Raport z przeprowadzonych badań ankietowych na temat spożycia czekolady

Raport z przeprowadzonych badań ankietowych na temat spożycia czekolady Wojciech Brodowski Marcin Urban Ewelina Boruch Jolanta Nowak Lublin, 7.01.2013 1

Czekolada- wprowadzenie Czekolada (od słowa xocolatl pochodzącego z języka nahuatl, głównego języka Azteków używanego na terenach obecnego Meksyku gorzka woda ) to wyrób cukierniczy sporządzany z miazgi kakaowej, tłuszczu kakaowego (masło kakaowe) lub tłuszczu cukierniczego, środka słodzącego i innych dodatków. Wytwarzana najczęściej w postaci tabliczek. W niektórych krajach, głównie w Meksyku, powszechniejsza jest czekolada w postaci napoju na wodzie, mleku lub innym płynie. Rzadziej spotyka się czekoladę sproszkowaną lub w granulkach. Czekolada ma wysoką wartość energetyczną - 100 gramów tego wyrobu to 2100-2500 kj (500-700 kcal). Pierwszą gorącą czekoladę stworzyli Majowie. W wielu opracowaniach przedstawione są następujące rodzaje czekolad: Gorzka - składająca się z masła kakaowego, proszku kakaowego i cukru, czasem z niewielką domieszką wanilii. Zawiera przynajmniej 70% produktów z miazgi kakaowej i powinna być przygotowywana w temperaturze 31,1-32,7 C. Zawiera 2-5 razy więcej teobrominy niż mleczna. Mleczna - w jej skład wchodzi również mleko lub proszek mleczny i wanilia, a zawartość kakao nie przekracza 50%. Temperatura wytwarzania wynosi 28,9-30,5 C. Biała - bez zawartości proszku kakaowego. W najlepszych czekoladach tego rodzaju jest tylko do 33% masła kakaowego. Temperatura wytwarzania 27,9-30,5 C. Niektórzy smakosze uważają, że ten rodzaj czekolady to nie czekolada ze względu na niską zawartość masła kakaowego. Deserowa Inne W dawnych czasach najczęściej czekoladę spożywano w formie pitnej. Obecnie zaś najpopularniejsze są tabliczki. Dzisiejsza czekolada może mieć wiele kolorów i smaków. Zwykle kojarzy się z dzieciństwem, poczuciem bezpieczeństwa i czymś wyjątkowo przyjemnym. Niesłabnąca moda na czekoladę przejawia się w kolorystyce strojów, makijażu, urządzaniu wnętrz - no i przede wszystkim w kuchni. Ze zwykłego smakołyku, czekolada staje się niezbędnym elementem zdrowej diety i stylu życia. Z uwagi na powszechność spożycia czekolady postanowiliśmy sprawdzić preferencje nabywców oraz wiele innych kwestii dotyczących spożycia. 2

Metodyka badań W dniach od 20 listopada 2012 roku do 8 grudnia 2012 grupa studentów ekonomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie przeprowadziła badania ankietowe na temat spożycia czekolady które zostały wykonane w oparciu o dobór celowy próby. Pytania do kwestionariusza zostały sporządzone w z wykorzystaniem własnej wiedzy na temat rynku czekolady oraz na podstawie przeprowadzonych badań wtórnych rynku czekolady i sporządzonego na ten temat raportu. Kwestionariusz ankiety był skierowany do osób z kategorii wiekowej 18-26 lat. Badania zostały przeprowadzone dzięki portalowi ankietka.pl na której został zamieszczony kwestionariusz. W badaniach wzięło udział 72 respondentów. W oparciu o wyniki zostały skonstruowane wykresy obrazujące odpowiedzi respondentów. Metryczka respondentów Dwa pytania spośród dwunastu w kwestionariuszu dotyczyły cech demograficznych respondentów aby dzięki nim można było poznać elementy charakteryzujące badaną próbę czyli jakie konkretnie osoby wzięły udział w naszych badaniach ankietowych. Płeć respondentów 32% 68% kobieta mężczyzna Rys. 1. Płeć respondentów Pierwszym pytaniem w metryczce respondentów było pytanie dotyczące płci badanych. Z 72 osób które wzięły udział w naszych badaniach 49 z nich to kobiety zaś 23 to mężczyźni. 3

