Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 08.05.2014 w Warszawie. 1
2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na określonym poziomie intensywności (wyrażonym tętnem-hr lub mocą-p). Poziom ten zależny jest od wielu zmiennych takich jak m.in.: wiek, płeć, stan zdrowia czy cel treningowy. Inne obciążenia oraz intensywność treningu będziemy stosować, aby przyspieszyć spalanie tkanki tłuszczowej, a inne przygotowując się do startu w rowerowym rajdzie górskim. W obydwu przypadkach, w celu wyznaczenia najbardziej efektywnych parametrów treningu, istotnym jest zbadanie aktualnego poziomu wydolności organizmu przez którą rozumiemy: potencjalne możliwości wykonywania intensywnej i długotrwałej pracy, angażującej duże grupy mięśniowe (w oparciu o potencjał energetyczny tlenowy i beztlenowy) przy niewielkich zmianach zmęczeniowych oraz szybkim i efektywnym wypoczynku, który wiąże się ze sprawnym przebiegiem procesów restytucji. METODA BADAŃ W celu dokonania oceny wydolności aerobowej (tlenowej) w oparciu o wskaźnik wielkości maksymalnego minutowego poboru tlenu (VO 2 max), posłużono się testem wysiłkowym o stopniowo wzrastającej intensywności, wykonywanym na trenażerze Cyclus II. Test rozpoczęto z obciążeniem, wyrażonym mocą 80 W zwiększanym o 35 W co 3 min przez trzy pierwsze stopnie wysiłku, następne stopnie wysiłkowe co 2 min. Próbę kontynuowano do momentu subiektywnego odczucia wyczerpania badanego, czyli do odmowy. Podczas testu analizowano wybrane wskaźniki układu oddechowego i krążenia, m.in.: minutowy pobór tlenu (VO 2, VO 2 /kg), wentylację minutową płuc (VE) oraz częstość skurczów serca (HR). Próg anaerobowy (AT), wyznaczono na podstawie dynamiki zmian parametrów układu oddechowego oraz zmian stężenia kwasu mlekowego we krwi.
3 S t r o n a WYNIKI BADAŃ Tabela 1. Podstawowe parametry somatyczne oraz wartości parametrów fizjologicznych zarejestrowanych podczas badania Parametry Wiek [lata] Wysokość ciała [cm] Masa ciała [kg] Moc max [W] Moc max. [W/kg] Moc na progu LT [W] Moc na progu AT [W] VO 2 max [l/min] VO 2 max [ml/kg/min] VO 2 na progu LT [ml/kg/min] VO 2 na progu AT [ml/kg/min] VEmax [l/min] HRmax [ud/min] HR na progu LT [ud/min] HR na progu AT [ud/min] Twoje wyniki, Badanie I 15.03.2014 Twoje wyniki, badania II 08.05.2014 37 37 190 190 80 80 Parametry wytrzymałości tlenowej 395 60s 430 30s 4,93 4,93 przy 395W 185 240 290 325 5,0 5,3 63 67 30 43 48 55 181 192 188 185 142 150 168 169 Badanie III lipiec Badanie IV
4 S t r o n a Tabela 2. Wielkości parametrów obciążeń treningowych dla poszczególnych stref wysiłkowych wyznaczone dla zawodnika Piotra Krakowiaka na podstawie indywidualnego testu wydolnościowego z dnia: 14.03.2014. Strefy wysiłkowe SR strefa wypoczynku AR strefa aktywnej regeneracji LI strefa niskiej intensywności MI strefa średniej intensywności HI strefa wysokiej intensywności VHI strefa bardzo wysokiej intensywności Zakres HR [uderzenia/min] Zakres mocy [W] Poniżej 134 Poniżej 150 134-142 150-185 142-158 185-255 158-168 255-290 168-181 290-360 powyżej 181 powyżej 360 08.05.2014. Strefy wysiłkowe SR strefa wypoczynku AR strefa aktywnej regeneracji LI strefa niskiej intensywności MI strefa średniej intensywności HI strefa wysokiej intensywności VHI strefa bardzo wysokiej intensywności Zakres HR [uderzenia/min] Zakres mocy [W] Poniżej 130 Poniżej 185 130-150 185-240 150-158 240-290 158-169 290-325 168-181 325-360 powyżej 181 powyżej 360 SR (static recovery) strefa statycznego wypoczynku. AR (active recovery) strefa aktywnego wypoczynku wykonywana w niej praca ma za zadanie przyśpieszyć procesy wypoczynku po intensywnych wysiłkach. LI (low intensity) strefa niskiej intensywności wykonywana w niej praca ma za zadanie zwiększać zdolność do wykonywania długotrwałych wysiłków w warunkach umiarkowanego zmęczenia.
