Jak zacząć przygotowania do wprowadzenia instytucjonalnej polityki otwartego dostępu? Jolanta Przyłuska Dział Zarządzania Wiedzą Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi
PLAN WYSTĄPIENIA Otwarty mandat jako zobowiązanie Do czego jest potrzebny otwarty mandat? Kto płaci za otwartość? Od czego zacząć wprowadzanie otwartego mandatu? Kto i kiedy posługuje się informacjami o otwartości publikacji? Otwartość w repozytorium instytucjonalnym ECNIS-NIOM Projekt Polityki Otwartego Dostępu w IMP w Łodzi
Otwarty mandat jako zobowiązanie Politykę otwartego dostępu (otwarty mandat) wprowadza instytucja naukowa zobowiązując autorów podających w afiliacji adres tej instytucji do stosowania wdrożonego mandatu. Autor wykonuje zobowiązania/zalecenia wynikające z instytucjonalnego mandatu dotyczące otwartego rozpowszechniania publikacji naukowych lub wyników badań.
DO CZEGO POTRZEBNY JEST OTWARTY MANDAT?
autor publikacja / dane badawcze instytucja naukowa posiada mandat nie posiada mandatu rozpowszechnianie - czasopisma OA - repozytoria publikacji - repozytoria danych - zamknięte lub otwarte czasopisma - zamknięte dane badawcze stosowanie wolnych licencji - powinien dla publikacji - dokłada starań dla danych badawczych może / nie musi spełnienie wymogów otwartości w grantach finansowanych z pieniędzy publicznych spełnia nie spełnia
KTO PŁACI ZA OTWARTOŚĆ?
Otwarty dostęp kosztuje kto płaci? Kto płaci? Kto finansuje? Sposoby finansowania OD instytucja naukowa autora zapewnia fundusze na OD w budżecie rocznym AUTOR (zawiera umowę z wydawcą, twórcą repozytorium) instytucja centralna instytucja finansująca badania negocjuje z wydawcami, zapewnia programy finansujące OD kwalifikuje wydatki na OD instytucja wspierająca OD dotuje OD
OD CZEGO ZACZĄĆ?
Jak rozpocząć prace nad wprowadzeniem otwartego mandatu? wybór osoby lub jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za OD; edukacja: szkolenia, seminaria, konferencje, konsultacje, warsztaty dla osób odpowiedzialnych za wprowadzenie OD i dla naukowców; organizacja Tygodnia Otwartej Nauki (Open in Action); zapoznanie się z otwartymi mandatami innych instytucji; opracowanie pierwszej wersji mandatu; konsultacje wewnętrzne (prawnik, władze, pracownicy); konsultacje zewnętrzne (np. ICM UW); wdrożenie zasad - przyjęcie otwartego mandatu; raportowanie realizacji przyjętych zasad.
Wybór osoby lub jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za OD pełnomocnik do spraw Otwartego Dostępu; koordynator prac związanych z OD; delegowanie nowych zadań dla osób zajmujących się oceną lub dokumentowaniem dorobku naukowego: biuro nauki lub dział nauki, biblioteka naukowa, dział zarządzania wiedzą.
Edukacja naukowców oraz osób odpowiedzialnych za OD szkolenia, seminaria, konferencje, konsultacje, warsztaty; organizacja Tygodnia Otwartej Nauki (Open in Action).
KTO I KIEDY POSŁUGUJE SIĘ INFORMACJAMI O OTWARTOŚCI PUBLIKACJI?
- autor przy zawieraniu umowy z wydawcą negocjuje/ ustala zasady otwartego dostępu (licencje); - autor przy uzgadnianiu ze współtwórcami manuskryptu na jakiej licencji opublikuje artykuł; - pracownik (bibliotekarz) przy raportowaniu dorobku instytucji do modułu PBN w systemie POL-on (do Ankiety Jednostki); - autor/redaktor przy archiwizowaniu prac w repozytorium instytucjonalnym; - autor przy składaniu wniosków o granty (wydatki na opublikowanie wyników koszt kwalifikowany); - autor przy rozliczaniu grantów (sprawozdanie).
Co raportujemy w PBN? informacja, czy publikacja jest dostępna w otwartym dostępie (Open Access) wersja tekstu, która jest dostępna w sposób otwarty; otwarta licencja na jakiej publikacja jest dostępna; moment udostępnienia publikacji w sposób otwarty; ilość miesięcy jakie upłynęły od momentu opublikowania do momentu udostępnienia; sposób w jaki publikacja została udostępniona.
PBN wersja tekstu, która jest dostępna w sposób otwarty: oryginalna wersja autorska, ostateczna wersja autorska, ostateczna wersja opublikowana.
PBN - otwarta licencja, na jakiej publikacja jest dostępna: CC-BY uznanie autorstwa, CC-BY-SA uznanie autorstwa na tych samych warunkach, CC-BY-NC uznanie autorstwa użycie niekomercyjne, CC-BY-N0 uznanie autorstwa bez utworów zależnych, CC-BY-NC-N0 uznanie autorstwa użycie niekomercyjne na tych samych warunkach, CC-BY-NC-ND uznanie autorstwa użycie niekomercyjne bez utworów zależnych, inna otwarta licencja.
PBN - moment udostępnienia publikacji w sposób otwarty: przed opublikowaniem, w momencie opublikowania, po opublikowaniu.
PBN - sposób, w jaki publikacja została udostępniona: otwarte czasopismo (witryna wydawcy dla książek i rozdziałów), otwarte repozytorium, inne (np. hybrydowe czasopismo).
Realizacja zasad otwartego dostępu w IMP gold wydawanie 2 otwartych czasopism, zarejestrowanych w DOAJ green prowadzenie otwartego repozytorium
Przykładowy regulamin ogłaszania prac w otwartym czasopiśmie (Medycyna Pracy) Zasady wykorzystania artykułów określa licencja CC BY NC (Creative Commons Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne 3.0), a Redakcja rekomenduje autorom deponującym swoje prace np. w repozytoriach dziedzinowych i instytucjonalnych, korzystanie z wersji artykułu opublikowanej na stronie czasopisma (http://medpr.imp.lodz.pl). Zachęca też autorów do udostępniania artykułów w wersji pre-print (przed recenzjami) i post-print (po poprawkach sugerowanych przez recenzentów), zgodnie z polityką prawno-archiwizacyjną wydawcy znajdującą się na stronie czasopisma (http://medpr.imp.lodz.pl/polityka).
OTWARTOŚĆ W REPOZYTORIUM INSTYTUCJONALNYM ECNIS-NIOM
Elementy Repozytorium ECNIS-NIOM umożliwiające wdrożenie zasad otwartości: format Dublin Core do opisu metadanych; protokół OAI PMH do wymiany metadanych; stałe identyfikatory cyfrowe dokumentów (doi, handle); stały identyfikator autora ORCID; liczba cytowań z bazy SCOPUS (poprzez API); ALM wskaźnik popularności w serwisach społecznościowych; licencje CC; dane badawcze.
Projekt - Polityki Otwartego Dostępu w IMP odwołuje się do z Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz do Regulaminu Pracy IMP; obowiązuje pracowników IMP, a także inne osoby, z którymi Instytut zawarł umowę przewidującą zastosowanie Polityki OD; obejmuje zapewnienie dostępu do publikacji i zaleca otwieranie danych badawczych; jako miejsce przechowywania wskazuje repozytorium instytucjonalne.
Dziękuję za uwagę jolanta.przyluska@imp.lodz.pl