Odpowiednio kobiety stanowiły ok. 68% zaś mężczyźni 32% badanych. Jak widać to kobiety były przeważającą część osób które uczestniczyły w badaniach. Wiek respondentów 8% 39% 53% 18-20 lat 21-23 lat 24-26 lat Rys. 2. Wiek respondentów Kolejne pytanie zawarte w metryczce pozwoliło na uzyskanie danych dotyczących wieku respondentów. Badania skierowane były jak już wspomniano do osób z przedziału wiekowego 18-26 lat. W kwestionariuszu wyszczególniono trzy kategorie wiekowe widoczne na wykresie. W przeprowadzonych badaniach głównie uczestniczyły osoby w wieku od 18 do 20 lat. Stanowiły one ponad 50% wszystkich badanych, dokładnie 53%. Na drugim miejscu uplasowały się osoby w wieku od 21 do 23 lat ze stratą 14 pkt procentowych w stosunku do najliczniejszej grupy osób. Osoby z kategorii wiekowej 24-26 lat stanowiły najmniejszy odsetek osób uczestniczących w badaniach ankietowych. Zamieszczony wykres potwierdza iż badania zostały przeprowadzone w oparciu o dobór celowy próby, gdyż większość respondentów znajduje się w grupie wiekowej od 18 do 23 lat czyli grupie z jakiej pochodzą nasi znajomi. W metryczce zabrakło dwóch pytań aby można było precyzyjnie określić przeciętnego respondenta który brał udział w naszym badaniu. Jedno z nich powinno dotyczyć wykształcenia uczestników badania zaś drugie dochodów gospodarstwa domowego przypadającego na 1 osobę. W przypadku możliwości modyfikacji bądź przeprowadzenia ponownego badania ankietowego wyszczególnilibyśmy tego typu pytania w metryczce. 4

Liczba wskazań w % Pytania ankietowe Pytanie 1 Które z niżej wymienionych wyrobów najchętniej Pan/Pani spożywa? 70% Struktura spożycia wyrobów czekoladowych 60% 50% 40% 30% 20% 10% czekolada cukierki czekoladowe drażetki czekoladowe wafelki czekoladowe herbatniki czekoladowe pierniki czekoladowe praliny,bombonierki 0% 0 1 2 3 4 5 0 5 wzrost chęci spożycia danego wyrobu Rys. 3. Struktura spożycia wyrobów czekoladowych Z powyższego wykresu wynika, iż najchętniej spożywanym wyrobem na rynku słodkości jest czekolada. Ponad 60% respondentów odpowiedziało, iż najchętniej sięga po ten właśnie wyrób przyporządkowując najwyższą liczbę określającą chęć spożycia. W grupie respondentów znajdowały się osoby, które w różnym stopniu preferują czekoladę jednak co ciekawe ani jedna osoba nie odpowiedziała, że nie lubi spożywać czekolady. Drugim wyrobem który uczestnicy badania uznali za bardzo chętnie wybierany przez siebie są cukierki czekoladowe. W najwyższej ze skali ocen powyższy wyrób otrzymał 18% głosów respondentów oraz podobnie jak w przypadku czekolady żaden z ankietowanych nie stwierdził, iż nie lubi cukierków czekoladowych. Na trzecim miejscu uplasowały się praliny i bombonierki. Ponad 12% osób uwielbia spożywać tego typu wyroby zaś ogólnie różnie respondenci oceniali chęć sięgania po te produkty. 5

