie jak w ubieg³ym roku, w okresie od stycznia do czerwca bie ¹cego roku najszybciej ros³y ceny us³ug o 7,0. Na wysokie tempo wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w I pó³roczu 2000 r. istotny wp³yw mia³o znacznie wy sze ni w ubieg³ym roku tempo wzrostu cen ywnoœci i napojów bezalkoholowych (5,3 wobec 1,2 przed rokiem). W II kwartale bie ¹cego roku dynamika cen towarów i us³ug konsumpcyjnych w skali dwunastu miesiêcy wykazywa³a tendencjê wzrostow¹. W czerwcu wynosi³a ona 110,2 wobec 110,0 w maju i 109,8 w kwietniu. Na przyspieszenie dynamiki oddzia³ywa³o g³ównie zwiêkszenie cen ywnoœci i towarów nie ywnoœciowych, w tym przede wszystkim paliw (150,7 w czerwcu wobec 143,5 w maju i 144,4 w kwietniu). W omawianym okresie œrednie miesiêczne tempo wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych wynosi³o 0,6 i by³o takie jak przed rokiem, choæ znacznie ni sze ni w I kwartale 2000 r. (1,2). W ci¹gu 3 miesiêcy odnotowano jednak e sta³e zwiêkszanie siê tempa wzrostu tych cen od 0,4 w kwietniu, 0,7 w maju do 0,8 w czerwcu. Na wielkoœæ tego wskaÿnika znacz¹cy wp³yw mia³ szybki wzrost cen towarów nie ywnoœciowych (0,2 w kwietniu, 1,0 w czerwcu), a w tym przede wszystkim paliw (7,8 w czerwcu wobec 4,6 w maju). Równie szybko, choæ znacznie wolniej ni w I kwartale, ros³y ceny ywnoœci i napojów bezalkoholowych oraz us³ug. Rynek pracy W I pó³roczu bie ¹cego roku nadal obserwowany by³ spadek liczby pracuj¹cych i przeciêtnego zatrudnienia w sektorze przedsiêbiorstw 2. Na koniec czerwca 2000 r. liczba pracuj¹cych w tym sektorze wynosi³a 5.463 tys. osób i by³a o 3,0 ni sza ni przed rokiem. Zmniejszenie stanu zatrudnienia odnotowano w wiêkszoœci dzia³ów i sekcji, natomiast wzrost zatrudnienia zosta³ zarejestrowany m.in. w sekcjach: obs³uga nieruchomoœci i firm, handel i naprawy oraz hotele i restauracje. Przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw wynios³o na koniec czerwca 2000 r. 5.295 tys. osób i by³o o 3,0 ni sze ni w analogicznym okresie ubieg³ego roku. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzêdach pracy w czerwcu 2000 r. wynios³a 2.437,4 tys. osób i by- ³a o 17,5 wy sza ni w tym samym okresie 1999 r. Najwy szy wzrost liczby bezrobotnych odnotowano w odniesieniu do uprzednio pracuj¹cych, a zwolnionych z przyczyn dotycz¹cych zak³adów pracy (27,7) oraz bezrobotnych bez prawa do zasi³ku (19,0). W porównaniu z I kwarta³em bie ¹cego roku, kiedy to rejestrowany by³ sta³y wzrost liczby bezrobotnych, w II kwartale obserwowane by³o zjawisko przeciwne systematycznego, choæ nieznacznego zmniejszania siê tego stanu. W omawianym okresie stopa bezrobocia kszta³towa³a siê na poziomie od 13,7 w kwietniu do 13,5 w maju i czerwcu. Dla porównania w analogicznym okresie ubieg³ego roku wynosi³a ona odpowiednio: 11,8, 11,6 i 11,6. W II kwartale bie ¹cego roku w urzêdach pracy zarejestrowa³o siê 509,8 tys. bezrobotnych, przy czym 40 rejestracji dokonano w czerwcu. W tym samym okresie poprzedniego roku liczba bezrobotnych nowo zarejestrowanych wynosi³a 491,0 tys. osób. W czerwcu 2000 r. liczba ofert pracy pozostaj¹cych w dyspozycji urzêdów pracy wynosi³a 16,2 tys. i by³a o 1,7 tys. wy sza ni w analogicznym miesi¹cu 1999 r. 2 Patrz: przypis 1. 6

SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) Wynagrodzenia i œwiadczenia spo³eczne W II kwartale 2000 r. wzrost przeciêtnych realnych wynagrodzeñ brutto w sektorze przedsiêbiorstw, w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku, by³ nieco ni szy ni przed rokiem, natomiast si³a nabywcza przeciêtnych emerytur i rent obni y³a siê. Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto (powiêkszone o obligatoryjn¹ sk³adkê na ubezpieczenia spo³eczne) wynios³o w omawianym okresie 1.869,78 z³ i by³o o 12,6 wy sze ni przed rokiem, a o 0,1 wiêksze ni w I kwartale bie ¹cego roku. Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiêbiorstw w II kwartale 2000 r. ukszta³towa³o siê na poziomie 2.037,09 z³, o 5,2 wy szym ni w I kwartale bie ¹cego roku. W czerwcu przeciêtna miesiêczna p³aca brutto w sektorze przedsiêbiorstw wynios³a 2.049,04 z³ i by³a o 3,1 wy sza ni w maju i o 11,5 wiêksza ni przed rokiem. Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto bez wyp³at z zysku w sektorze przedsiêbiorstw waha³o siê od 1.973,94 z³ w maju do 2.051,23 z³ w kwietniu. W czerwcu 2000 r. wynios³o ono 2.036,14 z³ i by³o o 3,2 wy - sze ni w maju i o 12,8 wiêksze ni w analogicznym okresie ubieg³ego roku. Si³a nabywcza przeciêtnego miesiêcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiêbiorstw w II kwartale bie ¹cego roku by³a o 2,5 wy sza ni przed rokiem (w analogicznym okresie ub.r. wzrost ten wyniós³ 3,8) i o 3,1 wiêksza ni w I kwartale 2000 r. W czerwcu by- ³a ona o 1,2 wy sza ni przed rokiem i o 2,3 wiêksza ni w maju. Przeciêtna liczba emerytów i rencistów w II kwartale 2000 r. nieznacznie, choæ systematycznie zmniejsza³a siê i w czerwcu wynios³a 9.429 tys. osób, tj. o 0,3 mniej ni przed rokiem. W ostatnim miesi¹cu II kwarta³u emerytury i renty z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ spo³ecznych pobiera³o o 0,2 wiêcej osób ni w analogicznym okresie ubieg³ego roku, zaœ z rolniczego o 2,1 mniej. Przeciêtna miesiêczna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ spo³ecznych brutto ukszta³towa³a siê w omawianym okresie na poziomie 863,87 z³ i by³a o 1,6 wy sza ni w I kwartale bie ¹cego roku, natomiast jej si³a nabywcza spad³a o 0,4. W czerwcu 2000 r. œwiadczenia te wynios³y 889,43 z³ i by³y o 4,5 wy sze ni w maju i o 5,9 wiêksze ni przed rokiem. Natomiast przeciêtna miesiêczna emerytura i renta rolników indywidualnych wynios³a w czerwcu bie ¹cego roku 606,10 z³ i w porównaniu z czerwcem 1999 r. wzros³a o 5,4, zaœ w stosunku do maja bie ¹cego roku o 4,3. Odnotowany w czerwcu znacz¹cy wzrost emerytur i rent zarówno z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ spo³ecznych, jak i rolników indywidualnych w stosunku do maja bie ¹cego roku zwi¹zany by³ z przeprowadzon¹ w tym miesi¹cu waloryzacj¹. 7

PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Struktura poda y pieni¹dza Stan zasobów pieni¹dza na koniec czerwca 2000 r. wyniós³ 284.879,9 i by³ o 22.907,0 wy szy ni w koñcu marca bie ¹cego roku i o 21.431,3 wiêkszy w porównaniu z koñcem grudnia ubieg³ego roku. Nominalnie poda pieni¹dza w II kwartale zwiêkszy³a siê o 8,7, zaœ realnie o 6,7. Dla porównania przyrost tej kategorii w analogicznym okresie 1999 r. wyniós³ w ujêciu nominalnym 2,6, zaœ w 1998 r. 6,6. Analiza danych wskazuje, e dynamika poda y pieni¹dza w II kwartale bie ¹cego roku by³a znacznie wy sza ni w analogicznych okresach lat poprzednich. Najwiêkszy wp³yw na zwiêkszenie poda y pieni¹dza ogó³em w omawianym okresie mia³ znaczny wzrost wolumenu pieni¹dza odnotowany w czerwcu. W miesi¹cu tym poda pieni¹dza wzros³a o 16.148,1, tj. o 6,0 w stosunku do maja 2000 r. By³ to najwy szy miesiêczny przyrost tej kategorii od grudnia 1998 r. Tak gwa³towne zwiêkszenie siê zasobów pieni¹dza w czerwcu br. spowodowane by³o w g³ównej mierze gwa³townym wzrostem zobowi¹zañ z³otowych wobec podmiotów gospodarczych i osób prywatnych. Przyczyn tej sytuacji nale y upatrywaæ w wysokim zainteresowaniu ludnoœci zainwestowaniem znacznych œrodków, pochodz¹cych g³ównie z kredytów bankowych, w akcje Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN. Œrodki wp³acane przez osoby prywatne na zakup akcji zasila³y rachunki biur maklerskich. Spowodowa³o to gwa³towny wzrost depozytów podmiotów gospodarczych. Dynamika poda y pieni¹dza w dwóch pierwszych miesi¹cach II kwarta³u nie odbiega³a znacz¹co od notowanej od pocz¹tku bie ¹cego roku. Miesiêczne tempo przyrostu wolumenu pieni¹dza w ujêciu nominalnym wynosi³o: w kwietniu 1,5, zaœ w maju 1,1 (realnie odpowiednio: 1,0 i 0,4). W porównaniu z tym samym okresem poprzedniego roku zarówno w kwietniu, jak i w maju odnotowano identyczne tempo przyrostu tej kategorii, wynosz¹ce 15,2. W czerwcu dynamika poda y pieni¹dza w skali dwunastu miesiêcy by³a znacznie wy sza ni w poprzednich miesi¹cach II kwarta³u i wynosi³a 20,6. Poda pieni¹dza krajowego, podobnie jak poda pieni¹dza ogó³em, w II kwartale 2000 r. znacznie siê zwiêkszy³a i na koniec czerwca wynios³a 14.785,5. W stosunku do marca bie ¹cego roku wzros³a ona o 20.631,9, co oznacza przyrost w ujêciu nominalnym o 9,4. By³ to najwy szy przyrost kwartalny w ostatnich latach. Zmiany zasobów pieni¹dza krajowego spowodowane by³y gwa³townym, nienotowanym w ci¹gu ostatnich lat, wzrostem poda y w czerwcu. W stosunku do maja zwiêkszy³a siê ona o 14.785,5 mln z³, tj. o 6,6. Tempo przyrostu tej kategorii, rejestrowane w dwóch pierwszych miesi¹cach II kwarta³u, nie odbiega³o w istotny sposób od notowanych od pocz¹tku bie ¹cego roku i wynosi³o w ujêciu nominalnym: w kwietniu 1,6, a w maju 1,0 (realnie odpowiednio: 1,2 i 0,3). Udzia³ pieni¹dza krajowego w zasobach ogólnych pieni¹dza kszta³towa³ siê w omawianym okresie od 84,0 w kwietniu i w maju do 84,4 w czerwcu. W II kwartale 2000 r. przyrost poda y pieni¹dza gotówkowego w obiegu (poza kasami banków) wyniós³ 2.158,7, co stanowi³o nominalnie 6,5, zaœ realnie 4,5. Dla porównania: w analogicznych okresach lat ubieg³ych przyrost ten, w ujêciu nominalnym wynosi³ odpowiednio: w 1999 r. 5,0, w 1998 r. 8,7, w 1997 r. 9,1. W analizowanym okresie stan zasobów pieni¹dza gotówkowego charakteryzowa³ siê znacznymi wahaniami, zarówno co do poziomu, jak i kierunku zmian. Stosunkowo wysoki przyrost tej kategorii odnotowany w kwietniu (5,0) i w czerwcu (3,4) by³ zjawiskiem doœæ typowym dla tych miesiêcy, nieodbiegaj¹cym zbytnio od notowañ z lat poprzednich (z wyj¹tkiem kwietnia 1999 r. 1,6). Natomiast w maju zaobserwowano znacznie ni szy popyt na gotówkê, jej poda gwa³townie spad³a (o 1,9). Niewielki spadek b¹dÿ ustabilizowanie siê jej poziomu jest zjawiskiem charakterystycznym dla tego miesi¹ca, jednak e skala spadku odnotowana w maju bie ¹cego roku by³a zdecydowanie ni sza ni w analogicznym miesi¹cu lat poprzednich. W ci¹gu I pó³rocza 2000 r. poda gotówki zmniejszy³a siê o 2.966,6 (7,8). Podobnie dynamika poda y pieni¹dza w skali dwunastu miesiêcy by³a w II kwartale 2000 r. znacznie ni - sza ni w latach poprzednich. W porównaniu z tym samym miesi¹cem poprzedniego roku wynosi³a ona: w kwietniu 6,4, w maju 4,8, w czerwcu 4,5. W analogicznym okresie ubieg³ego roku waha³a siê ona od 12,3 do 13,3. 8

PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Zobowi¹zania z³otowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych wynios³y na koniec II kwarta³u bie ¹cego roku 205.329,1 i wzros³y w stosunku do koñca marca o 18.475,2, tj. o 9,9 (7,7 realnie). W omawianym okresie przyrost tych zobowi¹zañ mia³ charakter doœæ gwa³towny. Dla porównania tempo wzrostu tej kategorii w analogicznych okresach poprzednich lat kszta³towa³o siê nastêpuj¹co: 1999 r. 3,1, 1998 r. 7,7, 1997 r. 7,1. Decyduj¹cy wp³yw na ich dynamikê w ca³ym kwartale mia³ znaczny wzrost zobowi¹zañ w czerwcu. W stosunku do maja 2000 r. przyros³y one o 13.629,9, tj. o 7,1 (6,3 realnie). Natomiast dwa pierwsze miesi¹ce II kwarta³u wykazywa³y dynamikê wzrostu zobowi¹zañ znacznie ni sz¹ i nieodbiegaj¹c¹ w istotny sposób od wskaÿników rejestrowanych w poprzednich latach. Zmiany stanu tych zobowi¹zañ by³y przede wszystkim rezultatem bardzo du ego wzrostu zobowi¹zañ z³otowych wobec podmiotów gospodarczych. W stosunku do marca bie ¹cego roku ich poziom zwiêkszy³ siê o 11.638,4, co stanowi³o wzrost o 22,3 (19,9 realnie). Dla porównania: w analogicznym okresie trzech poprzednich lat wskaÿniki tempa przyrostu waha³y siê od 4,5 do 9,7. Ten nietypowy, znaczny wzrost poziomu zobowi¹zañ w zasadniczej mierze spowodowany zosta³ zapisami na akcje Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN, co odnotowano na rachunkach autonomicznych biur maklerskich prowadzonych przez banki, zaliczanych do podmiotów gospodarczych. Akcja zakupów walorów PKN ORLEN mia³a miejsce w czerwcu i w tym te miesi¹cu przyrost zobowi¹zañ, wynosz¹cy 18,8 (17,8 realnie), by³ najwy szy w ostatnich czterech latach. Skala przyrostu tej kategorii w tym miesi¹cu zosta³a ponadto zwiêkszona poprzez przekazanie przez bud et pañstwa œrodków z przeznaczeniem na wykup obligacji z³otowych. W omawianym miesi¹cu gwa³townie zwiêkszy³ siê poziom zobowi¹zañ terminowych, w tym przede wszystkim zobowi¹zañ z terminem realizacji do 1 miesi¹ca w³¹cznie. Tempo wzrostu zobowi¹zañ z³otowych wobec podmiotów gospodarczych w maju wynosi³o 3,5 i utrzymywa³o siê na poziomie zbli onym do wskaÿników rejestrowanych w analogicznych miesi¹cach poprzednich lat. Natomiast w kwietniu odnotowano, po raz czwarty w bie ¹cym roku, spadek tempa przyrostu tych zobowi¹zañ, wynosz¹cy 0,5. By³o to zjawisko doœæ nietypowe, gdy charakterystyczny dla tego miesi¹ca jest niewielki wzrost b¹dÿ stabilizacja poziomu zobowi¹zañ. Stan zobowi¹zañ z³otowych wobec osób prywatnych osi¹gn¹³ na koniec II kwarta³u bie ¹cego roku poziom 141.598,7. W ci¹gu omawianego okresu zobowi¹zania te zwiêkszy³y siê o 6.834,8, co odpowiada³o nominalnemu przyrostowi w wysokoœci 5,1 (3,0 realnie). Od pocz¹tku bie ¹cego roku przez piêæ kolejnych miesiêcy dynamika wzrostu tych zobowi¹zañ wykazywa³a Tabela A Depozyty z³otowe podmiotów gospodarczych podzia³ wg terminów (udzia³ w ) Okres Bie ¹ce Terminowe Terminowe ogó³em do 1 od 1 do od 3 do od 6 do od 12 do powy ej zablokowane operacje pozosta³e miesi¹ca 3 miesiêcy 6 miesiêcy 12 miesiêcy 24 miesiêcy 24 warunkowe w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie miesiêcy 31.01.2000 37,7 62,3 41,6 10,5 3,1 1,4 0,1 0,3 2,3 0,0 3,0 29.02.2000 35,6 64,4 43,3 10,8 3,1 1,4 0,1 0,3 2,5 0,0 2,9 31.03.2000 35,2 64,8 43,2 11,2 3,0 1,5 0,1 0,3 2,5 0,0 3,1 30.04.2000 34,2 65,8 43,6 11,7 3,1 1,5 0,1 0,3 2,4 0,0 3,1 31.05.2000 36,1 63,9 41,9 11,5 3,2 1,5 0,1 0,3 2,4 0,0 3,0 30.06.2000 32,7 67,3 49,3 8,7 2,7 1,2 0,1 0,2 2,1 0,0 2,9 9

PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Wykres D Depozyty z³otowe podmiotów gospodarczych 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 31.01 Ogó³em 29.02 Bie ¹ce 31.03 2000 30.04 Terminowe 31.05 30.06 tendencjê malej¹c¹. W czerwcu natomiast, po czêœci w zwi¹zku z zakupami akcji PKN ORLEN, po raz pierwszy w tym roku odnotowano gwa³towny wzrost poziomu oszczêdnoœci ludnoœci. W ujêciu nominalnym tempo ich przyrostu wynios³o 2,6 w czerwcu wobec 0,8 w maju i 1,6 w kwietniu. Analiza danych czerwcowych wskazuje na wzrost przede wszystkim poziomu oszczêdnoœci bie ¹cych, które w stosunku do stanu z maja zwiêkszy³y siê o 2.532,0. Od grudnia 1999 r. obserwowany jest sta³y, niewielki wzrost dwunastomiesiêcznego tempa przyrostu depozytów z³otowych osób prywatnych. W dalszym ci¹gu tempo to utrzymywa³o siê na niskim poziomie w porównaniu z poprzednimi latami. Œwiadczy to o utrzymuj¹cej siê nadal niskiej sk³onnoœci ludnoœci do oszczêdzania mimo wzrostu w omawianym okresie œredniego wa onego nominalnego oprocentowania depozytów osób prywatnych, oferowanego przez banki komercyjne. Poziom zobowi¹zañ walutowych wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych w przeliczeniu z³otowym wyniós³ na koniec II kwarta³u bie ¹cego roku 44.434,8. W stosunku do koñca marca wzros³y one o 2.275,2, tj. 5,4 nominalnie (3,3 realnie). Przyrost tych zobowi¹zañ w omawianym okresie utrzymywa³ siê na poziomie zbli onym do zarejestrowanego w I kwartale 2000 r. (6,2), ale równoczeœnie znacznie wy szym od odnotowanego w II kwartale 1999 r., kiedy to mia³ miejsce ich spadek o 1,8. W ci¹gu 3 miesiêcy analizowanego okresu wystêpowa³ sta³y wzrost poziomu depozytów walutowych w wyra eniu z³otowym. Najni szy, odnotowany w kwietniu, wynosi³ 0,7 (0,3 realnie), najwy szy zaœ w czerwcu 3,2 (2,3 realnie). W ujêciu dolarowym stan tych zobowi¹zañ na koniec czerwca 2000 r. wynosi³ 10.120,2 mln USD i by³ ni szy od rejestrowanego na koniec marca o 56,4 mln USD. Spadek poziomu zobowi¹zañ walutowych wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych w II kwartale bie ¹cego roku by³ konsekwencj¹ gwa³townego zmniejszenia siê ich stanu w kwietniu. W stosunku do marca ich poziom obni- y³ siê o 583,2 mln USD. Znaczny, nienotowany w ostatnich latach, spadek dotyczy³ przede wszystkim poziomu depozytów podmiotów gospodarczych (o 514,6 mln USD), ale redukcji uleg³y równie depozyty osób prywatnych (o 68,6 mln USD). O ile w przypadku osób prywatnych zmiana ta by³a przede wszystkim konsekwencj¹ wahañ kurso- 10

PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Tabela B Depozyty z³otowe osób prywatnych - podzia³ wg terminów (udzia³ w ) Okres Bie ¹ce Terminowe Terminowe ogó³em do 1 od 1 do od 3 do od 6 do od 12 do powy ej zablokowane miesi¹ca 3 miesiêcy 6 miesiêcy 12 miesiêcy 24 miesiêcy 24 w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie miesiêcy 31.01.2000 19,6 80,4 9,7 28,0 19,8 19,7 0,6 2,5 0,3 29.02.2000 19,5 80,5 10,2 28,4 19,4 19,1 0,6 2,6 0,3 31.03.2000 19,3 80,7 10,3 28,7 19,2 19,2 0,6 2,5 0,3 30.04.2000 19,4 80,6 10,6 28,9 19,1 18,9 0,5 2,5 0,3 31.05.2000 19,0 81,0 10,8 29,1 19,2 18,7 0,5 2,5 0,3 30.06.2000 20,8 79,2 10,7 28,7 19,0 18,1 0,5 1,9 0,3 wych, o tyle podmioty gospodarcze wycofywa³y lokaty dewizowe z banków. Czynniki kreacji pieni¹dza W II kwartale bie ¹cego roku, podobnie jak w latach poprzednich, decyduj¹cy wp³yw na przyrost poda y pieni¹dza ogó³em mia³y nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych. Zasadniczy ich udzia³ w kreacji pieni¹dza odnotowany zosta³ przede wszystkim w maju i w czerwcu. W kwietniu natomiast poza wymienion¹ kategori¹ istotnym Ÿród³em wzrostu zasobów pieni¹dza by³ przyrost poziomu aktywów zagranicznych netto. Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych Stan nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych osi¹gn¹³ na koniec II kwarta³u 2000 r. poziom 203.427,3 i by³ wy szy w stosunku do koñca marca bie ¹cego roku o 10,5 (8,4 realnie). By³ to najwy szy przyrost kwartalny w ci¹gu ostatnich lat. Tabela C Czynniki kreacji pieni¹dza Wyszczególnienie 2000 przyrost w miesi¹cu: przyrost w udzia³ w przyroœcie w miesi¹cu: udzia³ w II kwartale przyroœcie w IV V VI IV V VI II kwartale PODA PIENI DZA OGÓ EM (M2) 3.802,4 2.956,4 16.148,1 22.907,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Aktywa zagraniczne netto 4.682,9-1.216,1 3.390,3 6.857,1 123,2-41,1 21,0 29,9 Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych 3.551,3 2.380,3 13.451,6 19.383,3 93,4 80,5 83,3 84,6 - nale noœci od osób prywatnych 623,9 1.473,7 10.223,6 12.321,2 16,4 49,8 63,3 53,8 - nale noœci od podmiotów gospodarczych 2.927,4 906,7 3.228,0 7.062,1 77,0 30,7 20,0 30,8 Zad³u enie netto sektora bud etowego 2.376,0 17,8 1.087,1 3.480,9 62,5 0,6 6,7 15,2 Saldo pozosta³ych pozycji -6.807,8 1.774,4-1.780,9-6.814,3-179,0 60,0-11,0-29,7 11

PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Dla porównania: przyrost tej kategorii w ujêciu nominalnym w analogicznym okresie 1999 r. wyniós³ 4,9, zaœ w 1998 r. 6,4. Na tak wysok¹ dynamikê tej kategorii w omawianym okresie decyduj¹cy wp³yw mia³a wielkoœæ przyrostu tych nale noœci w czerwcu. W miesi¹cu tym wzros³y one w stosunku do maja o 13.451,6, tj. o 7,1 (6,2 realnie). By³ to najwy szy, nienotowany do tej pory przyrost miesiêczny nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych. Gwa³towny wzrost poziomu tego zad³u enia spowodowany by³ w g³ównej mierze raptownym zwiêkszeniem siê stanu nale noœci od osób prywatnych. W stosunku do poprzedniego miesi¹ca, w czerwcu wzros³y one o 10.223,6. Stanowi³o to w ujêciu nominalnym wzrost o 25,2, realnie natomiast o 24,2. Przyczyn¹ tej sytuacji by³a przede wszystkim, maj¹ca miejsce w czerwcu, sprzeda akcji Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN. Spotka³a siê ona z du ym zainteresowaniem ludnoœci, a wysoki popyt na walory tej spó³ki realizowany by³ g³ównie w oparciu o kredyty bankowe. Nale y oczekiwaæ, i w wyniku znacznej redukcji ofert zakupu akcji PKN ORLEN, w lipcu nast¹pi powrót niewykorzystanych œrodków na rachunki kredytobiorców, a tym samym równie gwa³towny spadek nale noœci osób prywatnych. Z wyj¹tkiem czerwca, w pozosta³ych miesi¹cach II kwarta³u wysokoœæ zad³u enia ludnoœci w systemie bankowym determinowana by³a przede wszystkim popytem na kredyty mieszkaniowe i konsumpcyjne. W kwietniu tempo wzrostu nale noœci od osób prywatnych wynosi³o w ujêciu nominalnym 1,6, zaœ w maju uleg³o znacznemu przyspieszeniu i osi¹gnê³o poziom 3,8. W ci¹gu II kwarta³u nale noœci od osób prywatnych wzros³y o 32,0 (29,4 realnie) w stosunku do koñca marca bie- ¹cego roku i osi¹gnê³y poziom 50.813,2. Analogicznie do lat poprzednich najwiêkszy udzia³ w nale noœciach od osób prywatnych mia³y nale noœci z terminem pierwotnym do 1 roku oraz powy ej 3 lat. W ca³ym I pó³roczu bie ¹cego roku obserwowane by³o wysokie dwunastomiesiêczne tempo wzrostu nale noœci od osób prywatnych. W II kwartale wynosi³o ono: w kwietniu 49,8, w maju 49,9, a w czerwcu 79,4. Dla porównania: w analogicznym okresie ubieg³ego roku wynosi³o ono odpowiednio: 37,4, 39,2, 41,1. Nale noœci od podmiotów gospodarczych osi¹gnê³y na koniec czerwca bie ¹cego roku poziom 152.614,13 mln z³ i wzros³y w stosunku do marca o 4,9 (2,8 realnie). Tempo przyrostu tych nale noœci odnotowane w II kwartale by³o o 0,4 pkt. proc. wy sze ni w I kwartale 2000 r. i o 1,5 pkt. proc. wy sze ni w analogicznym okresie 1999 r. Z trzech miesiêcy analizowanego okresu maj okaza³ siê miesi¹cem o najni szej dynamice przyrostu zad³u enia (0,6 nominalnie). W pozosta³ych dwóch miesi¹cach zaobserwowano wy sze tempo zad³u ania siê przedsiêbiorstw. W kwietniu wynosi³o ono w ujêciu nominalnym 2,0, zaœ w czerwcu 2,2. Wysoki wzrost zad³u enia podmiotów gospodarczych w czerwcu mo na uznaæ za zjawisko sezonowe. Pewien wp³yw mia³ równie wzrost wartoœci kredytów dewizowych wyra onych w z³otych, w zwi¹zku ze znaczn¹ deprecjacj¹ polskiej waluty. Analiza danych dotycz¹cych tempa przyrostu nale noœci przedsiêbiorstw w skali dwunastu miesiêcy wskazuje, e wzrost ten w omawianym okresie utrzymywa³ siê nadal na znacznie ni szym poziomie ni przed rokiem i wynosi³: w kwietniu 19,1, w maju 17,9, a w czerwcu 19,7. Dla porównania: w analogicznym okresie ubieg³ego roku wskaÿniki te kszta³towa³y siê nastêpuj¹co: 27,2, 27,2 i 25,0. Zad³u enie netto sektora bud etowego Stan zad³u enia netto sektora bud etowego na koniec czerwca 2000 r. wyniós³ 58.604,1. Po g³êbokim spadku tego zad³u enia w I kwartale bie ¹cego roku, II kwarta³ charakteryzowa³ siê znacznym wzrostem tej kategorii, wynosz¹cym 3.480,9. Pomimo tego, i tempo przyrostu w tym okresie by³o doœæ wysokie (6,3, 4,2 realnie), w ci¹gu I pó³rocza nast¹pi³ spadek poziomu zad³u enia netto sektora bud etowego. W stosunku do koñca grudnia 1999 r. zmniejszy³o siê ono o 5.961,0., tj. o 9,2. Na wzrost zad³u enia netto sektora bud etowego w II kwartale 2000 r. oddzia³ywa³y przede wszystkim zmiany poziomu zad³u enia bud etu pañstwa, a tak e choæ w znacznie mniejszej skali bud etów terenowych i funduszy celowych. Zobowi¹zania wobec bud etu pañstwa zmniejszy³y siê w omawianym okresie o 4.271,8 (32,9), przy 12

PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI czym najwy szy spadek wynosz¹cy 3.153,7 odnotowano w czerwcu. Wzrost zad³u enia netto sektora bud etowego w okresie od kwietnia do czerwca zosta³ ograniczony przez zmniejszenie siê wysokoœci nale noœci od bud etu pañstwa. W ci¹gu II kwarta³u nale noœci te spad³y o 1.436,2, tj. o 33,1 w stosunku do koñca marca bie ¹cego roku. W pozosta³ych segmentach sektora bud etowego zarejestrowano równie wzrost poziomu zobowi¹zañ netto. Zobowi¹zania wobec bud etów terenowych zmniejszy³y siê w omawianym okresie o 239,5, przy jednoczesnym wzroœcie ich nale noœci o 151,5. Podobnie fundusze celowe z jednej strony obni y³ siê stan ich depozytów o 204,5, a z drugiej wzros³y nale noœci o 161,8. W kwietniu i w maju w kierunku wzrostu poziomu zad³u enia netto oddzia³ywa³o tak e zwiêkszenie wolumenu rz¹dowych papierów wartoœciowych emitowanych przez bud et pañstwa. W kwietniu ich wartoœæ zwiêkszy- ³a siê o 1.157,9, natomiast w maju o 1.099,1 mln z³. Czerwcowy spadek ich wartoœci o 2.357,5 spowodowa³, i w skali ca³ego II kwarta³u wp³yw wolumenu papierów wartoœciowych na poziom zad³u enia netto sektora bud etowego by³ nieznaczny. Aktywa zagraniczne netto Aktywa zagraniczne netto osi¹gnê³y na koniec czerwca poziom 122.313,4, co w przeliczeniu na dolary wynios³o 27.857,4 mln USD. Nieznaczny spadek poziomu tej kategorii w omawianym okresie, o 11,8 mln USD, by³ wynikiem zmian, jakie mia³y miejsce zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów zagranicznych. Aktywa zagraniczne Narodowego Banku Polskiego zmniejszy³y siê o 351,7 mln USD, tj. o 1,3, co w pewnym sensie kompensowa³ wzrost, jaki mia³ miejsce w przypadku aktywów zagranicznych banków komercyjnych, który wyniós³ 215,6 mln USD, tj. 2,5. Podobny kierunek zmian obserwuje siê w odniesieniu do zobowi¹zañ zagranicznych. W drugim kwartale tego roku zobowi¹zania zagraniczne NBP zmniejszy³y siê o 15,1 (w ujêciu wartoœciowym stanowi³o to oko³o 350 mln USD), natomiast pasywa zagraniczne banków komercyjnych wzros³y o 3,5, tj. o 225,1 mln USD. Saldo pozosta³ych pozycji (netto) W II kwartale 2000 r. ujemne saldo pozosta³ych pozycji netto pog³êbi³o siê o 6,8 mld z³, tj. o 7,4 i na koniec czerwca wynios³o -99,5 mld z³. Najwiêkszy wp³yw na skalê i kierunek zmiany tej kategorii mia³y pozosta³e aktywa netto w NBP. Sk³adnik ten co do wartoœci bezwzglêdnej mia³ najwiêkszy udzia³ w strukturze salda pozosta³ych pozycji netto ogó³em. Na koniec czerwca wyniós³ on a 43,9. W ci¹gu II kwarta³u pasywne saldo pozosta³ych aktywów netto NBP wzros³o, a o 4,3 mld z³, tj. o 11. Wzrost ten spowodowany by³ g³ównie zwiêkszeniem siê stanu rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu z³otego do walut obcych w wyniku dodatnich ró nic z wyceny aktywów i pasywów walutowych przeliczonych na z³ote. Zmiany w pozosta³ych aktywach netto w NBP nie oddzia³ywa³y bezpoœrednio na kszta³towanie siê wielkoœci poda y pieni¹dza w II kwartale br. Kolejnym elementem salda pozosta³ych pozycji netto, który równie spowodowa³ jego znaczne zwiêkszenie, by³y fundusze banków komercyjnych. W ci¹gu II kwarta³u br. fundusze te wzros³y a o 2,8 mld z³, tj. o 8,8, m.in. w zwi¹zku z przeznaczeniem na ich zasilenie czêœci œrodków pochodz¹cych z podzia³u wyniku w trakcie zatwierdzania. Zmiana tej kategorii nie mia³a bezpoœredniego wp³ywu na kreacjê poda y pieni¹dza ogó³em, a jedynie korespondowa- ³a ze zmianami obserwowanymi w pozycji wyniki finansowe banków komercyjnych w ramach struktury pozosta³ych pozycji netto. Ujemna wartoœæ wyników finansowych banków komercyjnych zmniejszy³a siê a o 2,1 mld z³, tj. o 37,7. Tak du y spadek by³ efektem zatwierdzenia przez odpowiednie organy rocznych sprawozdañ finansowych banków komercyjnych za 1999 r. i w konsekwencji rozdysponowania œrodków ewidencjonowanych wczeœniej w pozycji wynik finansowy w trakcie zatwierdzania, co zgodnie z Ustaw¹ o rachunkowoœci, powinno zostaæ przeprowadzone najpóÿniej do koñca czerwca roku 2000. Œrodki, które w zwi¹zku z podzia³em wyniku finansowego zasili³y zasoby finansowe, m.in. podmiotów z sektora pozabankowego (np. wyp³acone dywidendy), stymulowa³y wzrost poda y pieni¹dza ogó³em. Zmiany odnotowane na podstawie danych na koniec marca i czerwca w innych sk³adnikach salda pozosta³ych pozycji (netto) bilansu skonsolidowanego systemu bankowego, nie mia³y znacz¹cego wp³ywu na ostateczn¹ wartoœæ tej kategorii, jak i na poda pieni¹dza ogó³em. 13

PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Wykres E Wyniki finansowe i fundusze banków komercyjnych (wed³ug stanów na koniec kwarta³ów) 0 mld z³ mld z³ 0-1 -10-2 Fundusze -20-3 Wynik finansowy -4-30 -5-40 -6 VI IX XII III 1999 2000 VI Wynik finansowy Fundusze 14

POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO Stopy procentowe W wyniku uchwa³y Rady Polityki Pieniê nej z dnia 23 lutego 2000 r. uleg³y zmianie podstawowe stopy procentowe ustalane przez Narodowy Bank Polski. Od 24 lutego 2000 r. wysokoœæ stopy redyskonta weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez Narodowy Bank Polski wzros³a z 19,0 do 20,0, a oprocentowanie kredytu refinansowego udzielanego pod zastaw papierów wartoœciowych, zwanego kredytem lombardowym z 20,5 do 21,5. Zwiêkszy³o siê równie oprocentowanie kredytu refinansowego na finansowanie inwestycji centralnych objêtych porêczeniami Skarbu Pañstwa, które równe jest oprocentowaniu kredytu lombardowego i od 24 lutego bie ¹cego roku wynosi 21,5. Lutowa podwy ka podstawowych stóp procentowych by³a pierwsz¹ i jedyn¹ zmian¹ wysokoœci stóp w I pó³roczu 2000 r. Banki komercyjne doœæ szybko zareagowa³y na podwy kê stóp procentowych, ustalon¹ w lutym przez Narodowy Bank Polski. W wiêkszoœci banków zmian oprocentowania, zarówno kredytów, jak i depozytów, dokonywano w marcu. W ci¹gu II kwarta³u nie odnotowano istotnych wahañ w poziomie oprocentowania. Œrednie wa one oprocentowanie lokat terminowych z³otowych, zarówno osób prywatnych, jak i podmiotów gospodarczych, spad³o w omawianym okresie o 0,1 pkt. proc. Natomiast œrednie wa one oprocentowanie kredytów z³otowych osób prywatnych i podmiotów gospodarczych wzros³o od 20,1 w kwietniu do 20,4 w czerwcu. W omawianym okresie zarówno depozyty z³otowe, jak i dolarowe wykazywa³y ujemn¹ 6-miesiêczn¹ stopê zwrotu (wyj¹tek stanowi³a 0,6 dochodowoœæ depozytów dolarowych w czerwcu). Natomiast 3-miesiêczna realna dochodowoœæ depozytów dolarowych kszta³towa³a siê w II kwartale bie ¹cego roku na poziomie dodatnim i nieco wy szym ni depozytów z³otowych. Inwestycje w depozyty z³otowe charakteryzowa³y siê dodatni¹ stop¹ zwrotu w maju i w czerwcu. Wykres F Dochodowoœæ 3-miesiêczna realna 35 30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 I II III IV V VI 2000 Depozyty w z³ Depozyty w USD Obligacje 3-letnie Pioneer 1 WIG 15

POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO Wykres G Dochodowoœæ 6-miesiêczna realna 40 35 30 25 20 15 10 5 0-5 -10 I Depozyty w z³ Depozyty w USD II III 2000 IV V VI Obligacje 3-letnie Pioneer 1 WIG Rezerwy obowi¹zkowe Od lipca 1999 r. stopy rezerw obowi¹zkowych pozostaj¹ na niezmienionym poziomie i wynosz¹: od wk³adów z³otowych, zarówno p³atnych na ka de ¹danie, jak i terminowych 5, podobnie od wk³adów w walutach obcych p³atnych na ka de ¹danie i terminowych 5. Kursy walutowe Rz¹d, na wniosek Rady Polityki Pieniê nej, podj¹³ decyzjê obowi¹zuj¹c¹ od 12 kwietnia 2000 r. o pe³nym up³ynnieniu z³otego. Uwolnienie polskiej waluty oznacza- ³o zniesienie wszelkich ograniczeñ dla z³otego, takich jak: likwidacja pasma dopuszczalnych wahañ kursu rynkowego wokó³ kursu centralnego (do dnia poprzedzaj¹cego podjêcie tej decyzji przedzia³ odchyleñ wynosi³ plus/minus 15 procent od kursu centralnego ustalanego codziennie przez Narodowy Bank Polski); likwidacja kursu centralnego; zniesienie mechanizmu krocz¹cej dewaluacji z³otego, polegaj¹cego na zmniejszaniu wartoœci z³otego w stosunku do koszyka dolara i euro o 0,3 miesiêcznie. Od momentu podjêcia decyzji o up³ynnieniu z³otego, o jego kursie decyduj¹ wy³¹cznie poda i popyt oraz ocena polskiej gospodarki przez inwestorów. Wprowadzenie systemu kursu p³ynnego z³otego nie spowodowa³o istotnych zaburzeñ na rynku walutowym w kraju. Uczestnicy rynku byli œwiadomi tej zmiany, gdy informacje o zamiarze podjêcia takiej decyzji ukaza³y siê w Za³o eniach polityki pieniê nej na rok 2000, czêsto te przedstawiciele Rz¹du i Rady Polityki Pieniê nej deklarowali koniecznoœæ up³ynnienia z³otego. W II kwartale 2000 r. œredni miesiêczny kurs z³otego do dolara amerykañskiego w Narodowym Banku Polskim waha³ siê od 4,2347 PLN/USD w kwietniu do 4,4988 PLN/USD w maju. W pierwszych dniach kwietnia, do dnia up³ynnienia z³otego, odchylenie kursu œredniego od kursu central- 16

POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO Wykres H Kurs PLN do USD w II kwartale 2000 r. 4,7000 PLN 4,6000 4,5000 4,4000 4,3000 4,2000 4,1000 4,0000 III IV V VI Kurs œredni NBP - PLN/1USD Kurs centralny NBP - PLN/1USD Wykres I Kurs PLN do EUR w II kwartale 2000 r. 4,3000 PLN 4,2500 4,2000 4,1500 4,1000 4,0500 4,0000 3,9500 3,9000 3,8500 3,8000 III IV Kurs centralny NBP - PLN/1EUR V 2000 Kurs œredni NBP - PLN/1EUR VI 17

POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO nego z³otego w stosunku do dolara waha³o siê w przedziale od 6,10 do 4,36. W dniu 12 kwietnia 2000 r. zanotowano najwy szy kurs z³otego w II kwartale bie ¹cego roku, wynosz¹cy 4,0992 PLN/USD. Od 13 kwietnia do 5 maja obserwowano znaczne os³abienie polskiej waluty w stosunku do dolara, najni szy kurs z³otego, wynosz¹cy 4,6342 PLN/USD zarejestrowano w dniach od 5 do 7 maja. Po tym okresie, do koñca II kwarta³u tempo deprecjacji z³otego by³o znacznie wolniejsze. Zmiany kursu z³otego w omawianym okresie by³y konsekwencj¹ kilku czynników, w tym przede wszystkim: znacznych wahañ indeksu gie³dy amerykañskiej, relacji kursu dolara do euro, pogorszenia siê deficytu obrotów bie ¹cych, a tak e spodziewanego nap³ywu kapita³u zagranicznego w zwi¹zku z prywatyzacj¹ m.in. Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN i Telekomunikacji Polskiej SA. W omawianym okresie œredni miesiêczny kurs z³otego do euro waha³ siê od 4,0033 PLN/EUR w kwietniu do 4,1740 PLN/EUR w czerwcu. W okresie od kwietnia do czerwca obserwowana by³a tendencja do deprecjacji polskiej waluty w stosunku do euro, które to zwiêkszy³o swoj¹ wartoœæ o 24,25 gr. Najni szy poziom kursu z³otego do euro, wynosz¹cy 3,9275 PLN/EUR, zarejestrowano 12 kwietnia, najwy szy zaœ 4,2389 PLN/EUR 19 czerwca 2000 r. Relacja œredniego kursu dolara do œredniego kursu euro waha³a siê od 0,9060 USD/EUR w maju do 0,9488 USD/EUR w czerwcu. Rynek pierwotny bonów skarbowych W II kwartale 2000 r. odby³o siê 13 aukcji bonów skarbowych, w tym 4 w kwietniu, 4 w maju i 5 w czerwcu. Do sprzeda y zaoferowano bony o ³¹cznej wartoœci nominalnej 9.500,00. W ci¹g³ej sprzeda y by³y bony o 13-tygodniowym i 52-tygodniowym terminie wykupu, bony 3-tygodniowe sprzedawano jedynie w czerwcu, zaœ 26-tygodniowe w kwietniu i maju. Najwiêkszy udzia³ w ofercie sprzeda y mia³y bony o 52-tygodniowym terminie wykupu. W omawianym okresie popyt zg³oszony przez inwestorów wyniós³ ogó³em 24.489,85 i w ka dym miesi¹cu znacznie przewy sza³ wartoœæ bonów oferowanych do sprzeda y. Najwiêkszym zainteresowaniem cieszy³y siê bony o 52-tygodniowym terminie wykupu, popyt na nie waha³ siê od 74 w kwietniu do 54 w czerwcu ogó³u popytu zg³aszanego na przetargach. W sumie w II kwartale bie ¹cego roku sprzeda bonów w cenach nominalnych wynios³a 9.397,84, co stanowi³o blisko 99 wartoœci bonów zaoferowanych do sprzeda y. Nominalna wartoœæ sprzeda y poszczególnych rodzajów bonów przedstawia³a siê nastêpuj¹co: bony 3-tygodniowe 2.000,00 bony 13-tygodniowe 1.308,13 bony 26-tygodniowe 662,90 bony 52-tygodniowe 5.426,81 W II kwartale bie ¹cego roku wartoœæ sprzeda y bonów skarbowych w cenach nominalnych by³a o 6 ni - sza ni w analogicznym okresie ubieg³ego roku. W ci¹gu analizowanego okresu najwy sz¹ rentownoœci¹ cechowa³y siê bony 3-tygodniowe, sprzedawane w czerwcu, oraz bony 26-tygodniowe, sprzedawane w marcu i kwietniu. Œrednia rentownoœæ przyjêtych ofert na koniec II kwarta³u by³a o 0,96 pkt. proc. wy sza ni na koniec I kwarta³u. Œredni wa ony zysk wszystkich bonów oferowanych do sprzeda y waha³ siê od 17,04 w kwietniu do 17,63 w maju. Najwy szy zysk 17,88 przynios³y kupuj¹cemu bony o 52-tygodniowym terminie wykupu, nabyte w maju. W ci¹gu II kwarta³u stan bonów skarbowych, pochodz¹cych z przetargów i bêd¹cych w posiadaniu inwestorów, systematycznie mala³ i osi¹gn¹³ na koniec czerwca poziom 21.978,7, tj. o 1.493,79 ni szy w porównaniu z koñcem marca bie ¹cego roku. Operacje otwartego rynku W II kwartale bie ¹cego roku odby³o siê 28 przetargów na bony pieniê ne, w tym 7 w kwietniu, 9 w maju i 12 w czerwcu. Oferowano do sprzeda y jedynie bony z 28-dniowym terminem wykupu o ³¹cznej wartoœci nominalnej 72.500,00. W ka dym miesi¹cu II kwarta³u popyt zg³oszony przez oferentów nie by³ równowa ny ofercie poda y. 18

POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO Waha³ siê on od 94 w kwietniu do 83 w maju wartoœci bonów oferowanych przez Narodowy Bank Polski do sprzeda y. W omawianym okresie bank centralny zrealizowa³ popyt inwestorów prawie w 98. W sumie wartoœæ nominalna bonów pieniê nych, sprzedanych w II kwartale bie ¹cego roku, wynios³a 61.493,05, co stanowi³o blisko 85 wartoœci bonów zaoferowanych do sprzeda y. Œredni miesiêczny wa ony zysk z bonów o 28-dniowym terminie wykupu w zasadzie utrzymywa³ siê na tym samym poziomie: w kwietniu wynosi³ 17,59, zaœ w maju i czerwcu 17,60. Na koniec II kwarta³u bie ¹cego roku stan bonów pieniê - nych, pochodz¹cych z przetargów i bêd¹cych w posiadaniu inwestorów, osi¹gn¹³ poziom 19.658,79 i by³ o 700,93 wy szy od notowanego na koniec I kwarta³u 2000 r. 19

