INNOWACYJNO PRZEDSI BIORSTW A SYSTEM ZARZ DZANIA JAKO CI WYNIKI BADA

INNOWACYJNO PRZEDSI BIORSTW A SYSTEM ZARZ DZANIA JAKO CI WYNIKI BADA PATRYCJA H BEK, JERZY CIERSKI Streszczenie W artykule przedstaiono yniki bada dotycz cych innoacyjno ci przedsi biorst oraz o lio ci jej styuloania przy poocy certyfikoanego systeu zarz dzania jako ci (SZJ). W pierszej cz ci artykułu oóiono die spo ród o iu zasad zarz dzania jako ci, które bezpo rednio skazuj na istnienie zi zku i dzy dro ony SZJ a innoacyjno ci przedsi biorsta. W drugiej cz ci artykułu przedstaiono yniki przeproadzonych bada ankietoych. Słoa kluczoe: innoacja, PN-EN ISO 9001:2009, zasady zarz dzania jako ci 1. Wproadzenie Peter Drucker tierdził, e przedsi biorsto, które nie potrafi torzy innoacji, ginie [2]. Ziany otoczeniu przedsi biorst staj si coraz szybsze. Krótki cykl ycia produktó, coraz szybszy post p techniczny, zi kszaj ca si ilo dost pnej inforacji oraz nasilaj ca si ich yniku konkurencja rodz potrzeb dra ania innoacji. W literaturze przediotu spółistnieje iele sposobó definioania poj cia innoacji. W niniejszy artykule jako podsta do roza a przyj to definicj innoacji pochodz c z Podr cznika Oslo[6], który jest ona definioana jako: dro enie noego lub znacz co udoskonalonego produktu (yrobu lub usługi) lub procesu, noej etody arketingoej lub noej etody organizacyjnej praktyce gospodarczej, organizacji iejsca pracy lub stosunkach z otoczenie. Minialny yogie zaistnienia innoacji jest, aby produkt, proces, etoda arketingoa lub etoda organizacyjna były noe (lub znacz co udoskonalone) dla firy. Zalicza si tu produkty, procesy i etody, które dana fira opracoała jako piersza, oraz te, które zostały przysojone od innych fir lub podiotó. Praidłoo zbudoany i dro ony syste zarz dzania jako ci (SZJ) zgodny z yaganiai nor ISO serii 9000 o e stanoi ródło ielu korzy ci dla przedsi biorsta. Jedny z pozytynych efektó funkcjonoania takiego systeu o e by styuloanie innoacyjno ci przedsi biorsta. Na zi zek i dzy systee zarz dzania jako ci a innoacyjno ci przedsi biorsta, szczególno ci, skazuj die spo ród o iu zasad zarz dzania jako ci, które najy sze kieronicto o e ykorzysta do uzyskania popray funkcjonoania organizacji: Zasada szósta: Ci głe doskonalenie oraz Zasada sióda: Podejoanie decyzji na podstaie faktó.

