Nr 1/2015 Czy to się w ogóle opłaca? Część 1. 2015, Andrzej Dziki

BIULETYN Triki przedsiębiorczości To cykliczny newsletter o tematyce związanej głównie z ekonomią, zarządzaniem, marketingiem i finansami. MoŜesz go zamówić za darmo. Biuletyn przeznaczony jest przede wszystkim dla właścicieli i zarządzających małymi przedsiębiorstwami. KaŜda część zawierać będzie porcje informacji, które będziesz mógł wykorzystać we własnej firmie. Nr 1/2015 Czy to się w ogóle opłaca? Część 1 2015, Andrzej Dziki

Prowadząc działalność gospodarczą musimy zdawać sobie sprawę, że uczestniczy w nim część naszego majątku, którą zaangażowaliśmy w powstanie firmy oraz którą przeznaczamy z wypracowanych przez firmę zysków na jej dalszą działalność. Wobec tego warto zadać sobie czasami pytanie, czy to się w ogóle opłaca? Czy wypracowane zyski mnie satysfakcjonują? Czy zarobiłbym więcej działając w innej branży lub na innym rynku? A może uwzględniając ryzyko działalności i mając na uwadze własne zdrowie -jej poświęcone; lepiej ulokować kapitał włożony w prowadzenie przedsiębiorstwa w inwestycję o charakterze czysto finansowym jak lokata bankowa, fundusz inwestycyjny itp.? W celu odpowiedzi na powyższe pytania zostaną wykorzystane narzędzia analizy finansowej a konkretniej wskaźniki zyskowności. Analiza finansowa dysponuje licznymi wskaźnikami, które badają poszczególne części działalności finansowej firmy. Jednak wskaźniki zyskowności oparte na takich wielkościach jak zysk, wartość sprzedaży, wartość majątku czy kapitały własne, które są wyrazem efektywności działań przedsiębiorstwa i obrazem realizacji jego podstawowych celów będą dla tej części biuletynu najtrafniejszym wyborem. Wykorzystane zostaną wskaźniki oceniające zyskowność sprzedaży, majątku oraz kapitałów własnych. azwyczaj służą one do oceny realizacji jednego ze strategicznych celów przedsiębiorstwa, jakim jest zwiększanie jego wartości. Ostateczną konsekwencją zwiększania lub zmniejszania wartości firmy jest opłacalność jej istnienia. anim jednak zostaną przestawione owe miary konieczne jest wprowadzenie i krótkie omówienie dwóch pojęć: bilans i rachunek zysków i strat. wiązane jest to z faktem, iż wyliczając wskaźniki korzystamy z danych zawartych właśnie w tych dokumentach. Wielu właścicielom małych firm pojęcia te kojarzą się z rachunkowością. Oczywiście są jej nierozłącznym składnikiem, jednak rachunkowość oprócz aspektu finansowego ma także wymiar zarządczy (tzw. Rachunkowość zarządcza) i właśnie, dlatego zachęca się do sporządzania tych dokumentów przez wszystkich właścicieli firm, gdyż po prostu ułatwiają zarządzanie. Bilans jest dwustronnym zestawieniem wartości środków gospodarczych (aktywówuszeregowanych w kolejności wskazującej na rosnący stopień ich płynności finansowej) oraz źródeł ich finansowania (pasywów-uszeregowanych według stopnia pilności ich zwrotu) sporządzonym na określony dzień i w określonej formie. Sporządzony corocznie bilans pozwala ocenić między innymi zmiany w majątku, sposób jego zaangażowania w zależności od spełnianych funkcji w działalności, zmiany źródeł finansowania majątku, skalę ryzyka towarzyszącego działalności czy też efektywność wykorzystywania własnych i obcych kapitałów. PoniŜej przykładowy schemat bilansu AKTYWA Majątek trwały Wartości niematerialne i prawne Rzeczowy majątek trwały MAJĄTEK OBROTOWY Finansowy majątek trwały apasy Materiały Półprodukty i produkty w toku Produkty gotowe Towary Należności tytułu dostaw tytułu dotacji, ubezpieczeń Inne Gotówka W kasie W banku Inne środki pieniężne PASYWA Kapitał własny KAPITAŁ OBCY obowiązania długoterminowe Kredyty, pożyczki, Wyemitowane obligacje (powyżej 1 roku) obowiązania bieżące Pożyczki, kredyty, obligacje itp. tytułu dostaw, usług tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń ysk lub strata tytułu wynagrodzeń KAPITAŁ STAŁY 2

