Na podstawie materia³ów NBP opracowano w Departamencie Statystyki

Transkrypt

1 BIULETYN INFORMACYJNY 6/2001

2 Na podstawie materia³ów NBP opracowano w Departamencie Statystyki Projekt graficzny ok³adki: DECORUM Sk³ad i druk: Drukarnia NBP Korekta: Korekta tekstów KORAD NBP INFORMUJE Pocz¹wszy od 1999 r. wybrane dane statystyczne, w tym dzienne kursy walut i stopy procentowe, a tak e kalendarz udostêpniania danych, publikowane s¹ na stronie internetowej NBP: Serwis internetowy Narodowego Banku Polskiego zawiera równie Biuletyn Informacyjny NBP. nbp@nbp.pl Wyda³: Narodowy Bank Polski Departament Komunikacji Spo³ecznej Warszawa, ul. Œwiêtokrzyska 11/21 tel , , fax , tlx Copyright by Narodowy Bank Polski, 2001 ISSN

3 SPIS TREŒCI SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) Produkcja sprzedana przemys³u Poziom cen Rynek pracy Wynagrodzenia i œwiadczenia spo³eczne PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Struktura poda y pieni¹dza Czynniki kreacji pieni¹dza Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych Zad³u enie netto sektora bud etowego Aktywa zagraniczne netto Saldo pozosta³ych pozycji (netto) POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO Stopy procentowe Rezerwy obowi¹zkowe Kursy walutowe Rynek pierwotny bonów skarbowych Operacje otwartego rynku BILANS P ATNICZY NA BAZIE P ATNOŒCI W II KWARTALE 2001 R Rachunek bie ¹cy P³atnoœci towarowe P³atnoœci us³ugowe Dochody Transfery bie ¹ce Niesklasyfikowane obroty bie ¹ce Rachunek kapita³owy i finansowy Inwestycje bezpoœrednie Inwestycje portfelowe Pozosta³e inwestycje Polskie nale noœci za granic¹ Polskie zobowi¹zania wobec zagranicy Pochodne instrumenty finansowe Stan oficjalnych aktywów rezerwowych NAJWA NIEJSZE DECYZJE RADY POLITYKI PIENIÊ NEJ NBP ANEKS STATYSTYCZNY Tabele Wykresy SZEREGI CZASOWE POZBAWIONE WAHAÑ SEZONOWYCH UWAGI METODYCZNE

4 SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) Produkcja sprzedana przemys³u W II kwartale 2001 r. produkcja sprzedana przemys³u 1 ukszta³towa³a siê na poziomie o 0,9 ni szym ni przed rokiem. Na spadek ten z³o y³o siê zmniejszenie o 3,6 produkcji w sekcji górnictwa i kopalnictwa oraz o 1,5 w sekcji przetwórstwa przemys³owego. Wzrost produkcji w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energiê elektryczn¹, gaz i wodê o 7,0 ograniczy³ tempo spadku produkcji sprzedanej przemys³u ogó³em. W omawianym okresie miesiêczne wskaÿniki tempa wzrostu produkcji ogó³em, w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku, jedynie w kwietniu wykazywa³y wartoœæ dodatni¹. W miesi¹cu tym produkcja sprzedana przemys³u ogó³em by³a o 3,6 wy sza ni przed rokiem. Wzrost produkcji zarejestrowano we wszystkich sekcjach, najwiêkszy o 10,4 w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energiê elektryczn¹, gaz i wodê. W pozosta- ³ych sekcjach produkcja zwiêkszy³a siê w mniejszym 1 W przedsiêbiorstwach o liczbie pracuj¹cych powy ej 9 osób. stopniu: w sekcji górnictwa i kopalnictwa o 1,3, a w przetwórstwie przemys³owym o 3,0. W kolejnych dwóch miesi¹cach omawianego okresu produkcja sprzedana przemys³u by³a ni sza ni przed rokiem: w maju o 0,9, a w czerwcu o 4,8. Ujemne wskaÿniki wzrostu produkcji ogó³em kszta³towane by³y w tych miesi¹cach przez spadek produkcji odnotowany w sekcjach: górnictwo i kopalnictwo oraz przetwórstwo przemys³owe. Ograniczaj¹co na spadek produkcji wp³yn¹³ wzrost odnotowany w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energiê elektryczn¹, gaz i wodê, w maju wyniós³ on 7,5, a w czerwcu 2,7. Podobnie jak w 2000 r., równie w I pó³roczu 2001 r. g³ównymi barierami ograniczaj¹cymi wzrost bie ¹cej dzia³alnoœci produkcyjnej by³y: niski popyt krajowy i zagraniczny oraz konkurencyjny import. Poziom cen Ceny produkcji sprzedanej przemys³u w czerwcu 2001 r. by³y o 0,5 ni sze od cen w grudniu 2000 r. (w analogicznym miesi¹cu poprzedniego roku wskaÿnik ten by³ dodatni i wynosi³ 4,1). Wykres A Produkcja sprzedana przemys³u (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) I II III IV V 2001 Ogó³em Górnictwo i kopalnictwo Przetwórstwo przemys³owe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energiê elektryczn¹, gaz i wodê 4

5 SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) W okresie od stycznia do czerwca 2001 r. wzrost cen odnotowano w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energiê elektryczn¹, gaz i wodê (7,1 wobec 7,2 przed rokiem). Natomiast w sekcjach górnictwa i kopalnictwa oraz przetwórstwa przemys³owego ceny zmniejszy³y siê w stosunku do grudnia 2000 r. odpowiednio o 0,7 i 1,8. W analogicznym okresie poprzedniego roku wzrost cen w tych sekcjach wyniós³ odpowiednio: 3,5 i 3,8. Od sierpnia 2000 r. obserwuje siê malej¹c¹ dynamikê wzrostu cen produkcji sprzedanej przemys³u w skali dwunastomiesiêcznej. W czerwcu br. wynios³a ona 100,9 wobec 102,3 w maju i 103,4 w kwietniu. W czerwcu najwy sz¹ dynamikê cen zanotowano w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energiê elektryczn¹, gaz i wodê (109,8), natomiast ujemn¹ dynamikê cen (99,1) zarejestrowano w przetwórstwie przemys³owym. Ceny produkcji budowlano-monta owej w okresie od stycznia do czerwca 2001 r. wzros³y o 1,6 (wobec 4,6 przed rokiem). Podobnie jak w I kwartale br., równie w II kwartale dwunastomiesiêczne tempo wzrostu cen mia³o charakter malej¹cy i wynosi³o: w kwietniu 4,9, w maju 4,5, a w czerwcu 3,8. W czerwcu 2001 r. ceny towarów i us³ug konsumpcyjnych by³y o 3,2 wy sze od cen w grudniu 2000 r. (wobec 5,5 przed rokiem). Wolniej ni w analogicznym okresie ubieg³ego roku ros³y m. in. ceny ywnoœci i napojów bezalkoholowych (3,5 wobec 5,3), napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych (2,6 wobec 4,5), u ytkowania mieszkañ i noœników energii (5,2 wobec 7,2) i ochrony zdrowia (4,3 wobec 5,8). Obni y³y siê tak e ceny odzie y i obuwia oraz transportu. Obserwowany od sierpnia 2000 r. systematyczny spadek dwunastomiesiêcznego tempa wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych uleg³ zahamowaniu w kwietniu i maju. W kwietniu wskaÿnik ten wzrós³ do poziomu 6,6 z 6,2 w marcu, a w maju zwiêkszy³ siê do 6,9. W czerwcu zarejestrowano spadek tempa wzrostu cen w skali dwunastu miesiêcy, wynios³o ono 6,2. W kierunku wzrostu dynamiki cen w omawianym okresie oddzia³ywa³o przede wszystkim wysokie tempo wzrostu cen ywnoœci i napojów bezalkoholowych, odnotowane w kwietniu i w maju (dwunastomiesiêczne tempo wzrostu cen w tych miesi¹cach wynosi³o odpowiednio: 7,0 i 7,8), a spowodowane m.in. znacznym Wykres B WskaŸniki cen produkcji sprzedanej przemys³u (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) I II Ogó³em Górnictwo i kopalnictwo III IV V 2001 Przetwórstwo przemys³owe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energiê elektryczn¹, gaz i wodê 5