160 Patrycja H bek, Jerzy cierski Innoacyjno przedsi biorst a syste zarz dzania jako ci yniki bada Z definicji jako ci, któr Masaaki Iai zaarł sojej ksi ce pt. Kaizen ynika, e istnieje cisły zi zek poi dzy jako ci a poj cie doskonalenia. Definiuje on jako jako szystko, co o na poprai. Zgodnie z szóst zasad ci głe doskonalenie funkcjonoania organizacji poinno by jej stały cele. Z tego te zgl du yniki działa dotycz cych ci głego doskonalenia, gdy jest to niezb dne, s przegl dane celu okre lenia dalszych o lio ci doskonalenia. W ten sposób doskonalenie jest działanie ci gły[5]. Głóny cele udoskonale en trznej jako ci jest odchudzanie en trznych procesó, tj. zapobieganie ado i probleo en trznych procesach, lepsze ykorzystanie zasobó, projektoanie ydajniejszych procesó. Popraa zen trznej jako ci jest ukierunkoana na zen trznego klienta celu zi kszenia jego zadoolenia[1]. Jednak e aby rozpocz proces doskonalenia/uspranie organizacji, konieczne jest zgroadzenie odpoiedniej iedzy. A z iedz przedsi biorsta i uiej tno ci jej ykorzystania bezpo rednio zi zany jest proces innoacyjny. Zgodnie z yaganiai nory PN-EN ISO 9001:2009 (p. 8.4 Analiza danych) organizacja poinna okre li, zbiera i analizoa odpoiednie dane celu ykazania przydatno ci i skuteczno ci systeu zarz dzania jako ci oraz celu identyfikacji i oceny o liych uspranie. Zgodnie z siód zasad zarz dzania jako ci podejoanie decyzji na podstaie faktó skuteczne decyzje opieraj si na analizie danych i inforacji[5]. W spranie funkcjonuj cy systeie zarz dzania jako ci groadzone dane i inforacje s analizoane. Na podstaie tych analiz pozyskiana jest iedza, która odpoiednio ykorzystana (o e i poinna) stanoi ródło innoacji. Innoacyjno jest jedny z głónych czynnikó osi gania przeagi konkurencyjnej przedsi biorst. Wdro ony przedsi biorstie syste zarz dzania jako ci daje o lio doskonalenia funkcjonoania organizacji oraz dra ania innoacji. Mo lio ci te jednak e s nieielki stopniu przez przedsi biorsta ykorzystyane. Cele artykułu jest prezentacja ynikó bada dotycz cych płyu systeu zarz dzania jako ci na innoacyjno przedsi biorst. 2. Innoacyjno przedsi biorst a syste zarz dzania jako ci prezentacja ynikó bada W niniejszej cz ci artykułu przedstaione zostan yniki bada przeproadzonych raach projektu badaczego łasnego realizoanego na Wydziale Organizacji i Zarz dzania Politechniki l skiej nr BW-455/ROZ-3/2010, pt.: Wpły systeó zarz dzania jako ci na innoacyjno przedsi biorst przeysłoych. Innoacyjno przedsi biorst dla potrzeb bada została zdefinioana szeroko, jako en trzna zdolno i skłonno przedsi biorst do kreoania i koercyjnego ykorzystyania innoacji praktyce. Zdolno innoacyjna przedsi biorst oznacza zaróno uiej tno torzenia, dra ania i uposzechniania (dyfuzji) innoacji, jak rónie uiej tno przyjoania innoacji z zen trz, ze sojego otoczenia [7]. Metodyka bada Ł cznie, z populacji przedsi biorst sektora M P posiadaj cych certyfikat systeu zarz dzania jako ci (o nieznanej dokładnie liczno ci liczba certyfikató SZJ zarejestroanych Polsce a charakter szacunkoy ze zgl du na brak kraju pełnych statystyk na ten teat. Jednostki certyfikuj ce nie aj oboi zku spraozdaania ani