AKTYWA = PASYWA Bilans, w jednej z pozycji wykazuje osiągnięty przez firmę zysk lub stratę. Dla pełniejszej oceny efektywności finansowej jest to niewystarczające. Dlatego uzupełnieniem bilansu jest rachunek zysków i strat(rachunek wyników). Wykazuje się w nim wszystkie kategorie składające się na wynik finansowy netto jednostki za bieżący i poprzedni rok obrotowy, czyli przychody według źródeł ich powstania, a także elementy składające się na koszty uzyskania przychodów oraz obciążające firmę i uiszczane podatki. Podobnie jak bilans rachunek wyników sporządza się na określony dzień. PoniŜej przykładowy schemat rachunku zysków i strat A B C D E F G Treść Przychody ze sprzedaży Przychody ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów, zmiana stanu produktów. Koszty sprzedanych produktów i towarów Wartość sprzedanych towarów i materiałów, zużycie materiałowi energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, amortyzacja, pozostałe. Wynik(zysk/strata) na sprzedaży (A-B) Pozostałe przychody operacyjne Sprzedaż składników majątku trwałego, dotacje, pozostałe Pozostałe koszty operacyjne Wartość sprzedanych składników majątku trwałego, pozostałe. Wynik na działalności operacyjnej (C+D-E) Przychody finansowe Dywidendy z tytułu udziałów, odsetki uzyskane, pozostałe. H Koszty finansowe Odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego, odsetki do zapłacenia, pozostałe. I Wynik brutto na działalności gospodarczej(f+g-h) J yski nadzwyczajne K Straty nadzwyczajne L Wynik brutto (I+J-K) M Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego Podatek dochodowy, pozostałe obowiązkowe obciążenia N Wynik netto (L-M) Rok Poprzed ni Rok Bieżący Warto zwrócić uwagę, że dla zdecydowanej większości małych firm nie ma obowiązku sporządzania zarówno bilansu i rachunku wyników, gdyż nie są one zobowiązane do prowadzenia pełnej księgowości i związanej z nią sprawozdawczości finansowej. Ale jak już było wyżej wspomniane dokumenty te są pomocne w zarządzaniu finansowym w firmie i warto je wykonywać. Jednak, jeśli wykonuje się je tylko i wyłącznie dla własnych potrzeb to nie podlegają one formalnym wytycznym zapisanym w przepisach prawa, więc jeżeli istnieje uzasadniona potrzeba dopasowania tych dokumentów do specyfiki działalności można to zrobić tworząc autorski bilans i rachunek wyników dla potrzeb konkretnej działalności, zachowując jednak ich podstawową funkcjonalność. 3

Po ogólnym zapoznaniu się z bilansem i rachunkiem wyników powrócono do wskaźników zyskowności. Poniżej ich charakterystyka. Wskaźnik zyskowności sprzedaży(marży zysku) ROS (Return on Sales) S gdzie: n S S = n S zyskowność sprzedaŝy zysk netto(wynik netto) sprzedaŝ (przychody ze sprzedaŝy) Wskaźnik ten konfrontuje zysk netto wypracowany na całej działalności przedsiębiorstwa w relacji do przychodów netto ze sprzedaży. "Jest on stosunkowo najczęściej wykorzystywany do prezentacji efektów finansowych uzyskanych ze sprzedaży produktów lub towarów i materiałów. Tendencja rosnąca lub dodatnie odchylenie tego wskaźnika przy porównaniach dwóch okresów świadczyć mogą nie tylko o rozszerzaniu działalności gospodarczej przez wzrost sprzedaży i jej odpowiednią strukturę asortymentową, lecz także o osiąganiu korzystniejszych cen sprzedaży i obniżaniu jednostkowych kosztów własnych (wytworzenia)". W zależności od rodzaju i struktury sprzedawanych produktów i usług poziom marży