6 SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) Wykres C WskaŸniki cen wybranych grup towarów i us³ug konsumpcyjnych (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) I II Ogó³em Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe U ytkowanie mieszkania i noœniki energii III 2001 IV V Transport ywnoœæ i napoje bezalkoholowe Odzie i obuwie Opieka zdrowotna ¹cznoœæ wzrostem cen owoców i ryb. Istotny wp³yw mia³o równie podwy szenie w maju op³at za abonament telefoniczny przez Telekomunikacjê Polsk¹ SA, na skutek czego dwunastomiesiêczne tempo wzrostu cen ³¹cznoœci wynios³o w maju 9,6, a w czerwcu 9,7. W okresie od czerwca 2000 r. do czerwca 2001 r. wysokim tempem wzrostu charakteryzowa³y siê równie ceny zwi¹zane z u ytkowaniem mieszkañ i noœnikami energii. W II kwartale br. ograniczaj¹co na tempo wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych oddzia³ywa³ przede wszystkim spadek dwunastomiesiêcznego wzrostu cen paliw. W ci¹gu II kwarta³u 2001 r. miesiêczne tempo wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych wynosi³o: w kwietniu 0,8, w maju 1,1, a w czerwcu -0,1. Tabela A Wybrane kategorie sfery realnej (w ) Wyszczególnienie Przyrost w miesi¹cu Przyrost IV V w I pó³roczu 2001 Produkcja sprzedana przemys³u -0,8 2,9-2,8 * Ceny towarów i us³ug konsumpcyjnych 0,8 1,1-0,1 3,2 Ceny produkcji sprzedanej przemys³u 0,2 0,0-0,4-0,5 Ceny produkcji budowlano-monta owej 0,3 0,3 0,1 1,6 Przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw -0,3-0,4-0,3 * Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie nominalne brutto w sektorze przedsiêbiorstw 1,2-0,6-0,7 * Przeciêtna miesiêczna nominalna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ spo³ecznych brutto -0, ,8 * * Brak danych. 6

7 SYTUACJA SPO ECZNO-GOSPODARCZA KRAJU (PROCESY REALNE) Rynek pracy W ci¹gu II kwarta³u 2001 r. obserwowany by³ systematyczny spadek liczby pracuj¹cych i przeciêtnego zatrudnienia w sektorze przedsiêbiorstw 2. Na koniec czerwca 2001 r. liczba pracuj¹cych w tym sektorze wynios³a tys. osób i by³a o 3,1 ni sza ni przed rokiem. Przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw w I pó³roczu 2001 r. wynios³o tys. osób i by³o o 2,6 ni sze ni przed rokiem. Najwiêkszy spadek zatrudnienia odnotowano w sekcji górnictwa i kopalnictwa (8,3) oraz w budownictwie (6,7). Na koniec czerwca 2001 r. przeciêtne zatrudnienie w sektorze przedsiêbiorstw obni y³o siê do poziomu tys. osób i by³o o 3,3 ni sze ni przed rokiem. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzêdach pracy w czerwcu 2001 r. wynios³a 2.849,2 tys. osób i by- ³a o 16,9 wy sza ni w tym samym okresie 2000 r. Najwy szy wzrost liczby bezrobotnych odnotowano w odniesieniu do bezrobotnych bez prawa do zasi³ku (20,8). Natomiast, podobnie jak w analogicznym miesi¹cu poprzednich lat, znacz¹co spad³a liczba bezrobotnych absolwentów (o 10,8 w stosunku do czerwca 2000 r. i o 53,2 w porównaniu z majem br.). W omawianym okresie stopa bezrobocia utrzymywa³a siê na zbli onym poziomie: w kwietniu wynosi³a 15,8, w maju 15,7, a w czerwcu 15,8. W II kwartale 2001 r. urzêdy pracy wykaza³y 522,2 tys. bezrobotnych nowo zarejestrowanych. W tym samym okresie z ewidencji urzêdów pracy wyrejestrowano 571,7 tys. osób, w tym 294,1 tys. w zwi¹zku z podjêciem pracy. Na koniec czerwca 2001 r. liczba ofert pracy pozostaj¹cych w dyspozycji urzêdów pracy wynosi³a 12,1 tys. i by³a o 1,6 ni sza ni przed rokiem. Wynagrodzenia i œwiadczenia spo³eczne W porównaniu z analogicznym okresem 2000 r. w II kwartale 2001 r. odnotowano spadek poziomu przeciêtnych miesiêcznych wynagrodzeñ realnych brutto w sektorze przedsiêbiorstw, wzros³a natomiast si³a nabywcza przeciêtnych emerytur i rent zarówno z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ spo³ecznych, jak i rolników indywidualnych. Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiêbiorstw w II kwartale 2001 r. ukszta³towa³o siê na poziomie 2.163,98 z³, o 3,1 wy szym ni w I kwartale br. W czerwcu przeciêtna miesiêczna p³aca brutto w sektorze przedsiêbiorstw wynios³a 2.148,44 z³ i by³a o 0,7 ni sza ni w maju i o 4,9 wy sza ni przed rokiem. Przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie brutto bez wyp³at z zysku w sektorze przedsiêbiorstw spad³o w omawianym okresie z 2.167,82 z³ w kwietniu do 2.134,34 z³ w czerwcu. Poziom osi¹gniêty w czerwcu by³ o 0,9 ni - szy ni w maju i o 4,8 wy szy ni w analogicznym okresie poprzedniego roku. Si³a nabywcza przeciêtnego miesiêcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiêbiorstw w II kwartale 2001 r. by³a o 0,3 ni sza ni przed rokiem (w analogicznym okresie ubieg³ego roku zarejestrowano wzrost o 2,5), ale o 1,3 wy sza ni w I kwartale br. W czerwcu przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie realne brutto by³o o 1,1 ni - sze ni przed rokiem i o 0,6 ni sze ni w maju. W omawianym okresie przeciêtna liczba emerytów i rencistów systematycznie, choæ nieznacznie, zmniejsza- ³a siê i w czerwcu wynios³a tys. osób, tj. o 1,2 mniej ni przed rokiem. W ostatnim miesi¹cu II kwarta³u emerytury i renty z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ spo³ecznych pobiera³o o 0,8 mniej osób ni w analogicznym okresie poprzedniego roku, zaœ z rolniczego o 2,4 mniej. Przeciêtna miesiêczna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeñ spo³ecznych brutto ukszta³towa³a siê, w omawianym okresie, na poziomie 940,07 z³ i by³a o 8,8 wy sza ni w analogicznym kwartale 2000 r. W czerwcu œwiadczenia te wynios³y 1.017,37 z³ i by³y o 12,8 wy sze ni w maju i o 14,4 wy sze ni przed rokiem. Przeciêtna miesiêczna emerytura i renta rolników indywidualnych wynios³a w II kwartale 2001 r. 641,69 z³ i by³a o 7,9 wy sza ni przed rokiem. W czerwcu œwiadczenia te wynios³y 688,27 z³ i by³y o 13,6 wy sze ni w analogicznym miesi¹cu 2000 r. 2 Patrz: przypis 1. 7