5 S t r o n a MI (middle intensity) strefa średniej intensywności - wykonywana w niej praca ma za zadanie zwiększać zdolność do wykonywania wysiłków o charakterze tlenowym (aerobowym) kontynuowana przez długi okres czasu intensyfikuje spalanie tkanki tłuszczowej. HI (high intensity) strefa wysokiej intensywności - wykonywana w niej praca sprzyja adaptacji do wysiłków o znaczącym udziale metabolizmu beztlenowego typowych dla np. gry w squasha, tenisa, gier zespołowych, kolarstwa górskiego, sportów walki. VHI (very high intensity) - strefa bardzo wysokiej intensywności wykonywana w niej praca sprzyja adaptacji do wysiłków krótkotrwałych o maksymalnej intensywności wykonywanych w czasie do 60 s, typowych dla gier indywidualnych i zespołowych, sportów walki, pływania sportowego itp. ANALIZA WYNIKÓW W BADAŃ Zawodnik Piotr Krakowiak charakteryzuje się wysokim poziomem wydolności aerobowej (tlenowej) mierzonej relatywną do masy ciała wielkością maksymalnego poboru tlenu (VO 2 max). Omawiany zawodnik kontynuował wysiłek przez 22 min osiągając moc maksymalną na poziomie 395 W (moc utrzymana przez 1 min ostatniego stopnia). Maksymalna wentylacja płuc wyniosła u badanego 181 l/min. Uzyskana ona została przy objętości oddechowej wynoszącej 4,3 l oraz częstości oddychania na poziomie 41 oddechów/min. Częstość skurczów serca w momencie przerwania testu wysiłkowego wynosiła 188 ud/min. Próg anaerobowy (AT) osiągnięto po 17 min wysiłku, przy obciążeniu 290 W (tab. 1). Pobór tlenu na progu beztlenowym wyniósł u badanego 48 ml/kg/min przy jednoczesnej częstości skurczów serca na poziomie 168 ud/min. Próg przemian tlenowych (LT) został natomiast uzyskany przy obciążeniu 185 W i częstości skurczów serca wynoszącej 142 ud/min. Pobór tlenu VO 2 na progu aerobowym osiągnął wartość 30 ml/min/kg.
6 S t r o n a PODSUMOWANIE Podczas długotrwałego wysiłku fizycznego niezwykle istotną dla efektywności pracy jest zdolność pozyskiwania/czerpania energii z procesów tlenowych oraz utrzymania pracy beztlenowej metabolizmu na możliwie niskim poziomie. Negatywnym i jednocześnie nieodzownym skutkiem wysiłku fizycznego jest produkowany przez pracujące mięśnie kwas mlekowy. Tak długo, jak organizm jest w stanie redukować jego poziom, mówimy o tlenowych procesach pozyskiwania energii. Przekroczenie indywidualnego poziomu obciążenia mięśni powoduje wzrost stężenia kwasu mlekowego w mięśniach w tempie uniemożliwiającym jego redukcję. Przechodzimy wtedy w zakres pracy beztlenowej, mniej ekonomicznej dla organizmu. Wartość VO 2 max osiągnięta przez badanego Piotra Krakowiaka (63 ml/min/kg) można zaliczyć do wartości wysokich uzyskiwanych przez osoby amatorsko uprawiających sport. Badany reaguje miarowym, stopniowym wzrostem na zadane obciążenia ze strony układu krążeniowo oddechowego, co przejawia się powolnym przyrostem wartości pochłaniania tlenu oraz częstotliwości skurczów serca na każdym stopniu wysiłkowym. Obciążenia wysiłkowe na poziomie progu LT i AT kształtują się na poziomie wysokim. Zawodnik przy wysokiej wartości mocy 185 W przekracza próg LT tzn. zaczyna realizować wysiłek oparty o mieszane przemiany energetyczne. Próg AT uzyskany przy 290 W powoduje wejście organizmu w beztlenowe przemiany energetyczne. Podczas przedłużającego się wysiłku o wysokim obciążeniu prowadzi to do niekompensowanej kwasicy metabolicznej czyli przewadze produkcji mleczanu nad tempem jego usuwania. Maksymalne stężenie kwasu mlekowego po wysiłku wyniosło ponad 10 mmol/l. Strefa między progami LT i AT jest odpowiednia. Uzyskane parametry progowe pozwalają na realizację zadań treningowych w średnich i wysokich intensywnościach. Zalecenia treningowe: - wysiłek w strefie MI powodujący wzrost pochłaniania tlenu, a przez to podwyższenie zdolności wysiłkowych w oparciu o metabolizm tlenowy. - utrzymanie lub przesunięcie prędkości progowych LT i AT w kierunku wyższych wartości mocy.