zysku może się różnić w znacznym stopniu. Dla produktów o stosunkowo krótkim cyklu obrotu i niskim koszcie zamrożenia kapitałów (przedmioty codziennych zakupów) występuje niższa marża zysku i mniejsza skala ryzyka. Natomiast wyższa marża zysku jest wynagrodzeniem dla produktów o dłuższym cyklu obrotu wyższym koszcie zamrożenia kapitałów i większej skali ryzyka (produkty wolniej sprzedawalne). Jednak z punktu widzenia kontynuowania działalności gospodarczej warto wyliczyć wskaźnik rentowności sprzedaży netto. Informuje on o rentowności wypracowanej na podstawowej działalności operacyjnej - sprzedaży, czyli tej, do której przedsiębiorstwo zostało powołane i która jest motorem napędowym całej działalności. Wartość tego wskaźnika jest determinowana: ilością sprzedanych produktów, strukturą asortymentową wyrobów o różnej rentowności jednostkowej, polityką cen, czy też poziomem jednostkowych kosztów własnych sprzedaży. Aby go wyznaczyć należy do wzoru zamiast zysku netto wstawić wynik na sprzedaży (pozycja C w rachunku wyników) Wskaźnik zyskowności majątku (efektywność wykorzystania majątku) ROA (Return ON Assets) gdzie: A = n M A M zyskowność majątku n zysk netto aktywa (majątek ogółem) Wskaźnik ten przedstawia zysk netto w relacji do majątku ogółem i informuje o skuteczności wykorzystania posiadanego majątku. W systemie angloamerykańskim tego rodzaju wskaźnik traktowany jest jako podstawowy w ocenie działalności gospodarczej przedsiębiorstwa Aktywa (majątek ogółem) to majątek trwały, a także majątek obrotowy Biorąc pod uwagę, że biuletyn ten jest tworzony dla potrzeb małych firm, zapewne wiele składowych aktywów nie będzie występowało w ogóle. azwyczaj majątek trwały ograniczy się do środków trwałych (nieruchomości, maszyny i urządzenia, środki transportu oraz inne przedmioty, których przewidywany okres używania wynosi ponad rok).rzadziej w małych firmach 4

mamy do czynienia z wartościami niematerialnymi i prawnymi(m.in. patenty, prawa autorskie, licencje), składnikami finansowymi majątku trwałego(akcje, długoterminowe papiery wartościowe i długoterminowe udzielone pożyczki). Natomiast wśród składowych majątku obrotowego rzadko w małych firmach występują krótkoterminowe papiery wartościowe. Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych(stopa zyskowności zainwestowanych firmie kapitałów własnych) ROE (Return On Equity) gdzie: = n KW KW zyskowność kapitałów własnych KW n zysk netto KW kapitały własne Wskaźniki można porównać i innymi, alternatywnymi źródłami zagospodarowania wolnych środków. Kalkulując, czy poczyniona inwestycja przyniosła oczekiwane efekty. Do otrzymanych wyników należy wkalkulować stopień ryzyka, jaki towarzyszy danej inwestycji. Wyższy stopień ryzyka, winien być wyżej wynagrodzony. Punktem wyjścia może być ocena rentowności bonów skarbowych, czy obligacji skarbowych traktowanych (polskie obligacje), jako bezpieczne inwestycje. Kapitały własne to wszystkie środki własne, jakie właściciel lub właściciele zainwestowali w firmę łącznie z wszystkimi zyskami w historii działalności firmy przeznaczonymi na jej działalność. A więc do kapitałów własnych zaliczyć trzeba te środki własne, które zostały przeznaczone na założenie firmy(sfinansowały majątek trwały i obrotowy w chwili zakładania działalności) oraz wszystkie środki z zysków, które właściciele przeznaczyli na sfinansowanie majątku trwałego i obrotowego w czasie funkcjonowania firmy. Im wyższe wskaźniki zyskowności, tym lepiej dla firmy. Sam wskaźnik niewiele mówi, jeżeli nie można go porównać. Oczywiście najlepiej z tym samym wskaźnikiem z lat ubiegłych. Można też porównać z średnim