Studies & Proceedings of Polish Association for Knoledge Manageent Nr 40, 2011 161 zgl de GUS ani innej organizacji [3]) działaj cych na terenie ojeództa l skiego do bada ytypoano 210 podiotó. Cele uzyskania szerszego zakresu nioskoania do bada ytypoano rónie przedsi biorsta du e oraz nie posiadaj ce certyfikoanego systeu zarz dzania jako ci ( ty celu ykorzystano ykaz ycofanych certyfikató iod cej na ryku jednostki certyfikuj cej, ł cznie 112 podiotó). Po przeproadzeniu badania ankietoego oraz ocenie kopletno ci i spójno ci uzyskanych danych, do analizy syntetycznej przyj to yniki dotycz ce 58 fir. Badania przeproadzono etod ankieto (ankieta internetoa), okresie od rze nia do listopada 2010 roku. Narz dzie badacze Kestionariusz ankiety składał si z trzech cz ci. Piersza jego cz dotyczyła ogólnych inforacji, charakteryzuj cych przedsi biorsto, druga cz skupiała si na posiadany przez przedsi biorsto systeie zarz dzania jako ci, trzecia cze dotyczyła zagadnie zi zanych z innoacyjno ci przedsi biorsta. Wykorzystany badaniach kestionariusz ankietoy skonstruoany został na podstaie bada literaturoych i łasnych przey le autoró. Pytania z trzeciej cz ci kestionariusza sforułoano oparciu o etodologi cyklicznie przeproadzanych i dzynarodoych bada statystycznych dotycz cych innoacyjno ci przedsi biorst Unii Europejskiej (Counity Innovation Survey CIS 3) [3]. W kestionariuszu ankiety innoacje podzielono na rodzaje: proceso czyli innoacje obr bie procesu dro enie noej lub znacz co udoskonalonej etody produkcji lub dostay; znacz ce ziany zakresie technologii, urz dze oraz/lub oprograoania., produkto, arketingo, organizacyjn, zgodnie z typologi podr cznika Oslo[6]. Kestionariusz ankietoy został uieszczony na stronie internetoej 27 rze nia 2010 roku. Respondenci byli zapraszani do zi cia udziału badaniach przez inforacj rozsyłan i poczt elektroniczn. Kestionariusz, u yty badaniach został zaprojektoany j zyku HTML, co pozoliło na pełne zautoatyzoanie ankiety. Charakterystyka próby Charakterystyka badanych przedsi biorst została dokonana z punktu idzenia takich cech firy, jak: ielko (edług zatrudnienia), rodzaj działalno ci, iek (okres funkcjonoania na rynku), bran a, rodzaj łasno ci, zakres działalno ci oraz obecna sytuacja finansoa badanego podiotu. W badanej próbie znalazło si 33% fir rednich zatrudniaj cych od 50 do 249 praconikó, 27% fir du ych zatrudniaj cych poy ej 250 praconikó, 26% fir ałych o zatrudnieniu od 10 do 49 osób oraz 14% fir ikro, zatrudniaj cych do 9 praconikó. W ród ankietoanych fir najliczniej reprezentoane były firy produkcyjne 34%, usługoe 26% oraz produkcyjno usługoe 19% ogółu badanych przedsi biorst. W ród ankietoanych fir 66% z nich o na okre li iane dojrzałych, z uagi na zasób do iadczenia ynikaj cy z dłu szego okresu funkcjonoania (dłu ej ni 10 lat na rynku). Druga najliczniejsza ród badanych przedsi biorst grupa (21%) to firy działaj ce na rynku od 5 do 10 lat. W badanej próbie najliczniej reprezentoana była bran a przeysłoa 25%, otoryzacyjna 19% oraz budonicto 12%. W ród ankietoanych fir 67% stanoiły przedsi biorsta pryatne, 19% ogółu badanych podiotó reprezentoały firy z udziałe kapitału zagranicznego. Ponad połoa fir (58%) soj działalno proadzi na rynku

162 Patrycja H bek, Jerzy cierski Innoacyjno przedsi biorst a syste zarz dzania jako ci yniki bada i dzynarodoy a 29% badanych podiotó działa na rynku krajoy. Ł cznie pozytyn ocen sytuacji (bardzo dobra i dobra), której znajduje si przedsi biorsto deklaruje 74% ankietoanych podiotó. Jedynie 2% przedsi biorst oceniło soj sytuacje jako bardzo zł. W badanej próbie 67% podiotó posiadało certyfikoany syste zarz dzania jako ci (SZJ). W grupie przedsi biorst du ych szystkie podioty posiadały SZJ, rednich przedsi biorstach certyfikat posiadało 84% podiotó. Sytuacja firach zatrudniaj cych niej ni 50 praconikó była najbardziej zró nicoana, co przedstaia rysunek 1. Z uagi na fakt, i certyfikacja cja jest kosztony procese i czasai yaga sparcia osób z zen trz ałe firy nie cz sto dra aj syste zarz dzania jako ci. Małe przedsi biorsta zazyczaj decyduj si certyfikoa