Pojawiła się jednak znaczna liczba osób która nie lubi spożywać tego rodzaju wyrobów czekoladowych. Na kolejnych miejscach uplasowały się drażetki czekoladowe, wafelki czekoladowe, pierniki czekoladowe oraz herbatniki czekoladowe skupiając swoich zwolenników na każdym poziomie w skali ocen 1-5. Znaczna liczba respondentów stwierdza również, iż nie lubi wymienionych wyrobów czekoladowych. W badaniu 22% uczestników którzy wypełniali kwestionariusz oceniło pierniki czekoladowe jak wyroby które niechętnie spożywają. Na uwagę zasługują herbatniki czekoladowe, których konsumenci prawie nie wskazywali jako produkty które uwielbiają spożywać jednak oceniali różnie chęć spożycia przyporządkowując oceny od 0-4. Pytanie 2 Z jakiego powodu najczęściej kupuje Pan/Pani czekoladę? To pytanie ujęte w naszym badaniu było nieprzemyślane, gdyż proponowane odpowiedzi były bardzo podobne jak w pytaniu 3 co zwróciło uwagę respondentów którzy zawarli negatywne odczucia na temat tych dwóch pytań w komentarzach. Pytanie dotyczące głównych powodów zakupu byłoby bardzo pomocne jednak możliwe odpowiedzi powinny być innej treści. Przy możliwości poprawienia bądź ponownego przeprowadzenia badań zmodyfikowalibyśmy to pytanie. Z powodu złego skonstruowania odstąpiliśmy od analizy wyników z tego zagadnienia. 6

Pytanie 3 W jakim celu spożywa Pan/Pani czekoladę? Cele spożycia czekolady głód przywiązanie do czekolady ochota na coś słodkiego dla poprawy koncentracji dla poprawy nastroju inne 0 10 20 30 40 50 60 70 Liczba wskazań respondentów Rys. 4. Cele spożycia czekolady W tym pytaniu była możliwość zaznaczenia maksymalnie 2 odpowiedzi spośród podanych. Większość respondentów wskazała, iż głównym powodem spożycia przez nich czekolady jest ochota na coś słodkiego. Spośród 72 ankietowanych tą odpowiedz zaznaczyło aż 62 osoby. Drugą pod względem liczby wskazań była odpowiedz respondentów, iż spożywają czekoladę ponieważ są przywiązani do niej czyli ją lubią. Wymienioną odpowiedz zaznaczyło nieco mniej bo 42 respondentów. Uczestnicy badania spożywają również czekoladę dla poprawy nastroju oraz poprawy koncentracji takie odpowiedzi wskazało odpowiednio 33 i 16 respondentów. W powyższym pytaniu uczestnicy mogli wymienić swoje własne spostrzeżenia na temat celu spożycia czekolady w pozycji inne pisząc tam swoją odpowiedz. Spośród 72 respondentów trzech z nich wypowiedziało się w tym pytaniu. Jedną z ciekawszych odpowiedzi było Każdy powód jest dobry aby jeść czekoladę. Dwa pozostałe wskazania nie są godne uwagi. 7

Pytanie 4 Jak często Pan/Pani spożywa czekoladę? Częstotliwość spożycia czekolady jeszcze rzadziej 3% codziennie 11% raz w miesiącu 19% kilka razy w tygodniu 36% raz w tygodniu 31% Rys. 5. Częstotliwość spożycia czekolady Jak widać na załączonym wykresie większość uczestników badania ankietowego spożywa czekoladę kilka razy w tygodniu tj. 36% respondentów czyli 26 osób. Nieco niżej uplasował się wynik który uwidacznia spożywanie czekolady przez ankietowanych trochę rzadziej - raz w tygodniu. Grupa osób która sięga po czekoladę raz w tygodniu stanowi 31% respondentów tj. 22 osoby. Wśród uczestników badania znalazła się grupa miłośników słodkości czyli osób które sięgają po czekoladę codziennie. Respondenci należący do tej kategorii stanowili 11% ogółu. Około 19% uczestników spożywa czekoladę raz w miesiącu zaś niespełna 3% osób konsumuje czekoladę jeszcze rzadziej niż raz w miesiącu. Odwołując się do badań naukowców ludzie powinni zjadać około trzech kostek dziennie aby korzystnie wpływać na zdrowie i samopoczucie. W przypadku respondentów w naszym badaniu ponad 2/3 z nich spożywa czekoladę raz bądź kilka razy w tygodniu a tylko 1/10 spożywa ją codziennie przez co zauważamy pewną zbieżność otrzymanych wyników z badaniami specjalistów. 8