wskaźnikiem (tym samym) dla danej branży lub danego rynku. Pierwsze porównanie wskaże dynamikę procesu w naszej firmie (Np. dynamikę zyskowności sprzedaży), drugi w pewnym stopniu wskaże pozycje firmy wśród konkurentów. Oceniając wskaźniki dobrze jest również uwzględnić wpływ inflacji. Szczególnie oceniając zyskowność kapitałów własnych wymagana jest konfrontacja ze stopą inflacji. Odpowiadając na pytanie, czy to się w ogóle opłaca warto wykorzystać jeszcze jeden nieco zmodyfikowany wzór mający raczej zastosowanie w przypadku inwestycji finansowych. Wzór na stopę zwrotu z inwestycji kapitału. Ma on postać: V1 +ΣD r = 1 V0 gdzie: r. stopa zwrotu V 1 wartość końcowa V 0 wartość początkowa D suma dywidendy pobranej z działalności zobowiązania długo- i krótkoterminowe Wzór określa, jaką stopę zwrotu ma kapitał włożony w założenie firmy (sfinansował majątek trwały i obrotowy w chwili zakładania działalności). Sporą trudność może jednak 5

stanowić w tym przypadku określenie bieżącej wartości zainwestowanych kapitałów w firmę. Dla celów czysto kalkulacyjnych można przyjąć ich wartość księgową wynikającą z bilansu, czyli wartość kapitałów własnych odczytanych z bilansu sporządzonego na dzień wyceny skorygowany o zobowiązania i ewentualny niepodzielony zysk lub stratę. Porównując wzór na stopę zwrotu i powyższe trzy wskaźniki z okresu kilku lat oraz z odpowiednio tymi samymi średnimi wskaźnikami dla danej branży właściciel może dokonać pewnej analizy opłacalności działalności. Może ocenić czy wskaźniki wykazują tendencje pozytywną, czy też negatywną zarówno w odniesieniu do samego przedsiębiorstwa jak i do rynku. W przypadku, gdy negatywne dane z wskaźników pokrywają się z średnią na rynku może to świadczyć o kłopotach całej dziedziny działalności (określonej branży lub określonego rynku). Natomiast, jeżeli negatywne dane z wskaźników negatywnie odbiegają od rynkowej średniej dla branży, to należy sprawdzić, co jest nie tak w samej firmie i dokonać odpowiedniej poprawy jej funkcjonowania, jeżeli to możliwe. Możliwa jest sytuacja, że na skutek długotrwałej recesji w branży wskaźniki są niezadowalające dla właściciela. Jakie ma wówczas alternatywy? ależnie od barier wyjścia, czyli wszelkich uwarunkowań, jakie musi spełnić właściciel, aby nie działać już w danej branży lub na danym rynku podejmie on zapewne jedną z dwóch decyzji. Jeżeli bariery wyjścia są na tyle duże, że wyjście znacznie zredukuje jego kapitały, a działalność jego nadal jest możliwa z niezadowalającą korzyścią, to będzie działał dalej. Natomiast, jeśli bariery wyjścia są niewielkie i może sprzedać lub zlikwidować działalność zachowując stosunkowo duży udział kapitałów to rozważy alternatywę innej inwestycji uwzględniając poziom ryzyka obecnej i przyszłej inwestycji. O dalszych krokach, czyli o rozpatrywaniu alternatyw innej inwestycji z uwzględnieniem ryzyka lub poprawie funkcjonowania obecnej działalności w następnych częściach. PRYKŁAD ałożenia: Pani Genowefa od dwóch lat jest właścicielką punktu gastronomicznohandlowego w zakładzie. atrudnia jednego pracownika. Sama natomiast sprawuje jedynie funkcje zarządczo-kontrolne. Wynajmuje pomieszczenie zakładowe za kwotę 400 zł miesięcznie. ainwestowała na początku w majątek trwały 12 tys. zł oraz w majątek obrotowy 6 tys. zł. Własne środki stanowiły 10,2 tys. zł, a 8 tys. to czteroletni kredyt o rocznym koszcie 18%. Wobec tego bilans otwarcia przedstawiał się następująco: BILANS OTWARCIA Aktywa Pasywa Majątek trwały Kapitał własny Środki trwale 12000 Wkład własny 10200 obowiązania Majątek obrotowy długoterminowe Materiały 4000 Kredyt 8000 Towary 2000 Gotówka Gotówka w kasie 200 Suma 18200 Suma 18200 6