sój SZJ kiedy yagane jest to przez klienta, chc eksportoa soje yroby lub kiedy zusza je do tego konkurencja. W i kszo ci przypadkó jest to zachoanie yuszone, st d brakuje te pradziego zaanga oania i zainteresoania SZJ od saego pocz tku. W przyszło ci skutkoa to o e niepraidłoy funkcjonoanie tego systeu, oraz brakie podejoania działa doskonal cych. Rysunek 1. Syste zarz dzania jako ci ałych i ikro przedsi biorstach Efekty dro enia systeu zarz dzania jako ci badanych przedsi biorstach Zdanie respondentó reprezentuj cych ałe i rednie przedsi biorsta dro enie systeu zarz dzania jako ci naji kszy pły (du y i bardzo du y) iało na sforalizoanie działa (67% skaza ), zi kszenie presti u i zaufania do organizacji (67%), uspranienie obiegu dokuentó (58%), zrost zadoolenia klientó (50%), uspranienie funkcjonoania organizacji (51%) a jednocze nie zi kszenie biurokracji (50%) (tabela 1). Z drugiej strony dro enie SZJ opinii respondentó nie iało płyu lub iało ały pły na zi kszenie innoacyjno ci (50% skaza ), zniejszenie liczby reklaacji (46%), zrost zadoolenia praconikó i partneró (38%). Du e przedsi biorsta najcz ciej skazyały na du y i bardzo du y pły SZJ na zi kszenie presti u i zaufania do

Studies & Proceedings of Polish Association for Knoledge Manageent Nr 40, 2011 163 organizacji (79% skaza ), uspranienie obiegu dokuentacji (79%), zrost zadoolenia klientó (71%), zniejszenie liczby reklaacji (71%), sforalizoanie działa (71%) i jednocze nie zi kszenie biurokracji (71%). W ród 60% ankietoanych przedsi biorst panuje przekonanie, e inforacja generoana przez ich syste zarz dzania jako ci jest ykorzystyana stopniu dobry i bardzo dobry. Z bada ynika, i i niejsze przedsi biorsto ty inforacja taka jest niejszy stopniu ykorzystyana ( stopniu dobry i bardzo dobry inforacj ykorzystuje 79% du ych fir, 57% rednich i 38% ałych i ikro). Tabela 1 Efekty dro enia systeu zarz dzania jako ci grupie ałych i rednich przedsi biorst W jaki stopniu dro enie systeu zarz dzania jako ci Pan/i firie płyn ło na: nie iało płyu ały pły redni pły du y pły bardzo du y pły zrost zadoolenia klientó 21% 8% 21% 42% 8% zrost zadoolenia partneró i 13% 25% 29% 33% 0% spółpraconikó uspranienie funkcjonoania 4% 4% 41% 38% 13% organizacji zi kszenie zysku 17% 17% 41% 21% 4% zi kszeni presti u i zaufania do - 8% 25% 42% 25% organizacji zniejszenie liczby reklaacji 21% 25% 29% 21% 4% zi kszenie o lio ci rozojoych 5% 29% 33% 33% - organizacji zi kszenie innoacyjno ci 13% 37% 29% 21% - uspranienie obiegu dokuentó 4% 17% 21% 33% 25% popraa kounikacji en trznej 4% 17% 42% 29% 8% zi kszenie biurokracji 8% 17% 25% 21% 29% sforalizoanie działa 13% 3% 17% 42% 25% zrost kosztó 8% 30% 54% 4% 4% Fora działalno ci innoacyjnej badanych przedsi biorst W badanych przedsi biorstach najcz ciej proadzane były innoacje procesoe i produktoe. W ród grupy przedsi biorst M P posiadaj cych certyfikoany SZJ innoacje były cz ciej dra ane ni grupie przedsi biorst nie posiadaj cych systeu zarz dzania jako ci (do grupy przedsi biorst nie posiadaj cych SZJ zaliczono rónie przedsi biorsta obecnie dra aj ce SZJ). W grupie M P posiadaj cych certyfikat SZJ 25% przedsi biorst nie proadza innoacji, natoiast grupie nie posiadaj cej SZJ 39%. W grupie du ych przedsi biorst (analizoane jako jedna grupa ze zgl du i szystkie podioty z tej grupy posiadały SZJ) 19% stanoiły podioty nie proadzaj ce innoacji (tabela 2). Czynniki pooduj ce zaniechanie działa innoacyjnych podzielono kestionariuszu ankiety na trzy grupy czynniki ekonoiczne, en trzne i inne czynniki do których zaliczono niestabilno regulacji pranych i ograniczony kontakt z klientai.