8 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI Struktura poda y pieni¹dza Stan zasobów pieni¹dza na koniec czerwca 2001 r. wyniós³ ,0 i by³ o 6.526,8 wy szy ni w koñcu marca br. i o ,1 wy szy w porównaniu z koñcem grudnia 2000 r. Nominalnie poda pieni¹dza w II kwartale zwiêkszy³a siê o 2,2, realnie zaœ o 0,4 3. By³ to najni szy przyrost kwartalny tej kategorii w ci¹gu analizowanych, ostatnich trzech lat. Dla porównania, nominalne tempo wzrostu poda y pieni¹dza w analogicznym okresie poprzednich lat wynosi³o: w 2000 r. 8,7, w 1999 r. 2,6, a w 1998 r. 6,6. Na wzrost zasobów pieni¹dza w II kwartale 2001 r. z³o y³ siê przede wszystkim przyrost zobowi¹zañ z³otowych wobec osób prywatnych. Dodatkowo, przyrost poda y pieni¹dza ogó³em kszta³towany by³ przez zwiêkszenie stanu depozytów z³otowych podmiotów gospodarczych, zarejestrowane w kwietniu i maju, oraz wzrost 3 Jako deflatora u yto wskaÿnika wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych. poziomu pieni¹dza gotówkowego w obiegu (poza kasami banków), odnotowany w kwietniu i czerwcu. Wielkoœæ przyrostu poda y pieni¹dza zosta³a ograniczona m. in. przez znacz¹cy spadek zobowi¹zañ z³otowych wobec podmiotów gospodarczych, odnotowany w czerwcu. W poszczególnych miesi¹cach omawianego okresu obserwowano znaczne spowolnienie dynamiki przyrostu poda y pieni¹dza ogó³em. Ka dy z trzech miesiêcy II kwarta³u 2001 r. charakteryzowa³ siê ni szym tempem wzrostu tej kategorii w porównaniu z analogicznym okresem analizowanych poprzednich trzech lat. W ujêciu realnym w kwietniu i maju wskaÿniki tempa wzrostu poda y pieni¹dza wykazywa³y wartoœci ujemne (odpowiednio: -0,1 i -0,4). Pomijaj¹c ujemn¹ dynamikê wzrostu, charakterystyczn¹ dla stycznia oraz zarejestrowan¹ w lipcu 2000 r., a zwi¹zan¹ z zakoñczeniem akcji subskrypcji walorów Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN SA, ujemny przyrost realny wyst¹pi³ po raz pierwszy od kwietnia 1999 r. Odzwierciedleniem niskiego miesiêcznego przyrostu zasobów pieni¹dza ogó³em by³ znacz¹cy spadek tempa Wykres D Przyrost poda y pieni¹dza oraz jego komponentów w II kwartale 2001 r IV V 2001 PODA PIENI DZA OGÓ EM (M2) Zobowi¹zania z³otowe wobec podmiotów gospodarczych Pieni¹dz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) Zobowi¹zania walutowe wobec osób prywatnych Zobowi¹zania z³otowe wobec osób prywatnych Zobowi¹zania walutowe wobec podmiotów gospodarczych 8

9 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI poda y pieni¹dza w skali dwunastu miesiêcy: od 14,0 w kwietniu do 8,0 w czerwcu. W omawianym okresie poda pieni¹dza krajowego zwiêkszy³a siê o 6.699,0 i na koniec czerwca wynios³a ,8. Tempo wzrostu tej kategorii wynios³o nominalnie 2,6 (0,8 realnie) i by³o najni sze w porównaniu z analogicznym okresem analizowanych ostatnich trzech lat. Poszczególne miesi¹ce II kwarta³u br. cechowa³y siê dodatni¹ dynamik¹ wzrostu tej kategorii, jednak e wskaÿniki tempa wzrostu by³y nieco ni sze ni przed rokiem. Najni szy przyrost zasobów pieni¹dza krajowego odnotowano w czerwcu, tempo wzrostu wynosi³o w ujêciu nominalnym 0,5 (0,6 realnie). W II kwartale 2001 r. udzia³ pieni¹dza krajowego w zasobach pieni¹dza ogó³em waha³ siê od 85,34 w maju do 85,07 w czerwcu. W przeciwieñstwie do poprzednich trzech kwarta³ów, w II kwartale 2001 r. odnotowano przyrost poda y pieni¹dza gotówkowego w obiegu (poza kasami banków). Na koniec czerwca zasoby pieni¹dza gotówkowego wynosi³y ,4 i zwiêkszy³y siê w stosunku do koñca marca br. o 1.417,0. W ujêciu nominalnym wzrost ten wyniós³ 4,2 (2,4 realnie) i by³ to najni szy przyrost kwartalny w porównaniu z analogicznym okresem analizowanych ostatnich trzech lat. WskaŸniki miesiêcznych zmian tempa poda y pieni¹dza gotówkowego, zarejestrowane w omawianym okresie, zarówno co do kierunku, jak i wartoœci, nie odbiega- ³y znacz¹co od obserwowanych w analogicznych miesi¹cach poprzednich lat. Podobnie jak w ubieg³ych latach, najwy szy przyrost poda y gotówki odnotowano w czerwcu (3,4 nominalnie), a spadek jej poda y w maju (-2,0). Obserwowana od paÿdziernika 2000 r. (z wyj¹tkiem marca 2001 r.) ujemna dwunastomiesiêczna dynamika przyrostu gotówki utrzyma³a siê równie w ka dym miesi¹cu II kwarta³u br. WskaŸniki opisuj¹ce tempo przyrostu tej kategorii w skali dwunastu miesiêcy nie by³y jednak tak niskie, jak w poprzednich miesi¹cach, w kwietniu i czerwcu wynosi³y -0,4, a w maju -0,5. ¹czne zobowi¹zania z³otowe systemu bankowego wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych wynios³y na koniec II kwarta³u 2001 r ,4 i wzros³y w stosunku do marca br. o 5.282,1. W ujêciu nominalnym wzrost ten wyniós³ 2,4 (0,6 realnie) Wykres E Dwunastomiesiêczne tempo przyrostu poda y pieni¹dza a inflacja IV V I II IX X XI XII I II III IV Dwunastomiesiêczne tempo przyrostu poda y pieni¹dza Inflacja (CPI) V 9

10 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI i by³ to najni szy przyrost kwartalny w porównaniu z analogicznym okresem analizowanych ostatnich trzech lat. Podobnie wskaÿniki miesiêcznego tempa wzrostu tej kategorii w ka dym miesi¹cu omawianego okresu by³y ni sze w porównaniu z analogicznymi miesi¹cami trzech poprzednich lat. Jedynie tempo wzrostu odnotowane w kwietniu br. by³o wy sze w porównaniu z takim samym miesi¹cem 2000 r. i 1999 r. Poziom depozytów z³otowych ogó³em w II kwartale br. kszta³towany by³ w g³ównej mierze w wyniku niskiego przyrostu zobowi¹zañ z³otowych wobec podmiotów gospodarczych. W omawianym okresie ich poziom zwiêkszy³ siê o 774,3 i wyniós³ na koniec czerwca ,1. Nominalny przyrost wynosz¹cy 1,4 (realny spadek o 0,4) by³ najni szy w porównaniu ze wskaÿnikami z analogicznego okresu analizowanych trzech ostatnich lat. W kwietniu, po raz pierwszy w 2001 r., odnotowano przyrost poziomu depozytów z³otowych wobec podmiotów gospodarczych. W stosunku do marca wzros³y one o 2,1 (1,3 realnie). Wzrost stanu tej kategorii w tym miesi¹cu jest zjawiskiem nietypowym, w poprzednich dwóch latach kwiecieñ charakteryzowa³ siê ujemnym tempem wzrostu, a w 1998 r. kwietniowe tempo przyrostu by³o niewielkie i wynosi³o 0,7. Równie w maju odnotowano przyrost tych zobowi¹zañ, lecz jego tempo (2,6 nominalnie, 1,5 realnie) by- ³o nieco ni sze ni w takim samym miesi¹cu 2000 r. i 1999 r. Pomimo e typowym zjawiskiem dla czerwca jest umiarkowany przyrost stanu tych zobowi¹zañ, w bie ¹cym roku zanotowano doœæ znaczny ich spadek. Nominalnie w stosunku do maja ich poziom zmniejszy³ siê o 3,2, realnie zaœ o 3,1. Zarówno w kwietniu, jak i w czerwcu poziom zobowi¹zañ z³otowych wobec podmiotów gospodarczych determinowany by³ przez zmiany stanów depozytów terminowych: w kwietniu zwiêkszy³y siê one o 3,3, a w czerwcu spad³y o 2,8. Natomiast wzrost stanu depozytów bie ¹cych o 8,9 zarejestrowany w maju kszta³towa³ poziom zobowi¹zañ z³otowych wobec podmiotów gospodarczych w tym miesi¹cu. W sumie w II kwartale br. przyrost depozytów terminowych podmiotów gospodarczych by³ nieznaczny i wy- Wykres F Depozyty z³otowe podmiotów gospodarczych mln z³ I II III 2001 IV V Bie ¹ce Terminowe Ogó³em 10

