ZBIGNIEW J. BOCZEK REALIZACJA INWESTYCJI BUDOWLANYCH W SYSTEMIE ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH ORAZ PROCEDURY FIDIC (wydanie 2012 poprawione i uzupełnione) Profesjonalista, to jednocześnie zawodowiec i student.
Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla wewnętrznych szkoleń z zakresu realizacji inwestycji budowlanych w systemie zamówień publicznych, oraz międzynarodowych procedur realizacji inwestycji według FIDIC i Banku Światowego. Może być również przydatna studentom Studiów Podyplomowych na podobnych kierunkach. Podstawą rozważań jest obowiązujące w Polsce Prawo zamówień publicznych, oraz Warunki Kontraktowe FIDIC. Treścią książki objęto stosowane procedury w zamówieniach publicznych Unii Europejskiej. Zamiarem autora jest zwrócenie uwagi na zagadnienia dyskusyjne i próba eliminowania "pułapek", w jakie wpadają często inwestorzy realizujący inwestycje celu publicznego. Ponadto popularyzacja stosowanych na świecie od kilkudziesięciu lat procedur FIDIC, powinna być inspiracją dla wykorzystania tych doświadczeń w zamówieniach publicznych i przyczynić się do efektywnego wykorzystania środków Unii Europejskiej przeznaczonych dla Polski. Z uwagi na zakres tematyczny i prezentację aktualnych zagadnień, książka może zainteresować także praktyków. WYKAZ SKRÓTÓW Dz.U. k.c. k.p.c. Pzp RMI WK PFU s.i.w.z. SN NSA KIO MSWiA MI UE WE Dziennik Ustaw Kodeks cywilny Kodeks postępowania cywilnego Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego, z późn. zm. Warunki Kontraktowe FIDIC Program funkcjonalno-użytkowy Specyfikacja istotnych warunków zamówienia Sąd Najwyższy Naczelny Sąd Administracyjny Krajowa Izba Odwoławcza przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji Minister Infrastruktury Unia Europejska Wspólnota Europejska ISBN 978-83-921420-8-9 Wydawnictwo EUROINSTYTUT Europejski Instytut Ekonomiki Rynków ul. Małopolska 56/3 70-514 Szczecin tel. (+91) 43-40-285 www.euroinstytut.pl Szczecin, styczeń 2012
SPIS TREŚCI 1. OD AUTORA... 4 2. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE W UNII EUROPEJSKIEJ... 5 2.1. UREGULOWANIA PRAWNE W UNII EUROPEJSKIEJ... 6 2.2. ZMÓWIENIA PUBLICZNE NA ROBOTY BUDOWLANE I USŁUGI... 8 2.3. DYREKTYWA 2004/18/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY... 9 2.4. ZASADY SPORZĄDZANIA SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH W DYREKTYWIE 2004/18/WE... 13 3. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE W POLSCE... 19 3.1. PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH... 19 3.2. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE... 30 3.2.1. Polskie uregulowania prawne... 30 3.2.2. Zamawiający i wykonawca... 30 3.2.3. Roboty budowlane... 31 3.2.4. Opis przedmiotu zamówienia... 32 3.2.5. Materiały i wyroby równoważne... 34 3.2.6. Przedmiar robót... 38 3.2.7. Program funkcjonalno-użytkowy w systemie projektuj i buduj... 39 3.2.8. Prawa i obowiązki projektanta projektu budowlanego... 44 3.2.9. Miejsce badań geotechnicznych w procesie projektowania budowlanego... 46 3.2.10. Korygowanie błędów w ofercie... 46 3.3. UMOWY O ZAMÓWIENIA PUBLICZNE... 47 3.3.1. Swoboda umów w Kodeksie cywilnym... 47 3.3.2. Umowy o roboty budowlane w Kodeksie cywilnym... 48 3.3.3. Umowy o roboty budowlane w ustawie Prawo zamówień publicznych... 50 3.3.4. Postanowienia umowne naruszające prawo... 55 3.3.5. Zabezpieczenie należytego wykonania umowy... 