164 Patrycja H bek, Jerzy cierski Innoacyjno przedsi biorst a syste zarz dzania jako ci yniki bada W ród ałych i rednich przedsi biorst na pierszy iejscu skazane zostały czynniki ekonoiczne jako naji ksza bariera dra ania innoacji (ysokie koszty innoacji 50%, ysokie ryzyko ekonoiczne 26% i brak ródeł finansoania 19%). Kolejne skazania dotyczyły ałej elastyczno ci organizacyjnej 17% oraz braku ykalifikoanego personelu 14%. Wdro ony syste zarz dzania jako ci ałych i rednich przedsi biorstach nie płyn ł na skazyane bariery innoacji. W du ych przedsi biorstach cz sto skazyano na niestabilno regulacji pranych jako barier dra ania innoacji. Wskazania dla pozostałych czynnikó kształtoały si podobnie jak grupie M P. Tabela 2 Fora działalno ci innoacyjnej Fora działalno ci innoacyjnej M P Du e M P z SZJ M P bez SZJ przedsi biorsto nie proadzaj ce innoacji 31% 19% 25% 39% przedsi biorsto proadzaj ce innoacje procesoe przedsi biorsto proadzaj ce innoacje produktoe przedsi biorsto proadzaj ce innoacje arketingoe przedsi biorsto proadzaj ce innoacje organizacyjne 40% 63% 50% 28% 33% 50% 46% 17% 24% 25% 29% 17% 21% 38% 21% 22% ródła innoacji Najbardziej znacz cy ródłe innoacji ałych i rednich przedsi biorstach, bez zgl du na posiadany SZJ, oraz grupie du ych przedsi biorst było sao przedsi biorsto/praconicy (tabela 3). Tabela 3 ródła innoacji ródła innoacji M P M P bez M P z Du e ogółe SZJ SZJ sao przedsi biorsto/ praconicy 50% 36% 63% 81% konkurenci lub inne przedsi biorsta 29% 21% 33% 31% klienci lub konsuenci 26% 7% 42% 44% dostacy yposa enia, surocó, koponentó lub 21% 7% 29% 19% oprograoania rz d - - - - instytuty badacze, uczelnie y sze, parki 12% 7% 8% 25% technologiczne targi i ystay 17% 21% 13% 38% konferencje, spotkania, czasopisa 19% 21% 21% 19%

Studies & Proceedings of Polish Association for Knoledge Manageent Nr 40, 2011 165 Kolejny najbardziej znacz cy ródłe innoacji były inne przedsi biorsta, klienci. ródła instytucjonalne cz ciej skazyane były grupie du ych przedsi biorst (25%) ni M P (12%). W grupie du ych przedsi biorst znacz cy ródłe innoacji s rónie organizoane targi i ystay (38%). Na uag zasługuje fakt i kszej ilo ci skaza na klientó i dostacó jako ródła innoacji ałych i rednich przedsi biorstach posiadaj cych syste zarz dzania jako ci. W ałych i rednich przedsi biorstach procesie generoania innoacji naji kszy stopniu uczestnicz praconicy (38% skaza ). Nie bior udziału dostacy (33%) oraz instytuty badacze/y sze uczelnie (33%). W du ych przedsi biorstach procesie generoania innoacji najcz ciej bior udział klienci (44%) i praconicy (38%). Małe i rednie przedsi biorsta nie posiadaj ce dro onego SZJ cz ciej skazyały na brak uczestnicta klientó (36% skaza ) procesie generoania innoacji ni przedsi biorsta z tej grupy posiadaj ce SZJ, odpoiednio 13% skaza (tabela 4). Tabela 4 Stopie uczestnicta procesie generoania innoacji M P Stopie uczestnicta procesie generoania innoacji nie bior udzia łu M P bez SZJ ały stopn iu redni stopni u du y stopn iu nie bior udzia łu M P z SZJ ały stopn iu redni stopni u du y stopn iu dostacy 29% 14% 7% 0% 33% 21% 8% 8% klienci 36% 7% 0% 21% 13% 8% 25% 33% praconicy 7% 7% 7% 36% 4% 8% 29% 38% instytuty badacze/y sze uczelnie 43% 7% 0% 0% 33% 25% 4% 4% Efekty dro onych innoacji W ałych i rednich przedsi biorstach najcz ciej skazyanyi efektai dro onych innoacji były: popraa jako ci produktó (45%), rozszerzenie asortyentu produktó (36%), oraz zi kszenie sprzeda y (31%), czyli efekty zi zane z innoacjai produktoyi (tabela 5).