Pytanie 5 Ile czekolady spożywa Pan/Pani jednorazowo? Jednorazowa ilość spożycia 1% 6% 33% 60% kostka kilka kostek tabliczka więcej Rys. 6. Jednorazowa ilość spożycia Tradycyjna tabliczka czekolady waży 100 g. Poszczególni producenci czekolady tworzą swe wyroby o różnej chociaż często zbliżonej liczbie kostek w jednej tabliczce. W badaniu ograniczyliśmy się do ilości spożywanej czekolady jednorazowo bez zagłębiania się w to jakiej wagi są tabliczki czekolady i jakiej wielkości są kostki gdyż przyjęliśmy, że konsumenci najczęściej wybierają tego typu słodkości o tradycyjnej gramaturze bez względu na podział tabliczki czekolady. Z powyższego wykresu można wywnioskować, iż większość respondentów którzy wzięli udział w badaniu spożywa kilka kostek czekolady jednorazowo, taką odpowiedź zaznaczyło 43 respondentów stanowiąc jak widać aż 60% wszystkich uczestników badania. W kwestionariuszu 1/3 osób okazała się smakoszami tego słodkiego produktu gdyż zaznaczyli odpowiedz, iż spożywają jednorazowo tabliczkę czekolady na raz. W badaniu wzięło udział 4 osoby które konsumują jednorazowo tylko jedną kostkę stanowiąc 6% wszystkich badanych. Pozostały ponad 1% przypada na osobę która zjada jednorazowo więcej niż tabliczkę czekolady. 9

Pytanie 6 Jakiego rodzaju czekoladę lubi Pan/Pani najbardziej? 70% Preferowane rodzaje czekolady 60% 50% 40% 30% 20% 10% deserowa mleczna gorzka nadziewana z bakaliami z orzechami biała 0% nie lubię lubię bardzo lubię uwielbiam Rys. 7. Preferowane rodzaje czekolady Z powyższego wykresu wynika, iż większość respondentów preferuje czekoladę mleczną. Ponad 60% z nich wskazało taką odpowiedź. Tylko jedna osoba zaznaczyła, iż nie lubi tego rodzaju czekolady. Spora liczba uczestników badania stwierdziła, że lubi również czekoladę z orzechami tj. 44% osób. W przypadku miłośników wyrobów czekoladowych z nadzieniem owocowym i czekolad białych wyniki kształtowały się mniej więcej na tym samym poziomie stanowiąc odpowiednio ok. 39% i 37%. Czekoladę z bakaliami uwielbia nieco ponad 30% ankietowanych. Pośród respondentów znalazły się również takie osoby które nie lubią ani czekolady białej, ani z bakaliami, orzechami czy nadziewanej jednak zdecydowana większość stwierdziła, że nie gustuje w czekoladzie gorzkiej i deserowej. Wykres uwidacznia, iż ponad 54% badanych wskazało, że nie lubi czekolady gorzkiej a nieco ponad 40% deserowej. 10