W pierwszym roku działalności firma osiągnęła wynik finansowy, który obrazuje poniższy rachunek wyników. RACHUNEK WYNIKÓW Treść Rok 0 Rok 1 Przychody ze sprzedaŝy 145000 w tym SprzedaŜ usług 120000 SprzedaŜ towarów 25000 Koszty sprzedanych usług i towarów 131400 w tym Wartość sprzedanych usług 75000 Wartość sprzedanych towarów 18000 Energia 3600 Wynagrodzenia 30000 Usługi obce 4800 Wynik na sprzedaŝy 13600 Pozostałe przychody operacyjne 0 Pozostałe koszty operacyjne 0 Wynik na działalności operacyjnej 13600 Przychody finansowe 0 Koszty finansowe 1440 Wynik brutto na dział. gospodarczej 12160 yski nadzwyczajne 0 Straty nadzwyczajne 0 Wynik brutto na dział. gospodarczej 12160 Podatek 2188,8 Wynik netto 9971,2 Po pierwszym roku właścicielka przeznaczyła 5800 zł z zysku na odtworzenie i zakup nowych środków trwałych a resztę zysku 4171,2 zł postanowiła przeznaczyć na własne (prywatne) potrzeby, czyli dywidendę. Wyniki za drugi rok działalności przedstawiają się następująco: RACHUNEK WYNIKÓW Treść Rok 1 Rok 2 Przychody ze sprzedaŝy 145000 174000 w tym SprzedaŜ usług 120000 139000 SprzedaŜ towarów 25000 35000 Koszty sprzedanych usług i towarów 131400 158600 w tym Wartość sprzedanych usług 75000 85000 Wartość sprzedanych towarów 18000 22000 Energia 3600 3800 Wynagrodzenia 30000 43000 Usługi obce 4800 4800 Wynik na sprzedaŝy 13600 15400 Pozostałe przychody operacyjne 0 0 Pozostałe koszty operacyjne 0 0 Wynik na działalności operacyjnej 13600 15400 7

Przychody finansowe 0 0 Koszty finansowe 1440 1440 Wynik brutto na dział. gospodarczej 12160 13960 yski nadzwyczajne 0 0 Straty nadzwyczajne 0 0 Wynik brutto na dział. gospodarczej 12160 13960 Podatek 2188,8 2512,8 Wynik netto 9971,2 11447,2 BILANS ROK 2 Aktywa Pasywa Rok 1 Rok 2 Rok 1 Rok 2 Majątek trwały Kapitał własny Środki trwale 12000 17800 Wkład własny 10200 16000 Majątek obrotowy obowiązania długoterminowe apasy Kredyt 6000 4000 Materiały 3800 4200 obowiązania Towary 2200 2300 bieŝące NaleŜności tytułu dostaw 650 420 tytułu dostaw 500 480 ysk 9971,2 11447,2 Gotówka Gotówka w kasie 1081,2 1220,2 Gotówka w banku 7240 5867 Suma 26821,2 31867,2 Suma 26821,2 31867,2 Na podstawie powyższych danych można przejść do analizy zyskowności firmy Pani Genowefy w ciągu dwóch ostatnich lat. Wskaźnik zyskowności sprzedaŝy Rok 1 Rok 2 ysk netto 9971,2 11447,2 Przychody ze sprzedaŝy 145000 174000 yskowność sprzedaŝy 0,069 0,066 yskowność sprzedaŝy w % 6,9% 6,6% Dynamika -4% Wskaźnik zyskowności sprzedaŝy netto Rok 1 Rok 2 Wynik na sprzedaŝy 13600,0 15400,0 Przychody ze sprzedaŝy 145000,0 174000,0 yskowność sprzedaŝy netto 0,094 0,089 ysk. sprzedaŝy netto w % 9,4% 8,9% Dynamika -6% Wskaźnik zyskowności majątku Rok 1 Rok 2 ysk netto 9971,2 11447,2 Aktywa 18200 22650 * 8

yskowność majątku 0,548 0,505 yskowność majątku w % 54,8% 50,5% Dynamika -7,8% Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych Rok 1 Rok 2 ysk netto 9971,2 11447,2 Kapitał własny 10200 16000 ** yskowność kapitału własnego 0,978 0,715 ysk. kapitału własnego w % 97,8% 71,5% Dynamika -26,8% Stopa zwrotu z kapitału Wartość końcowa 16000 Wartość początkowa 10200 Dywidendy 15618,40 *** obowiązania 4420,00 Stopa zwrotu 166,7% * Aktywa z początku okresu, dla którego wskaźnik jest liczony, czyli z początku roku1 (bilans otwarcia rok 0) oraz początku roku2 (aktywa na koniec roku1 26821,2-4171,2 przeznaczone z zysku na potrzeby własne a po stronie aktywów skutkowało to zmniejszeniem ilości gotówki o taką właśnie kwotę). **Kapitał własny początku okresu, dla którego liczony jest wskaźnik, czyli z początku