166 Patrycja H bek, Jerzy cierski Innoacyjno przedsi biorst a syste zarz dzania jako ci yniki bada Efekty dro onych innoacji Tabela 5 Efekty dro onych innoacji M P ogółe M P bez SZJ M P z SZJ Du e ograniczenie kosztó ateriałó i energii na jednostk produkcji 29% 14% 38% 50% ograniczenie kosztó pracy na jednostk produkcji 19% 21% 21% 38% zi kszenie ocy produkcyjnych 21% 7% 29% 69% zi kszenie elastyczno ci produkcji 29% 14% 38% 25% popraa jako ci produktó 45% 21% 54% 63% zi kszenie sprzeda y 31% 36% 29% 38% rozszerzenie asortyentu produktó 36% 29% 42% 50% W du ych przedsi biorstach najcz ciej skazyanyi efektai dro enia innoacji były: zi kszenie ocy produkcyjnych (69%), popraa jako ci produktó (63%), ograniczenie kosztó ateriałó i energii na jednostk produkcji (50%) oraz rozszerzenie asortyentu produktó (50%). W ałych i rednich przedsi biorstach posiadaj cych SZJ ogólnie skazyano i cej efektó dro onych innoacji ni grupie tych przedsi biorst nie posiadaj cych SZJ. ródła finansoania Projekty innoacyjne badanych przedsi biorstach najcz ciej finansoane były łasnyi rodkai badanych podiotó (ła ciciel, bie ca działalno przedsi biorsta) zaróno ałych i rednich, jak i du ych przedsi biorstach, bez zgl du na posiadany syste zarz dzania jako ci. Kolejno skazyanyi ródłai finansoania były banki M P 29%, du e przedsi biorsta 44% oraz fundusze UE odpoiednio 21% i 25%. Małe i rednie przedsi biorsta posiadaj ce SZJ cz ciej skazyały na finansoanie innoacji z funduszy europejskich (29%) ni grupa przedsi biorst nie posiadaj cych SZJ (7%). Rodzaje działalno ci innoacyjnej W grupie ałych i rednich przedsi biorst działalno innoacyjna najcz ciej charakteryzoała si zakupe noych technologii/aszyn/urz dze zieniaj cych proces produkcji (50% skaza ), proadzanie znacz co ulepszonych yrobó na rynek (45%) oraz stosoanie innoacyjnych etod i narz dzi arketingoych (40%).