Pytanie 7 Którego producenta czekolady Pan/ Pani wybiera najczęściej? Preferowani producenci Goplana 6% Wawel 3% Alpen Gold 15% Terravita 3% inni 8% Wedel 33% Milka 32% Rys. 8. Preferowani producenci czekolady Producenci czekolad działają na bardzo konkurencyjnym rynku w dodatku ich wyroby nie są traktowane jako dobra pierwszej potrzeby. Tym ważniejsze jest aby kreowali nowe trendy, unowocześniali swoje produkty, wprowadzali ich nowe warianty czy odmiany. Konsumenci czekolady którzy wzięli udział badaniu najbardziej lubią produkty firmy E. Wedel. Aż 33% osób stwierdza, iż to właśnie po czekolady tej marki najchętniej sięga jednak drugą pod względem wielkości jest grupa nabywców, która preferuje produkty Milki tracąc tylko 1 pkt procentowy w porównaniu z miłośnikami Wedla. Producenci wymienieni powyżej obejmują aż 65% wszystkich konsumentów czekolady spowodowane jest to tym, iż produkty tych marek pochłaniają bardzo znaczne nakłady na reklamę oraz są powszechnie dostępne co przekłada się na wielkość sprzedaży i rozpoznawalność produktów. Słodkości Alpen Gold wybiera około 15% respondentów ta marka jest również bardzo reklamowana jednak mniej odbija się to sprzedaży produktów. Pozostali preferowani producenci to Goplana z udziałem 6%, Wawel z udziałem 3% i Terravita również z udziałem 3%. W tym pytaniu w kwestionariuszu umożliwiliśmy wypisanie innych producentów, którzy nie byli uwzględnieni w proponowanych odpowiedziach a ich 11

Liczba wskazań w % produkty mogą być chętnie wybierane przez konsumentów. W pozycji inne pojawiły się takie odpowiedzi jak Solidarność, czy np. mniej precyzyjnie- marki niemieckie, respondenci wskazali również, że preferują czekolady sieciowe - Tesco, Biedronka itp. Nasza grupa spodziewała się większej liczby odpowiedzi w tym pytaniu ze względu na znaczną liczbę producentów na rynku czekolady jednak osiągnięty wynik był inny. Pytanie 8 Jakie dodatki występujące w czekoladach Pan/Pani preferuje? Preferowane dodatki w czekoladzie 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% orzechy bakalie nadzienie owocowe chrupki ryżowe bez nadzienia inne Rys. 9. Preferowane dodatki do czekolad W tym pytaniu respondenci mieli możliwość zaznaczenia maksymalnie dwóch odpowiedzi. Zamieszczony wykres uwidacznia, iż najbardziej preferowanymi dodatkami w czekoladach są orzechy oraz nadzienie owocowe. Te pozycje otrzymały po ponad 50% głosów respondentów każda. Na trzecim miejscu uplasowały się bakalie z 30% liczbą wskazań uczestników badania. Nieco ponad 20% osób stwierdziło, iż lubi czekoladę bez nadzienia zaś niecałe 10% ankietowanych zaznaczyło odpowiedź iż dodatkami jakie preferują w czekoladzie są chrupki ryżowe. Pod pozycją inne pojawiły się takie odpowiedzi jak np. toffi, nugat, wiórki kokosowe czy karmel. Przytoczone odpowiedzi w powyższym pytaniu pokazują jak różne są gusty konsumentów czekolady. 12

Liczba wskazań respondentów Pytanie 9 W jakich okresach obserwuje Pan/Pani u siebie wzrost spożycia/zakupu czekolady? Wzrost spożycia czekolady 35 30 25 20 15 10 5 0 Rys. 10. Wzrost spożycia czekolady u respondentów w ciągu roku W powyższym pytaniu respondenci mieli możliwość zaznaczenia więcej niż jednej odpowiedzi co wpłynęło na kształtowanie się wyników zestawionych na wykresie. Czekolada jest produktem sezonowym, ponieważ sprzedaż jej w porze letniej znacznie spada ze względu na wysokie temperatury zaś wzrasta zimą. Zamieszczony wykres po części uwidacznia to zjawisko. Największa liczba respondentów stwierdziła, iż albo nie zauważa zmian w spożyciu/zakupie czekolady w ciągu roku (tj. 33 osoby) albo też spożywa/ kupuje więcej czekolady w okresie Bożego Narodzenia(tj. 32 osoby). Uczestnicy badania są naszymi znajomymi, więc można wydedukować, iż są mniej więcej w naszym wieku i studiują dlatego spora część osób wskazała właśnie czas sesji jako trend wzrostowy w spożyciu/zakupie tego rodzaju wyrobu. Czekolada w tym okresie jest swoistym smakołykiem dla mózgowców. Spośród 72 respondentów 10 z nich stwierdziło, iż zauważa także wzrost spożycia/zakupu w czasie świąt Wielkanocnych. Niektórzy uczestnicy badania dokonują zakupu czekolady w Walentynki dla ukochanej osoby bądź też konsumują otrzymane słodkości od bliskich sercu 13