11 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI niós³ 0,4. By³ to najni szy kwartalny przyrost tej kategorii w ci¹gu ostatnich trzech lat. Niski przyrost kwartalny odnotowano równie po stronie depozytów bie ¹cych, w omawianym okresie ich poziom zwiêkszy³ siê o 3,7. W okresie tym dwunastomiesiêczna dynamika wzrostu depozytów z³otowych podmiotów gospodarczych utrzymywa³a siê na poziomie zbli onym do I kwarta³u br. Jedynie w czerwcu wskaÿnik przyrostu tych zobowi¹zañ wzglêdem tego samego okresu poprzedniego roku wykaza³ wartoœæ ujemn¹: -9,6. Poziom zobowi¹zañ z³otowych wobec osób prywatnych wyniós³ na koniec II kwarta³u 2001 r ,2 i zwiêkszy³ siê w omawianym okresie o 4.507,8. W ujêciu nominalnym oznacza³o to wzrost o 2,7 (0,9 realnie). Dla porównania nominalne tempo przyrostu tych zobowi¹zañ, notowane w analogicznym okresie trzech poprzednich lat, wynosi³o: w 2000 r. 5,1, w 1999 r. 2,3, a w 1998 r. 6,9. Od stycznia br. obserwuje siê systematyczne spowolnienie tempa wzrostu depozytów z³otowych osób prywatnych, a nominalne tempo przyrostu tej kategorii w kwietniu i maju by³o najni sze od lipca 2000 r. W porównaniu z analogicznym miesi¹cem poprzedniego roku, w kwietniu br. depozyty przyrasta³y znacznie wolniej ni przed rokiem (0,8 wobec 1,6), natomiast w maju dynamika wzrostu kszta³towa³a siê na zbli onym poziomie (0,7 wobec 0,8). Analiza danych za poprzednie trzy Tabela B Depozyty z³otowe podmiotów gospodarczych - podzia³ wg terminów (udzia³ w ) Okres Bie ¹ce Terminowe Terminowe: ogó³em do 1 od 1 do od 3 do od 6 do od 12 do powy ej zablokowane operacje pozosta³e miesi¹ca 3 miesiêcy 6 miesiêcy 12 miesiêcy 24 miesiêcy 24 warunkowe w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie miesiêcy ,5 67,5 45,8 11,5 2,9 1,5 0,1 0,3 1,8 0,0 3, ,6 68,4 47,4 10,6 3,0 1,5 0,1 0,4 1,9 0,0 3, ,0 70,0 47,6 11,7 3,0 1,5 0,1 0,3 1,9 0,2 3, ,2 70,8 47,5 11,6 2,8 2,8 0,1 0,4 1,9 0,0 3, ,0 69,0 46,2 11,6 2,8 1,4 0,1 0,3 1,8 0,0 4, ,7 69,3 47,1 10,9 2,7 1,3 0,1 0,4 1,9 0,0 5,0 Tabela C Depozyty z³otowe osób prywatnych - podzia³ wg terminów (udzia³ w ) Okres Bie ¹ce Terminowe Terminowe: ogó³em do 1 od 1 do od 3 do od 6 do od 12 do powy ej zablokowane miesi¹ca 3 miesiêcy 6 miesiêcy 12 miesiêcy 24 miesiêcy 24 w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie w³¹cznie miesiêcy ,9 83,1 12,2 32,1 20,4 15,8 0,4 2,0 0, ,0 83,0 12,5 32,1 20,4 15,4 0,4 2,0 0, ,9 83,1 12,4 32,7 20,2 15,1 0,4 1,9 0, ,1 82,9 12,6 32,5 20,3 14,9 0,4 1,9 0, ,8 83,2 12,6 32,6 20,5 14,7 0,4 2,0 0, ,9 83,1 13,1 32,2 20,2 14,5 0,7 2,1 0,3 11

12 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI lata wskazuje, e czerwiec jest miesi¹cem charakteryzuj¹cym siê przyspieszeniem tempa wzrostu tych zobowi¹zañ. Zjawisko przyspieszenia dynamiki wzrostu mia³o miejsce równie w bie ¹cym roku (w ujêciu nominalnym tempo wzrostu wynios³o 1,2 i by³o o 0,5 pkt. proc. wy sze w porównaniu z majem), jednak e jego skala by- ³a znacznie ni sza ni przed rokiem (2,6 w 2000 r.). W omawianym okresie przyrost poziomu depozytów terminowych, pomimo e najni szy od IV kwarta³u 1999 r., determinowa³ poziom depozytów z³otowych osób prywatnych. Zmiany w poziomie depozytów bie ¹cych mia³y marginalny wp³yw na stan tej kategorii. W porównaniu z I pó³roczem 2000 r., od pocz¹tku bie- ¹cego roku obserwuje siê odwrócenie tendencji w zakresie dwunastomiesiêcznej dynamiki wzrostu zobowi¹zañ z³otowych wobec osób prywatnych. O ile wskaÿniki opisuj¹ce tê kategoriê osi¹gnê³y w bie ¹cym roku nieco wy sze wartoœci ni w analogicznym okresie 2000 r., o tyle jednak od stycznia br. widoczny jest w przeciwieñstwie do poprzedniego roku spadek tempa przyrostu tych depozytów w skali dwunastu miesiêcy. Poziom zobowi¹zañ walutowych wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych w ujêciu dolarowym wyniós³ na koniec II kwarta³u 2001 r ,7 mln USD. W stosunku do koñca marca br. wzros³y one o 275,1 mln USD. W ujêciu nominalnym oznacza³o to wzrost o 2,4 (0,6 realnie) i by³ to najwy szy kwartalny przyrost tej kategorii w porównaniu z analogicznym okresem trzech poprzednich lat. Zmiany stanu tych zobowi¹zañ w poszczególnych miesi¹cach omawianego okresu ró ni³y siê, zarówno co do kierunku, jak i wielkoœci. Po nieznacznym spadku stanu depozytów walutowych w kwietniu (8,4 mln USD) i nieco wiêkszym w maju (77,3 mln USD), w czerwcu zarejestrowano znacz¹cy wzrost poziomu tej kategorii o 360,8 mln USD. Tabela D Bilans skonsolidowany systemu bankowego Wyszczególnienie Przyrost w miesi¹cu Przyrost w Przyrost w I II III kwartale kwartale A. Poda pieni¹dza ogó³em 1.957, , , ,8 2,2 I. Poda pieni¹dza krajowego 3.383, , , ,0 2,6 1. Pieni¹dz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) 941,9-689, , ,0 4,2 2. Zobowi¹zania z³otowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych 2.441, ,5 148, ,1 2, Zobowi¹zania z³otowe wobec osób prywatnych 1.244, , , ,8 2, Zobowi¹zania z³otowe wobec podmiotów gospodarczych 1.197, , ,8 774,3 1,4 II. Zobowi¹zania walutowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych ,0 51, ,9-172,3-0,4 3. Zobowi¹zania walutowe wobec osób prywatnych -643,0 355,3 373,5 85,9 0,3 4. Zobowi¹zania walutowe wobec podmiotów gospodarczych -783,0-303,5 828,4-258,1-2,1 B. Aktywa zagraniczne netto w , , , ,9-6,5 w mln USD -0,9-907,7-382, ,7-3,9 C. Aktywa krajowe netto 6.103, , , ,7 9,4 I. Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych 513,4-55, , ,2 1,2 1. Nale noœci od osób prywatnych 539,3 629,9 613, ,3 3,7 2. Nale noœci od podmiotów gospodarczych -26,0-685, ,2 802,0 0,5 II. Zad³u enie netto sektora bud etowego 2.880, , , ,8 8,9 III. Saldo pozosta³ych pozycji (netto) 2.710, , , ,7-9,5 12