60 3.3.6. Zmiana umowy - aneksy... 61 3.3.7. Wynagrodzenie wykonawcy... 65 3.3.8. Waloryzacja wynagrodzenia wykonawcy... 70 3.4. WARUNKI KONTRAKTOWE FIDIC... 71 3.4.1. Granice swobody kontraktowej... 74 3.4.2. Inżynier w kontrakcie... 76 3.4.3. Przegląd dokumentacji projektowej przez Inżyniera... 78 3.4.4. Czas na Ukończenie w Warunkach Kontraktowych FIDIC... 79 3.4.5. Siła Wyższa... 80 3.4.6. Rozliczanie robót budowlanych w oparciu o Warunki Kontraktowe FIDIC... 81 3.5. INŻYNIER W WARUNKACH KONTRAKTOWYCH FIDIC... 84 3.5.1. Klauzula 3.1 [Obowiązki i uprawnienia Inżyniera]... 85 3.5.2. Klauzula 3.2 [Delegowanie przez Inżyniera]... 85 3.5.3. Klauzula 3.3 [Polecenia Inżyniera]... 86 3.5.4. Klauzula 3.5 [Ustalenia]... 87 3.6. INŻYNIER (FIDIC) W PROCEDURZE PROJEKTUJ I BUDUJ... 88 3.6.1. Klauzula 5.1 [Ogólne zobowiązania projektowe]... 88 3.6.2. Klauzula 5.2 [Dokumenty Wykonawcy]... 90 3.6.3. Klauzula 5.3 [Zobowiązania Wykonawcy]... 92 3.6.4. Klauzula 5.4 [Normy techniczne i przepisy]... 92 3.6.5. Klauzula 5.6 [Dokumentacja powykonawcza]... 92 3.6.6. Klauzula 5.7 [Instrukcje obsługi i konserwacji]... 93 3.7. POLECENIE ZMIANY WEDŁUG KLAUZULI 13 WARUNKÓW KONTRAKTOWYCH FIDIC... 93 3.8. ODNIESIENIE CZYNNOŚCI INŻYNIERA (FIDIC) DO PRAWA BUDOWLANEGO... 94 3.8.1. Uczestnicy procesu budowlanego... 95 3.8.2. Inżynier w procesie budowlanym... 95 3.9. ODPOWIEDZIALNOŚĆ INŻYNIERA (FIDIC)... 97 3.10. REALIZACJA INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO... 98 3.10.1. Umowa o świadczenie niemożliwe... 98 3.10.2. Należyta staranność wykonawcy... 99 3.10.3. Powinności wykonawcy w świetle Kodeksu cywilnego... 100 3.10.4. Współdziałanie zamawiającego z wykonawcą... 101 3.10.5. Zasady rozliczania robót i kwota warunkowa do przedmiaru robót... 102 3.10.6. Zmiany dokonywane przez zamawiającego określane jako nieistotne... 104 3.10.7. Roboty stwierdzone protokołem konieczności przez Inżyniera... 105 3.10.8. Roboty zamienne... 106 3.10.9. Zasady udzielania zamówień dodatkowych... 107 3.10.10. Zamówienia uzupełniające... 108 3.10.11. Roboty konieczne do wykonania nieobjęte umową... 109 3.10.12. Bezpodstawne wzbogacenie zamawiającego kosztem wykonawcy... 109 3.10.13. Zmiany w prawie a zmiana ceny po zawarciu umowy... 110 3.10.14. Odbiór robót... 114 3.10.15. Kary umowne... 117 3.10.16. Odstąpienie od umowy Rozwiązanie umowy Gwarancja zapłaty dla wykonawcy... 118 1
2 3.11. RĘKOJMIA ZA WADY, GWARANCJA JAKOŚCI... 121 3.11.1. Rękojmia za wady fizyczne... 122 3.11.2. Gwarancja jakości... 123 3.11.3. Gwarancja jakości a rękojmia za wady... 124 3.12. PRZESTRZEGANIE PRAWA W REALIZACJI INWESTYCJI BUDOWLANYCH... 125 3.12.1. Społeczno gospodarcze przeznaczenie prawa... 125 3.12.2. Zasady współżycia społecznego... 125 3.12.3. Ustalone zwyczaje... 125 3.12.4. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 125 3.12.5. Wykluczenie wykonawcy z zamówień publicznych... 126 4. SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT... 127 4.1. UWAGI DO PRZYGOTOWANIA SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT... 127 4.2. UKŁAD I BUDOWA SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT... 127 5. PRZEDMIAR ROBÓT... 133 5.1. UWAGI DO SPORZĄDZANIA PRZEDMIARU ROBÓT... 133 5.2. PRZYKŁADOWA PREAMBUŁA DO PRZEDMIARU ROBÓT... 137 5.3. PRZEDMIAR ROBÓT I WSPÓLNY SŁOWNIK ZAMÓWIEŃ (CPV)... 139 6. KONKURS... 145 6.1. REGULAMIN KONKURSU... 145 6.2. WNIOSEK O DOPUSZCZENIE DO KONKURSU... 