7 S t r o n a Analiza 08.05.2014r W stosunku do badań z marca 2014 nastąpiła poprawa parametrów krążeniowo oddechowych oraz wartości progowych jak i maksymalnych wyrażonych mocą. Miarą adaptacji organizmu do pracy są istotnie niższe wartości częstości skurczów serca na poszczególnych stopniach wysiłkowych a zwiększenie ekonomii realizowanego wysiłku można zaobserwować w istotnie niższych wartościach stężenia kwasu mlekowego w kolejnych stopniach wysiłkowych. Przepracowany okres treningowy (oprócz powyższych zaobserwowanych prawideł) spowodował przesuniecie mocy progowych w kierunku wyższych obciążeń (LT 185 na 240 W, AT 290 na 325 W). miarą adaptacji organizmu do pracy o wyższej ekonomii oraz potwierdzeniem prawidłowo przepracowanego okresu treningowego jest także zwiększenie pochłaniania tlenu oraz zwiększenie sprawności mięśni oddechowych VE wentylacja minutowa płuc. Zalecenia treningowe: Z uwagi na okres startowy należy się skupić na treningu regeneracyjnym w strefie AR po startach w maratonach. Trening w strefie LI należy traktować jako bodziec podtrzymujący obecnie uzyskane parametry. Słowniczek pojęć VO 2 max maksymalna ilość tlenu, jaką ustrój może pochłonąć w jednostce czasu, praktycznie określany w l/min lub ml/min/kg. Jest to jeden z najpopularniejszych wskaźników wydolności fizycznej, szczególnie wydolności tlenowej. VO 2 max odgrywa decydującą rolę w zdolności wykonywania większości wysiłków fizycznych. Im większe VO 2 max, tym większa zdolność do wykonywania długotrwałej intensywnej pracy, bez większych zaburzeń równowagi czynnościowej ustroju. U osób o niskim pułapie tlenowym, szybciej i przy znacznie mniejszym obciążeniu, będą włączały się beztlenowe procesy metaboliczne w wytwarzaniu energii do pracy. W związku z tym w
8 S t r o n a mięśniach i we krwi będzie występowało większe stężenie mleczanów, szybciej wystąpi uczucie zmęczenia i ograniczenie zdolności do kontynuowania pracy. Im wyższy VO 2 max, tym więcej tlenu organizm jest wstanie dostarczyć mięśniom, dzięki temu procesy beztlenowe występują przy względnie wyższej intensywności wysiłku. HRmax- maksymalna wartość częstości skurczów serca (tętna) podczas wykonywanej pracy. Vemax - ilość powietrza przepływającego przez płuca w ciągu 1 min. podobnie jak w przypadku VO 2 max wyższa wartość tego parametru świadczy o lepszej sprawności układu oddechowego. AT- próg przemian beztlenowych wartość obciążenia (wyrażonego najczęściej częstością skurczów serca-hr lub mocą-p) po przekroczeniu którego obserwujemy gwałtowny wzrost udziału przemian beztlenowych w resyntezie ATP (podstawowego substratu energetycznego). Wytworzona w ten sposób energia jest w znacznym stopniu ograniczona, a towarzyszący jej produkcji kwas mlekowy jest przyczyną zmęczenia mięśni, znacznego spadku efektywności pracy a w konsekwencji jej zaprzestania. Wyższa wartość obciążenia na progu przemian beztlenowych (anaerobowych) świadczy o wyższej wydolności organizmu. LT- próg przemian tlenowych - podobnie jak w AT charakteryzuje go intensywność wyrażona w częstościach skurczów serca HR (tętno), przy której energia produkowana jest niemal wyłącznie w oparciu o przemiany tlenowe. Pojemność tych przemian jest dużo większa niż beztlenowych, a koszt uzyskanej w ten sposób energii dużo niższy.
9
10 S t r o n a