13 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI W II kwartale br. wysokoœæ zobowi¹zañ walutowych ukszta³towana zosta³a w g³ównej mierze przez zmiany depozytów walutowych osób prywatnych. W stosunku do koñca marca przyros³y one o 253,1 mln USD (3,1) i by³ to najwy szy przyrost kwartalny w porównaniu z analogicznym okresem trzech ostatnich lat. Wzrost poziomu tej kategorii odnotowano w ka dym miesi¹cu omawianego okresu, a najwy szy, o 137,8 mln USD (1,7) zarejestrowano w czerwcu. Zobowi¹zania walutowe wobec podmiotów gospodarczych zwiêkszy³y siê w omawianym okresie o 22,0 mln USD (0,7). Stan zobowi¹zañ walutowych wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych w ujêciu z³otowym wyniós³ na koniec II kwarta³u 2001 r ,2. W stosunku do koñca marca br. zmniejszy³y siê one o 172,3, tj. o 0,4 nominalnie (2,1 realnie). Czynniki kreacji pieni¹dza W II kwartale 2001 r. znacz¹cy wp³yw na przyrost poda y pieni¹dza ogó³em mia³y zmiany salda pozosta³ych pozycji, w tym m. in. w wyniku przekazania czêœci zysku NBP do bud etu pañstwa, a tak e wzrost zad³u enia netto sektora bud etowego. Absorpcjê pieni¹dza w tym okresie powodowa³y zmiany w poziomie aktywów zagranicznych netto. Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych osi¹gnê³y na koniec II kwarta³u br. poziom ,3 i by³y wy sze w stosunku do koñca marca br. o 2.584,2. W ujêciu nominalnym przyros³y one o 1,2 (realnie spad³y o 0,6). WskaŸnik ten by³ nietypowo niski dla tego okresu, dla porównania: w analogicznym okresie 2000 r. nominalny przyrost nale noœci ogó³em wyniós³ 10,5, w 1999 r. 4,9, a w 1998 r. 6,4. Na tak nisk¹ dynamikê wzrostu tej kategorii w omawianym okresie z³o y³y siê w g³ównej mierze niespotykanie niski przyrost nale noœci od podmiotów gospodarczych, a tak e ni szy ni w analogicznym okresie lat poprzednich przyrost nale noœci od osób prywatnych. Ka dy z trzech miesiêcy analizowanego okresu charakteryzowa³ siê znacznie ni sz¹ dynamik¹ wzrostu ni w analogicznym okresie trzech poprzednich lat, a w kwietniu i maju zarejestrowano najni sze miesiêczne wskaÿniki wzrostu (pomijaj¹c sezonowe spadki) w ci¹gu ostatnich lat (odpowiednio 0,2 i 0,0). Nale noœci od podmiotów gospodarczych zwiêkszy³y siê w stosunku do marca br. o 802,0, tj. o 0,5 nominalnie (realnie spad³y o 1,3). Pomijaj¹c spadek poziomu tych nale noœci w IV kwartale 2000 r., Tabela E Czynniki kreacji pieni¹dza Wyszczególnienie 2001 przyrost w miesi¹cu przyrost w udzia³ w przyroœcie w miesi¹cu udzia³ w II kwartale przyroœcie w IV V IV V II kwartale PODA PIENI DZA OGÓ EM (M2) 1.957, , , ,8 100,0 100,0 100,0 100,0 Aktywa zagraniczne netto , , , ,9-211,8-124,7-88,0-136,7 Nale noœci od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych 513,4-55, , ,2 26,2-2,7 84,6 39,6 - nale noœci od osób prywatnych 539,3 629,9 613, ,2 27,6 30,7 24,4 27,3 - nale noœci od podmiotów gospodarczych -26,0-685, ,2 802,0-1,3-33,3 60,2 12,3 Zad³u enie netto sektora bud etowego 2.880, , , ,8 147,1 134,8-64,0 61,9 Saldo pozosta³ych pozycji 2.710, , , ,6 138,5 92,5 167,5 135,2 13

14 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI wzrost zarejestrowany w omawianym okresie by³ najni - szy w ostatnich latach. Od pocz¹tku bie ¹cego roku tempo przyrostu nale noœci od podmiotów gospodarczych systematycznie mala- ³o, a w kwietniu i maju zanotowano ujemn¹ dynamikê wzrostu (odpowiednio nominalnie 0,0 i -0,4, realnie zaœ -0,8 i -1,5). Analiza wskaÿników opisuj¹cych miesiêczne tempo przyrostu tej kategorii wskazuje, e sytuacja taka rejestrowana jest bardzo rzadko, do tej pory ujemne tempo przyrostu mia³o charakter sezonowy i by- ³o typowe dla grudnia. W czerwcu br. nast¹pi³o zahamowanie spadkowej tendencji nale noœci przyros³y w stosunku do maja o 0,9 i by³ to drugi co do wielkoœci przyrost tej kategorii w bie ¹cym roku. W omawianym kwartale odnotowano systematyczny spadek kredytowania przedsiêbiorstw i spó³ek pañstwowych, a w maju zjawisko to zarejestrowano równie w odniesieniu do przedsiêbiorstw i spó³ek prywatnych oraz spó³dzielni. Najwiêkszy spadek poziomu nale noœci z³otowych od podmiotów gospodarczych z tytu³u kredytów i po yczek odnotowano w maju, a nale noœci walutowych w kwietniu. Analiza danych, dotycz¹cych tempa przyrostu nale - noœci przedsiêbiorstw w skali dwunastu miesiêcy, wskazuje na utrzymuj¹c¹ siê nadal spadkow¹ tendencjê tempa wzrostu. W omawianym okresie wzrost ten kszta³towa³ siê na znacznie ni szym poziomie ni przed rokiem: waha³ siê od 9,5 w kwietniu do 7,1 w czerwcu, w porównaniu z 17,9 19,7 przedzia³em wahañ przed rokiem. W II kwartale 2001 r. przyrost nale noœci od osób prywatnych by³ najni szy w porównaniu z analogicznym okresem poprzednich trzech lat. W stosunku do koñca marca br. zwiêkszy³y siê one o 1.782,3, tj. nominalnie o 3,7 (1,9 realnie) i na koniec czerwca osi¹gnê³y poziom ,1. Dla porównania tempo przyrostu tej kategorii w ujêciu nominalnym w 2000 r. wynosi³o 32,0 (wysokie tempo przyrostu tej kategorii zwi¹zane by³o z zakoñczeniem akcji sprzeda- y walorów PKN ORLEN SA), w 1999 r. 11,9, a w 1998 r. 7,7. Po znacznym ograniczeniu dynamiki akcji kredytowej dla osób prywatnych, obserwowanym w I kwartale, w II kwartale br. wzros³o zapotrzebowanie ludnoœci na kredyty. Mimo to, podobnie jak w przypadku nale noœci od podmiotów gospodarczych, równie tempo przyrostu nale noœci od osób prywatnych w ka dym z trzech miesiêcy omawianego okresu by³o ni sze ni w analogicznych miesi¹cach lat poprzednich. W omawianym okresie wzrost poziomu kredytów i po yczek odnotowano zarówno po stronie z³otowej, jak i walutowej, z tym e poziom kredytów i po yczek walutowych zwiêksza³ siê szybciej ni z³otowych. Zainteresowanie ludnoœci kredytami walutowymi utrzymuje siê od d³u szego czasu, a ich udzia³ w nale noœciach banków komercyjnych z tytu³u kredytów i po yczek systematycznie roœnie. Przyczyn¹ tego zjawiska jest utrzymuj¹ce siê korzystne oprocentowanie kredytów walutowych. Analiza struktury kredytów i po yczek walutowych wskazuje na rosn¹ce znaczenie kredytów przeznaczonych na cele mieszkaniowe. Kategoria ta w przeliczeniu na z³ote osi¹gnê³a na koniec czerwca br. poziom 3.907,5 i wzros³a w stosunku do grudnia 2000 r. o 79,9. W ujêciu dolarowym kredyty te na koniec czerwca wynios³y 980,0 mln USD i wzros³y w I pó³roczu bie ¹cego roku o 87,0. Od grudnia 1999 r. (pomijaj¹c zmiany w czerwcu 2000 r.) obserwuje siê systematyczny spadek dwunastomiesiêcznego tempa wzrostu nale noœci od osób prywatnych. W II kwartale 2001 r. dynamika wzrostu tej kategorii w skali dwunastu miesiêcy by³a dwukrotnie ni - sza ni w analogicznym okresie ubieg³ego roku. Zad³u enie netto sektora bud etowego Stan zad³u enia netto sektora bud etowego na koniec czerwca 2001 r. wyniós³ ,9 i zwiêkszy³ siê w stosunku do marca br. o 4.040,8, tj. nominalnie o 8,9 (7,0 realnie). By³ to najwy szy kwartalny przyrost tej kategorii od III kwarta³u 1998 r. W kwietniu i w maju, po raz pierwszy w bie ¹cym roku, odnotowano wzrost zad³u enia netto sektora bud etowego odpowiednio o 2.880,0 (6,3) i 2.770,7 (5,7). W czerwcu natomiast zarejestrowano spadek stanu tej kategorii o 1.609,9 (3,2). Na wzrost poziomu zad³u enia netto sektora bud etowego w II kwartale 2001 r. z³o y³ siê w g³ównej mierze spadek œrodków wobec sektora bud etowego na ra- 14

