Zarządzanie Produkcją Dr Janusz Sasak janusz.sasak sasak@uj.edu.pl Kontakt Katedra Zarządzania Publicznego UJ Mickiewicza 3 sala 21 czwartek 14:45 15:45 janusz.sasak sasak@uj.edu.pl Przedmiot i Zaliczenie 30 godzin zaliczenie pisemne test istnieje moŝliwość przepisania oceny 1
Zakres tematyczny Wprowadzenie do zarządzania produkcją rys historyczny. Strategiczne i taktyczne aspekty zarządzania produkcją. Normatywy planowania i operatywnego zarządzania produkcją. Planowanie produkcji. Sterowanie procesem produkcyjnym. Japońska szkoła zarządzania produkcją. Zakres tematyczny Amerykańskie metody zarządzania produkcją. Elastyczne systemy produkcyjne. Standardy jakości Normy ISO. Informatyczne wspomaganie produkcji. Organizacja zarządzania produkcją w przedsiębiorstwie. Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Literatura Głowacka-Fertsch D., Fertsch M.: Zarządzanie produkcją, WyŜsza Szkoła Logistyki, Poznań 2004. Pająk E.: Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja, PWN, Warszawa 2006. Durlik I.: InŜynieria zarządzania - część 1. Strategie organizacji produkcji, nowe koncepcje zarządzania, Placet, Warszawa 2004. 2
Literatura Martyniak Z.: Nowoczesne metody zarządzania produkcją, Wydział Zarządzania AGH, Kraków 1996 Martyniak Z.: Organizacja i zarządzanie 60 problemów teorii i praktyki, Oficyna Wydawnicza Antykwa s.c., Kluczbork 1996 Literatura Kachniewska M.: ISO 9001 w przedsiębiorstwie turystycznym, WyŜsza Szkoła Handlu i Prawa, Warszawa 2004. Liker J. K.: Droga Toyoty - 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata, MT Biznes, Warszawa 2005. Pasternak K.: Zarys zarządzania produkcją, PWE, Warszawa 2005. Definicja Zarządzanie produkcją dyscyplina nauk o zarządzaniu i praktyczna działalność związana z planowaniem, bieŝącym sterowaniem i kontrolą ilości wyrobów gotowych, robót w toku i surowców oraz rozmiarów wykorzystywanych zasobów dla pokrycia zapotrzebowania klientów, minimalizacji kosztów, maksymalizacji produktywności i pośrednio maksymalizacji zysku i zwrotu kapitału 3
Zarządzanie produkcją Ekonomika i organizacja produkcji Organizacja produkcji InŜynieria produkcji Rys historyczny I połowa XIX wieku Amerykański sposób produkcji - interpretacja i rozwój procesów produkcji - praktyczne doświadczenia Praktyczne doświadczenia I fazy zarządzania produkcją S. Colt wytwarzanie identycznych złoŝonych wyrobów z identycznych części z wykorzystaniem powtarzalnych procesów technologicznych 4
Praktyczne doświadczenia I fazy zarządzania produkcją F. W. Tylor zastosowanie metod naukowych do analizy, interpretacji i projektowania procesów produkcji (w Polsce K. Adamiecki) Praktyczne doświadczenia I fazy zarządzania produkcją H. Ford masowe wytwarzanie w sposób rytmiczny i powtarzalny złoŝonych wyrobów w linii produkcyjnej. Japońska szkoła zarządzania System produkcyjny Toyoty 2 odmienne rozwiązania - linia produkcyjna o stałym takcie - praca zespołowa 5
Cechy systemu Toyoty proces produkcji w formie liniowej (długotrwałość zadań segmentu równa jest taktowi linii) segmenty linii rozdzielone buforami (magazynami) poszczególne segmenty wyposaŝone w maszyny uniwersalne o prostej konstrukcji i obsłudze komunikacja pomiędzy segmentami ograniczona do minimum (sformalizowana dokumentacją) Cechy systemu Toyoty W kaŝdym segmencie pracuje stały personel wzajemnie zastępowalny Elastyczność czasowa praca trwa tyle ile potrzeba do wykonania zadań na dany dzień Zdolność produkcyjna przekracza przeciętne zapotrzebowanie Elastyczność jakościowa moŝliwość wykonywania odmiennych wyrobów w róŝnych taktach linii Cechy systemu Toyoty Elastyczne reagowanie na zmiany zapotrzebowania na produkty Wynagrodzenie za gotowość do pracy a nie za pracę System pozwala na produkcję przy relatywnie niskich kosztach Przeznaczony do masowego wytwarzania jednorodnych wyrobów (konstrukcyjnie mogą być bardzo złoŝone) 6