Studies & Proceedings of Polish Association for Knoledge Manageent Nr 40, 2011 167 Tabela 6 Rodzaj podejoanej działalno ci innoacyjnej Czy Pana/i fira kiedykoliek: M P Du e M P bez SZJ M P z SZJ tak nie tak nie tak nie tak nie zgłosiła patent/y? 21% 50% 69% 19% 7% 57% 29% 46% korzystała z obcych patentó? 17% 55% 38% 44% 14% 50% 21% 54% uzyskała/zakupiła licencj (nie dotyczy licencji na 24% 48% 38% 44% 21% 43% 29% 46% popularne oprograoanie)? dokonała zakupu noych 50% 24% 69% 19% 29% 36% 63% 17% technologii/aszyn/urz dze zasadniczo zieniaj cych proces produkcji? opracoała prototyp/y? 29% 40% 56% 25% 21% 36% 38% 38% proadziła noe yroby na rynek? 36% 33% 69% 19% 29% 29% 46% 29% proadziła znacz co ulepszone yroby na rynek? 45% 26% 63% 19% 43% 21% 50% 25% stosoała innoacyjne etody i narz dzia 40% 31% 19% 63% 43% 21% 38% 38% arketingoe? stosoała innoacyjne etody i narz dzia 26% 48% 56% 25% 14% 50% 29% 50% zarz dzaniu produkcj (TPM, TQM, Lean Manufacturing)? Wpły systeu zarz dzania jako ci na działalno innoacyjn przedsi biorst W grupie du ych przedsi biorst najcz ciej skazyanyi rodzajai podejoanych działa innoacyjnych były: zgłaszanie patentó (69% skaza ), zakupy noych technologii/aszyn/urz dze zieniaj cych proces produkcji (69%), proadzanie noych (69%) i znacz co ulepszonych yrobó na rynek (63%). Du e przedsi biorsta cz ciej (56%) ni M P (26%) stosuj innoacyjne etody i narz dzia zarz dzaniu produkcj. Małe i rednie przedsi biorsta posiadaj ce syste zarz dzania jako ci skazyały na i ksz ilo rodzajó podejoanych działa innoacyjnych ni przedsi biorsta nie posiadaj ce SZJ. Naji cej skaza grupie M P posiadaj cych SZJ dotyczyło zakupu noych technologii/aszyn/urz dze zasadniczo zieniaj cych proces produkcji (63%), przedsi biorsta bez certyfikatu odpoiednio 29% (tabela 6). Zaróno grupie M P jak i du ych przedsi biorstach respondenci cz ciej skazyali na brak płyu dro onego systeu zarz dzania jako ci na zrost liczby yszczególnionych rodzajó działalno ci innoacyjnej (tabela 7). Wyj tek stanoi stosoanie innoacyjnych etod i narz dzi zarz dzaniu produkcj badanych przedsi biorstach. Zaróno grupie M P (tak 42%, nie 38% skaza ) jak i du ych przedsi biorstach (tak 56%, nie 31% skaza ) respondenci cz ciej skazyali na zrost liczby stosoanych innoacyjnych etod i narz dzi zarz dzaniu produkcj po dro eniu systeu zarz dzania jako ci.

168 Patrycja H bek, Jerzy cierski Innoacyjno przedsi biorst a syste zarz dzania jako ci yniki bada Tabela 7 Wpły SZJ na działalno innoacyjn przedsi biorsta Czy po dro eniu SZJ zaobseroano zrost liczby: M P z SZJ Du e tak nie tak nie zgłoszonych patentó? 0% 75% 31% 56% licencji? 8% 67% 19% 69% zakupionych noych technologii/aszyn/urz dze? 25% 54% 44% 44% opracoanych prototypó? 17% 58% 38% 50% noych yrobó proadzonych na rynek? 29% 46% 31% 56% znacz co ulepszonych yrobó proadzonych na rynek? 29% 46% 38% 50% stosoanych innoacyjnych etod i narz dzi arketingoych? 17% 58% 31% 56% stosoanych innoacyjnych etod i narz dzi zarz dzaniu produkcj? 42% 38% 56% 31% ródło: Opracoanie łasne. 