dlatego też wskazują taką odpowiedz w powyższym pytaniu. W pozycji inne pojawiły się takie odpowiedzi jak np. w czasie odwiedzin bliskich z rodziny, czy w czasie depresji. Jedna z osób zaznaczyła odpowiedz nie dotyczy. Przy możliwości modyfikacji kwestionariusza zrezygnowalibyśmy z tego wariantu odpowiedzi gdyż osoby których nie dotyczy wzrost spożycia/zakupu czekolady stwierdzały ten fakt w pozycji nie zauważam zmian. Pytanie 10 Ile przeciętnie miesięcznie wydaje Pan/Pani na czekoladę? Przeciętne miesięczne wydatki na czekoladę 1% 8% 10% 19% do 5 zł do 10 zł 24% 38% do 20 zł do 50 zł powyżej 50 zł nie wiem Rys. 11. Przeciętne miesięczne wydatki na czekoladę Spośród 72 respondentów 27 z nich (tj. 38%) wydaje miesięcznie przeciętnie do 10 złotych na czekoladę. Kolejna pod względem wielkości jest grupa osób która wydaje na wymieniony wyrób nie więcej niż 20 zł/miesiąc. Na trzecim miejscu uplasował się wynik z respondentami którzy wydają do 5 zł miesięcznie na czekoladę. Końcowymi wynikami są wskazania respondentów iż wydają na słodkości do 50 zł i powyżej. W gronie uczestników badania znalazło się nie cale 10% (tj.7 osób) które nie potrafią dokładnie skalkulować ile wydają przeciętnie miesięcznie na czekoladę. 14

Podsumowanie Któż z nas w chwilach stresu nie pocieszał się czekoladowymi słodkościami? Jednak czekolada jest dobra nie tylko na chandrę. Ma ona mnóstwo dobroczynnych właściwości, wzmacniających psychikę i system odpornościowy oraz chroniących układ krążenia. Przeciętnym respondentem okazała się kobieta w wieku 18-20 lat. Wyrobem po który sięgają najczęściej konsumenci na rynku słodkości jest czekolada. Głównymi powodami spożycia czekolady jest ochota na coś słodkiego oraz przywiązanie do czekolady. Okazuje się, że respondenci z naszego badania ankietowego spożywają czekoladę przynajmniej raz w tygodniu a nawet kilka razy w tygodniu. Z wyników uzyskanych z kwestionariusza można wywnioskować, iż większość osób konsumuję jednorazowo kilka kostek czekolady. Mniejsza jednak znaczna liczba uczestników jest prawdziwymi smakoszami słodkości gdyż zjada całą tabliczkę czekolady na raz. Najbardziej preferowanymi rodzajami są czekolady mleczne zaś najmniej lubianymi gorzkie i deserowe. Można wywnioskować, że te dwa rodzaje produktów są pożądane tylko przez nieliczną grupę osób o specyficznym guście. Kolejne pytanie w kwestionariuszu odnoszące się do preferowanych producentów pokazuje, iż konsumenci wybierają najchętniej takich producentów jak E. Wedel czy Milka powodem tego jest jak już wspomniano reklama i powszechna dostępność tych produktów. Dodatki do czekolad w jakich gustują respondenci to: orzechy i nadzienie owocowe. Okresami zwiększonego spożycia czekolady wśród uczestników badania jest pora zimowa a głównie czas świąt Bożego Narodzenia. Podobna liczba osób nie zauważa żadnej zmiany w spożyciu czekolady w ciągu roku. Respondenci w naszym badaniu stwierdzili, iż wydają przeciętnie miesięcznie do 10 złotych na czekoladę jednak trafiła się też tak grupa osób która ze swojego budżetu przekazuje miesięcznie ponad 50 zł na słodkości. 15