15 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI chunkach bankowych. W stosunku do marca br. zmniejszy³y siê one o 2.495,9. Najwiêkszy spadek o 1.661,6 (10,4) zanotowano w pozycji zobowi¹zania wobec bud etu pañstwa. Na obni enie poziomu tych zobowi¹zañ w II kwartale br. z³o y³ siê przede wszystkim znacz¹cy, wynosz¹cy 2.154,5 (13,5), spadek, odnotowany w kwietniu. W omawianym okresie istotnemu obni eniu o 13,5 uleg³y równie zobowi¹zania wobec funduszy celowych, w nieco mniejszym stopniu spad³y zobowi¹zania wobec bud etów terenowych (3,8). Wzrost zad³u enia netto sektora bud etowego zosta³ pog³êbiony przez zwiêkszenie siê poziomu nale noœci sektora bud etowego, które w porównaniu z marcem br. wzros³y o 649,5. W omawianym okresie w najwiêkszym stopniu (o 74,5) wzros³o zad³u enie bud etu pañstwa w systemie bankowym. W II kwartale 2001 r. bud et pañstwa zad³u a³ siê równie poprzez zwiêkszenie emisji rz¹dowych papierów wartoœciowych. W analizowanym okresie wartoœæ papierów skarbowych zakupionych przez banki zwiêkszy³a siê o 797,2 (1,2), osi¹gaj¹c na koniec czerwca poziom ,5. W omawianym okresie kategoria ta kszta³towa³a siê przede wszystkim w efekcie zmian w maju i czerwcu. W maju wolumen papierów wartoœciowych emitowanych przez bud et pañstwa, a zakupionych przez system bankowy, zwiêkszy³ siê o 2.579,9 (3,8), natomiast w czerwcu spad³ o 1.380,2 (2,0). Zwiêkszona emisja rz¹dowych papierów wartoœciowych zwi¹zana by³a z pog³êbiaj¹cym siê deficytem bud- etu pañstwa. Na koniec czerwca br. wyniós³ on 18,7 mld z³, co stanowi³o 91,1 wielkoœci zapisanej w ustawie bud etowej na 2001 r. Aktywa zagraniczne netto Aktywa zagraniczne netto w ujêciu dolarowym osi¹gnê³y na koniec czerwca 2001 r. poziom ,6 mln USD i zmniejszy³y siê w stosunku do marca br. o 1.290,7 mln USD (3,9 nominalnie, 5,6 realnie). Tempo spadku tej kategorii w omawianym okresie by³o najwiêksze od II kwarta³u 1999 r. W I kwartale br. poziom aktywów zagranicznych netto systematycznie zwiêksza³ siê, natomiast w II kwartale 2001 r. spadek poziomu tej kategorii odnotowano we wszystkich miesi¹cach tego okresu. Najg³êbszy spadek, wynosz¹cy 907,7 mln USD, zarejestrowano w maju. W kierunku spadku poziomu aktywów zagranicznych netto oddzia³ywa³, z jednej strony, spadek poziomu nale noœci zagranicznych Narodowego Banku Polskiego, z drugiej zaœ wzrost zobowi¹zañ zagranicznych banków komercyjnych. Poziom aktywów zagranicznych NBP zmniejszy³ siê w omawianym okresie o 1.010,5 mln USD (3,4) i na koniec czerwca wyniós³ ,7 mln USD. Najg³êbszy spadek o 852,9 mln USD (2,9) odnotowano w maju. Na zmianê poziomu tej kategorii w tym miesi¹cu w istotny sposób oddzia³ywa³y ró nice kursowe (os³abienie kursu euro do dolara), a tak e sp³ata zobowi¹zañ wynikaj¹cych z pasywnych transakcji repo NBP. Zobowi¹zania zagraniczne banków komercyjnych wzros³y w omawianym okresie o 620,3 mln USD (9,5) i na koniec II kwarta³u br. wynosi³y 7.174,4 mln USD. Najwy szy wzrost tej kategorii odnotowano w kwietniu (590,1 mln USD, tj. 9,0), w rezultacie m.in. zwiêkszenia salda na rachunkach bie ¹cych, przekroczenia salda na rachunku nostro oraz wzrostu poziomu kredytów. W ujêciu z³otowym aktywa zagraniczne netto zmniejszy³y siê w II kwartale 2001 r. o 8.920,1 (6,5) osi¹gaj¹c na koniec czerwca poziom ,7. Saldo pozosta³ych pozycji (netto) W II kwartale 2001 r. ujemne saldo pozosta³ych pozycji netto zmniejszy³o siê o 6,8 mld z³, tj. o 9,5, i na koniec czerwca wynios³o -83,6 mld z³. Najwiêkszy wp³yw na skalê i kierunek zmiany tej kategorii mia³y pozosta³e aktywa netto w NBP. W ci¹gu II kwarta³u pasywne saldo pozosta³ych aktywów netto NBP zmala³o o 9,7 mld z³, tj. o 29,6. Spadek ten spowodowany by³ g³ównie zmniejszeniem siê stanu rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu z³otego do walut obcych w wyniku ujemnych ró - nic z wyceny aktywów i pasywów walutowych przeliczonych na z³ote oraz przekazaniem przez NBP czêœci zysku do bud etu pañstwa. Zmiany w pozosta³ych aktywach 15