roku1 (bilans otwarcia rok 0) oraz początku roku2 (kapitał własny na koniec roku1 10200 zł+5800 zł przeznaczone z zysku na środki trwałe) ***Kwota zysku na koniec roku2 (z założenia może być przeznaczona na zwiększenie kapitału własnego lub dywidendę) + dywidenda 4171,2 wypłacona z zysku za rok1. Oceniając działalność Pani Genowefy warto na wstępie zauważyć kilka wstępnych faktów. Pani Genowefa sama nie uczestniczy w działalności operacyjnej firmy, więc działalność jest dla niej formą inwestycji finansowej (mając około 10 tys. zł zamiast na przykład ulokować je na lokacie postanowiła stworzyć firmę). apewne posiada inne dochody, które są jej podstawowymi (etat, emerytura lub inna działalność) skoro osobiście nie świadczy pracy. Więc ewentualne pewne koszty z tytułu wynagrodzenia mogłyby być jej dochodem lub alternatywą dla obecnych dochodów. Oczywiście z punktu widzenia społecznego firma Pani Genowefy jest opłacalna. Tworzy miejsce pracy, zaspokaja potrzeby żywieniowe pracowników zakładu, płaci podatki. Jednak z punktu widzenia opłacalności inwestycji Pani Genowefy uwzględniając wskaźniki zyskowności możemy wnioskować, że: Marża netto kształtuje się w poniżej 7 punktów i jest stosunkowo niska jak na działalność gastronomiczno-handlową. Oznacza, że z każdej złotówki uzyskanej ze sprzedaży firma ma tylko mniej niż 7 groszy zysku. W stosunku rok do roku spadła nieznacznie o 4 %. Również zyskowność sprzedaży netto wykazuje tendencje spadkową o 6%. Może to świadczyć o nieodpowiedniej strukturze asortymentowej, niekorzystnych cenach sprzedaży, czy też o zawyżaniu jednostkowych kosztów własnych. Firma z 1 złotówki majątku uzyskała odpowiednio prawie 55 groszy zysku w roku1 oraz 50,5 grosza zysku w roku2, czyli o prawie 8% mniej. anotowano, więc spadek wykorzystania aktywów. yskowność kapitałów własnych spadła z roku na rok o 26,8% z 97,8% w roku1 do 71,5% w roku2. Warto jednak zauważyć, że w roku1 na zysk netto pracowało o 25% więcej kapitałów obcych długoterminowych. Po dwóch latach od inwestycji uzyskano zwrot kapitału o stopie 166,7%. 9

Biorąc pod uwagę definicję opłacalności, czyli czegoś, co przynosi zysk to inwestycja Pani Genowefy jest opłacalna. Jednak jest jeszcze druga strona medalu. Można zapytać, czy Pani Genowefa mogła uzyskać jeszcze więcej? Czy, gdyby pieniądze były zainwestowane gdzie indziej to zarobek byłby większy? Czyli, jak mogła zoptymalizować zysk? Czy powinna poszukać innej inwestycji?, Czy też poprawić funkcjonowanie firmy? O tym w następnych częściach. I TY MOŻES TO ROBIĆ!!! Jako właściciel lub zarządca firmy możesz sprawdzić, jaką zyskowność ma Twoje przedsięwzięcie. Poproś osobę odpowiedzialną za sprawy księgowe o sporządzenie prostego bilansu oraz rachunku wyników za kilka ostatnich lat (od Ciebie zależy ilu). Jeżeli nie ma takiej osoby to sam przygotuj potrzebne dane. najdziesz je w dokumentach księgowych firmy(np. podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencja środków trwałych i wyposażenia, deklaracje PIT) lub być może prowadzisz własne notatki, które takie informacje zawierają. Do obliczeń możesz wykorzystać arkusz Excel. Po zebraniu odpowiednich danych możesz przejść do obliczeń. Otwórz arkusz Excel. 2 3 1 1. Wprowadź treść, stwórz tabelę bilansu i rachunku wyników. 2. Wprowadź dane zebrane wcześniej z dokumentów księgowo finansowych. 3. Wprowadź formuły sumujące dane. Program sam wyliczy wynik bez konieczności ręcznego obliczania. Na przykład, aby obliczyć sumę aktywów (zawartą w komórce C50) kliknij na tę komórkę, wpisz znak =, a następnie klikaj na komórki z 10