3. Podsuoanie Poj cie innoacji jest ró nie interpretoane literaturze przediotu. Co do jednego stierdzenia jednak e panuje zgodno : innoacyjno jest jedny z kluczoych czynnikó osi gania przeagi konkurencyjnej przedsi biorsta. Noe produkty, technologie czy systey zarz dzania s niezb dne dla rozoju przedsi biorsta. Spranie funkcjonuj cy syste zarz dzania jako ci generuje dane i inforacje o przedsi biorstie, które poddane analizie pozalaj na zgroadzenie iedzy. Wiedza ta odpoiednio ykorzystana o e stanoi en trzne ródło innoacji. Wobec tego syste zarz dzania jako ci o e styuloa innoacyjno przedsi biorsta. Jednak e nie szystkie przedsi biorsta tak postrzegaj SZJ (jako narz dzie zi kszania sojej innoacyjno ci), co znalazło potierdzenie przeproadzony przez autoró badaniu. Opinie respondentó reprezentuj cych ałe i rednie przedsi biorsta co do zi kszenia innoacyjno ci przedsi biorsta yniku dro enia SZJ s podzielone. Na brak płyu i ały pły dro onego SZJ na zi kszenie innoacyjno ci przedsi biorsta skazało 50% przedsi biorst. Druga połoa respondentó skazała na redni (29%) i du y pły (21%) dro onego SZJ na zi kszenie innoacyjno ci przedsi biorsta. aden z respondentó nie skazał na bardzo du y pły SZJ na zi kszenie innoacyjno ci przedsi biorsta. W du ych przedsi biorstach cz ciej skazyano na pozytyne efekty dro onego SZJ. Zi kszenie innoacyjno ci stopniu du y i bardzo du y tej grupie przedsi biorst uzyskało 50% skaza jako efekt funkcjonoania SZJ. Najcz ciej skazyan barier dra ania innoacji M P były czynniki ekonoiczne. Małe i rednie przedsi biorsta nie posiadaj ce dro onego SZJ cz ciej skazyały na brak uczestnicta klientó (36% skaza ) procesie generoania innoacji ni przedsi biorsta posiadaj ce SZJ, odpoiednio 13% skaza. Małe i rednie przedsi biorsta posiadaj ce syste zarz dzania jako ci skazyały na i ksz ilo rodzajó podejoanych działa innoacyjnych ni przedsi biorsta nie posiadaj ce SZJ. W opinii respondentó, zaróno z grupy M P jak i du ych przedsi biorst, dro ony syste zarz dzania jako ci najcz ciej płyał na zrost liczby stosoanych innoacyjnych etod i narz dzi zarz dzaniu produkcj.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knoledge Manageent Nr 40, 2011 169 [1] Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K.: Podstay zarz dzania jako ci, PWN, Warszaa 2002, s. 46. [2] Drucker P.: Innoacja i przedsi biorczo. Praktyka i zasady, PWE, Warszaa 1992, s. 21. [3] Innovation in Europe. Results for the EU, Iceland and Noray, European Counities 2004 ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/innovation-ses/docs/results_fro_cis3_for_eu _iceland_noray.pdf; 02.11.2010 [4] Kolarz M.: Wpły zagranicznych inestycji bezpo rednich na innoacyjno przedsi biorst Polsce, Wydanicto Uniersytetu l skiego, Katoice 2006. [5] PN-EN ISO 9000:2006, Systey zarz dzania jako ci. Podstay i terinologia, PKN, Warszaa 2006. [6] Podr cznik Oslo. Zasady groadzenia i interpretacji danych dotycz cych innoacji, Ministersto Nauki i Szkolnicta Wy szego, Departaent Strategii i Rozoju Nauki, ydanie polskie, Warszaa 2006, s. 48 49. [7] M. Pichlak: Uarunkoania innoacyjno ci przedsi biorst ojeództie l ski yniki bada ankietoych, praca zbioroa pod red. J. Pyki pt. Nooczesno przeysłu i usług. Modele, etody i narz dzia zarz dzania organizacjai, TNOiK, Katoice 2010, s. 231. ENTERPRISE INNOVATION AND QUALITY MANAGEMENT SYSTEM RESEARCH RESULTS Suary The article presents results of the research on innovation and the capacity to stiulate it ith the help of certified quality anageent syste (QMS). First the paper discusses to of the eight quality anageent principles, hich directly indicate existence of the relationship beteen the ipleented QMS and enterprise innovation. The second part presents results of the survey. Keyords: innovation, ISO 9001:2008, quality anageent principles Patrycja H bek Jerzy cierski Instytut In ynierii Produkcji Wydział Organizacji i Zarz dzania Politechnika l ska ul. Roosevelta 26, 41-800 Zabrze e-ail: patrycja.habek@polsl.pl jerzy.scierski@polsl.pl