BILANS P ATNICZY NA BAZIE P ATNOŒCI W II KWARTALE 2000 R. Rachunek bie ¹cy Saldo rachunku bie ¹cego bilansu p³atniczego na bazie p³atnoœci za II kwarta³ 2000 r. by³o ujemne i wynios³o 2.123 mln USD. W analogicznym okresie 1999 r. saldo to by³o równie ujemne i wynios³o 2.758 mln USD. Saldo rachunku bie ¹cego zosta³o ukszta³towane przez saldo p³atnoœci towarowych, saldo p³atnoœci us³ugowych, saldo p³atnoœci dochodowych, saldo transferów bie ¹cych oraz saldo niesklasyfikowanych obrotów bie- ¹cych (tabela D). P³atnoœci towarowe Wp³ywy z eksportu towarów w ujêciu p³atniczym w II kwartale 2000 r. wynios³y 6.835 mln USD i by³y wy sze w porównaniu z analogicznym okresem 1999 r. o 553 mln USD, tj. o 8,8, równie wyp³aty za import towarów zwiêkszy³y siê w omawianym okresie 2000 r. o 214 mln USD, tj. o 2,2, i wynios³y 9.856 mln USD. Saldo p³atnoœci towarowych w omawianym okresie by³o ujemne i wynios³o 3.021 mln USD. W porównaniu z analogicznym okresem 1999 r. saldo zmniejszy³o siê o 339 mln USD. P³atnoœci towarowe w II kwartale 2000 r. przedstawia tabela E: P³atnoœci us³ugowe Saldo us³ug w ujêciu p³atniczym w II kwartale 2000 r. by³o ujemne i wynios³o 441 mln USD. W analogicznym okresie 1999 r. saldo p³atnoœci us³ugowych by³o równie ujemne i wynios³o 402 mln USD. Wp³ywy z tytu³u eksportu us³ug w omawianym okresie wynios³y 867 mln USD. Na kwotê tê z³o y³y siê wp³ywy z tytu³u nastêpuj¹cych kategorii us³ug: pozosta³e us³ugi handlowe (33,2 wp³ywów); pozycja ta obejmuje p³atnoœci dotycz¹ce us³ug poœrednictwa handlowego, leasingu operacyjnego, us³ug in ynieryjnych, us³ug doradztwa prawnego itp.; us³ugi transportowe (25,6 wp³ywów); pozycja ta obejmuje us³ugi transportu morskiego, lotniczego, ko- Tabela D Saldo rachunku bie ¹cego (w mln USD) Wyszczególnienie 2000 1999 Zmiana IV V VI II kwarta³ II kwarta³ 1 2 3 4 5 6 5-6 1. Saldo p³atnoœci towarowych -1.076-903 -1.042-3.021-3.360 339 2. Saldo p³atnoœci us³ugowych -177-105 -159-441 -402-39 3. Saldo p³atnoœci dochodowych -118 112-135 -141-133 -8 4. Saldo transferów bie ¹cych 122 162 137 421 352 69 5. Saldo niesklasyfikowanych obrotów bie ¹cych 398 324 337 1.059 785 274 Saldo rachunku bie ¹cego -851-410 -862-2.123-2.758 635 Tabela E P³atnoœci towarowych (w mln USD) Wyszczególnienie 2000 1999 Dynamika IV V VI II kwarta³ II kwarta³ 1 2 3 4 5 6 5/6 Wp³ywy z eksportu 2.032 2.406 2.397 6.835 6.282 108,8 Wyp³aty za import 3.108 3.309 3.439 9.856 9.642 102,2 20

BILANS P ATNICZY NA BAZIE P ATNOŒCI W II KWARTALE 2000 R. lejowego, samochodowego, rzecznego oraz transportu ruroci¹giem; podró e zagraniczne (23,1 wp³ywów); pozycja ta obejmuje podró e s³u bowe, podró e prywatne, wymianê lecznicz¹, szkoleniow¹, przyjazdy obcokrajowców oraz rozliczenia z tytu³u kart p³atniczych; pozosta³e us³ugi (18,1 wp³ywów); pozycja ta obejmuje us³ugi pocztowe, kurierskie i telekomunikacyjne, us³ugi budowlane, ubezpieczenia i reasekuracjê, us³ugi finansowe, us³ugi informatyczne i informacyjne, patenty, prawa autorskie i op³aty licencyjne, us³ugi dla ludnoœci, audiowizualne, kulturalne i rekreacyjne oraz utrzymywanie przedstawicielstw rz¹dowych. W II kwartale 2000 r. nast¹pi³ przyrost wp³ywów z tytu³u us³ug w porównaniu z analogicznym okresem 1999 r. o 134 mln USD, tj. o 18,3. Spowodowane to by³o przyrostem wp³ywów m.in. w grupie us³ug transportowych o 67 mln USD, podró e zagraniczne o 44 mln USD oraz pozosta³e us³ugi handlowe o 26 mln USD, a w grupie us³ugi pocztowe, kurierskie i telekomunikacyjne o 14 mln USD. Wyp³aty z tytu³u importu us³ug w II kwartale 2000 r. wynios³y 1.308 mln USD. Z³o y³y siê na to wyp³aty z tytu³u: pozosta³ych us³ug handlowych (28,6 wyp³at), podró y zagranicznych (18,0 wyp³at), us³ug transportowych (13,0 wyp³at), pozosta³ych us³ug (40,4 wyp³at). Wyp³aty z tytu³u us³ug w II kwartale 2000 r. wzros³y w porównaniu z analogicznym okresem 1999 r. o 173 mln USD (tj. o 15,3). Najwiêkszy wzrost wyp³at zanotowano z tytu³u podró y zagranicznych o 32 mln USD, us³ug transportowych o 29 mln USD, pozosta³ych us³ug handlowych o 28 mln USD, zakupu praw autorskich, patentów i op³at licencyjnych o 25 mln USD, z tytu³u ubezpieczenia i asekuracji o 23 mln USD oraz w grupie us³ug pocztowych kurierskich i telekomunikacyjnych o 21 mln USD. Wzrost wp³ywów z tytu³u us³ug, przy jednoczesnym wzroœcie wyp³at z tego tytu³u, spowodowa³ pog³êbienie ujemnego salda p³atnoœci us³ugowych w omawianym okresie 2000 r. w stosunku do analogicznego okresu 1999 r. o 39 mln USD. Dochody Wp³ywy z tytu³u dochodów w ujêciu p³atniczym w II kwartale 2000 r. wynios³y 606 mln USD. Na kwotê tê sk³adaj¹ siê wp³ywy z tytu³u: dochodów od inwestycji portfelowych (54,5 wp³ywów); pozycja ta obejmuje dywidendy od udzia³owych papierów wartoœciowych oraz dochody od d³u - nych papierów wartoœciowych, w tym odsetki od d³ugoterminowych papierów wartoœciowych, które w II kwartale 2000 r. wynios³y 328 mln USD, co stanowi³o 54,0 wp³ywów; dochodów od pozosta³ych inwestycji (34,9 wp³ywów); pozycja ta obejmuje odsetki od rachunków bankowych i lokat (31,5 wp³ywów), dochody od transakcji repurchase agreement, odsetki od kredytów udzielonych; wynagrodzeñ pracowników (7,6 wp³ywów); dochodów od inwestycji bezpoœrednich (1,5 wp³ywów), innych dochodów (1,4 wp³ywów); pozycja ta obejmuje wp³ywy i wyp³aty z tytu³u czynszów mieszkaniowych, dzier awy nieruchomoœci, odsetek p³aconych z tytu³u transakcji leasingu finansowego oraz wyp³aty z tytu³u dzier awy urz¹dzeñ Reutera. Wp³ywy z tytu³u dochodów, osi¹gniête w II kwartale 2000 r., by³y wy sze od wp³ywów z tego tytu³u w II kwartale 1999 r. o 89 mln USD. O wzroœcie zadecydowa³y g³ównie wy sze ni w II kwartale 1999 r. dochody od pozosta³ych inwestycji (o 73 mln USD) oraz wy sze dochody w grupie wynagrodzeñ pracowników (o 11 mln USD). Wyp³aty z tytu³u dochodów w omawianym okresie 2000 r. osi¹gnê³y poziom 747 mln USD. Na kwotê tê z³o- y³y siê wyp³aty z tytu³u: dochodów od inwestycji portfelowych (51,5 wyp³at), w tym wyp³aty z tytu³u odsetek od d³ugoterminowych d³u nych papierów wartoœciowych (46,8 wp³ywów), które w II kwartale 2000 r. wynios³y 349 mln USD; dochodów od pozosta³ych inwestycji (24,5 wyp³at), w tym wyp³aty z tytu³u odsetek od kredytów otrzymanych (17,6 wyp³at), których kwota w II kwartale 2000 r. wynios³a 131 mln USD (9 mln USD stanowi³y odsetki zap³acone wierzycielom zrzeszonym w Klubie Paryskim); 21