wartościami, które chcesz zsumować, w tym przypadku na komórki C39, C42, C43, C45, C47, C48 przedzielając każdą z nich znakiem +. W komórce C50 oraz pasku fx (u góry) powinien być widoczny następujący zapis: =C39+C42+C43+C45+C47+C48 Naciśnij klawisz Enter. Formuła gotowa. Analogicznie postępuj z innymi sumami. Jeżeli chcesz odjąć zamiast znaku + wstaw znak -. (Wynik netto komórka K77 będzie się równał K75-K76). Pole podatku K76 oblicz wstawiając w polu formułę K75*0,18 jeśli Twoja zaliczka na podatek dochodowy to 18%. Pamiętaj, że każdą formułę zakończ klawiszem Enter. Sumować komórki możesz także wykorzystując przycisk na pasku zadań. W tym celu kliknij na odpowiednią komórkę (Na przykład K59 Koszty sprzedanych usług ), następnie kliknij przycisk na pasku zadań a myszką przeciągnij zakres sumowanych komórek (w tym przypadku komórki od K61 do K65). Kliknij Enter. Jeżeli zakresy komórek nie przylegają bezpośrednio do siebie to po zaznaczeniu pierwszego zakresy naciśnij lewy klawisz Ctrl, a następnie trzymając ten klawisz zaznacz następne zakresy komórek. Kliknij Enter. Teraz przejdź do wyliczenia wskaźników zyskowności. 4 5 6 4. Wprowadź treść 5. Wprowadź potrzebne dane. Nie musisz przepisywać danych z tabel bilansu i rachunku wyników. Najlepiej będzie, jeśli w komórce, do której chcesz wpisać wartość wpiszesz znak = a następnie klikniesz myszką komórkę bilansu lub rachunku wyników, której wartość chcesz wpisać (na przykład obliczając wskaźnik zyskowności w komórce C66 określającej zysk netto za rok1 wpisujemy znak =, a następnie myszką klikamy komórkę L77 z rachunku wyników. Klikamy Enter. Analogicznie postępujemy w stosunku do innych przenoszonych danych. Użycie 11

znaku = spowoduje, że w sytuacji, gdy zmieni się dane w źródle (Np. w rachunku wyników) to zmiana ta zostanie od razu uwzględniona w obliczeniu wskaźnika. 6. Obliczamy wskaźniki. W tym celu należy wpisać odpowiednie formuły. Uzyskane wyniki można otrzymać w postaci dziesiętnej lub w postaci procentowej. Aby otrzymany wynik był w postaci procentowej należy kliknąć na komórkę z wynikiem, a następnie na pasku zadań kliknąć przycisk %. formuła zyskowności sprzedaży (na przykład za rok1: komórka C88) =C86/C87 Enter, czyli zysk netto podzielony przez przychody ze sprzedaży formuła dynamiki zyskowności sprzedaży (na przykład rok1 rokiem bazowym do roku2: komórka D90) =(D89-C89)/C89 Enter, czyli wskaźnik zyskowności z roku bieżącego odjąć wskaźnik zyskowności z roku bazowego podzielone przez wskaźnik zyskowności z roku bazowego. Analogicznie należy postępować w stosunku do pozostałych wskaźników, gdyż wszystkie one są oparte na tej samej formule wzoru, czyli jedna wartość podzielona przez drugą wartość. formuła stopy zwrotu z kapitału (na przykład dla powyższej ilustracji: komórka C124) =((C120+C122-C123)/C121)-1 Enter, czyli wartość końcowa inwestycji plus suma dywidend z inwestycji minus zobowiązania to wszystko podzielone przez wartość początkową inwestycji a od wyniku odjęta liczba 1. Należy pamiętać, że adresy komórek (Np. c89) są adresami dostosowanymi do powyższych przykładów. W swoich obliczeniach należy wstawiać odpowiednie adresy komórek dla własnego arkusza, na którym prowadzi się obliczenia. Do obliczania niektórych wskaźników w niektórych wersjach Excela wbudowane są gotowe funkcje, jednak nie będą tutaj omówione a ich ewentualne wykorzystanie polecam we własnym zakresie. 7. Wskaźniki zyskowności i stopa zwrotu z kapitału zostały obliczone. Można przejść do ich własnej oceny. Powodzenia. Bibliografia: arządzanie finansami przedsiębiorstwa Witold Bień Podręcznik samodzielnej nauki księgowania Barbara Gierusz WWW.analizy-prognozy.pl 12