Kierunki rozwoju systemu Toyoty Just-in in-time Produkcja o duŝej zmienności Długość serii zbliŝona do jedności Bariery mentalnościowe w Europie i Ameryce Czynniki determinujące amerykańskie i europejskie systemy zarządzania produkcją Siła robocza o wysokich kwalifikacjach i wysokich wymaganiach socjalnych Postęp techniczny od prostych narzędzi do robotów przemysłowych Konkurencja między producentami Specjalizacja Kryteria wydzielania jednostek produkcyjnych I stopnia Maksymalizacja wykorzystania zdolności produkcyjnej w kaŝdej jednostce Maksymalizacja podobieństwa wytwarzanych obiektów w jednostce Minimalizacja ilości pozycji asortymentowych Minimalizacja róŝnorodności maszyn i narzędzi w jednostce Domykanie procesu produkcyjnego ograniczanie kooperacji pomiędzy jednostkami, wykonywanie pozycji asortymentowej w jednej jednostce produkcyjnej 7
Konsekwencje wydzielania jednostek produkcyjnych I stopnia Konieczność rozbudowywania struktur Obsługa konserwacyjno remontowa, narzędziowa, transportowa, magazynowa wykonywana przez odrębne jednostki Problemy planowania i sterowania produkcją Systemy wspomagające zarządzanie produkcją MRP - material requirements planning - planowanie zapotrzebowania materiałowego MRP II - manufacturing resource planing - planowanie zasobów wytwórczych ERP - enterprise resource planing - planowanie zasobów przedsiębiorstwa Czynniki kształtujące współczesne systemy zarządzania produkcją Zmiany na rynku róŝnicowanie potrzeb klientów, długość serii zbliŝona do jedności, wzrost unifikacji i typizacji na poziomie surowców i półproduktów Rozwój narzędzi wytwarzania centra obróbcze, robotyzacja, informatyzacja. Elastyczna automatyzacja poziom elastyczności jak J-i-TJ 8
Czynniki kształtujące współczesne systemy zarządzania produkcją Wzrost cen surowców (w latach 1960-1990 ceny surowców wzrosły średnio 16 krotnie a ceny wyrobów 4 krotnie) Redukcja kosztów produkcji zmniejszenie zapasów, skrócenie cykli, redukcja strat Współczesne systemy zarządzania produkcją Systemy zapewniania jakości Systemy hybrydowe Procesowe systemy zarządzania logistyka - reengineering Cechy podejścia logistycznego Ujednolicenie rozwiązań stosowanych w łańcuchu przepływu dóbr Dopasowane do rozwiązań JiT Maksymalizacja i równomierność przepływów (nie dla systemów złoŝonych z jednostek I go stopnia) Do 1999 roku 26% przedsiębiorstw zreorganizowało swoje systemy zarządzania zgodnie z zasadami logistyki i JiT 9
Cechy podejścia reengineeringowego Szybkie osiąganie wysokich efektów przy uŝyciu technik optymalizacji i informatyzacji Krótki cykl realizacji Opracowywane przez zespoły zewnętrznych fachowców Wysoki odsetek nieudanych przedsięwzięć Popularność zawdzięcza redukcji kosztów Efekt znaczący ale jednorazowy Proces reengineeringu daje się przeprowadzić tylko raz Współczesne koncepcje zarządzania produkcją Lean production szczupła (odchudzona) produkcja Agile production zwinna produkcja Lean production Wytwarzanie standardowych produktów w zoptymalizowanych procesch projektowania i wytwarzania za pomocą specjalistycznych narzędzi zorganizowana wg koncepcji Just in Time 10
Agile production Wytwarzanie jednostkowych wyrobów projektowanych na zamówienie klienta (z ich udziałem), produkty często prototypowe. Produkcja oparta na uniwersalnych maszynach i wysoko wykwalifikowanym personelu Zarządzanie Produkcją Dr Janusz Sasak 11