159 6.3. WYKAZ PRAC PROJEKTOWYCH O PODOBNYM CHARAKTERZE... 161 6.4. SKŁAD ZESPOŁU AUTORSKIEGO... 162 6.5. OŚWIADCZENIE UCZESTNIKA KONKURSU... 164 6.6. WYTYCZNE ZAMAWIAJĄCEGO... 166 6.7. DRUK POTWIERDZENIA ODBIORU PRACY KONKURSOWEJ (KARTA POKWITOWANIA)... 166 6.8. KARTA IDENTYFIKACYJNA... 167 6.9. PROJEKT UMOWY... 168 6.10. OŚWIADCZENIE WYKONAWCY PRAC PROJEKTOWYCH... 173 7. OCENA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH... 174 7.1. PODSTAWY GOSPODARKI RYNKOWEJ... 174 7.2. PRELIMINOWANIE WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH... 174 7.3. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI... 175 7.4. PROFESJONALNY KONSULTANT W OCENIE PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH... 176 7.5. METODY STATYCZNE OCENY PROJEKTU... 177 7.6. METODY DYNAMICZNE OCENY PROJEKTU... 177 7.7. ANALIZA WRAŻLIWOŚCI... 179 7.8. ANALIZA OPTYMISTYCZNA I PESYMISTYCZNA... 179 7.9. WSKAŹNIK OPŁACALNOŚCI... 180 8. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI... 181 8.1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI (PROJECT MANAGEMENT)... 181 8.2. CYKL ŻYCIA PROJEKTU... 182 8.3. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI NA ETAPIE PRZYGOTOWANIA I REALIZACJI INWESTYCJI BUDOWLANYCH... 188 8.4. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W PROCEDURACH FIDIC... 191 9. REALIZACJI INWESTYCJI WEDŁUG STANDARDÓW FIDIC... 193 9.1. INFORMACJE OGÓLNE O FIDIC... 193 9.2. OGÓLNE ZASADY REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ WEDŁUG PROCEDUR FIDIC... 194 9.3. ROLA NIEZALEŻNEGO INŻYNIERA W PROCEDURACH FIDIC... 195 9.4. TERMINOLOGIA FIDIC... 195 9.5. PLAC BUDOWY (TEREN BUDOWY)... 196 9.6. PROCEDURA PREKWALIFIKACJI I PROCEDURA PRZETARGOWA WEDŁUG FIDIC... 196 9.6.1. Zaproszenie Oferentów (Wykonawców) do Prekwalifikacji... 197 9.6.2. Dokumenty Przetargowe... 198 9.6.3. Wizje lokalne Placu Budowy przez Oferentów... 199 9.6.4. Poprawki do Dokumentów Przetargowych... 199 9.6.5. Pytania Oferentów... 199 9.6.6. Spotkania przedprzetargowe (Konferencja Oferentów)... 199 9.6.7. Składanie, odbiór, otwarcie i ocena Ofert... 200 9.6.8. Zawarcie Kontraktu... 201 10. WARUNKI KONTRAKTOWE OGÓLNE FIDIC WYDANIE 1999 + KOMENTARZE... 202 10.1. WARUNKI KONTRAKTOWE WARUNKI OGÓLNE... 202 10.2. CZĘŚĆ II WARUNKI KONTRAKTOWE - WARUNKI SZCZEGÓLNE... 203 10.3. WARUNKI KONTRAKTOWE DLA BUDOWY - DLA ROBÓT PROJEKTOWANYCH PRZEZ ZAMAWIAJĄCEGO... 203 10.4. WARUNKI KONTRAKTOWE DLA URZĄDZEŃ ORAZ PROJEKTOWANIA I BUDOWY... 263 10.5. WARUNKI KONTRAKTOWE NA REALIZACJĘ EPC/POD-KLUCZ... 275 10.6. PORÓWNANIE WARUNKÓW KONTRAKTU... 277
11. WARUNKI KONTRAKTOWE SZCZEGÓLNE FIDIC (ŻÓŁTA KSIĄŻKA) W ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH. 278 12. ROLA INŻYNIERA W REALIZACJI INWESTYCJI WEDŁUG PROCEDUR FIDIC... 292 12.1. INŻYNIER DORADCA - INŻYNIER KONSULTANT... 292 12.2. POMOC (ASYSTA) TECHNICZNA... 294 12.3. INŻYNIER W KONTRAKCIE... 295 12.4. PRZYKŁADOWA UMOWA Z INŻYNIEREM W REALIZACJI KONTRAKTU... 296 12.5. WYBÓR INŻYNIERA DLA KONTRAKTU... 316 12.6. ZAKRES UPRAWNIEŃ, OBOWIĄZKÓW, ODPOWIEDZIALNOŚCI I ZADAŃ INŻYNIERA... 320 13. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY Z DNIA 2 WRZEŚNIA 2004 R.... 330 14. ORZECZNICTWO... 336 14.1. WYROKI ZESPOŁU ARBITRÓW I KRAJOWEJ IZBY ODWOŁAWCZEJ UZP... 336 14.2. WYROKI I UCHWAŁY SĄDU NAJWYŻSZEGO... 349 14.3. INNE ORZECZNICTWO SĄDOWE... 369 15. BIBLIOGRAFIA... 377 3