16 PODA PIENI DZA I CZYNNIKI JEGO KREACJI netto w NBP zwi¹zane z przekazaniem zysku przez NBP przyczyni³y siê do zmniejszenia zad³u enia netto bud etu pañstwa w II kwartale br. Kolejnym elementem salda pozosta³ych pozycji netto, który równie spowodowa³ jego znaczne zmniejszenie, by³y wyniki finansowe banków komercyjnych. Ujemna wartoœæ wyników finansowych banków komercyjnych zmniejszy³a siê a o 2,4 mld z³, tj. o 40,2. Tak du y spadek by³ efektem zatwierdzenia przez odpowiednie organy rocznych sprawozdañ finansowych banków komercyjnych za 2000 r. i w konsekwencji rozdysponowania œrodków o wartoœci 4,1 mld z³, ewidencjonowanych wczeœniej w pozycji wynik finansowy w trakcie zatwierdzania, co zgodnie z Ustaw¹ o rachunkowoœci, powinno zostaæ przeprowadzone najpóÿniej do koñca czerwca 2001 r. Kwoty, które w zwi¹zku z podzia³em wyniku finansowego, powiêkszy³y zasoby finansowe, m.in. podmiotów gospodarczych i osób prywatnych (np. poprzez wyp³acone dywidendy), stymulowa³y wzrost poda y pieni¹dza ogó³em. Czêœæ œrodków pochodz¹cych z podzia³u wyniku w trakcie zatwierdzania zasili³a w ci¹gu II kwarta³u br. fundusze banków komercyjnych i NBP, które wzros³y o 3,5 mld z³, tj. o 9,4. Zmiany tej kategorii, bêd¹cej efektem przesuniêæ w ramach pozosta³ych pozycji netto ogó³em, nie mia³y bezpoœredniego wp³ywu na kreacjê poda y pieni¹dza ogó³em. Zmiany, odnotowane na podstawie danych na koniec marca i czerwca, w innych sk³adnikach salda pozosta³ych pozycji (netto) bilansu skonsolidowanego systemu bankowego nie mia³y znacz¹cego wp³ywu zarówno na ostateczn¹ wartoœæ tej kategorii, jak i na poda pieni¹dza ogó³em. Wykres G Wynik finansowy i fundusze banków komercyjnych (wg stanu na koniec kwarta³ów) mld z³ IX XII III mld z³ fundusze (lewa skala) wynik finansowy (prawa skala) 16

17 POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO Stopy procentowe Po raz trzeci w tym roku, Rada Polityki Pieniê nej na posiedzeniu w dniach czerwca 2001 r. podjê³a uchwa³ê o zmianie wysokoœci podstawowych stóp procentowych ustalanych przez Narodowy Bank Polski. Od 28 czerwca 2001 r. wysokoœæ stopy redyskonta weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez Narodowy Bank Polski obni ona zosta³a z 19,5 do 18,0 w skali rocznej, a oprocentowanie kredytu refinansowego udzielanego pod zastaw papierów wartoœciowych, zwanego kredytem lombardowym, obni y³o siê z 21,0 do 19,5 w skali rocznej. Zmniejszone zosta³o równie oprocentowanie kredytu refinansowego na finansowanie inwestycji centralnych objêtych porêczeniem Skarbu Pañstwa, które jest równe oprocentowaniu kredytu lombardowego, i od 28 czerwca br. wynosi 19,5. Równie od 28 czerwca stopa rentownoœci 28-dniowych operacji otwartego rynku prowadzonych przez Narodowy Bank Polski zmniejszy³a siê i wynosi nie mniej ni 15,5 w skali rocznej. Na decyzje Rady Polityki Pieniê nej o obni eniu wysokoœci stóp procentowych znacz¹cy wp³yw mia³y prognozy inflacyjne. Pomimo e zarówno w kwietniu, jak i w maju obserwowano wzrost inflacji (w kwietniu dwunastomiesiêczny wskaÿnik tempa wzrostu cen wyniós³ 6,6, a w maju 6,9), osi¹gniêcie celu inflacyjnego na 2001 rok (6 8 w grudniu) wydaje siê niezagro one. Równie zrealizowanie œredniookresowego celu inflacyjnego, tj. utrzymanie poziomu inflacji poni ej 4 w 2003 r., jest wysoce prawdopodobne. Dodatkow¹ przyczyn¹ zmniejszenia wysokoœci stóp by³ spadek tempa wzrostu kredytów i wzrost sk³onnoœci do oszczêdzania, g³ównie osób prywatnych. W bankach komercyjnych najwiêksze zmiany w poziomie oprocentowania depozytów z³otowych osób prywatnych odnotowano w kwietniu. By³o to nastêpstwem marcowej decyzji Narodowego Banku Polskiego o obni- eniu stóp procentowych. Œrednie wa one oprocentowanie depozytów z³otowych bie ¹cych osób prywatnych spad³o w stosunku do marca o 0,9 pkt. proc. i osi¹gnê³o poziom 6,3. Oprocentowanie depozytów terminowych Wykres H Zmiany wysokoœci stóp procentowych oraz inflacji I III V I IX 1998 XI I III V I IX 1999 XI I III V I IX 2000 XI I III III* IV 2001 Stopa redyskonta weksli Stopa kredytu lombardowego Minimalna stopa rentownoœci 28-dniowych operacji otwartego rynku WskaŸniki cen towarów i us³ug konsumpcyjnych (CPI) * W marcu 2001 r. zosta³y dwukrotnie zmienione podstawowe stopy procentowe NBP. 17

18 POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO Wykres I Dochodowoœæ 3-miesiêczna realna I II III 2001 IV V Depozyty w z³ Pioneer 1 Depozyty w USD WIG Obligacje 3-letnie Wykres J Dochodowoœæ 6-miesiêczna realna I II III 2001 IV V Depozyty w z³ Pioneer 1 Depozyty w USD WIG Obligacje 3-letnie 18

19 POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO natomiast wynios³o w kwietniu 12,4 i spad³o w stosunku do marca o 1,0 pkt. proc. depozytów z³otowych podmiotów gospodarczych. Najwiêksze zmiany oprocentowania depozytów z³otowych podmiotów gospodarczych zarejestrowano w czerwcu. W miesi¹cu tym bie ¹ce oprocentowanie obni y³o siê do 4,3 i spad³o w stosunku do maja o 0,9 pkt. proc. i o 0,5 pkt. proc. w stosunku do kwietnia. Oprocentowanie terminowe w czerwcu wynosi³o 12,0 i by³o o 0,9 pkt. proc. ni sze i w kwietniu i maju. Zmniejszy³o siê równie œrednie wa one oprocentowanie kredytów z³otowych w bankach komercyjnych. W kwietniu br. wynosi³o ono 20,0, zaœ w czerwcu 19,6. Spad³o oprocentowanie kredytów dla podmiotów gospodarczych, w analizowanym okresie zmniejszy³o siê z 19,5 do 19,0, natomiast oprocentowanie kredytów dla osób prywatnych wzros³o w tym okresie o 0,2 pkt. proc. i wynios³o na koniec czerwca 22,2. W II kwartale 2001 r., podobnie jak w I kwartale br., depozyty z³otowe wykazywa³y dodatni¹ 3-miesiêczn¹ i 6-miesiêczn¹ stopê zwrotu. Natomiast dochodowoœæ lokat dolarowych kszta³towa³a siê w omawianym okresie na ujemnym poziomie. Rezerwy obowi¹zkowe W II kwartale 2001 r. stopy rezerw obowi¹zkowych pozostawa³y na niezmienionym poziomie i wynosi³y 5, zarówno od wk³adów z³otowych, p³atnych na ka de ¹danie i terminowych, jak i od wk³adów w walutach obcych, p³atnych na ka de ¹danie i terminowych. Kursy walutowe W II kwartale 2001 r. œredni miesiêczny kurs z³otego do dolara amerykañskiego w Narodowym Banku Polskim waha³ siê od 4,0175 PLN/1 USD w kwietniu do 3,9705 PLN/1 USD w czerwcu. Kurs œredni oscylowa³ w przedziale od 4,1047 PLN/1 USD w dniu 2 kwietnia 2001 r. do 3,9432 PLN/1 USD zarejestrowanym w dniach czerwca 2001 r. Wykres K Kurs œredni PLN do USD i EUR oraz relacje USD/EUR w II kwartale 2001 r. 4,2000 4,1000 4,0000 3,9000 3,8000 3,7000 3,6000 3,5000 3,4000 3,3000 PLN USD / EUR 0,9100 0,9000 0,8900 0,8800 0,8700 0,8600 0,8500 0,8400 0,8300 0,8200 0, Kurs œredni NBP - PLN / 1USD Kurs œredni NBP - PLN / 1EUR Relacja USD / EUR 19

20 POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO W omawianym okresie nie odnotowano gwa³townych wahañ kursu z³otego do dolara, rozpiêtoœæ wahañ w tym okresie wynosi³a 16,15 gr. Cena dolara utrzymuje siê na doœæ stabilnym poziomie od marca br., kiedy to, w rezultacie za³amania amerykañskich indeksów Nasdaq i Dow Jones, a tak e informacji dotycz¹cych zmniejszonych wp³ywów z prywatyzacji, zarejestrowano wzrost ceny dolara. W II kwartale br. œredni miesiêczny kurs z³otego do euro waha³ siê od 3,5904 PLN/1 EUR w kwietniu do 3,3894 PLN/1 EUR w czerwcu. W ci¹gu analizowanego okresu kurs z³otego do euro wykazywa³ tendencjê malej¹c¹ i waha³ siê od 3,6563 PLN/1 EUR w dniu 24 kwietnia 2001 r. do 3,3564 PLN/1 EUR w dniu 12 czerwca br. Relacja œredniego kursu dolara do œredniego kursu euro waha³a siê od 0,9038 USD/EUR w dniu 9 kwietnia 2001 r. do USD/EUR w dniu 5 czerwca br. Rynek pierwotny bonów skarbowych W II kwartale 2001 r. odby³o siê 13 aukcji bonów skarbowych, w tym 4 w kwietniu, 4 w maju i 5 w czerwcu. Do sprzeda y zaoferowano bony o ³¹cznej wartoœci nominalnej ,00, podczas gdy oferta sprzeda- y w I kwartale br. wynosi³a ,00. W ci¹g³ej sprzeda y by³y bony o 13-, 26- i 52-tygodniowym terminie wykupu, bony 2-tygodniowe sprzedawano natomiast w czerwcu. W omawianym okresie w ofercie sprzeda y nie znalaz³y siê bony o 3-, 6-, 8- i 39-tygodniowym terminie wykupu. Najwiêkszy udzia³ w ofercie sprzeda y, wahaj¹cy siê od 26,7 w czerwcu do 50,0 w maju, mia³y bony o 52-tygodniowym terminie wykupu. W analizowanym okresie popyt zg³oszony przez inwestorów wyniós³ ogó³em ,20 i w ka dym miesi¹cu znacznie przewy sza³ wartoœæ bonów oferowanych do sprzeda y, np. w kwietniu stanowi³ on ponad 360 wartoœci oferty, a w czerwcu 180. Najwy szy popyt, wynosz¹cy ,19, odnotowano w kwietniu, najni szy zaœ, 6.951,60, w maju. Najwiêkszym zainteresowaniem cieszy³y siê bony o 52-tygodniowym terminie wykupu, popyt na nie waha³ siê od 34,2 ogó³u popytu zg³aszanego na przetargach w czerwcu do 52,3 w maju. W sumie w II kwartale 2001 r. sprzeda bonów w cenach nominalnych wynios³a ,49, co stanowi³o ponad 98 wartoœci bonów zaoferowanych do sprzeda y. Nominalna wartoœæ sprzeda y poszczególnych rodzajów bonów przedstawia³a siê nastêpuj¹co: bony 2-tygodniowe 2.800,00, bony 13-tygodniowe 1.010,97, bony 26-tygodniowe 3.555,25, bony 52-tygodniowe 4.913,27. Wartoœæ sprzeda y bonów skarbowych w cenach nominalnych w omawianym okresie by³a o 30 wy sza ni w analogicznym okresie poprzedniego roku. W dwóch pierwszych miesi¹cach II kwarta³u 2001 r. œredni wa ony zysk wszystkich bonów oferowanych do sprzeda y mala³ i pomimo wzrostu w czerwcu do poziomu 16,37 by³ on o 0,4 pkt. proc. ni szy ni na koniec I kwarta³u br. Najwy szy zysk 17,15 przynios³y kupuj¹cemu nabyte w czerwcu bony o 2-tygodniowym terminie wykupu. W II kwartale stan bonów skarbowych pochodz¹cych z przetargów i bêd¹cych w posiadaniu inwestorów systematycznie wzrasta³: od ,74 w kwietniu do ,26 w czerwcu. Poziom osi¹gniêty w czerwcu by³ o 2.708,89 wy szy w porównaniu z koñcem marca 2001 r. Operacje otwartego rynku W II kwartale 2001 r. odby³y siê 24 przetargi na bony pieniê ne, w tym 6 w kwietniu, 9 w maju, 9 w czerwcu. Do sprzeda y zaoferowano bony o 28-dniowym terminie wykupu o ³¹cznej wartoœci nominalnej ,00. W omawianym okresie popyt zg³oszony przez inwestorów wyniós³ ogó³em ,40 i w ka dym miesi¹cu przekracza³ ofertê sprzeda y. W sumie, w II kwartale 2001 r. sprzeda bonów w cenach nominalnych wynios³a ,45, co stanowi³o ponad 94 wartoœci bonów oferowanych do sprzeda y. W analizowanym okresie œredni miesiêczny wa ony zysk z kupionych bonów, po doœæ istotnym spadku w kwietniu, w maju nieznacznie wzrós³, by w czerwcu ponownie spaœæ, osi¹gaj¹c poziom 17,0. W stosun- 20

21 POLITYKA MONETARNA BANKU CENTRALNEGO ku do koñca I kwarta³u br. spadek ten wyniós³ 0,95 pkt. proc. Na koniec II kwarta³u 2001 r. stan bonów pieniê nych pochodz¹cych z przetargów i bêd¹cych w posiadaniu inwestorów wyniós³ ,39 i by³ o 4.579,53 mln z³ wy szy od notowanego na koniec I kwarta³u br. W omawianym okresie Narodowy Bank Polski prowadzi³ równie operacje bezwarunkowej sprzeda y obligacji Skarbu Pañstwa outright sale. W II kwartale odby³o siê 11 przetargów, w tym 4 w kwietniu, 4 w maju i 3 w czerwcu. ¹czna wartoœæ nominalna papierów wartoœciowych przeznaczonych przez NBP do sprzeda y wynios³a 3.300,00, a ofert zg³oszonych przez banki 5.997,00. W sumie przyjêto oferty o wartoœci nominalnej 1.004,00. Maksymaln¹ rentownoœci¹ cechowa³y siê obligacje zerokuponowe z terminem zapadalnoœci r., sprzedawane na aukcji 5 kwietnia 2001 r. Wykres L Oferta sprzeda y, popyt zg³oszony przez oferentów i sprzeda oraz rentownoœæ 28-dniowych bonów pieniê nych w II kwartale 2001 r. (w cenach nominalnych) , , , ,04 17, , , ,96 0 IV V 16, Popyt zg³oszony przez oferentów Sprzeda bonów Rentownoœæ bonów Wartoœæ bonów zaoferowanych do sprzeda y 21